كليات

*فـصـل اول: كلـيـات*

واژه شناسى

ش1) واژه عصمت از چه زمان در معناى امروزى آن به كار ر فته است؟

عصمت و اختيار

ش2) اگر عصمت امرى اعطايى باشد، آيا مصونيت پيامبران و امامان از گناه جبرى نخواهد بود؟ در اين صورت دليل برترى آن ها بر ساير انسان ها چيست؟

ناسازگارى با طبيعت انسانى

ش3) هيچ انسانى خالى از اميال و شهوات نفسانى نيست. بنابراين، چگونه مى توان وجود انسان هاى معصوم را پذيرفت؟

عصمت در اديان ديگر

ش4) آيا اعتقاد به عصمت در اديان ديگر نيز وجود دارد؟

پى آمدهاى اعتقاد به عصمت

ش5) آيا اعتقاد به عصمت پيامبران و امامان تأثيرى منفى بر زندگى فردى و اجتماعى ما نمى گذارد؟

* فـصـل دوم: عـصـمـت پـيـامـبـران*

عصمت در دريافت و ابلاغ وحى

ش6) تجربه دينى بودن وحى به چه معنا است و آيا اين مطلب با عصمت انبيا سازگار است؟

عصمت در اعتقادات

ش7) پيامبر اسلام قبل از بعثت و در ميان مردم مشرك عربستان از چه دينى پيروى مى كرده است؟

عصمت از گناه

ش8) قرآن كريم صريحاً از عصيان و نافرمانى پيامبران خبر مى دهد. چگونه مى توان از اين آيات چشم پوشيد و پيامبران را معصوم دانست؟

ش9) اگر خطيئه حضرت آدم(عليه السلام) گناه نبود، چرا آن حضرت و فرزندانشان به مشقات زندگى دنيوى گرفتار شدند؟

ش10) اگر پيامبران و امامان معصومند و هيچ گاه مرتكب گناه نمى شوند، دليل آن همه گريه و استغفارشان چيست؟

عصمت از خطا

ش11) آيا پيامبران هيچگاه دچار اشتباه و خطا نمى شدند؟ و اگر معصوم از خطا بودند چه نيازى بود كه با اصحاب خود به مشورت بپردازند؟

تفاوت درجات معصومان

ش12) آيا درجه عصمت معصومين به يك اندازه است؟ و اگر تفاوت ندارد پس چرا پيامبران اولوالعزم داريم؟ و اگر تفاوت دارد، چرا مى گويند همه آن ها معصومند و تفاوتى با يكديگر ندارند؟ و آيا اين شامل پيامبرانى كه فقط براى خودشان نبى بودند نيز مى شود؟

برخورد اصحاب پيامبر با مسأله عصمت

ش13) شواهد تاريخى نشان مى دهد كه برخى از اصحاب پيامبر به راحتى به ايشان اعتراض مى كردند. آيا اين نشانگر آن نيست كه آنان اعتقادى به عصمت او نداشته اند؟

تفاوت عصمتِ قبل و بعد از نبوّت

ش14) عصمت قبل از نبوت يا امامت با عصمت بعد از آن چه تفاوتى دارد؟

*فـصـل سـوم: عصمت در غيـر پـيـامـبـران*

عصمت امامان

ش15) شيعيان بر اساس چه دلايلى امامان خود را معصوم مى دانند؟

عصمت انسان هاى ديگر

ش16) آيا مقام عصمت به پيامبران و ائمه اختصاص دارد؟

عصمت حضرت زهرا(عليها السلام)م

ش17) عصمت حضرت زهرا(عليها السلام) با چه ادله اى ثابت مى گردد؟

آيه تطهير

ش18) آيا در آيه شريفه تطهير «ليذهب عنكم الرجس» به معناى دفع است يا رفع؟ اگر اذهاب رجس از اهل بيت(عليهم السلام) را به معناى دفع بگيريم، پس تطهير معنا ندارد و اگر به معناى رفع باشد طهارت ذاتى آن ها را اثبات نمى كند.

امام على(عليه السلام) و اعتراف به خطا

ش19) اميرالمؤمنين(عليه السلام) در نهج البلاغه مى فرمايد: «فانى لست فى نفسى بفوق ان اخطى...» اين چگونه با عصمت ائمه سازگار است؟

نقش شيعه در رواج انديشه عصمت

ش20) شيعيان تا چه اندازه در پيدايش و رواج اعتقاد به عصمت نقش داشته اند؟

پيشگفتار

شكر و سپاس و منّت و عزّت خداى را پروردگار خلق و خداوند كبريا
چندين هزار سكّه پيغمبرى زده اول به نام آدم و آخر به مصطفى
الهامش از جليل و پيامش زجبرئيل رايش نه از طبيعت و نطقش نه از هوى

سلام و درود بر تمامى جويندگان حقيقت كه گوهر دين را پاس مى دارند و نهال سرسبز ايمان را در شوره زار جهل و نادانى نمى كارند. پرسش نسل جوان از معارف دينى، پديده مباركى است كه از نهاد پاك و آسمانى و ذهن جستجوگر آنان خبر مى دهد و بارى سنگين بر دوش مراكز دين پژوهى مى نهد. مركز مطالعات و پژوهش هاى فرهنگى حوزه علميه، يكى از مؤسساتى است كه پاسخ گويى به اين پرسش ها را هدف اصلى خويش قرار داده و صاحب اين قلم را نيز با برخى از اين سؤالات آشنا ساخته است. در اين ميان، پرسش هايى كه امورى زير بنايى همچون عصمت پيامبران و امامان را مورد توجه قرار مى دهند، جايگاهى ويژه دارند و گردآورى آن ها در مجموعه اى مستقل مى تواند به يارى تشنگان معارف دينى بشتابد و دستيابى به پاسخ پرسش هاى كم و بيش همسان را آسان تر سازد. پيشتر چند نكته را يادآور مى شويم

ش1) هسته اوليه اين پاسخ ها، پژوهش هايى است كه با همكارى فاضل ارجمند آقاى احمد حسين شريفى صورت گرفته و در كتاب «پژوهشى در عصمت معصومان» گرد آمده است. از اين رو، به يك معنا ايشان را نيز بايد يكى از دو مؤلفِ اين اثر به شمار آورد

ش2) در اين نوشتار، در پى آن نبوده ايم كه همه مباحث مربوط به عصمت را در قالب پرسش و پاسخ به بحث بگذاريم، بلكه محور اصلى كار، پاسخ گويى به برخى از مهم ترين پرسش ها و شبهاتى بوده كه نسل امروز با آن روبرو گرديده است

ش3) هر چند ابعاد گوناگون اين مسأله به يكديگر وابسته اند، اما تلاش گرديده كه پاسخ ها ـ تا آن جا كه ممكن است ـ استقلال خود را حفظ نمايند و براى دستيابى به يك نكته، خواننده را به مراجعه به پرسش هاى ديگر وادار نسازند

ش4) پيش از آن كه برگ هاى اصلى اين دفتر را بگشاييم، دقت و ريزبينى خواننده را به مدد مى طلبيم و اميد آن داريم كه گزيده گويى ما را به وادى اجمال نكشاند و رعايت اختصار، سر از ابهام در نياورد

دعا براى تعجيل در ظهور امام منتَظَر و معصوم غايب از نظر را حسن ختام اين پيشگفتار مى سازيم، و دل و جان را با ياد يوسف فاطمه صفا مى بخشيم

يا ربّ به نسل طاهر اولاد فاطمه
يا رب به خون پاك شهيدان كربلا

دلهاى خسته را به كَرَم مرهمى فرست
اى نام اعظمت در گنجينه شفا