تعقيبات مخصوص نماز مغرب

1 - سپس به همان صورتى كه در روايت آمده سجده شكر بجا مى آورد. علىّ بن جهم مى گويد: حضرت اباالحسن موسى (ع ) را ديدم كه بعد از خواندن سه ركعت نماز مغرب ، سجده نمود. عرض كردم : فدايت گردم ، ديدم كه شما بعد از خواندن سه ركعت نماز مغرب سجده نموديد، فرمود: مرا ديدى ؟ عرض كردم : بله . فرمود: پس آن را ترك مكن ، زيرا دعا در آن حالت مستجاب مى گردد.

2 - وقتى سلام نماز مغرب را گفت ، دستهايش را همراه با گفتن تكبيرهاى سه گانه بالا مى برد، و دعاها و تسبيح حضرت زهرا(عليهاالسلام ) و تعقيبات مهمّى را كه بعد از نمازهاى واجب بجا آورده مى شود و ما مشروحاً آن را ذكر نموديم ، مى گويد.

3 - سپس دو فرشته نگاهبان را مورد خطاب قرار داده و مى گويد آنچه را كه در روايت آمده كه امام صادق (ع ) فرمود: در هر شام و صبح در تعقيب نماز واجب مغرب و نماز صبح ده بار بگو:

اءَسْتَعيذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ.

- از شيطان رانده شده ، به خدا پناه مى برم .

سپس بگو:

اءُكْتُبا رَحِمَكُمَا اللُّه : بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، اءَمْسَيْتُ وَ اءَصْبَحْتُ بِاللّهِ مُؤ مِناً، عَلى دينِ مُحَمَّدٍ (ص ) وَ سُنَّتِهِ وَ عَلى دينِ عَلِي (ع ) وَ سنُنَّتِهِ. وَ عَلى دينِ فاطِمَةَ(عليهاالسلام ) وَ سُنَّتِها، وَ عَلى دينِ الاَْوْصِيآءِ(عليهاالسلام ) وَ سُنَّتِهِمْ، آمَنْتُ بِسِرِّهِمْ وَ عَلانِيَتِهِمْ، وَ بِغَيْبَتِهِمْ وَ شَهادَتِهِمْ، اءَسْتَعيذُ بِاللّهِ فى لَيْلَتى هذِهِ وَ يَوْمى هذا مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ مُحَمَّدٌ وَ عَلِىُّ وَ فاطِمَةُ وَ الاَْوْصِيآءُ (صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِمْ)، وَ اءَرْغَبُ إِلَى اللّهِ فيما رَغِبُوا فيهِ، وَلا حَوْلَ وَ لاقُوَّةَ إِلاّبِاللّهِ.

- بنويسيد كه خداوند شما را رحمت كند،: به نام خداوند رحمت گستر مهربان ، شب و صبح نمودم در حالى كه بر اساس دين وآيين حضرت محمّد (ص )، و بر اساس آيين و شيوه حضرت علىّ(ع )، و طبق آيين و روش ‍ حضرت فاطمه (عليهاالسلام ) و بر آيين و راه و روش اوصياء(عليهم السلام )، به خدا ايمان آوردم . ايمان آوردم به باطن و ظاهر و نهان و آشكار ايشان ، و در اين شب و اين روزم از تمام آنچه كه حضرت محمّد و علىّ و فاطمه و اوصياء (صلّى اللّه عليهم ) از آن پناه بردند، به خدا پناه مى برم ، و نسبت به آنچه بدان ميل و رغبت داشتند، به خدا ميل و رغبت دارم ، و هيچ دگرگونى و نيرويى نيست جز به [وسيله ] خدا.

4 - سپس مى گويى آنچه را روايت شده كه امام صادق (ع ) فرمود: هركس بعد از نماز صبح و بعد از نماز مغرب ، پيش از آنكه پاهايش را جمع كند، يا با كسى سخن بگويد، يك بار بگويد:

إِنَّ اللّهَ وَ مَلا ئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ، يا اءَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا، صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً، اءَللّهُمَّ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ وَ عَلى ذُرِّيَّتِهِ وَ عَلى اءَهْلِ بَيْتِهِ.

- براستى كه خداوند و فرشتگانش بر پيامبر اكرم درود و رحمت مى فرستند، اى كسانى كه ايمان آورده ايد، بر او درود فرستاده و كاملاً تسليم او شويد. خداوندا، بر حضرت محمّد پيامبر اكرم و بر فرزندانش و بر اهل بيتش درود فرست .

خداوند متعال صد حاجت او را برآورده مى سازد، كه هفتاد حاجت آن اُخروى ⁽²⁴⁷⁾ و سى حاجت آن حاجت دنيوى است .

5 - و نيز مى گويد آنچه كه روايت شده حضرت ابى الحسن امام رضا(ع ) فرمود كه اميرالمؤمنين (ع ) فرمودند: هركس بعد از نماز مغرب در حالى كه پاهايش را جمع كرده ، و پيش از سخن گفتن ، و بعد از نماز صبح پيش از سخن گفتن ، هفت بار بگويد:

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، وَلا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ.

- به نام خداوند رحمت گستر مهربان ، و هيچ دگرگونى و نيرويى نيست جز به [وسيله ] خداوند بلند مرتبه و بزرگ .

خداوند متعال هفتاد نوع از انواع بلا و گرفتارى را از او دور مى سازد، كه كمترين آنها جذام و پيسى و شرّ سلطان و فرمانروا و شيطان است .

6 - و نيز در روايت آمده كه امام صادق (ع ) فرمود رسول خدا(ص ) فرمودند: هر كس نماز صبح را بخواند و پيش از خم كردن زانوها و راحت نشستن ده بار بگويد:

لا إِلهَ إِلا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيى وَ يُميتُ، وَ يُميتُ وَ يُحيى ، وَ هُوَ حَىُّ لايَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ.

- معبودى جز خداوند وجود ندارد، كه يگانه است و شريكى براى او نيست ، و فرمانروايى از آن اوست ، و ستايش مختصّ اوست ، زنده مى گرداند و مى ميراند، و مى ميراند و زنده مى كند، و او خود زنده اى است كه نمى ميرد، و خير و خوبى تنها به دست [جمال ] اوست ، و او بر هر چيز تواناست .

و هنگام غروب آفتاب [و يا: بعد از نماز مغرب ] مانند آن را بگويد، هيچ بنده اى به عملى برتر از عمل او با خداوند - عزّوجلّ - ملاقات نمى نمايد، مگر كسى كه عملى مانند او را بجا آورده باشد.

7 - و همچنين بعد از نماز مغرب و نماز صبح مى گويد:

سُبْحانَكَ، لا إِلهَ إِلاّ اءَنْتَ، إِغْفِرْلى ذُنُوبى كُلَّها جَميعاً، فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ كُلَّها إِلاّ اءَنْتَ

- پاك و منزّهى تو، معبودى جز تو نيست ، تمام گناهانم را بيآمرز، زيرا جز تو كسى همه گناهان را نمى آمرزد.

زيرا در ضمن روايتى به نقل از امام باقر(ع ) از پيامبر اكرم (ص ) (بدين مضمون ) آمده است كه : وقتى بنده اين را گفت ، خداوند - جلّ جلاله - به فرشتگان نويسنده اعمال مى فرمايد: در برابر اين شناختى كه بنده ام دارد كه همه گناهان را جز من كسى نمى تواند بيآمرزد، مغفرت و آمرزش براى او بنويسيد.

8 - مى گويد آنچه را كه محمّد بن جُعفى به نقل از پدرش نقل كرده كه : چشمم خيلى درد مى كرد، در محضر امام صادق (ع ) از آن شكايت نمودم ، فرمود: آيا دعايى براى دنيا و آخرتت و براى درمان درد چشمت به تو نيآموزم ؟ عرض كردم : بله ، فرمود: در تعقيب نماز صبح و مغرب بگو:

اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلامُ)، اءَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اءَسْاءَلُكَ اءَنْ تَجْعَلَ النُّورَ فى بَصَرى ، وَ الْبَصيرَةَ فى دينى ، وَ الْيَقينَ فى قَلْبى ، وَ الاِْخْلاصَ فى عَمَلى ، وَ السَّلامَةَ فى نَفْسى ، وَ السَّعَةَ فى رِزْقى ، وَ الشُّكْرَ لَكَ اءَبَداً ما اءَبْقَيْتَنى .

- خداوندا، به حقّ محمد و آل محمّد (عليه و عليهم السّلام ) از تو درخواست مى نمايم كه بر محمّد و آل محمّد درود فرستى ، و از تو مساءلت دارم كه در ديده ام نور، و در دينم بصيرت و روشندلى ، و در قلبم يقين ، و در عملم اخلاص ، و در نَفْسم سلامتى ، و در روزى ام وسعت قرار دهى ، و سپاسگزارى به درگاهت را تا زمانى كه مرا زنده و پاينده داشته اى همواره [ارزانى ام دارى .].

فاصله بين نماز مغرب و عشا، وقت مخصوص مناجات با خدا

اينك مى گويم : پيش از خواندن نافله هاى نماز مغرب ، تعقيب نماز مغرب را طول نده ، زيرا برترين وقت بر انجام نافله هاى نماز مغرب تا پيش از زوال سُرخى آفتاب از اُفقگاه غروب آفتاب مى باشد، و گروهى از عارفان در بين نماز مغرب و عشا با غير خدا - جلّ جلاله - سخن نمى گفتند، زيرا آن وقت ، وقتِ مختصّ به مناجات با خداوند علاّم الغيوب و وقت كاميابى و برآورده شدن حوايج است ، بلكه اگر نمازگزار بيم آن را داشته باشد كه به خاطر مشغول شدن به خواندن اين دعاها، سُرخى آفتاب پيش از خواندن نافله مغرب از اُفق مغرب از بين برود، دعاهاى وقت گير را به بعد از نافله هاى مغرب به تاءخير مى اندازد، كه بنابر برخى از روايات تاءخير آن فضيلت دارد و مستحبّ است .

حدّاقل اگر ترك سخن گفتن با غير خدا - جلّ جلاله - تا خواندن نماز واجب عشا براى او بيشتر نبود، بكوشد كه با غير خداوند - جلّ جلاله - سخن نگويد تا اينكه چهار ركعت نافله مغرب را بخواند، در روايت آمده كه امام صادق (ع ) فرمود: هركس نماز مغرب را بخواند و بعد تعقيب آن را بجا آورد و سخن نگويد تا اينكه دو ركعت نماز بخواند، آن دو در عليّين براى او نوشته مى شوند، و اگر چهار ركعت بخواند، يك حجّ و عُمره نيكو براى او نوشته مى شود.

فصل بيست و چهارم : آداب اسرار و ادعيه و نافله هاى مغرب و ادامه تعقيبات نماز مغرب

وقتى بنده از آنچه ذكر نموديم فراغت پيدا نمود، بايد براى بجا آوردن نماز نافله مغرب بپا خيزد، كه چهار ركعت است ، هر دو ركعت با يك سلام و دعاهايى بعد از آن .

سوره هاى مخصوص نافله هاى مغرب

درباره سوره هايى كه در چهار ركعت نمازهاى نافله مغرب قرائت مى شود، در روايت آمده كه حاتم بن فرج مى گويد: از حضرت ابالحسن موسى بن جعفر(عليهماالسلام ) درباره سوره هايى كه در چهار ركعت [نافله هاى نماز مغرب ] خوانده مى شود، پرسيدم ، حضرت (ع ) به خطّ خويش مرقوم فرمود: در ركعت اوّل سوره قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد و در ركعت دوّم سوره إِنّا اءَنْزَلْنُاه ؛ و در ركعت سوم ، آياتى از اوّل سوره بقره و وسط همان سوره ، يعنى آيات و إ لهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ ⁽²⁴⁸⁾ و سپس پانزده بار سوره قُلْهُوَ اللّهُ اءَحَد، را قرائت مى نمايد، و در ركعت چهارم ، آية الكرسىّ و آخر سوره بقره ⁽²⁴⁹⁾ و سپس پانزده بار قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد را مى خواند.

و در روايت ديگرى نيز درباره سوره هايى كه در دو ركعت نخست نوافل مغرب قرائت مى شود، آمده است : در ركعت اول از نافله هاى مغرب ، سوره حمد و سه بار قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد، و در ركعت دوّم سوره حمد و إِنّا اءَنْزَلْناه خوانده مى شود.

چنانكه درباره دو ركعت سوّم و چهارم ، روايت شده كه : حضرت ابى الحسن امام كاظم و امام باقر(عليهاالسلام ) همواره در دو ركعت سوّم و چهارم نافله هاى مغرب ، در ركعت سوّم سوره حمد و اوّل سوره حديد، تا عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ ⁽²⁵⁰⁾ و در ركعت چهارم سوره حمد و آخر سوره حشر ⁽²⁵¹⁾ را قرائت مى فرمودند.

دعاى مخصوص آخرين سجده نافله هاى مغرب

درباره دعايى را كه در آخرين سجده نافله هاى مغرب خوانده مى شود و فضيلت آن ، در روايت آمده كه امام صادق (ع ) فرمود: هركس در آخرين سجده از نافله بعد از [نماز] مغربِ شب جمعه (و اگر در هر شب آن را انجام دهد، افضل و بهتر خواهد بود) هفت بار بگويد:

اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَريمِ وَ بِاسْمِكَ الْعَظيمِ [وَ مُلْكِكَ الْقَديمِ، اءَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اءَنْ تَغْفِرْ ذَنْبِىَ الْعَظيمَ]، إِنَّهُ لا يَغْفِرُ الْعَظيمَ إِلا الْعَظيمُ

- خداوندا، همانا به روى [و اسماء و صفات ] بزرگوارت و به اسم بزرگ [و فرمانروايى ديرينه و بى آغازت از تو مسئلت دارم كه بر محمّد و آل او درود فرستى ، و گناه بزرگ مرا بيآمرزى ]، كه گناه بزرگ را جز بزرگ نمى آمرزد.

نماز را تمام مى كند، در حالى كه خداوند او را مورد مغفرت خويش قرار داده است .

و در روايت ديگرى آمده كه : آن با شصت حجّ از دورترين شهرها برابر است .

كيفيّت دو ركعت نخست نافله هاى نماز مغرب

اين دو ركعت را به اين نيّت شروع مى كنى : نماز نافله مغرب را به گونه استحبابى و به منظور اينكه بدين وسيله عبادت خداوند - جلّ جلاله - را بكنم از آن جهت كه زيبنده پرستش است ، بجا مى آورم ، سپس هفت تكبير افتتاح را همراه با دعاهاى آن به صورتى كه در ركعت اوّل از نافله هاى نماز ظهر شرح داديم بجا مى آورى ، و به همان كيفيّتى كه ذكر كرديم توجّه مى كنى ، و بعد از توجّه سوره حمد و بعد از حمد يكى از سوره هايى را كه روايت كرديم برگزيده و قرائت مى نمايى .

و وقتى از ركعت اوّل نماز نافله مغرب بپا خاستى ، سوره حمد و هر كدام از سوره هايى كه در دو روايت ذكر نموديم برگزيده و قرائت مى كنى ، سپس ‍ ركعت دوّم را به همان كيفيّت كه در ركعت اوّل نافله هاى نماز ظهر بيان نموده و توضيح داديم ، كامل نموده و سلام نماز را مى گويى .

و وقتى سلام نماز را گفتى به همان صورتى كه پيش از اين ذكر كرديم سه بار تكبير مى گويى ، و انجام تسبيح حضرت زهراء(عليهاالسلام ) نيز به كيفيّت گذشته مستحبّ است .

آنگاه بعد از اين دو ركعت ، اين دعا را مى خوانى :

اءَللّهُمَّ، إِنَّك تَرى وَلا تُرى ، وَ اءَنْتَ بِالْمَنْظَرِ الاَعْلى ، وَ إِلَيْكَ الرُّجْعى وَالْمُنْتَهى ، وَ إِنَّ لَكَ الْمَماتَ وَ الَْمحْيى ، وَ إِنَّ لَكَ الاَّْخِرَةَ وَالاُْولى ، اءَللّهُمَّ، إِنّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ اءَنْ نَذِلُّ وَ نَخْزى ، وَ اءَنْ نَاءْتِىَ ما عَنْهُ تَنْهى ، اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ اءَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اءَسْاءَلُكَ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ، وَ اءَسْتَعيذُ بِكَ مِنَ النّارِ بِقُدْرَتِكَ، وَ اءَسْاءَلُكَ مِنَ الْحُورِ العينِ وَ بِعِزَّتِكَ، وَ اجْعَلْ اءَوْسَعَ رِزْقى عِنْد كِبَرِ سِنّى ، وَ اءَحْسَنَ عَمَلى عِنْد اقْتِرابِ اءَجَلى ، وَ اءَطِلْ فى طاعَتِكَ وَ ما يُقَرِّبُ مِنْكَ وَ يُحْظى عِنْدَكَ وَ يُزْلِفُ لَدَيْكَ عُمْرى ، وَ اءَحْسَنَ فى جَميعِ اءَحْوالى وَ اءُموُرى مَعُونَتى ، وَلا تَكِلْنى إِلى اءَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ، وَ تَفَضَّلْ [يا: اءَفْضِلْ] عَلَىَّ بِقَضآءِ جَميعِ حَوآئِجى لِلدُّنْيا وَالاَّْخِرَةِ، وَ ابْدَاءْ بِوالِدَىَّ وَ وُلْدى وَ جَميعِ إِخْوانِىَ الْمُؤْمِنينَ فى جَميعِ ما سَاءَلْتُكَ لِنَفْسى ، وَ ثَنِّ بى بِرَحْمَتِكَ، يا اءَرْحَمَ الرّاحِمينَ.

- خداوندا، بى گمان تو مى بينى و ديده نمى شود، و در چشم انداز بالاتر قرار دارى ، و بازگشت و سرانجام [همگان ] فقط به سوى توست ، و مسلّماً مرگ و زندگانى براى توست ، و آخرت و دنيا از آن توست ، خدايا، به تو پناه مى بريم از اينكه خوار و رسوا گشته و آنچه را كه از آن نهى فرموده اى مرتكب شويم ، خداوندا، براستى از تو مساءلت مى كنم كه بر محمّد و آل محمّد درود فرستى ، و به رحمتت بهشت را از تو خواهانم ، و به قدرتت از آتش جهنّم به تو پناه مى آورم ، و به عزّتت از حور عين و زنان سياه و درشت چشم بهشتى از تو درخواست مى نمايم ، و وسيع ترين روزى ام را در هنگام فزونى عمرم ، و نيكوترين عملم را در هنگام نزديكى سرآمد عمرم قرار ده ، و عمرم را در طاعتت و آنچه كه مرا به تو نزديك گردانيده و در نزدت بهره مند، و در پيشگاهت برخوردار از منزلت مى گرداند، طولانى گردان ، و در همه حالات و امورم مرا نيكو يارى فرما، و به هيچ يك از مخلوقاتت وامگذار، و تفضّل فرموده و همه حوائجم در دنيا و آخرت را برآورد ساز،، و در تمام آنچه از تو براى خود درخواست نمودم نخست به والدين و فرزندان و تمام برادران مؤمنم آغاز كن ، [و به ايشان عطا فرما] و در مرحله دوّم به من [عطا فرما]. به رحمتت ، اى مهربانترين مهربانها.

كيفيّت انجام دو ركعت ديگر نافله هاى مغرب

سپس براى خواندن دو ركعت آخر از نافله هاى مغرب بپا مى خيزى . و نيّت اين دو مانند نيّت دو ركعت نخست مى باشد. آنها را با تكبيرة الاحرام آغاز نموده ، و سوره حمد و يك سوره از دو روايتى كه ذكرش گذشت ، برگزيده و بعد از حمد قرائت مى كنى ، و به همان صورتى كه در دو ركعت اوّل نافله هاى ظهر ذكر نموديم ركوع و سجده بجا مى آورى .

سپس براى خواندن ركعت دوّم نافله مغرب برخاسته ، و سوره حمد، و يك سوره از دو روايت را برگزيده و قرائت مى كنى ، و مثل قنوت نافله هاى ظهر قنوت مى كنى ، ركوع ، و سجده نخست و بعد سجده دوّم و دعاى مخصوص آن (يعنى : اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَريمِ هفت بار تا آخر) بر آن مى افزايى ، مى نشينى و تشهّد را به صورت كامل گفته ، و سلام نماز و تكبيرهاى سه گانه را مى گويى ، و تسبيح حضرت زهرا(عليهاالسلام ) را به صورتى كه گذشت انجام مى دهى .

آنگاه بعد از اين دو ركعت ، اين دعا را خوانده و مى گويى :

اءَللّهُمَّ، بِيَدِكَ مَقاديرُ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ، وَ بِيَدِكَ مَقاديرُ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ، وَ بِيَدِكَ مَقاديرُ الْغِنى وَ الْفَقْرِ، وَ بِيَدِكَ مَقاديرُ الْخِذْلانِ وَ النَّصْرِ، وَ بِيَدِكَ مَقاديرُ الْمَوْتِ وَ الْحَياةِ، وَ بِيَدِكَ مَقاديرِ الصَّحَّةِ وَ السُّقْمِ، وَ بِيَدِكَ مَقاديرُ الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ، [وَ بِيَدِكَ مَقاديرِ الْجَنَّةِ وَالنّارِ]، وَ بِيَدِكَ مَقاديرُ الدُّنْيا وَ الاَّْخِرَةِ، اءَللّهُمَّ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بارِكْ لى فى دينى و دُنْياىَ وَ آخِرَتى ، وَ بارِكْ لى فى اءَهْلى وَ مالى وَ وُلْدى وَ إِخْوانى وَ جَميعِ ماخَوَّلْتَنى وَ رَزَقْتَنى وَ اءَنْعَمْتَ بِهِ عَلَىَّ وَ مَنْ اءَحْدَثْتَ بَيْنَى وَ بَيْنَهُ مَعْرِفَةً مِنَ الْمُؤْمِنينَ، وَاجْعَلْ مَيْلَهُ إِلَىَّ وَ مَحَبَّتَهُ لى ، وَاجْعَلْ مُنْقَلَبَنا إِلى خَيْرٍ دآئِمٍ وَ نَعيمٍ لايَزُولُ، اءَللّهُمَّ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، [وَ] اقْصِرْ اءَمَلى عَنْ غايَةِ اءَجَلى ، وَاشْغَلْ قَلْبى بِالاَّْخِرَةِ عَنِ الدُّنْيا، وَ اءَعِنّى عَلى ما وَظَّفْتَ عَلَىَّ مِنْ طاعَتِكَ، وَ كَلَّفْتَنيهِ مِنْ رِعايَةِ حَقِّكَ، وَ اءَسْاءَلُكَ فَواتِحَ الْخَيْرِ وَ خَواتِمَهُ، وَ اءَعُوذُ بِكَ مِنَ الشَّرِّ وَ اءَنْواعِهِ، خَفَيِّهِ وَ مُعْلِنِهِ، اءَللّهُمَّ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ تَقَبَّلْ عَمَلى ، فَضاعِفْهُ لى ، وَاجْعَلْنى مِمَّنْ يُسارِعُ فِى الْخَيْراتِ، وَ يَدْعُوكَ رَغَباً وَ رَهَباً، وَاجْعَلْنى لَكَ مِنَ الْخاشِعينَ.

اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ بِنُورِ وَجْهِكَ الْمُشْرِقِ الْحَىِّ الْقَيُّومِ الْباقِى الْكَريمِ، وَ اءَسْاءَلُكَ بِنُورِ وَجْهِكَ الْقُدُّوسِ الَّذى اءَشْرَقَتْ لَهُ السَّماواتُ وَالاَْرَضُونَ، وَصَلُحَ عَلَيْهِ اءَمْرُ الاَْوَّلينَ وَالاَّْخِرينَ، اءَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اءَنْ تُصْلِحَ شَاءْنى كُلَّهُ، وَ تُعْطِيَنى مِنْ الْخَيْرِ كُلَّهُ، وَ تَصْرِفَ عَنِّى الشَّرَّ كُلَّهُ، وَ تَقْضِىَ لى حَوآئِجى كُلَّها، وَ تَسْتَجيبَ لى دُعآئى ، وَ تَمُنَّ [يا: مُنَّ] عَلَىَّ بِالْجَنَّةِ تَطَوُّلاً مِنْكَ، وَ تُجيرَنى مِنَ النّارِ، وَ تُزَوِّجَنى مِنَ الْحَوْرِ الْعَينِ، وَ ابْدَاءْ بِوالِدَىَّ وَإِخْوانِىَ الْمُؤْمِنينَ وَاءَخواتِىَ الْمُؤْمِناتِ فى جَميعِ ما سَاءَلْتُكِ لِنَفْسى ، وَ ثَنِّ بى بِرَحْمَتِكَ، يا اءَرْحَمَ الرّاحِمينَ.

- خداوندا، اندازه ها و مقادير شب و روز و آفتاب و مهتاب ، و بى نيازى و نادارى ، و شكست و پيروزى ، و مرگ و زندگانى ، و بهبودى و بيمارى ، و خير و شرّ، [و بهشت و آتش جهنّم ] و دنيا و آخرت تنها به دست توست . خداوندا، بر محمّد و آل او درود فرست ، و دين و دنيا و آخرتم را براى من پرخير و بركت گردان ، و در اهل و مال و دارايى و فرزندان و برادرانم و همه آنچه را كه به من عنايت و روزى نموده و ارزانى داشته اى وهركس از مؤمنان كه ميان من و او آشنايى ايجاد كرده اى ، مبارك گردان . و نسبت به من متمايل ، و دوستدارم قرار ده ، و بازگشت ما را به سوى خير جاودانى و نعمت [معنوى ]اى كه از بين نمى رود، قرار ده ، خداوندا، بر محمّد و آل او درود فرست ، [و] آرزويم را كوتاه [تر] از فرجام سرآمد عمرم بگردان ، و دلم را با مشنول شدن به آخرت از دنيا بازدار، و مرا بر آنچه از طاعتت موظّف ، و بر رعايت حقوقت مكلّف نموده اى ، يارى فرما، و آغازها و پايان هاى خير و خوبى را از تو مساءلت دارم ، و به تو پناه مى برم از شرّ، و انواع مخفى و آشكار آن ، خداوندا، بر محمّد و آل او درود فرست ، و عمل مرا بپذير، و آن را مضاعف و دو چندان گردان ، و از كسانى قرار ده كه در خيرات و خوبيها پيشى گرفته ، و با حالت رغبت و هراس تو را مى خوانند، و از فروتنان درگاهت قرار ده .

خداوندا، بر محمّد و آل او درود فرست و از آتش جهنّم رهايم فرما، و روزى حلالت را بر من وسعت ده ، و شرّ فاسقان جنّ و انس ، و شرّ گناهكاران عَرَب و عَجَم ، و آسيبِ هر آسيب رسان را از من دور فرما. خداوندا، و هركس از مخلوقاتت كه بخواهد كه به من ، يا هركدام از خانواده و فرزندان و برادرانم و خويشان و بستگانم كه به خاطر آنان ناراحت مى شوم ، بدى برساند، من به واسطه تو بر سينه او [دست ردّ زده و ] دورش مى نمايم ، و از شرّ آن به تو پناه مى برم ، و به تو بر او يارى مى جويم ، پس بر محمّد و آل او درود فرست ، و او را از پيش روى و پشت سر و سمت راست و چپ و بالا [و زيرش ] بگير، و نگذار كه هيچگاه از ناحيه او بدى و آسيبى به من برسد. به نام خدا، و به [وسيله ] خدا، بر خدا توكّل نمودم ، براستى كه هركس بر خداوند توكّل نمايد، خدا او را كفايت مى كند، بى گمان خداوند كار خود به آخر مى رساند، و خداوند براى هر چيز اندازه مشخّصى قرار داده است .

خداوندا، بر محمّد و آل او درود فرست ، و من و خانواده و فرزندان و برادرانم را در تحت حمايت و حفظ و نگاهدارى و محافظت و همسايگى و امن [و امان ] و پناهندگى و باز دارندگى خويش قرار ده ، همسايه تو سربلند، و ثنايت بزرگ ، و پناهنده به تو دور از دسترس [همگان ] است ، و معبودى جز تو نيست . پس بر محمّد و آل او درود فرست و من و آنان را از هر بدى ، و شرّ شيطان و پادشاه و فرمانروا، و در تحت حفظ و حمايت و دفاع و آن ديعه ها و سپرده هايت كه هرگز ضايع نمى شود و از بين نمى رود، قرار ده ، كه تو سخت نيرومندتر و بازدارنده تر و سخت ترين سزا دهندگان مى باشى . خداوندا، اگر خواستى سختى و گرفتاريى از سختيها و گرفتاريهايت و نقمتى از نقمتهايت را شبانگاهان و در حالى كه آنان [يعنى مردم ] درخوابند، يا در روز در حالى كه در حال سرگرمى و بازى هستند، فرو فرستى ، پس بر محمّد و آل او درود فرست ، و من و خانواده و فرزندان و برادران دينى ام را در تحت بازدارندگى و حمايت و سپر محفوظ و استوار خويش قرار دهى .

خدايا، به نورِ روى [و اسماء و صفات ]ات كه روشن و زنده و قيّوم [و بر پا و برپا دارنده مخلوقات ] و پاينده و بزرگوار است ، از تو درخواست مى نمايم ، و به نور روى [و اسماء و صفات ] بسيار پاكيزه از هر عيب و كاستى ات كه آسمانها و زمين بدان روشن ، و امر اوّلين و آخرين بر آن شايسته گشته و اصلاح مى يابد، از تو مسئلت دارم كه بر محمّد و آل او درود فرستى ، و تمام حالات و امورم را اصلاح فرمايى ، و همه خير و خوبى را به من عطا فرمايى ، و از همه بديها باز داشته ، و تمام خواسته هايم را برآورده ساخته ، و دعايم را اجابت فرمايى و از روى بخشش از ناحيه خود، بهشت را بر من ارزانى بدارى [يا: بدار]، و مرا از آتش جهنّم در پناه خويش درآورى ، و از حور عين و زنان سياه و درشْت چشم بهشتى به ازدواجم درآورى ، و در تمام آنچه از تو براى خود درخواست نمودم به پدر و مادر و برادران و خواهران مؤمنم آغاز فرما، و بعد به من عطا فرما، به رحمتت اى مهربانترين مهربانها.

ادامه تعقيبات مخصوص نماز مغرب ⁽²⁵³⁾

دعاى اميرالمؤمنين (ع ) در تعقيب نماز مغرب

1 - از تعقيبات مختصّ به نماز مغرب ، دعايى است كه از مولايمان اميرمؤمنان (ع ) در تعقيب نمازهاى پنجگانه واجب نقل شده ، كه از آن جمله دعاى بعد از نماز مغرب است به اين صورت :

اءَللّهُمَّ، تَقَبَّلْ مِنّى ما كانَ صالِحاً، وَ اءَصْلِحْ مِنّى ما كانَ فاسِداً، اءَللّهُمَّ، لا تُسَلِّطْنى عَلى فَسادِ ما اءَصْلَحْتَ مِنّى ، وَ اءَصْلِحْ لى ما اءَفْسَدْتَهُ مِنْ نَفْسى ، اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ قَوِىَ عَلَيْهِ بَدَنى بِعافِيَتِكَ، وَ نالَتْهُ يَدى بِفَضْلِ نِعْمَتِكَ، وَ بَسَطْتُ إِلَيْهِ يَدى بِسَعَةِ رِزْقِكَ، وَاحْتَجَبْتُ فيهِ عَنِ النّاسِ بِسِتْرِكَ، وَ اتَّكَلْت فيهِ عَلى كَريمِ عَفْوِكَ. اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ تُبْتُ إِلَيْكَ مِنْهُ، وَ نَدِمْتُ عَلى قَطْعِهِ، وَ اسْتَحْيَيْتُ مِنْكَ وَااءَنَا عَلَيْهِ، وَ رَهِبْتُكَ وَاءَنَا فيهِ، ثُمَّ راجَعْتُهُ وَ عُدْتُ إِلَيْهِ. اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ عَمِلْتُهُ [يا: عَلِمْتُهُ] اءَوْ جَهِلْتُهُ، ذَكَرْتُهُ اءَوْ نَسيتُهُ، اءَخْطَاءْتُهُ اءَوْ تَعَمَّدْتُهُ هُوَ مِمّا لا اءَشُكُّ اءَنَّ نَفْسى مُرْتَهِنَةٌ بِهِ، وَ إِنْ كُنْتُ نَسيُتُه وَ غَفَلْتُ عَنْهُ. اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ جَنَيْتُهُ عَلَىَّ [يا: عَلى نَفْسى ] بِيَدى ، وَ آثَرْتُ فيهِ شَهْوَتى ، اءَوْ سَعَيْتُ فيهِ لِغَيْرى ، اءَوِ اسْتَغْوَيْتُ فيهِ مَنْ تابَعَنى ، اءَوْ كابَرْتُ [يا: دابَرْتُ] فيهِ مَنْ مَنَعَنى ، اءَوْ قَهَرْتُهُ بِجَهْلى ، اءَوْ لَطُفْتُ [يا: نَطَقْتُ] فيهِ بِحيلَةِ غَيْرى ، اءَوْ اسْتَزَلَّنى إِلَيْهِ مَيْلى وَ هَواىَ، اءَللّهُمَّ، اءَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ اءَرَدْتُ بِهِ وَجْهَكَ، فَخالَطَنى فيهِ ما لَيْسَ لَكَ، وَ شارَكَنى فيهِ ما لَمْ يَخْلُصْ لَكَ، وَ اءَسْتَغْفِرُكَ مِمّا عَقَدْتُهُ عَلى نَفْسى ثُمَّ خالَفَهُ هَواىَ، اءَللّهُمَّ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اءَعْتِقْنى مِنَ النّارِ، وَجُدْ عَلَىَّ بِفَضْلِكَ، اءَللّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَريمِ الْباقِى الدّآئِمِ الَّذى اءَشْرَقَتْ بِنُورِهِ السَّماواتُ وَالاَْرْضُ، وَ كَشَفْتَ به ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ، وَ دَبَّرْتَ به اءُمُورَ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ، اءَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ [عَلى ] آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اءَنْ تُصْلِحَ شَاءْنى بِرَحْمَتِكَ، يا اءَرْحَمَ الرَّاحِمينَ.

- خداوندا، عمل صالح مرا از من بپذير، و اعمالم فاسدم را اصلاح فرما، خدايا، مرا بر تباه نمودن آنچه كه اصلاح فرمودى مسلّط مگردان ، و هر چه را كه فاسد نمودم اصلاح فرما، خداوندا، بى گمان از هرگناهى كه بدنم به واسطه تندرستى دادن تو قدرت بر آن پيدا نموده ، و به فضل نعمتت بدان دسترسى پيدا كردم ، و به وسعت روزى ات دستم را به سوى آن دراز و به پوشش تو آن را از مردم پنهان نمودم ، و در [حال انجام ] آن بر عفو و گذشت بزرگوارانه ات تكيه نمودم ، طلب آمرزش مى نمايم . خداوندا، از هر گناهى كه از آن توبه نمودم و بر انجام آن پشيمان شدم ، و در حال انجام آن از تو شرم نموده و بيم داشتم ، سپس رجوع نموده ، و به سوى آن بازگشتم ، آمرزش ‍ خواهى مى كنم . خدايا، از هر گناه كه جاهلانه و [يا: آگاهانه ] و يا با نادانى ، با متذكّر بودن و يا در حال فراموشى ، و به خطا و يا عمداً انجام دادم و شك ندارم كه وجود من در گرو آن است ، هرچند آن را فراموش نموده ، و از آن غفلت ورزم ، از تو طلب آمرزش مى نمايم . خداوندا، از هر گناهى با دست خود بر خويش جنايت نمودم ، و شهوت و ميل نفسانى ام را مقدّم داشتم ، يا براى ديگرى كوشيدم ، يا پيروان خويش را گمراه نمودم ، يا بر كسى كه مانع من بود بزرگمنشى [يا: پشت ] نموده و ستيزه كردم ، يا با نادانى ام بر او چيره گشتم ، يا با چاره جويى و حيله كس ديگر آن را به نرمى و آرامى مرتكب شدم [يا: بدان زبان گشودم ]، يا ميل و خواست و هوا و هوسم مرا به سوى آن لغزانيده و كشانيد، از تو آمرزش مى طلبم ، و خداوندا، از هر عملى كه تنها روى [و اسماء و صفات و خشنودى ] تو را قصد نمودم ، ولى قصد ديگرى را كه خالص براى تو نبود [در اثناى ] عمل با آن آميخته و شريك شد، آمرزش ‍ مى طلبم . و از هر پيمانى كه با خويش بستم و سپس ميل و هوا و هوسم با آن مخالفت نمود، طلب آمرزش مى نمايم . خداوندا، بر محمّد و آل محمّد درود فرست ، و مرا از آتش جهنّم رها گردان ، و فضل خويش را بر من ارزانى دار، خداوندا، به [واسطه ] روى [و اسماء وصفات ] بزرگوار پاينده جاودانى ات كه آسمانها و زمين را بدان روشن گردانيده ، و تاريكيهاى خشكى و دريا را برطرف نموده ، و امور جنّيان و انسانها را تدبير فرمودى ، از تو درخواست مى نمايم كه بر محمّد و [بر] آل محمّد درود فرستى ، و حال و كار مرا اصلاح فرمايى ، به رحمتت اى مهربانترين مهربانها،

دعاى حضرت فاطمه زهراء (عليهاالسلام ) در تعقيب نماز مغرب

2 - و نيز از جمله تعقيبات مختصّ به فريضه مغرب ، دعايى است كه از مولايمان فاطمه زهراء(عليهاالسلام ) در تعقيب نمازهاى پنجگانه روايت شده ، و آن اين است كه :

اءَلْحَمْدُللّهِِ الَّذى لا يُحْصى [يا: لايَبْلُغُ] مِدْحَتَهُ الْقائَِّلوُنَ، وَالْحَمْدُللّهِِ الَّذى لا يُحْصى نَعْمآءَهُ الْعآدُّونَ، وَالْحَمْدُللّهِِ الَّذى لايُؤَدّى حَقَّهُ الُْمجْتَهِدُونَ، وَلا إِلهَ إِلا اللّهُ الاَوَّلُ وَالاَّْخِرُ، وَلا إِلهَ إِلاّ اللّهُ الظّاهِرُ وَ الْباطِنُ، وَلا إِلهَ إِلا اللّهُ الُْمحْيِى الْمُميتُ، وَ اءَللّهُ اءَكْبَرُ ذُوالطَّوْلِ، وَاللّهُ اءَكْبَرُ ذُوالْبَقآءِ الدّآئِمِ، وَالْحَمْدُللّهِِ الَّذى لايُدْرِكُ الْعالِمُونَ عِلْمَهُ، وَ لا يَسْتَخِفُّ الْجاهِلُونَ حِلْمَهُ، وَ لا يَبْلُغُ الْمادِحوُنَ مِدْحَتَهُ، وَلا يَصِفُ الْواصِفُونَ صِفَتَهُ، وَلا يُحْسِنُ الْخَلْقُ نَعْتَهُ، وَ الْحَمْدُللّهِِ ذِى الْمُلْكِ وَالْمَلَكُوتِ وَالْعَظَمَةِ وَالْجَبَرُوتِ وَ [الْعِزِّوَ] الْكِبْريآءِ وَالْجَلالِ وَ الْبَهآءِ وَالْمَهابَةِ وَالْجَمال وَ الْعِزَّةِ وَ الْقُدْرَةِ وَالْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَالْمِنَّةِ وَ الْغَلَبَةِ وَ الْفَضْلِ وَالطَّوْلِ وَ الْعَدْلِ وَ الْحَقِّ [وَالْخَلْقِ] وَالْعُلاوَ الرِّفْعَةِ وَالَْمجْدِ وَ الْفَضيلَةِ وَالْحِكْمَةِ وَ الْغَنآءِ وَالسَّعَةِ وَالْبَسطِ وَ الْقَبْضِ وَ الْحِلْمِ وَالْعِلْمِ وَ الْحُجَّةِ الْبالِغَةِ وَالنِّعْمَةِ السّابِغَةِ وَالثَّنآءِ الْحَسَنِ الْجَميلِ وَالاَّْلا ءِ الَكَريمَةِ، مُلِكُ الدُّنْيا وَالاَّْخِرَةِ وَالْجَنَّةِ وَ النّارِ وَ ما فِيهِنَّ، تَبارَكَ وَ تَعالى .

اءَللّهُمَّ، رَبَّ الْبَيْتِ الْحَرامِ وَ الشَّهْرِ الْحَرامِ وَ رَبَّ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ رَبَّ الرُّكْنِ وَ الْمَقامِ وَ رَبَّ الْحَلِّ وَ الْحَرامِ [يا: الاِْحْرامِ]، بَلِّغْ [يا: اءَبْلِغْ] رُوحَ مُحَمَّدٍ مِنَّا التَّحِيَّةَ وَالسَّلامَ. سَلامٌ [يا: اءَلسَّلامُ] عَلَيْكَ يا رَسُولَ اللّهِ، سَلامٌ عَلَيْكَ يا اءَمينَ اللّهِ، سَلامٌ عَلَيْكَ يا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِاللّهِ، اءَلسَّلامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكاتُهُ، فَهُوَ كَما وَصَفْتَهُ بِالْمُؤْمِنينَ رَؤُوفٌ رَحيمٌ، اءَللّهُمَّ، اءَعْطِهِ اءَفْضَلَ ما سَاءَلَكَ، وَ اءَفْضَلَ ما سُئِلْتَ لَهُ، وَاءَفْضَلَ ما هُوَ مَسْئُولٌ لَهُ إِلى يَوْمَ الْقِيامَةِ، آمينَ، رَبِّ الْعالَمينَ.

- سپاس خدايى را كه گويندگان نمى توانند به مدح و ثناى او را به شماره درآورند [يا: بدان نايل گردند]، و ستايش خداوندى را كه شماره كنندگان نمى توانند نعمتهاى او را به شماره درآورند، و حمد و سپاس خداوندى را كه كوشش كنندگان در عبادت نمى توانند حقّ او را ادا نمايند، و معبودى جز خداوندى كه اوّل و آخر است وجود ندارد، و معبودى جز خداوندى كه آشكار و نهان است ، وجود ندارد، و معبودى جز خداوندى كه ميراننده و زنده كننده است وجود ندارد، و خداوند بزرگتر و صاحب بخشش است ، و خداوند بزرگتر و صاحب پايندگى و جاودانگى است ، و ستايش خداوندى كه دانشمندان به دانش او نمى رسند، و جاهلان نمى توانند از بردبارى او بكاهند، و ستايشگران نمى توانند به مدح و ثناى او برسند، و توصيف كنندگان نمى توانند او را [آنچنانكه هست ] توصيف نمايند، و مخلوقات نمى توانند نَعْت و صفت او را نيكو ادا نمايند. و سپاس خدايى را كه صاحب مُلك و ملكوت و عظمت و تسلّط [و سرافرازى ] بزرگمنشى و جلال و بهاء و حُسْن و هيبت و بزرگى و جمال و سرافرازى و قدرت و تغيير دهندگى و نيرو و منّت و چيرگى و فضل و بخشش و عدل و داد و حقّ [و آفرينندگى ] و بزرگى و رفعت و بلند پايگى و فضيلت و فرزانگى و بى نيازى و وسعت و بسط و قبض ، و بردبارى و علم و حجّت رسا و نعمت فراگير و ثناى نيكوى زيبا و نعمتهاى گرامى ، و مالك [يا: پادشاه ] دنيا و آخرت و بهشت و آتش ‍ جهنّم و هر چه در آنهاست ، مى باشد. بلند مرتبه و پاك و منزّه باد خداوند.

سپاس خدايى را كه به اسرار نهانى آگاه ، و بر گناهانى كه دلها آن را پنهان مى دارند [يا: مرتكب آن مى شوند] مطّلع است ، و لذا هيچ راه گريز و محلّ فرارى از او نيست ، ستايش خدايى را كه در سلطنت خود متكبّر، و در مقام و منزلتش سرافزار، و در فرمانروايى اش سركش ، و در گرفتن و مؤاخذه اش ‍ نيرومند، و بر فوق عرش خود بلند پايه ، و بر مخلوقاتش اطّلاع و اشراف دارد، و آگاهى اش به هر چه كه بخواهد مى رسد، سپاس خداوندى را كه به كلمات او آسمانهاىِ استوار برپا گشته ، و زمينهاى هموار و آماده ، ثابت و پابرجا هستند، و كوههاى ثابت و ميخ گون ايستاده ، و بادهاى آبستن كننده وزيدن گرفته ، و ابرها در جوّ و هواى آسمان سير نموده ، و درياها بر حدود و مرزهاى خود ايستاده ، و دلها از ترس و هراس او لرزان ، و صاحبان و پرورش ‍ دهندگان در برابر ربوبيّت و تدبير او سرشكسته و ذليل هستند، بلند مرتبه و منزّهى اى به شمار در آورنده قطره هاى باران و برگهاى درختان ، و زننده كننده پيكرهاى مردگان براى حشر و زنده شدن ، پاك و منزّهى تو، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى .

با غريب و بيگانه فقيرى كه با حالت پناهنده شدن و يارى جويى از تو، به درگاه تو روى آورد چه مى كنى ؟ با كسى كه خود را به آستانه و درگاهت انداخته ، و خواهان خشنودى تو بوده ، و در پيشگاهت زانو زده و از آنچه بر تو پوشيده نيست ، به تو گله و شكايت نمايد، چه مى كنى ؟ پس اى پروردگار من ، مباد كه بهره من از دعايم ، محروميّت ، و نصيبم از آنچه از بخشش تو اميدوارم ، شكست و خذلان باشد. اى خداوندى كه پيوسته بوده اى و همچنان هستى و خواهى بود، چنانكه هر نَفْسى آنچه را كه كسب نموده و عمل مى كند، به تو برپاست ، اى كسى كه دنيا را به گونه اى قرار دادى كه از بين رفته و ماههايش متحوّل گشته ، و سالهايش گردش مى كند، و تنها تويى كه ماندگار و جاودانى هستى و زمانها تو را پوسيده و كهنه ، و روزگاران دگرگون نمى سازد. اى خداوندى كه هر روزى در نزد تو نو، و هر روزى اى در نزد تو (براى ناتوان و قوى و نيرومند) آماده است ، روزيها را ميان آفريدگانت قسمت فرموده و بين گَرْد و گنجشك يكسان قرار داده اى .

خداوندا، آن هنگام كه جا بر مردم تنگ مى شود از تنگى جا به تو پناه مى بريم ، خدايا، هنگامى كه روز قيامت بر مجرمان و گناهكاران طولانى مى گردد، پس [درازى ] آن روز را بر ما مانند فاصله دو نماز، كوتاه گردان ، خداوندا، هنگامى كه آفتاب نزديك جمجمه ها مى گشته و فاصله ميان آن و جمجمه ها به اندازه يك ميل [و فاصله ديدن چشم ] مى گردد، و در سوزش ‍ آفتاب به اندازه سوزش ده سال افزون مى گردد، از تو درخواست مى كنيم كه با ابر بر ما سايه افكنده ، و در حالى كه مردم در آنجا در رفت و آمد هستند، منبرها و صندلى هايى براى ما قرار دهى كه بر آن بنشينيم . اجابت فرما، اى پروردگار عالميان ، خداوندا، به حقّ اين ستايشها از تو مسئلت دارم كه مرا بيآمرزى ، و از من درگذرى ، و لباس عافيتت را به تنم بپوشانى ، و سلامتى در دينم را روزى ام كنى ، زيرا من در حالى كه به اجابت تو اعتماد دارم از تو درخواست مى نمايم ، و در حالى كه به شنيدن دعايم آگاهم به درگاه تو دعا مى كنم ، پس دعايم را بشنو، و اميدم را قطع ، و مدح و ثنايم را ردّ مكن ، و دعايم را نوميد و بى پاسخ مگذار، كه من به خشنودى تو محتاج و به آمرزشت نيازمندم . از تو درخواست مى كنم در حالى كه از رحمتت نوميد نيستم ، و تو را مى خوانم در حالى كه از سخط و ناخوشايندى ات نمى هراسم [و اميد خشنودى ات را دارم ]، پروردگارا، پس براى من اجابت فرما، و عفو و گذشتت را به من منّت نِهْ، و در حالى كه تسليم تو هستم جانم را بستان ، و به صالحان ملحق فرما، پروردگارا، فضلت را از من باز مدار، اى بسيار بخشنده ، و با حالت شكستگى و خذلان مرا به خود وامگذار، اى بسيار مهربان ، پروردگارا، هنگام جدايى دوستان بر به زمين افتادنم ، و هنگام آرام و خاموش بودن قبر بر تنهايى ام ، و در صحراى قيامت بر غُربتم ، و در پيشگاهت در حالتى كه براى حساب كشى مى ايستم بر نياز و حاجتم به تو رحم آر. پروردگارا، به تو پناه مى آورم از آتش جهنّم [پس ] پناهم ده ، پروردگارا، و به تو پناه مى برم از آتش پس مرا در پناه خود درآور، [پروردگارا،] و از شرّ آتش به تو يارى مى جويم پس از آن دورم بدار، پروردگارا با حالت ناراحتى سخت از تو طلب مهربانى مى نمايم ، پس بر من رحم آر، پروردگارا، به واسطه عمل جاهلانه ام از تو طلب آمرزش مى نمايم ، پس مرا ببخشاى . دعا كردن به واسطه نيازم به تو مرا از منزل بيرون كشيده ، پس مرا نوميد مگردان . اى بزرگوار اى صاحب نعمتها و نيكوكارى و گذشت ، اى آقاى من ، اى نيكوكار، اى مهربان ، در ميان زارى كنندگان به درگاهت دعايم را مستجاب گردان ، و در ميان سخت گريه كنندگان با فرياد و صداى بلند بر اشك چشمم رحم آر، و هنگام بيرون آمدن از دنيا آسودگى ام را در ملاقاتِ با خود قرار ده ، و ميان مردگان - اى كسى كه اميد بزرگ به او بسته مى شود، - عورت [و: عيب ] مرا بپوش ، و هنگامى كه به تنهايى در گودال قبرم قرار مى گيرم ، بر من مهربان باش ، كه تويى آرزو و جايگاه خواسته و مقصودم ، به آنچه كه در متوجّه ساختن خواسته ام به تو اراده نموده ام آگاهى دارى ، پس [آن را] برآورده ساز، اى برآورنده خواسته ها [خواسته ام را] برآورده ساز، پس تنها به تو گله نموده و تنها از تو يارى مى جويم و به تو اميدوارم ، از گناهانم به سوى تو مى گريزم پس مرا بپذير، و از دست عدالتت در پناه آمرزش تو در آمده ام ، پس مرا درياب ، و از دست گرفتن با صولت تو به عفو و گذشت پناه مى برم پس مرا بازدار، و از دست ] عقابت به رحمتت احساس آسودگى و راحتى مى نمايم پس مرا رهايى ده ، و با تسليم [تو شدن يا: اسلام آوردن ] نزديكى به تو را خواهانم پس مرا به خود نزديك گردان ، و از هراس و هنگامه بزرگ [روز قيامت ] ايمنم گردان ، و در سايه عرش خود قرار ده ، و دو بهره كامل از رحمتت را به من ارزانى دار، و با سلامتى از دنيا نجاتم بخش ، و از تاريكيها به سوى روشنايى بيرون آور، و در روز قيامت رويم را سپيده گردان ، و آسان حساب كشى بفرما، و به واسطه درونم [و اعمال و صفات پنهانم ] رسوايم مفرما، و بر گرفتارى ات شكيبا گردان ، و چنانكه بدى و ناپسندى را از حضرت يوسف [(ع )] دور داشتى ، آن را از من نيز دور دار، و هر چه را كه توان آن را ندارم بر دوشم مَنِهْ، و به سوى خانه سلامتى و ايمنى [يعنى بهشت ] هدايت فرما، از قرآن بهره مندم گردان ، و با گفتار [و اعتقاد] استوار، ثابت و استوارم گردان ، و مرا از [گزند] شيطان رانده شده محافظت فرما، و به دگرگونى و قدرت و عظمتت مصون و محفوظم بدار، و به بردبارى و آگاهى و وسعت رحمتت از جهنّم نجاتم بخش ، و در بهشت فردوس ساكنم گردان ، و نگريستن به روى [و اسماء و صفات ]ات را روزى ام گردان ، به پيامبرت حضرت محمّد(ص ) ملحق فرما، و از شيطانها و دوستان آنان و از شرّ هر آسيب رسان كفايتم فرما، خداوندا، و دشمنانم و هركس را كه خواست بدى به من برساند، اگر از راه خشكى آمدند، دلاورشان را ترسو، گروههايشان [يا: گروهشان ] را پراكنده ، جنگ افزارشان را كُند، و پاى چهار پايانشان را قطع ، همواره بادهاى تند و شكننده را بر آنان مسلّط گردان ، تا اينكه آنان را داخل آتش جهنّم بفرمايى ، آنان را از دژهايشان فرود آور، ما را از [گرفتن موى ] پيشانى شان متمكّن گردان . اجابت فرما. اى پروردگار عالميان .

خداوندا، بر محمّد و بر آل محمّد درود فرست ، درود و رحمتى كه پيشينيان همراه با ابرار و نيكان و سرورِ اهل تقوى و خاتم پيامبران ، و راهبر خير و كليد رحمت الهى آن را مشاهده نمايند. خداوندا، اى پروردگار خانه محترم ، و ماه محترم ، و پروردگار مشعر محترم ، و پروردگار كِن [خانه كعبه ] و مقام [حضرت ابراهيم (ع )]، و پروردگار حلّ [زمينهاى غير از حَرَم و خانه كعبه ] و حرم ، درود وسلام ما را به روح حضرت محمّد[(ص )] برسان . سلام بر تو اى رسول خدا، سلام بر تو اى امانت دار خدا، سلام بر تو اى محمّد بن عبداللّه [(ص )]، سلام و رحمت و بركات خداوند بر تو باد، زيرا چنانكه خود او را توصيف فرمودى ، نسبت به مؤمنان رؤ وف و مهربان است ، خداوندا، برترين درخواستهايى را كه خود او از تو درخواست نموده و برترين تقاضاهايى را كه ديگران براى او تقاضا نموده و تا روز قيامت درخواست مى كنند، به او عطا فرما. اجابت فرما، اى پروردگار عالميان .