آنچه به هنگام خواب مى فرمود
به هنگام خواب آية الكرسى مى خواند و مى فرمود: جبرئيل بر من در آمد و فرمود: اى محمد! عفريتى از جن تو را در خواب رنج مى دهد بر تو باد به آية الكرسى .
آنچه پس از بيدار شدن مى فرمود
حضرت باقر (عليه السلام) مى فرمايد: پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) هيچگاه از خواب بر نمى خاست جز آن كه براى خدا سجده مى كرد، و در روايت است كه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نمى خوابيد مگر آن كه مسواك را زير سر مى نهاد و چون سر از خواب بر مى داشت ، قبل از هر چيز مسواك مى نمود. و مى فرمود: من به مسواك كردن ، ماءمور شدم آنچنان كه ترسيدم بر من واجب باشد. و از دعاهايى كه وقت بيدار شدن مى خواند اين بود: ((سپاس خداوندى را كه پس از مردن زنده ام ساخت ، پروردگار من آمرزنده و شكرگزار است )). و مى فرمود: ((خداوندا! من خير و نور و هدايت و بركت و پاكى و سلامت امروز از تو مسئلت مى نمايم ، خداوندا! خيرات امروز و هر خوبى كه در اين روز واقع خواهد شد از تو مسئلت دارم و از شر بدى هاى امروز و شرهايى كه واقع خواهد شد به تو پناه مى برم )).
در مسواك كردن پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم)
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) در هر شب ، سه بار مسواك مى كرد، يك بار قبل از خواب و بار دوم پس از بيدار شدن براى نماز شب و بار سوم قبل از بيرون رفتن براى نماز صبح (در مسجد) و با چوب اراك (كه درختى است در حجاز كه چوب هايش را اكنون براى مسواك بكار مى برند) مسواك مى نمود، جبرئيل او را به اين كار امر كرده بود.
از حضرت صادق (عليه السلام) روايت است كه مى فرمود: من خوش ندارم كه انسانى بميرد و يكى از سنت هاى پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) به گردن او باقى مانده باشد كه انجام نداده باشد.
باب دوم : در آداب تنظيف و پاكيزگى و سرمه كشيدن و روغن مالى و مسواك
شامل سه فصل است .
فصل اول : در تنظيف و پاكيزگى و امثال آن
از حضرت صادق (عليه السلام) روايت است كه امير مؤمنان (عليه السلام) فرمود: بوهاى بد را به وسيله آب ، برطرف كنيد كه خداوند متعال از بندگان كثيف ، بدش مى آيد.
و نيز از آن حضرت است كه شستن لباس ، اندوه را برطرف مى سازد و براى نماز پاك كننده است .
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به انس فرمود: شست و شو زياد كن تا خدا به عمرت اضافه كند، و اگر مى توانى شب و روز با طهارت باشى حتما طاهر باش كه اگر با طهارت بميرى شهيد خواهى بود.
از كتاب روضة الواعظين نقل است كه حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: هر كس وضو بسازد و با حوله خشك كند براى او ثوابى نوشته شود و هر كس وضو بسازد و خود را خشك نكند تا آن كه آب وضو خود بخشكد براى او سى حسنه نوشته شود.
از على بن اسباط روايت است كه گويد: از حضرت موسى بن جعفر (اباالحسن ) (عليه السلام) شنيدم كه گويد: چهار چيز از اخلاق پيامبران است : عطر زدن ، پاكيزگى ، ستردن موهاى تن با نوره و بسيارى آميزش .
خوشبويى
از پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) روايت است كه فرمود: بوى خوش ، دل را محكم مى سازد.
از امالى شيخ طوسى روايت است كه حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: خداوند زيبايى و آراستگى را دوست دارد و نكبت و بدحالى را مكروه دارد و خداوند متعال دوست دارد كه وقتى نعمتى به بنده اش ارزانى مى كند اثر آن را بر او ببيند، پرسيدند چگونه ؟ حضرت فرمود: لباسش را تميز نگه دارد و خود را خوشبو سازد و خانه اش را سفيد و گچكارى نمايد و صحن خانه را بروبد، حتى آن كه چراغ افروختن پيش از غروب آفتاب فقر را بر طرف مى سازد و بر روزى مى افزايد.
حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: چهار چيز از سنت پيغمبران است : مسواك ، حنا، بوى خوش و زن .
و نيز از آن حضرت روايت است : پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) در هفته يك بار شست و شو مى كرد و اگر ميسر نمى شد يكى از روسرى هاى زنانش را مى گرفت و خيس مى كرد و به بدنش مى ماليد (و تن را با آن تميز مى نمود).
و نيز از آن حضرت روايت است كه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: از اين دنياى شما، جز بوى خوش و زنان نائل نشدم .
و نيز از آن حضرت آمده است : آنچه در راه بوى خوش مصرف شود، اسراف نمى باشد.
و نيز از آن حضرت روايت است كه : اگر كسى براى شما شاخه گلى آورد آن را ببوييد و بر ديده نهيد كه گل از بهشت است .
مالك جهنى گويد: مقدارى گل خدمت حضرت صادق (عليه السلام) بردم ، آنها را گرفت و بوييد و بر ديده نهاد و فرمود: هر كس گلى به دستش رسيد ببويد و برديدگان نهد و بگويد: (خداوندا! بر محمد و آل محمد درود بفرست )، قبل از آن كه گل را بيافكند آمرزيده خواهد شد.
از پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) روايت است : اگر كسى گل به برادر مؤمن هديه كند، او نبايد آن را رد كند، كه گل از بهشت آمده است .
از صحيفه حضرت رضا (عليه السلام) روايت است : عطر داروى علاج بخش است و نگاه به سبزه نيز حيات بخش مى باشد.
از حضرت رضا (عليه السلام) روايت است : جاى حضرت صادق (عليه السلام) در مسجد از بوى عطر و اثر سجده حضرت ، شناخته مى شد.
و نيز از آن حضرت : يكى از اخلاق انبياء، بوى خوش به كار بردن است .
امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد: دو ركعت نماز با عطر، بهتر از هفتاد ركعت نماز عطر نزده است .
و نيز از آن حضرت : سه چيز از نبوت است : نان جو، بوى خوش ، آميزش ‍ بسيار.
از امام ششم و هفتم (عليهم السلام ) پرسيدند كه قبول نكردن عطر چگونه است ؟ فرمود: احسان را رد نكنيد.
از حضرت صادق (عليه السلام) آمده است : احسان ديگران را رد نمى كند مگر الاغ يعنى كسى كه در فهم و ادراك چون الاغ باشد.
و نيز از آن حضرت وارد است : عطر بر شارب ماليدن از اخلاق انبياء و فرشتگان است .
و نيز از آن حضرت روايت است : پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) مشكى داشت كه پس از وضو بدست مى ماليد به طورى كه وقتى از خانه بيرون مى رفت مردم مى فهميدند كه اين پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) است كه مى آيد.
از حضرت رضا (عليه السلام) روايت است كه : حضرت زين العابدين مشكدانى داشت از قلع كه در آن مشك نهاده بود و وقت لباس پوشيدن و بيرون رفتن از آن مشك به خود مى ماليد.
صولى از جده خودش نقل مى كند كه گفت : هيچ گاه حضرت رضا (عليه السلام) را به خاطر نمى آورم ، مگر اينكه بخاطر دارم كه عود هندى بخور مى كند، و سپس مشك و گلاب به كار مى برد.
سيد ناصح الدين ابو البركات گويد: پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) براى عطر بيشتر خرج مى كرد تا براى غذا.
امام ششم (عليه السلام) فرمود: پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) براى عطر بيشتر خرج مى كرد تا براى غذا.
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به على (عليه السلام) فرمود: يا على ! بر تو باد به بوى خوش در هر جمعه كه اين سنت و روش من است و تا زمانى كه از آن بويى استشمام گردد براى تو ثواب ها نوشته شود.
حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: شايسته است انسان هر روز از بوى خوش و عطر استفاده كند و اگر هر روز نتواند يك روز در ميان و اگر اين مقدار هم ، توانايى ندارد در هر جمعه هرگز فراموش ننمايد.
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرموده است : هر زنى كه بوى خوش به كار برد و از خانه اش بيرون رود، مورد لعن خداوند است تا آن كه به خانه باز گردد.
درباره بخور (تجمير) كردن
از مرازم نقل است : با حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) به حمام رفتم ، حضرت وقتى از اندرون حمام به رخت كن آمد منقل آتشى خواستند و در آن بخور كرد (اسفند سوزانيد) بعد فرمود: مرازم را نيز بخور دهيد. من گفتم : هر كس بخواهد مى تواند از آن استفاده كند؟ فرمود: آرى !
از حضرت صادق (عليه السلام) روايت است كه فرمود: شايسته است كه انسان هر وقت بتواند جامه خود را بخور دهد.
از عمير بن ماءمون (كه دخترش همسر حضرت امام حسن (عليه السلام) بود) نقل است : دخترم همسر امام (عليه السلام) برايم نقل كرد كه : ابن زبير حضرت حسن (عليه السلام) را به وليمه دعوت كرد، امام (عليه السلام) در حالى كه روزه دار بود برخاست كه برود، ابن زبير عرضه داشت تشريف داشته باشيد تا هديه روزه داران را براى شما بياورم و روغن آورد، محاسن امام (عليه السلام) را روغن مالى كرد و لباسش را بخور داد، امام (عليه السلام) فرمود: تحفه زن نيز همين است كه موى را شانه كند و لباس خود را بخور دهد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: عطر زنان بايد رنگش تند و بويش خفيف باشد، و عطر مردان بايد كم رنگ ، و بويش زياد باشد.
در گل و گلاب
حسن بن منذر گويد: وقتى پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) را به معراج بردند، زمين از دورى حضرت اندوهناك شد و درخت آصف را رويانيد، و چون حضرت به زمين بازگشت زمين خوشحال شد و گل سرخ را رويانيد، بنابراين هر كس مى خواهد بوى پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) را استشمام كند، گل سرخ را ببويد.
فردوس از انس روايت كرده است : پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: گل سفيد در شب معراج از عرق من خلق شد و گل سرخ از عرق جبرئيل و گل زرد از عرق براق .
و از آن حضرت (عليه السلام): گلاب به آبرو و رونق انسان مى افزايد و فقر را مى برد.
از ثمالى ، از امام (عليه السلام): هر كه گلاب به صورت بزند در آن روز فقر و بدى و شومى نبيند، و هر كه خواهد گلاب بزند؛ صورت دوستان را گلاب بزند و خدا را رحمت كند و بر پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) درود فرستد.
از امام حسن (عليه السلام) روايت است : پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) دو دست را پر از گل كرد، و به من داد، و فرمود: اين سيد گلهاى دنيا و آخرت است .
نرگس
از حسن بن منذر، از امام (عليه السلام) روايت است : در بو و روغن گل نرگس فضائل و خوبى هاى بسيار است ، چون آتش بر ابراهيم خاموش شد و خداوند آن را سرد و سلامت گردانيد، خداوند در آن آتش گل نرگس رويانيد و اصل اين گل در آنهاست كه خداوند عزوجل در آن زمان رويانيده است .
درباره مرزنجوش
انس گويد: پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: بر شما باد به مرزنجوش و آن را ببوييد، كه براى بينى سودمند است .
و نيز از انس است كه گويد: چون گلى به پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) داده مى شد آن را مى بوييد و بر مى گردانيد مگر مرزنجوش را كه رد نمى كرد.
حضرت كاظم (عليه السلام)، پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: مرزنجوش گل خوبى است ، گياهى است در زير پايه عرش و آبش شفاى چشم است .
فصل دوم : در سرمه كشيدن و روغن ماليدن
از كتاب (من لا يحضره الفقيه )، حضرت باقر (عليه السلام) فرموده است : سرمه كشيدن با سنگ سرمه مژگان را مى روياند، و بينايى را تيز مى گرداند و به شب زنده دارى كمك مى كند.
حضرت صادق (عليه السلام) مى فرمايد: يك نفر عرب بيابانى خدمت پيامبر شرف ياب شد كه به او گفتند قليب ، رطب العينين (چشم ترى )، پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: اى قليب چشمان تو را پر آب مى بينيم ؟ بر تو باد به سرمه كه نور چشم است .
از كتاب طب الائمه ، حضرت صادق (عليه السلام) مى فرمايد: مسواك بوى دهان را مى برد و سرمه سنگ چشم را جلا مى دهد.
از حضرت رضا (عليه السلام) روايت است كه فرمود: هر كس چشمش ‍ ضعيف شود به هنگام خواب هفت ميل سرمه بكشد: چهار ميل به چشم راست ، سه ميل در چشم چپ كه مژگان را مى روياند و چشم را جلا مى دهد و خداوند به سرمه ، فايده سى ساله مى دهد.
و نيز از آن حضرت است كه هر كس به خدا و آخرت ايمان دارد حتما سرمه بكشد.
و نيز فرمود: بر تو باد به سرمه كه چشم را جلا مى دهد و مژگان را مى روياند و دهان را خوشبو مى كند و بر نيروى باه مى افزايد.
و نيز از آن حضرت است كه : هر كس را ضعف چشم عارض شود وقت خواب هفت ميل سرمه بكشد، چهار ميل در چشم راست و سه ميل در چشم چپ .
از حضرت صادق (عليه السلام): سرمه موى را مى روياند و آبريزى چشم را بر طرف مى سازد و آب دهان را گوارا مى گرداند و چشمان را جلا مى بخشد.
و نيز از آن حضرت است كه : سرمه به قوه باه و آميزش مى افزايد.
و نيز از آن حضرت (عليه السلام) است : سرمه دهان را خوش گوار مى كند.
و نيز از آن حضرت (عليه السلام): سرمه كشيدن در شب دهان را خوشبو مى كند و فايده اش تا چهل روز باقى خواهد بود.
امام صادق (عليه السلام) بيشتر در شب سرمه مى كشيد.
و نيز از آن حضرت (عليه السلام): سرمه كشيدن به هنگام خواب ، چشم را از آبريزش حفظ مى كند.
و از كتاب لباس از حضرت صادق (عليه السلام): پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) وقت رفتن به بستر سرمه مى كشيد.
ابن فضال از حسن بن جهم : امام (عليه السلام) ميل سرمه اى آهنين به من نشان داد و فرمود: اين ميل متعلق به حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) است ، بگير و با آن سرمه بكش .
از نادر خادم : امام (عليه السلام) به يكى از اهل مجلس فرمود: سرمه بكش ، آن مرد جواب داد كه دوست ندارم در خانه زينت داشته باشم ، امام (عليه السلام ) فرمود: تقوى داشته باش و سرمه بكش و سرمه را فراموش ‍ مكن .
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: سرمه را به تعداد طاق بكشيد كه اين كار سودمند و نيكو است و عمل كردن به آن نيز مانعى ندارد.
از امام ششم (عليه السلام)، از پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم): سرمه را به تعداد طاق بكشيد و نيز بخور را به تعداد طاق بكار بريد، و همچنين در استنجاء و استخاره .
و نيز از آن حضرت : بر شما باد به سرمه كه دهان را خوشبو مى كند، و بر شما باد به مسواك كه چشم را جلا مى دهد. گفتم : چگونه ؟ فرمود: زيرا مسواك بلغم را كم مى كند و در نتيجه چشم جلا مى يابد، و سرمه بلغم را از بين مى برد، و در نتيجه دهان خوشبو مى شود.
دعا وقت سرمه كشيدن
((خداوندا! به حق محمد و آل محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) بر او درود بفرست و در چشمم نور و در دينم بصيرت و در دلم يقين و در عملم اخلاص و در بدنم سلامتى و در روزيم وسعت بخش ، و مادام كه زنده ام توفيق سپاسگزارى عنايت كن )).
در روغن مالى
از امام صادق (عليه السلام) آمده است : وقتى روغن را به كف دست بريزى بگو: بار خدايا! من زينت دنيا و آخرت از تو مى طلبم ، و از زشتى ها و خوارى هاى دنيا و آخرت ، به تو پناه مى برم .
از امام صادق (عليه السلام): روغن پوست را نرم و عقل را زياد مى كند، و مجارى آب بدن را پاك مى سازد، و آلودگى تن را از بين مى برد و رنگ پوست را روشن مى گرداند.
و از آن حضرت آمده است : هر كس مسلمانى را روغن مالى كند خداوند او را به هر مويى ، در قيامت نورى بخشد.
و از آن حضرت (عليه السلام) آمده است كه فرمود: روغن بد حالى را از بين مى برد. و فرمود: روغن بنفشه بهترين روغن ها است .
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) در وصيت خود به على (عليه السلام) فرمود: اى على روغن زيتون بخور و آن را بخود بمال كه هر كس روغن زيتون بخورد و بر بدن بمالد شيطان تا چهل روز به او نزديك نخواهد شد.
و على (عليه السلام) فرمود: روغن بنفشه به خود بماليد كه در تابستان خنك و در زمستان گرم است . و از آن حضرت روايت است كه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: برترى روغن بنفشه به ديگر روغن ها مثل برترى اسلام است بر ديگر اديان .
و در روايت حضرت صادق (عليه السلام) آمده است كه : برترى بنفشه بر ديگر روغن ها مثل برترى من است بر ديگر خلق .
و از آن حضرت (عليه السلام) آمده است كه فرمود: يك روز در ميان روغن مالى كنيد و در روزهاى فرد سرمه بكشيد.
فصل سوم : در مسواك
از كتاب من لا يحضره الفقيه است كه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: جبرئيل همواره درباره مسواك به من سفارش كرد چندان كه گمان بردم دندان هايم سائيده شود يا از بين برود. و مدام مرا درباره همسايه سفارش مى نمود تا جايى كه گمان بردم كه او نيز ارث خواهد برد. و پيوسته درباره مملوك به من وصيت كرد تا آنجا كه گمان كردم بعد از مدتى آزاد خواهد شد.
موسى بن جعفر (عليه السلام) فرمود: خوردن اشنان ، بدن را آب مى كند و سفال به بدن ماليدن بدن را مى فرسايد، و مسواك در مستراح دهان را بدبو مى كند.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: مسواك بر فصاحت مرد مى افزايد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: وقتى روزه دار هستيد صبحگاه مسواك كنيد، و شب مسواك ننمائيد كه هيچ روزه دارى لبهايش در شب خشك نباشد مگر اين كه در قيامت جلويش را روشن سازد. و نيز فرمود: چوب زيتون مسواك خوبى است ، از درختى مبارك كه زردى هاى دندان را مى برد و مسواك من و پيامبران پيش از من نيز از آن است .
و نيز فرمود: چهار چيز از سنت پيامبران است : عطر، مسواك ، زن ، ختنه .
امام صادق (عليه السلام) فرمود: چهار چيز از سنت پيامبران است : عطر زدن ، مسواك نمودن ، زن دوستى ، ختنه .
در كتاب روضة الواعظين ، از حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) آمده است : شيعيان ما از چهار چيز بى نياز نيستند: از سجاده كه بر آن نماز بگزارند، انگشترى كه به دست نمايند، مسواكى كه با آن مسواك كنند، تسبيحى سى و سه دانه از تربت قبر امام حسين (عليه السلام)، كه هرگاه در حال ذكر آن را برگرداند خداوند به هر دانه اى چهل ثواب ، برايش بنويسد، و اگر در حال سهو و غفلت بگرداند، خداوند بيست حسنه برايش ‍ بنويسد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) در وصيتش به على (عليه السلام) فرمود: يا على ! بر تو باد به مسواك در وقت وضو گرفتن . و نيز فرمود مسواك جزئى از وضو است .
از امام (عليه السلام) مى فرمايد: چون مردم فوج فوج به اسلام روى آوردند، قبيله ازد كه دلى نرمتر و دهانى خوشبوتر داشتند به اسلام آمدند، مردم پرسيدند: يا رسول الله ! اينان قلبشان از همه رفيق تر است و اما چرا دهانشان خوشبوتر است ، فرمود: چون در جاهليت مسواك مى كردند.
و نيز فرمود: هر چيزى را پاك كننده اى است ، و پاك كننده دهان مسواك است .
و حضرت امام باقر (عليه السلام) فرمود: پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) بسيار مسواك مى كرد ولى عمل واجب نيست و اگر در بعضى اوقات ترك كنى ضررى ندارد. مانعى ندارد كه روزه دار در ماه رمضان ، مسواك كند، در محرم نيز مسواك اشكالى ندارد. مسواك كردن در حمام مكروه است كه موجب فسادى دندان ها مى شود.
و حضرت باقر و صادق (عليهم السلام ) فرمودند: دو ركعت نماز با مسواك بهتر است از هفتاد ركعت نماز بى مسواك .
حضرت باقر (عليه السلام) درباره مسواك فرمود: در هر سه روز ترك نشود اگر چه يك بار مسواك را به دندان بماليد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: سرمه را به طول فرد بكشيد و مسواك را از بالا به پايين بماليد.
حضرت صادق (عليه السلام) به علت سستى دندان ، دو سال قبل از وفات مسواك را ترك كردند.
على بن جعفر از برادرش موسى بن جعفر پرسيد كه وقتى فردى براى نماز شب بر مى خيزد، مى تواند با دست مسواك كند، در حالى كه مى توانسته با مسواك به دندان بمالد؟ فرمود: اگر مى ترسد صبح طلوع كند مانعى ندارد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: اگر بر امت من مشكل نبود، آنها را امر مى كردم كه در وقت وضوى هر نماز مسواك كنند.
و روايت است كه كعبه از رنج انفاس مشركين به خداوند شكايت كرد، خداوند وحى نمود: خوش دل باش كه من بجاى آن مردمى خواهم آورد كه با شاخه درخت (اراك ) دندان ها را تميز كنند. پس خداوند پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) را مبعوث كرد، جبرئيل مسواك و خلال را بر او آورد.
حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: در مسواك دوازده خصلت است : اولا از سنت است و پاكيزه كننده دهان ، جلا دهنده چشم مى باشد، خدا را خشنود و دندان ها را سپيد مى كند، بوى دهان را مى برد، لثه را محكم مى كند، اشتها را زياد و بلغم را بر طرف مى سازد، حافظه را مى افزايد، حسنات را دو چندان مى كند و فرشتگان را مسرور مى نمايد.
حضرت رضا (عليه السلام) ظرفى داشت كه در آن پنج مسواك بود و بر هر كدام اسم يكى از نمازهاى پنجگانه نوشته بود، كه با هر يك از آنها در همان نمازى كه اسم آن نوشته بود مسواك مى نمود.
در كتاب طب الائمه از حضرت رضا (عليه السلام) آمده است : مسواك چشم را جلا مى دهد و مويها را مى روياند و آب چشم را بر طرف مى كند.
در وصيت پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به امير مؤمنان (عليه السلام) آمده است : يا على ! بر تو باد به مسواك ، و اگر مى توانى كه از مسواك كردن نكاهى البته نكاه كه هر نماز با مسواك بر نماز بى مسواك به قدر چهل روز برترى دارد.
و از كتاب (تاءليف ابى نصر عياشى )، از حضرت صادق (عليه السلام) وارد شده است جبرئيل مسواك و خلال و حجامت را آورد.
و نيز از آن حضرت نقل است كه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: راه قرآن را پاكيزه نگه داريد. پرسيدند: مقصود از راه قرآن كدام است ؟ فرمود: دهان هاى شما، گفتند: چگونه ؟ فرمود: با مسواك .
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: دهان هاى خود را پاكيزه كنيد كه راه هاى تسبيح است .
از امام ششم (عليه السلام): خوردن اشنان بدن را آب مى كند، و سفال به تن ماليدن ، بدن را مى فرسايد، و مسواك در مستراح دهان را بدبو مى كند.
از كتاب (تهذيب الاحكام ) از امير مؤمنان (عليه السلام) كه مى فرمايد: مسواك موجب خشنودى خداوند عزوجل و سنت پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) است و وسيله پاكيزگى دهان مى باشد.
از حضرت صادق (عليه السلام)، امير مؤمنان (عليه السلام) فرمود: سه چيز بلغم را مى برد و بر حافظه مى افزايد: مسواك ، روزه ، قرائت قرآن .
باب سوم : در آداب حمام و آنچه مربوط به آن است
كه در شش فصل مى باشد.
فصل اول : در كيفيت دخول حمام
از كتاب من لا يحضره الفقيه ، از حضرت صادق (عليه السلام) روايت شده است : چون به حمام روى در موقع در آوردن لباس بگو: ((خداوندا! بند نفاق را از گردنم بردار، و بر ايمان ثابتم بدار)). و چون در رخت كن هستى بگو: ((خداوندا! من از شر نفس خود به تو پناه مى برم و از آزارش از تو پناه مى خواهم )). و چون به گرمخانه روى بگو: ((خداوندا! هر نوع آلودگى و نجاست را از من ببر و دل و پيكرم را پاكيزه ساز)). و مقدارى آب گرم بردار و بر سر بريز، و بر پاها بريز، و اگر مى توانى جرعه اى از آن بياشام ، كه مثانه را بر طرف مى كند، و مقدارى توقف كن ، و چون به گرمخانه داخل شوى ، بگو: ((از آتش به خدا پناه مى برم و از او بهشت مى طلبم )). و اين دعا را تا وقت خروج از حمام تكرار كن ، و از نوشيدنى آب سرد و آب جو⁽¹³⁾ در حمام به پرهيز كه معده را خراب مى كند و بر خود آب سرد مريز كه بدن را ضعيف مى كند، و در وقت خروج آب سرد بر پشت پا بريز كه بيمارى را از بدنت بيرون مى كشد، و چون لباس پوشيدى بگو: ((خداوندا! لباس تقوى به من بپوشان و از پستى و سقوط مرا بازدار))، و اگر اين كارها را رعايت كنى از هر بيمارى در امان خواهى بود. قرآن خواندن در حمام اشكالى ندارد، در وقتى كه لنگ به كمر داشته باشى .