گنجينه اخلاق «جامع الدرر» (جلد دوم)

عارف سالك آيت الله حاج سيد حسين فاطمى (ره )

- ۸ -


ترجمه : رفيد گفت : ابن هبيره بر من غضب نمود و قسم ياد كرد كه مرا بكشد. از او فرار كردم و به حضرت صادق (عليه السلام ) پناه بردم و قضيه خود را عرض نمودم . فرمود: برو به طرف او و از طرف من به او سلام برسان و باو بگو كه : رفيد غلام تو را به تو سپردم با زبان بد به او حرف مزن . عرض ‍ نمودم : فدايت شوم ! او مردى شامى و بد انديش است . فرمود: همانطور كه گفتم پيش او برو. پس رو كردم و آمدم . در بيابان بين راه كه ميرفتم ، اعرابى كه قيافه شناس بود به من رو كرد گفت كجا مى روى ؟ روى تو را روى كشته مى بينم . پس گفت : دستت را به من بنما. بيرون آوردم . گفت : پاى مقتول مى بينم . سپس گفت : جسد خود را هويدا ساز نشان دادم . گفت : جسد كشته مى بينم . پس از آن گفت : زبانت را بيرون آور. بيرون آوردم . گفت : برو باكى بر تو نيست زيرا كه در زبانت رسالت و پيامى هست كه اگر به كوه ها برسانى مطيع تو مى گردند. به در خانه ابن هبيره رسيدم اذن خواستم . چون داخل شدم بر او، گفت ، خائن به پاى خود آمده (مثلى است در عرب ) اى غلام ! شمشير و پوست بياور و امر كرد كتف مرا بستند و شمشير داران گرد من ايستاده بودند براى اينكه گردنم را بزنند. گفتم : اى امير! تو مرا نياوردى ، من خودم آمدم و مطلبى دارم كه آنرا ذكر مى نمايم . گفت : بگو. گفتم : مرا در خلوت قرار بده . پس امر كرد حاضرين بيرون رفتند. گفتم : جعفر بن محمد (عليه السلام ) به تو سلام مى رساند و مى فرمايد: پناه دادم به تو مولاى تو را رفيد را مبادا آزارى به او برسانى . پس از روى تعجب گفت . تو را به خدا جعفر بن محمد چنين فرموده و مرا سلام رسانده ؟ قسم براى او ياد كردم . سه مرتبه همين سوال را از من نمود همان جواب را گفتم . پس دستهاى مرا گشود و گفت : به اين اندازه قناعت نمى كنم تا اينكه همان عمل كه من با تو كردم با من بنمايى . گفتم : هيچ وقت دست به من اين عمل باز نمى شود و به خودم چنين اجازه نخواهم داد. پس گفت : ممكن نيست مگر آنچه با تو كردم از اهانت ، با من بنمايى . ناچار به گفته او عمل كردم . پس گفت : تمام امور من به دست تست هر نحو بخواهى رفتار نما.
قصيده مرحوم آية الله حاج ميرزا صادق آقاى تبريزى - طاب ثراه - در مرثيه جناب على اكبر (عليه السلام )
 

اءيا غافلا و الموت ليس بغافل   و سهم المنايا عنك ليس يحول
تروم نطاق العز تبرم عقده   و كل نطاق العز لابد محول
و من شاهد الدنيا تراها مقيمة   مآتم منها فى السماء عويل
كقتل على بن الحسين الذى له   لايات نعت الاطهرين شمول
بداكو كبا من آية النور ساطعا   له فى درى بيت النبوة تعديل
منازل اءبراج الامامة مسراه   ولكن له برج الشهادة تحويل
هو الكوكب الدرى سيماه اءحمد   به لمعت فانسد فيه الاءقاويل
شبيه رسول الله خلقا و منطقا   له من على فى الشجاعة تاءويل
و شاهده يوم الطفوف الذى به   خيول المنايا فى السبيط تجول
فقام يحامى عن اءبيه و اءهله   على موقف قد حار فيه عقول
يخوض المنايا و المنايا تطيعه   الى حيث مال العزم منه تميل
فيبدو كليث راميات اءظافره   و فى يده ماضى الغرار صقيل
سقى غلة السيف المهند و انثنى   على ظماء لم يزو منه غليل
يريد لقاء من اءبيه لعلمه   باءن البقا من بعد ذاك قليل
فجاء لتوديع الامام و نفسه   لاعظم سر فى اللقاء حمول
فقام اليه ابن النبى مبادرا   كاءن الذى ياءتى اليه رسول
مشى خلفه للفاطميات مشية   تلوى على اءقدامهن ذيول
مشين اليه صارخات فتارة   قيام و اءخرى للقعود تميل
فعانقه و الدمع ملاء جفونه   افى الدمع من عظم المصاب بديل
و قد غار عيناه لفرط ظمائه   و فى القلب و قد و الشفاء ذبول
فقال : اءبى روحى تطير من الظماء   و جسمى من الثقل الحديد نجيل
فقال حسين و الدموع بوادر   و من حوله للباكيات عويل
اذا لم تجد بدا الى ما نرومه   فبصرك يابن الانجبين جميل
فعاد اليهم حاسرا عن ذراعه   كحيدرة الكرّار حين يصول
فاءحمى و طيس الحرب يعسوب هاشم   يطالب بالثارات و هى طليل
له سطوات اءدهش الكون روعها   و اءكثر جمع عنده لقليل
فنال بحد السيف ما هو طالب   ولكن ما التقدير قام يحول
فساق اليه ضربة لابن منقذ   و قد غاله حين استجم خيول
كضربة ابن الملجم الشخ جده   فللناس اشباه و للامر تمثيل
فان كان سيفا البغى فلق هامه   فحبوة جد حاز منه سليل
فعانق مهر كان راكب ظهرها   و عانقه سيف العدى و فصول
فتنهشه حتى تقطّع جسمه   باءسيافهم و النفس منه تسيل
و اذ بلغ الروح التراقى خاطب   الامام بتبشير جباه جليل
اءبى اءن جدى قدسقانى بكاسه   و اءخرى بكفيه لسقيك تنويل
فقام اليه حجة الله مثل ما   يقوم الى لقيا الممات عليل
فلمادنى منه تيقن اءنه   هو السر فيما لم ينله خليل
فقال على الدنيا الا بعدك العفا   و مثلك متول الجبين قتيل
لقد غاب نجم من ذوابة هاشم   فلا طالع منها سواه عديل
قصيده حاجى محمد رضا اُزرى عموزاده شيخ كاظم اُزرى مادح اهل بيت (عليهم السلام ) در مرثيهابوالفضل (عليه السلام )
 
اءو ما اءتيك حديث وقعة كربلا؟   انى وقد بلغ السماء قتامها
يوم اءبوالفضل استجار به الهدى   و الشمس من كدر العجاح لثامها
و البيض فوق البيض تحسب و قعها   زجل الرعود اذا كفهر غمامها
من باسل يلقى الكتبة باسما   و الشوس يرشح بالمنية هامها
و شاءالكرام فلن ترى من اءمه   للفخر الا بن الوصى امامها
ذاك موئل را يها وزعيمها   لوجل حدثها و لد خصامها
و اءشدها باءساو اءرجحها حجى   لوناص موكبها و زاغ قوامها
ثم انثنى نحو الفرات و دونه   حلبات عادية يصل لجامها
فكاءنه صقر با على وجوها   جلا فحلق ما هناك حمامها
اءوضيغم شنن البراثن ملبدا   قد شد فانتثرت ئبا انعامها
فهنالكم ملك الشويعة و اتكى   من فوق قائم سيفه فمقا ما
فابت نقيبته الزكية ريها   و حشى ابن فاطمة يشب ضرامها
فلذا لكم ملاالمزاد و ذمها   و انصاع يرفل بالحديد همامها
حتى اذا دان المخيم جلجلت   سوداء قد ملاء الفضا ارزامها
حسمت يديه يدالقضاء بمبرم   و يدالقضالم ينتقض ابرامها
و اعتاقه شردالردى دون الشرى   ان المنايا لاتطيش سهامها
الله اكبر اءى بدر خرعن   اءفق الهداية فاستشاد ظلامها
فمن المعزى السبط سبط محمد   بفتا له الاشراف طاءطاء هامها
و اءخ كريم لم يخنه بمشهد   حيث السراة كبابها اءقدامها
تالله لا اءنسى بن فاطمة اذ جلا   عنه العجاجة يسبكر قتامها
من بعد اءن حطم الوشيج و ثلمت   بيض الصافاح و نكست اءعلامها
حتى اذا حتم البلاء و انما   اليوم بان عن اليمين حصامها
اليوم سارعن الكتائب كتبها   اليوم غاب عن الهداة امامها
اليوم اليوم التفرق جمعنا   اليوم حل عن النبود نظامها
اليوم خرعن الهداية بدرها   اليوم غب عن البلاد غمامها
اليوم نامت اءعين بلك لم تنم   و تسهدت اءخرى فعز منامها
اءشقيق روحى هل تراك علمت اذ   غودرت و انثالت عليك لئامها
ان حلت اءطبقت السماء على الثرى   اءود كدكت فوق الربى اءعلامها
لكن اءهان لخطب عندى اننى   بك لا حق اءمرقضى علامها
اشعار سنائى از كتاب انيس الادباء
 
اى هميشه دل به حرص و آز كرده مرتهن   داده يكباره عنان خود به دست اهرمن
هيچ ننديشى كه آخر چونت بود انجام كار   اندر آن روزى كه خواهد بود عرض ذوالمنن
گر پس حاجت نگردى بر پى حجت مپوى   ور سر ميدان ندارى طعنه بر مردان مزن
يا ز بى آبى چو خار از خيرگى ديده مدوز   يا زر عنابى چو گل ، بر تن بدرّان پيرهن
گر كليمى سحر فرعون هوا را نيست كن   ور خليلى غيرت اغيار را درهم شكن
همت عالى ببايد مرد را در هر دو كون   تا كند قصر مشيد ربع و اَطلال و دمن
بگذر از گفتار ما و من كه لهواست و مجاز   عاشق مجبور را زيبا نباشد ما و من
باز را دست ملوك از همت عالى است جاى   جغد را بوم خراب از طبع دون شد مستكن
كى شناسد قيمت و مقدار در بى معرفت   كى شناسد قدر مشك آهوى خرخيز و ختن
ناسزايان را ستودى بيكران از بهر طمع   گسترانيدى به جد و هزل طومار سخن
از پى آن تا يكى گوهر بدست آرد مگر   ننگرى تا چند مايه رنج بيند كوه كن
نه ز رنج كوه كندن رنج طاعت هست بيش   نه كم است از كان ، كه گنج بهشت ذوالمنن
در ازل خلاق چون تن را و دل را آفريد   راحت و آرام دل ننهاد جز در رنج تن
دعوى ايمان كنى و نفس را فرمان برى   با على بيعت كنى و زهر پاشى بر حسن
گر خدا جويى چرا باشى گرفتار هوا   گر صمد خواهى چرا باشى طلب كار و ثَنَ؟
هيچكس نستود و نپرستيد دو معبود را   هيچ كس نشنود روز و شب قرين در يك وطن
خرمن خود را به دست خويشتن سوزيم ما   كرم پيله هم به دست خويشتن دوزد كفن
ناز دنيا كى شود با آز عقبى مجتمع ؟   رنج حرث و زرع چبود پيش ‍ نسرين و سمن ؟
از پى محنت گرفتاريم در حبس ابد   نز پى راحت بود محبوس روح اندر بدن
صدق و معنى گر همى خواهى كه بينى مردوار   سوز دل بنگر يكى مر شمع را اندر لگن
نيست جز اخلاص مر درد قطيعت را دوا   نيست جز تسليم مرتير بليت را مِجَن (223)
از صف هستى گريز اندر مصاف نيستى   در مصاف نيستى هرگز نبيند كس شكن
ور همى خواهى كه پوشى تن به تشريف هدى   دام خودكامى چو گمراهان به گرد خود متن
صدق و معنى باش و از آواز و دعوى باز گرد   رايض استاد داند شيه زاغ از زغن
آنكه در باغ بلا سر و رضا كارد همى   چون من و تو كى بود دل بسته در سر و چمن
با سرير فضله گويى فضل خود قسم من است   خويشتن را نيك ديدستى به چشم خويشتن
باش تا ظن خبر عين عيان گردد ترا   باش تا ثعبان مرگت باز بگشايد دهن
در ديار تو نتابد ز آسمان هرگز سهيل   گر همى بايد سهيلت ، قصد كن سوى يمن
ايمنى از ناز كى باشد تنى را كو بود   با لبى چون ناردانه قامتى چون نارون
باش تا اعضاى خود بر خود گويا بى به حق   باش تا در كف نهندت نامه سر و علن
دانى آنگه كاين رعونت (224) بود و خواب بى هشان   دانى آنگه كاين ترفع بود باد بادخن (225)
هست اجل چون چنبر و ما چون رسن سر تافته   گرچه باشد بس دراز آيد سوى چنبر رسن
تا ترا در دل چو قارون گنجها باشد ز آز   چند گويى از اويس و چند پويى در قرن
اى سنايى بر سناى عافيت بى ناز باش   چند بر گفتار بى كردار باشى مفتتن
گر كنى زين پس بجز توحيد و جز وعظ امتحان   ز امتحان اخروى بى شك بمانى ممتحن
در نمايش و آزمايش چون نكوتر بنگرى   اندر آن شير عرينى (226) و ندارين اسب عرن (227)
قوت معنى ندارى حلقه دعوى مگير   طاعتى زيبا ندارى تكيه بر عقبى مزن (228)
«حرز مجرب »
از مرحوم ميرداماد نقل است كه اميرالمومنين (عليه السلام ) اين حرز را در خواب به او تعليم فرمودند:
محمد رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) امامى و فاطمة بنت رسول الله صلوة الله عليها فوق راءسى و اميرالمومنين على بن ابى طالب وصى رسول الله صلوات الله و سلامه عليه و آله عن يمينى و الحسن و الحسين و على و محمد و جعفر و موسى و على و محمد و على و الحسن و الحجة المنتظر ائمتى صلوات الله و سلامه عليهم اجمعين عن شمالى و ابوذر و سلمان و المقداد و حذيفة و عمار و اصحاب رسول الله رضى الله تعالى عنهم من ورائى و الملائكة (عليهم السلام ) حولى والله ربى تعالى شاءنه و تقدست اءسمائه محيط بى و حافظى ، و حفيظى «والله من ورائهم محيط بل هو قرآن مجيد فى لوح محفوظ فالله خير حافظا و هو ارحم الراحمين .(229)»
اشعار حكيم سنائى از كتاب انيس الادباء
 
چون مردان بشكن اين زندان يكى آهنگ صحرا كن   به صحرا در نگر آنگه به كام دل تماشا كن
از اين زندان اگر خواهى كه چون يوسف برون آيى   به دانش جان بپرور نيك و در سر علم رؤ يا كن
مشو گمراه و بيچاره چنين اندر ره سودا   چراغ دانشت بفروز و آنگه راءى سودا كن
ز موسى رهروى آموزى اگر خواهى به ديدن ره   گذر گه بر فراز كوه و گه بر قعر دريا كن
چو زين سوداى جسمانى برون آيى تو آنگاهى   به راه وحدت از حكمت علامتهاى بيضا كن
ره وحدانيت چون كرد روشن ديده عقلت   به نقش مهر هستيهاى حسى صورت لاكن
سر حرف شهادت «لا» از آن معنى نهاد ايزد   چو حرف لا اله گفتن به الا الله مبدا كن
سليمان وار ديوان را مطيع امر خود گردان   نيشن بر تخت بلقيسى و چتر از پرّ عنقا كن
چو موسى گوسفندان را يكى ره سوى صحرا بر   پس آنكه با عصا آهنگ كوه طور سينا كن
مسيحا وار دعوى تو ننيوشند اگر خواهى   يقينت چون مسيحا دار و دعوى مسيحا كن
ملاقا چون كنى با عقل زير پرده حسى   نخست از پرده بيرون آى و پس راءى ملاقا كن
چو عيسى گر همى خواهى بمانى زنده جاويدان   ز احيائت بساز اموات و از اموات احيا كن
اميد عمر جاويدان كنى چون گوهر يكتا   دل از انديشه او باش ‍ جسمانيت يكتا بكن
به كف كن حشمت و نعمت ز بهر نام و ننگ اندر   چو آمد حشمت و نعمت ز غربت قصد ماءوا كن
ز حرص نفس شهوانى عديل و يار شيطانى   ز شيطان دور شو آنگه اميد وصل حورا كن
زاول داد خلق از خود بده آنگه ز مردم جوى   به فرّ اوج اسكندر شو آنگه قصد دارا كن
چو زهره گر طمع دارى شدن بر اوج اعلا بر   به دانش جان گويا را تو همچون زهره زهرا كن
تو چون زين دامگاه ديو، دورى جويى از ديوان   به جمله بگسل آنگه روى سوى چرخ اعلا كن
اگر خواهى كه در وحدت روانت پادشاه گردد   سراى ملك و دين را تهى از شور و غوغا كن
تن و جان تو بيمار از سخن هاى خلافى شد   برانداز اين خلاف از علم و جانت را مداوا كن
گر از جانان خبر دارى تو جان را زير پاى آور   ور از نفس آگهى دارى حديث از نفس رعنا كن
جمال چهره جانان اگر خواهيكه بينى تو   دو چشم سرت نابينا و چشم عقل بينا كن
هواى دوست گر دارى شراب شوق جانان خود   وصال يار اگر خواهى طواف جاى بطحا كن
بينى بى نقاب آنگه جمال چهره قرآن   چو قرآن روى بنمايد زبان ذكر گويا كن
چو چشم عقل بگشادى عيان هر نهان ديدى   زبان ذكر بگشادى و بيان هر معما كن
چو مجنون دل ، پر از خار فراق چشم ليلى دار   چو وامق جان ، پر از نقش و نگار روى عذرا كن
ميان كمزنان ، كم زن چو نرد عاشقان بازى   به درد دورى يوسف صبورى چون زليخا كن
ز رنج نفس و ضعف تن اگر فرتوت گشتستى   به شوق دوست جانت را زليخا وار برنا كن
مجرد چون شدى ز آلايش نفس طبيعى تو   دو گوش عقلت آنگه سوى شعر و حكمت ما كن
سنايى را به طبع اندر چو زينسان شعرها بينى   بدان معنى شعرش ‍ بين و جان از علم دانا كن (230)
حكايت نقل از زهر الربيع راجع به رفاقت دو روباه
دو روباه با هم مصاحبت كردند. در راه با شيرى روبرو شدند ترسناك شده يكى از آندو گفت : راه خلاصى از اين شير چيست ؟ ديگرى جواب داد كه : من حيله اى خواهم كرد. شير گفت : چه خبر است ؟ روباه گفت : ما دو برادر هستيم گوسفندانى از پدر به ما ارث رسيده ، اين برادر به من ظلم مى كند، آمده ايم خدمت شما تا بين ما تقسيم كنى و حق خود را از ما بگيرى . شير گفت : در كجاست گوسفندان ؟ گفتند: در همين نزديكى . شير به اتفاق دو روباه روانه شد تا رسيدند بباغى ؛ يكى از آن دو گفت : من مى روم و گوسفندها را مى آورم پس داخل باغ شد و بيرون نيامد. ديگرى گفت : اين دير كردنش هم از ظلم اوست ، خيال ندارد گوسفندان را براى تقسيم بيرون بياورد، به اين بهانه كه او گوسفندان را بياورد داخل باغ شد. هر دو روباه رفتند بالاى بام و به شير گفتند: برگرد ما خودمان اصلاح كرديم . شير در غضب شد. دو روباه گفتند: خدا تو را بر ما مسلط نكند، ما قاضى نديده بوديم كه بغضب آيد در وقت اصلاح بين دو خصم مگر تو را. شير با حال خجالت و شرمندگى برگشت .(231)
اشعار از بهايى قدس سره ، نقل از انيس الادباء
 
عهد جوانى گذشت ، در غم بود و نبود   نوبت پيرى رسيد، صد غم ديگر فزود
كار كنان سپهر، بر سر دعوى شدند   آنچه بدادند دير، باز گرفتند زود...
نام جنون را به خود داد بهايى قرار   نيست بجز راه عشق زير سپهر كبود(232)
لطيفة
فى كتاب اللطايف آورده اند كه مردى پيش ابوالعينا آمد و گفت : زنى دارم به غايت سليطه و زشت رو و بد خو و كهن سال و هميشه بيمار. ابوالعينا گفت : مشتاق مرگ او هستى ؟ گفت : نه والله ! ابوالعينا گفت چرا؟ گفت : مى ترسم از غايت شادى بميرم !(233)
شعر :
 
فسونگر در حديث چاره سازى   فسونى به نديد از پاك بازى (234)
فيه ايضا لطيفة
آورده اند كه خروسى را در نزد احوالى بسته بودند. او را گفتند: هيچ دانى كه مردم احول يكى را دو مى بينند گفت : اين غلط صريح و كذب محض است ؛ زيرا اگر چنين بود بايستى من اين دو خروس را چهار ببينم .(235)
فيه ايضا خواجه غلامى را به بازار فرستاد تا انگور و انجير و انار و خرما بگيرد و بياورد. غلام رفت . پس از زمان درازى بازگشت و يكى از آن ها را آورد. خواجه غلام را سرزنش كرد كه : به جاى اينكه تو را پى يك كار مى فرستم چند كار انجام دهى و باز گردى ، دنبال چند كار مى رود فقط يكى را انجام مى دهى و مى آيى ؟ اتفاقا پس از چندى خواجه مريض شد. غلام را پس طبيب فرستاد. غلام رفت و با چند نفر برگشت . خواجه پرسيد: اينها كيانند؟ غلام گفت : براى سفارش آنروز، طبيب آوردم كه ترا علاج كنند و مطربى آورده ام كه اگر صحت يافتى براى تو ترانه آغازد و غسال آورده ام اگر بميرى ترا غسل دهد و نوحه گرى آورده ام كه نوحه خوانى كند و حفارى آورده ام كه گور تو را بكند و حافظ آوردم كه سر گورت قرآن ختم كند!(236)
فيه ايضا: يكى نزد خليفه بغداد رفت كه : من پيغمبرم ! خليفه گفت : چه معجزه دارى ؟ گفت : هر چه خليفه اراده كند. گفت : تخم خربزه را پيش من بكار فى الفور سبز شود و خربزه آورد و پخته گردد تا خورده شود. گفت : چهار روز مرا مهلت ده . گفت : نه گفت : اى بى انصاف ! خدا را با وجود قدرت كامله چهار ماه مهلت مى دهى تا خربزه مى سازد و مرا چهار روز مهلت نمى دهى ؟ خليفه را از اين سخن خنده آمد و از او درگذشت .
شجاعت
(فى انيس الادباء قال فى امالى الصدوق (ره ):
قال مالك بن انس : سمعت الصادق (عليه السلام ) يقول قيل لاءمير المومنين (عليه السلام ) لم لا تشترى فرسا عتيقا؟ قال (عليه السلام ): لا حاجة لى فيه ، اءنا لاء اءفر ممن كر على ولا اكر على من فر منى .(237)

يعنى : مالك بن انس مى گويد: شنيدم از امام صادق (عليه السلام ) كه فرمود: عرض نمودند خدمت على (عليه السلام ) كه : چرا اسب كهن نمى خرى ؟ فرمود حاجت به او ندارم ؛ من فرار نمى كنم از كسى كه به من حمله كند و حمله نمى كنم به كسى كه فرار كند از من .
كلامى از ربيع بن خثيم و يكى از حكما
فيه اءيضا قيل لربيع بن خثيم : ما نراك تغتاب اءحدا؟ فقال : لست عن نفسى راضيا فانفرغ لذم الناس ثم اءنشد.(238)
ترجمه : به ربيع بن خثيم گفتند: نديديم كه تو از احدى غيبت كنى . فرمود: من از نفس خودم راضى نيستم تا فرصت مذمت ديگران نمايم .
 
لنفسى اءبكى لست اءبكى غيرها   لنفسى فى نفسى عن النفس ‍ شاغل .(239)
(فيه ) سئل بعض الحكماء: ما بال الرجل الثقيل اءثقل على الطبع من الحمل الثقيل ؟ فقا: لاءن الحمل الثقيل يشارك الروح و الجسد فى حمله و الرجل الثيقل تنفرد الروح بحمله .(240)
ترجمه : پرسيدند از يكى از حكما: چگونه است كه مرد ثقيل (يعنى بدخو) سنگين تر است تحمل از او از حمل كردن بار سنگين ؟ جواب داد كه : بار سنگين را جسم و روح با هم حمل مى كنند ليكن مرد ثقيل حملش بر روح تنهاست و از همين جهت است كه عذاب روح المش شديدتر است از عذاب بدن .
رباعى : اشعار ابو سعيد
محدث قمى در هدية الاحباب اين ابيات را از ابو سعيد ابوالخير نقل مى كند.
 
آنى تو كه حال دل نالان دانى   احوال دل شكسته بالان دانى
گر خوانمت از سينه سوزان شنوى   ور دم نزنم زبان لالان دانى
وله رباعى
 
الله به فرياد من بى كس رس   لطف و كرمت يار من بى كس بس ‍
هر كس به كسى و حضرتى مى نازد   جز حضرت تو ندارد اين بى كس ‍ كس
وله رباعى
 
يا من بك حاجتى و روحى بيديك   اءعرضت عن الغير و اءقبلت اليك
مالى عمل صالح اءستظهر به   قد جئتك راجيا توكلت عليك
وله رباعى
 
مشهود و خفى چو گنج دقيانوسم   پيدا و نهان چو شعله در فانوسم
القصه در اين چمن چو بيد مجنون   مى بالم و در ترقى معكوسم (241)
اشعار در نصيحت
 
آرزو دارم اگر گل نيستم خارى نباشم   بار بردار ار ز دوشى نيستم بارى نباشم
گر نگشتم دوست با صاحبدلى دشمن نگردم   بوستان بهر خليل ار نيستم نارى نباشم
گر كه نتوانم ستانم داد مظلومى ز ظالم   باز آن خواهم كه همكار تبهكارى نباشم
نيستم گر نوش دارويى براى دردمندى   ليك بر بى دست و پايى نيش جرارى نباشم
گر نريزم آب رحمت از سبويى در گلويى   دل خوشم گر خنجرى بر قلب افكارى نباشم
گر پرى بگشوده دارم همچون كبك كوهسارى   طعنه زن بر خوارى مرغ گرفتارى نباشم
كلماتى از مولف راجع به اطعمه و اشربه و البسه و ميزان آن
مولف گويد: سالها به خاطر داشتم كه به برادران سفارش كنم همان قسم كه بزرگان سفارش فرمودند در حفظ و رعايت بدن ، كه مركب نفس ناطقه است و تقويت آن براى عبادات و رياضات و غيره ، كه راكب مقدس را به مقصد برساند و ضعف و سستى عارض او نشود تا در راه بماند؛ همين قسم بايد توجه داشته باشد كه تا اندازه اى در مرمت آن اهتمام نمايد از حيث كميت و كيفيت در اطعمه و اشربه و البسه كه موجب سركشى و طغيان او نشود كه راكب را هلاك كند و موجب غفلت از حق شود. متاءسفانه آيه كريمه قل من حرم زينة الله الى آخر(242)در السنه و افواه از هر طبقه ، مايه فرو رفتن در آجيل خورى آنها گشته . تا اينكه برخوردم در حاشيه مكارم الاخلاق در خطاب جناب رسول (صلى الله عليه و آله و سلم ) به اسامة بن زيد كه در جلد اول جامع الدرر ذكر كرديم كه در آخر حديث مى فرمايد:يتاءولون كتاب الله على غير تاءويله ؛يعنى : تاءويل مى كنند كتاب خدا را بغير تاءويلش .