فصل دوم : حقيقت ورع و مراتب آن 
ورع را يكى از منازل سالكين و منازل سايرين شمرده اند و آن به طورى كه خواجه عبدالله انصارى تعريف فرموده است : توق مستقصى على حذر، اءو تحرج على تعظيم ⁽⁵⁰⁴⁾ و اين شامل شود تمام مراتب آن را؛ زيرا براى ورع مراتب بسيار است ؛ چنانكه ورع عامه اجتناب از كبائر است ؛ و ورع خاصه اجتناب از مشتبهات است براى خوف از وقوع در محرمات ؛ چنانكه در حديث شريف تثليث ⁽⁵⁰⁵⁾ اشاره به آن شده است ؛ و ورع اهل زهد اجتناب از مباحات است براى احتراز از وزر آن ؛ و ورع اهل سلوك ترك نظر به دنياست براى وصول به مقامات ؛ و ورع مجذوبين ترك مقامات است براى وصول به باب الله .
ورع از محارم الله پايه تمام كمالات معنويه و مقامات اخرويه است ؛ و براى هيچ كس مقامى حاصل نشود، مگر به ورع از محارم الله . و قلبى كه داراى ورع نباشد، به طورى زنگار و كدورت او را فرو گيرد كه اميد نجات بسا باشد كه از آن منقطع گردد . صفاى نفوس و صقالت آنها به ورع است . و اين منزل براى عامه مهمترين منازل است ، و تحصيل آن از مهمات مسافر طريق آخرت است . و فضيلت آن به حساب اخبار اهل بيت عصمت عليهم السلام بيش از آن است كه در اين اوراق مذكور گردد . ما به ذكر بعض ‍ احاديث در اين باب اكتفا مى كنيم :
عن اءبى عبدالله عليه السلام : اءوصيك بتقوى الله و الورع و الاجتهاد، و اعلم اءنه لا ينفع اجتهاد لا ورع فيه ⁽⁵⁰⁶⁾ اين دليل بر آن است كه عبادات بدون ورع از درجه اعتبار ساقط است . و معلوم است نكته بزرگ عبادات ،
كه انقياد نفس و ارتياض آن و قهر ملكوت است بر ملك و طبيعت ، بدون ورع شديد و پرهيزگارى كامل حاصل نشود . نفوسى كه مبتلاى به معاصى خدا هستند، نقشى در آنها صورت نگيرد و نقاشى بى فايده است . تا صفحه را از كدورات و كثافات پاك و صاف نكنى ، نقاشى نتوان كرد . پس ، عبادات كه صورت كماليه نفس است ، بدون صفاى نفس از كدورت معاصى فايده اى نكند؛ و صورتى است بى معنى و قالبى است بى روح .
و عن يزيد بن خليفة : و عظنا اءبوعبدالله عليه السلام فاءمر و زهد، ثم قال : عليكم بالورع ؛ فانه لا ينال ما عندالله الا بالورع ⁽⁵⁰⁷⁾ به حسب اين حديث شريف ، انسانى كه ورع ندارد از كراماتى كه حق تعالى وعده به بندگان فرموده محروم است . و اين از بزرگترين شقاوتهاست .
در وسائل سند به حضرت باقر عليه السلام رساند اءنه قال : لا تنال و لا يتنا الا بالعمل و الورع ⁽⁵⁰⁸⁾ . در روايت ديگر است كه حضرت صادق عليه السلام فرمايد:
نيست از شيعيان ما كسى در شهرى كه داراى صد هزار جمعيت است از او با ورعتر باشد . ⁽⁵⁰⁹⁾
به حسب روايات شريفه ، ميزان در كمال ورع اجتناب از محارم الله است ؛ و هر كس اجتناب از محرمات الهيه كند از ورع دارترين مردم به شمار آيد . پس ، اين امر را شيطان در نظرت بزرگ نكند و تو را ماءيوس ننمايد؛ زيرا عادت آن ملعون است كه انسان را از راه ياءس به شقاوت ابدى مى اندازد . مثلا در اين باب مى گويد: چطور ممكن است در شهرى كه داراى صد هزار جمعيت يا بيشتر است انسان از تمام آنها بيشتر ورع داشته باشد!اين از مكايد آن لعين و وساوس نفس اماره است . جواب آن اين است كه به حسب روايات هر كس از محرمات الهيه اجتناب كند مشمول اين روايات است . اجتناب محرمات الهيه كار بسيار مشكلى نيست ؛ بلكه انسان با جزئى رياضت نفس و اقدام مى تواند ترك جميع محرمات كند . البته انسان بخواهد اهل سعادت و نجات باشد و در تحت ولايت اهل بيت و مشمول كرامت حق تعالى باشد، و تا اين اندازه هم صبر در معصيت نداشته باشد، نمى شود؛ لابد قدرى پافشارى و تحمل و ارتياض لازم است .
تتميم : مفاسد خيانت و حقيقت امانت  
جناب رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بعد از وصيت به ورع ، تفريع فرموده است به آن عدم جراءت بر خيانت را؛ با آنكه ورع راجع به مطلق محرمات است ، يا اعم از آن چنانكه شنيدى . پس يا بايد خيانت را به يك معنى اعمى از متفاهم عرفى آن معنى كرد تا مطابق با ورع گردد؛ و آن آن است كه بايد مطلق معاصى را يا مطلق ارتكاب موانع سير الى الله را خيانت شمرد، زيرا تكاليف الهيه امانت حق هستند، چنانكه در آيه شريفه انا عرضنا الاءمانة على السموات و الاءرض ... ⁽⁵¹⁰⁾ بعضى مفسرين تكاليف الهيه دانسته اند ⁽⁵¹¹⁾؛ بلكه تمام اعضا و جوارح و قوا امانات حق هستند، و صرف آنها بر خلاف رضاى حق خيانت است ؛ و متوجه نمودن قلب را به غير حق از جمله خيانتهاست :