فصل 3 : رفتار و همزيستی با قوانين اجرايی کشورهای غربی

هر کشوری برای اداره شئون زندگی ملت خود، قوانين و مقرراتی تصويب و به اجراء در می آورد. او به انجام کاری فرمان می دهد و يا ترک چيزی را می خواهد. گاهی انجام کاری را محدود و ديگر گاه آن را مقيد و مشروط اعلام می کند.

و از جمله آن قوانين و مقررات، سلسله قوانين و مقرراتی است که به اماکن عمومی و در ارتباط با زندگی روز مره مردم در محدوده جغرافيايی خاصي، مربوط می شود طوری که تجاوز به آنها، جامعه را به هرج و مرج می کشد.

توضيح مسائلی در اين زمينه، شايسته و بجاست.

مسئله 215ـ جايز نيست در سر راه مردمی که از آنجا عبور و مرور می کنند اعم از سواره و يا پياده، در کشور اسلامی و يا غير اسلامي، چيزی قرار دهيم و مانع به وجود آوريم و به اصطلاح سد معبر کنيم.

مسئله 216ـ مسلمان نبايد، اعلانات و هر نوع آگهی را بر در و ديوار مردم بچسباند و يا از جايگاه خاص اعلانات، که ملک خاص آنها می باشد استفاده کند مگر با احراز رضايت صاحبان آن.

مسئله 217ـ مسلمان نبايد در مال و کار کسی خيانت کند و چنان عملي، حرام مسلمان نبايد در مال و اگر صاحب مال و کار، کافر باشد بلکه بر هر مسلمانی واجب است امانت ها را نگهدارد و به طور کامل به صاحبانشان برگرداند. پس هر که در کارخانه، مغازه و سوپر مارکتی کار می کند و يا حسابدار شرکتی است، حق ندارد خيانت کند و از آنچه در اختيار دارد بردارد. ⁽⁵⁸⁾

مسئله 218ـ از اموال عمومی و خصوصی کافر و يا مسلمان نمی توان دزديد و يا آنها را تلف نمود بويژه اگر به حيثيت و آبروی اسلام و مسلمين به طور کلي، لطمه وارد سازد.

مسئله 219ـ از اموال عمومی و خصوصی کافران و يا مسلمان نمی توان دزديد و تلف کرد حتی اگر چه فرضا چنان کاری به آبروی اسلام و مسلمين لطمه نزند و لکن چون خيانت و فريبکاري، بر خلاف امانتداری است و مهاجران هنگام ورود به يک کشور و اجازه اقامت در آنجا امين شناخته شده اند پس خيانت در امانت نسبت به هر کس که باشد حرام است و تفاوت دين، عقيده و نژاد در اين مسئله فرق نمی کند. ⁽⁵⁹⁾

مسئله 220ـ مسلمان نمی تواند به هنگام ورود به يک کشور غير اسلامی اموال و دارايی غير مسلمانان را بدزديد.

مسئله 221ـ هيتچ مسلمانی نمی تواند، مساعدت های ماهانه را جز از طريق قانونی بگيرد او نمی تواند در اين زمينه، اطلاعات نادرست بدهد و پرسشنامه ها را غلط و غير واقعي، پر کند.

مسئله 222ـ هر مسلمانی می تواند با شرکت های بيمه، قرار داد ببندد اعم از بيمه عمر، داراي، آتش سوزي، غرق، دزدی و امثال آن. و چنان قرار داد و معامله اي، محترم و درست است و آن را جز به رضای دو طرف نمی توان به هم زد.

مسئله 223ـ هيچ مسلمانی نمی تواند برای به دست آوردن مالی که استحقاق آن را ندارد، به شرکت بيمه اطلاعات نادرست بدهد همچنانکه به آن نيت نمی تواند حادثه مصنوعی بيافريند و صحنه سازی کند مانند آتش سوزی عمدی تا مالی را بگيرد. و چنان عملی درست نمی باشد. ⁽⁶⁰⁾

مسئله 224ـ گاهی مصالح عاليه مسلمان ايجاب می کند که مسلمانان در يک کشور غير اسلامی اعضای يک حزب سياسی باشدويا در کابينه دولتى و يا در وزارتخانه اى وارد شوند و يا به مجلس شورا راه يابنددرچنين موقعيتى و بر حسب اقتضاى مصالح ،براى هر مسلمانى اين کارها جايز مىشود اما بايد در تشخيص آن به افراد آگاه و مورد وثوق مراجعه کنند.

مسئله225ـ تقلب در امتحانات مدارس و دانشگاهها جايز نيست اعم ار اينکه آن از طريق کمک گرفتن از دانش آموز و يادانشجوى بغل دست باشد و يا از راه پخش ورقه ها به طور پنهانى و يا از طريق اشتباه انداختن و اغفال ناظرين و يا هر وطريق نا مشروع ديگر که بر خلاف نظام است. ⁽⁶¹⁾

و اينک به نمونه هايى از استفتائات و پاسخهاى آيت الله العظمى سيستانى ـ دام ظله ـ مىپرازيم:

مسئله226ـ اگر مسلمانى بخواهد از ماشين حساب بانکى خود مبلغى از موجودىاش را بکشد اتفاقاً پولى بيشتر در آيد و بانک ،آن را نداند آيا گرفتن چنين پولى جايز است؟

جواب:جايزنيست.

مسئله227ـ مسلمانى از يک شرکت اجنبى درکشورهاى غيراسلامى

کالايى خريده است و فروشنده و حاسبدار شرکت اشتباه کرده و پولى بيشتر به او پس داده است آيا جايز است او مبلغ زايد را بگيرد يا بايد فروشنده و حسابدار را از اشتباه خود آگاه کند .

جواب:او نمىتواند مبلغ اضافه را بگيرد و اگر گرفته است واجب است برگرداند.

مسئله228ـ کارمندى در يک شرکت اجنبى و متعلق به غير مسلمان،کار مىکند آيا او کم مىتواند برخى نيازمندى هاى خود را بدون اطلاع شرکت ،برداشت کند و چنان کارى جايز است ؟

جواب: چنان عملى ،جايز نيست.

مسئله229ـ در کشورهاى غير اسلامى، مىتوان کنتورهاى آب و برق و يا گاز را دست کاری کرد و احيانا از کار باز داشت؟ جواب: چنان کاری جايز نيست.

مسئله 230ـ مسلمانی در يک کشور غير اسلامی مدعی می شود که او در ميهن خود سالها سابقه رانندگی داشته است او سخن خويش را با نامه و استشهاديه ای توأم می کند تا موقعيتش را در خصوص بيمه، بالا ببرد و فايده بيشتری عايدش گردد آيا خلاف حقيقت گفتن در اين خصوص هر چند به صورت توريه جايز است و ياری کردن به چنين شخصی روا می باشد؟

جواب ـ دروغ گفتن به آن نيت جايز نيست هم چنانکه پول به دست آوردن به آن طريق و ياری کردن به چنان کسی جايز نمی باشد و از موارد اعانت بر اثم و گناه محسوب می گردد.

مسئله 231ـ آيا می توان شرکتهای بيمه را در کشورهای غير اسلامي، فريب داد با علم به اين که چنان کاری به آبروی اسلام و مسلمانان لطمه ای نمی زند؟

جواب ـ جايز نيست.

مسئله 232ـ مسلمانی در اثر سهل انگار، نوعی آتش سوزی عمدی به وجود می آورد تا از شرکت بيمه در کشور غير اسلامي، مبالغی دريافت کند آيا چنين کاری جايز است و آيا او چنان پولی را مالک می شود؟

جواب ـ تلف کردن و هدر دادن مال، جايز نيست و دروغ گفتن و خلاف حقيقت وانمود کردن هم جايز نمی باشد و گرفتن چنان مال و پولی حلال نمی باشد.

مسئله 233ـ آيا در مدارس دولتی در اروپا و يا آمريکا، می توان تقلب کرد؟ در مدارس غير دولتی چطور؟ اعم از اسلامی و غير اسلامي؟ جواب ـ به طور کلي، تقلب در هيچ جا و در هيچ موردي، صحيح و جايز نمی باشد.

مسئله 234ـ در برخی اتوبوس ها و ديگر وسايل نقليه نوشته می شود "استعمال دخانيات ممنوع است" آيا سيگار کشيدن در چنين اماکنی جايز است؟ جواب ـ اگر اين امر به منزله شرط ضمنی باشد که سوار شونده به آن وسيله، پذيرفته است و يا چنان چيزی قانون دولتی می باشد که پس از ورود به کشور ملتزم شده است که آنها را رعايت کند لازم است مطابق تهد، عمل کند و مخالفت جايز نيست.

مسئله 235ـ کسی که از يک کشور غير اسلامی ويزا گرفته و به آنجا سفر کرده است آيا موظف است که قوانين و مقررات آنجا از جمله قوانين و مقررات رانندگی را رعايت کند؟

جواب ـ اگر به آنان هر چند ضمني، تعهد داده است، بايد تا آنجا که با قوانين شريعت اسلامی منافی نباشد وفا کند و مقررات راهنمايی و رانندگی چيزی است که تعهد به آ، لازم می باشد بخصوص که مراعات نکردن آنها معمولا به اشخاص که مال و جانشان محترم است، ضرر و آسيب می رساند.

مسئله 236ـ برخی دولت های غربی برای مهاجران و يا پناهندگان، مساعدتهايی می کنند به شرط آنکه آنان بيکار باشند و در آمدی نداشته باشند آيا جايز است در صورت کار کردن و داشتن در آمد، آن مستمری را بگيرند و آيا مالک چنان پولی می شود؟

جواب ـ آنان می توانند کارکنند و با دستمزدی که می گيرد زندگی کنند اما جايز نيست آن مساعدت و مستمری را با وجود کار کردن، بگيرند مگر آنکه دولت و يا اداره آن را مطلع کرده و آنان بدانند که او کار می کند و مستمری هم می گيرد.

مسئله 237ـ آيا مسلمان می تواند در يک کشور اروپايی و يا آمريکايی از دارايی کفار بدزدد؟ و آيا او می تواند برای به دست آوردن پول از راههايی که نزد خود آنان معمول است، چاره انديشی کند؟ و بدان وسايل توسل جويد؟

جواب ـ به طور کلی سرقت اموال عمومی و خصوصی جايز نيست؛ و نيز تلف کردن آن هم جايز نيست حتی اگذ چنان عملی به آبروی اسلام و مسلمانان لطمه وارد نسازد ولی نسبت به تعهد ضمنی ای که هنگام گرفتن ويزا از آن دولت داده است خيانت و فريبکاری و بر خلاف امانتداری محسوب گردد،

زيرا عهدشکنی و فريبکاری به هر کس و به هر صورت باشد، حرام است.

مسئله 238ـ ايا مسلمانان می توانند به نيت دستيابی بر مزايا و تسهيلات مادی و معنوی از راههای قانونی پذيرفته شده در نزد کشورهای غير اسلامي، اطلاعات نادرستی به ادارات دولتی کشورهای مزبور بدهند؟

جواب ـ چنان کاری جايز نيست زيرا دروغ می باشد و آنچه در سؤال فرض شده است از موارد تجويز دروغ به حساب نمی آيد.

فصل 4: كار و گردش سر مايه

هرمسلمانی حق دارد به فعاليت های حياتی مختلف بپردازد و به انواع كارو كوشش و سرمايه گذاری در زمينه های متفاوت و انجام كار مفيد برای آنان كه به مصالح ايشان گرچه مسلمان نباشد ، تلاش ميكند ،دست يازد تا سود خود را ببرد و مردمان ديگر نيز از عملكرد او بهرمند شوند به شرط آنكه :

1ـ چنان كاری در شريعت اسلامي،حرام وممنوع نبوده باشد. 2ـ در اثر آن كار و كوشش،آسيب و ضرر نبيند.

3ـ چنان كار و تلاشی در خدمت به اجرای نقشه های دشمنان اسلام و مسلمين،نبوده باشد پس بجا و نيكوست كه ما به بيان برخی احكام شرعی دراين زمينه بپردازيم.

مسئله 239ـ هيچ مسلمانی نبايد خود را در برابر انسان ديگر اعم از اين كه او مسلمان باشد و يا غير مسلمان خوار و زبون سازد،پس كاری كه يك مسلمان انجام ميدهد اگر او را در مقابل شخص نامسلمانی خفيف و بی مقدار كند پرداختن به چنان كار خفت بار ،جايز نميباشد.

مسئله240ـ برای هر مسلمانی جايز است گوشتهای حيوان تذكيه شرعی نشده را در اختيار كسانی كه آنگونه گوشتها را حلال ميپندارند اعم از يهودی ،مسيحی و ديگران ـ بگذارد .هم چنان كه برای هر مسلمانی جايز است در جايی كه چنين گوشت های تهيه ميشود و يا آنها را ميپزند و ميفروشند،كار كند و اين عده كارگران برای توجيه مالكيت خود نسبت به پولی كه از راه اين كار به دست ميآورند ميتوانند آن را بابت كنار رفتن از حق اختصاص خود به سود كفار تلقی نمايد .

مسئله241ـ هيچ مسلمانی نميتواند گوشت خوك رابه كسانی كه آن راحلال ميشمارند مسيحی باشند و يا جزآنان، بفروشد و

احتياط واجب آن است كه چنان گوشتی را هر چند از طريق فروش ،در اختيار آنان هم قرار ندهد. ⁽⁶²⁾

مسئله242ـ برای هيچ مسلمانی جايز نيست شراب را حتی برای كسانی كه آن را حلال ميشمارند تقديم بداردچنانكه شستشوی پياله ها،جام ها و به طور كلی خدمت در زمينه شرابخواری كه مقدمه آن محسوب باشد،جايز نميباشد. ⁽⁶³⁾

مسئله243ـ جايز نيست مسلمان خود را برای شراب فروشی و سرو كردن آن در رستوران هاو يا برای نظافت و شستشوی ظروف و جام های شراب ،اجير كند چنانكه گرفتن دستمزد برای چنين كاری حرام ميباشد و توجيه برخی به اين كه آنان به پول نيازمند و چنان كاری را ضرورت قلمدادميكند توجيه منطقی نيست و پذيرفته نمی باشد.خدای صبحانه و تعالی فرموده:

((وَ مَن يَتٌقِ اللهَ يَجعَل لَهُ مَخرَجاً وَ يَرزُقهُ مِن حَيثُ لايَحتَسِبُ وَمَن يَتَوَكَل عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسبُهُ)) ⁽⁶⁴⁾: هركس تقوای الهی پيشه داشته باشد خدا برای او راه خرجی قرار ميدهد و از آنجا كه به گمان نميآيد ،او را روزی ميدهد و هر كس برخداتوكل كند خدا او رابس است.

و باز خدای ـ برتر از هر گوينده ای ـ فرمود:

((اِنٌ الَذينَ تَوَفيهُمُ المَلائِكَةُ ظالِمی اَنفُسِهِم قالُو فيمَ كُنتُم قالُو كُنا مُستَضعَفينَ فِی الاَرض قالُو اَلَم تَكُن اَرضُ اللهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فيها فَاولئِكَ مَاويهُم جَهَنَمُ وَ ساءَت مَصيراً اِلَا المُستَضعَفينَ مِنَ الرِجالِ وَالنَساءِوَالوِالدانِ لا يَستَطيعُونَ حيلَةً وٌ لايَهتَدُونَ سَبيلًا)) ⁽⁶⁵⁾.همانا كسانی راكه فرشتگان روح آنان را ميگيرند در حالی كه برخويشتن ستم كرده بودند فرشتگان گفتنند: شما كجا بوديد؟گفتند:مادر زمين،مستضعف وناتوان بوديم .گفتند:آيا زمين خدا گسترده است نبود تا در آن به مهاجرت بپردازيد؟پناهگاه ايشان جهنٌم باشد و چه مصير بدی است .جز مردان ،زنان و كودكان ضعيف و ناتوانی كه چاره ای نداردو راه برای نجات پيدا نميكنند.

از پيامبر اكرم محمد (صلی الله عليه و آله) روايت شده كه در حجةالوداع درخطابه ای فرمود:بدانيد روح الامين برمن وحی كرد كه هيچ انسانی نميميرد مگر آنكه بهره اش رااز رزق و روزي،به كمال دريابد پس تقوا پيشه كنيد و به جستجوی نيكو و پسنديده بپردازيد و تاُخير روزی ، شما را بر آن واندارد كه روزی را از راه معصيت خدا طلب كنيد زيرا خدای تبارك و تعالی روزی را در ميان خلق به صورت حلال تقسيم كرده نه حرام ،پس هر كس پارساييكند روزی او از راه حلال ميرسد و هر كس پرده را بدرد وآن را از طريق حرام بجويد زا روزی حلالش بريده ميشود ودر روز قيامت از او حسابرسی به عمل ميآيد . ⁽⁶⁶⁾

مسئله244ـ جايز نيست مسلمان در جاهای لهو و لعب وبه طور كلی اماكن معصيت و فساد كه بالاخره به حرام كشيده ميشود كار كند. ⁽⁶⁷⁾

مسئله245ـ هرمسلمانی ميتواند در زمينه انواع دادو ستدها و بازرگانی های حلال در شريعت اسلام (خريدو فروش ،واردات ،صادرات،پيمان نامه هاو غيره) باغير مسلمان اعم از يهودی و مسيحي،شريك باشد.

مسئله246ـ برای هر مسلمانی جايز است در بانكهای غير اسلامی اعم از دولتی و ياخصوصی حساب باز كندو پول به وديعت بنهد هر چند به نيت سود زيرا گرفتن ربا از نا مسلمان جايزاست .

مسئله247ـ اگر مسلمانی بخواهد از بانكهای غير مسلمين وام با بهره ،بگيرد نبايد با چنان نيتی اقدام كند زيرا سود دادن به كافر ،حرام است بلكه پول را به قصد استنقاذ ⁽⁶⁸⁾،بگيرد هر چند كه ميداند آن پول را با اصل و فرع پس خواهند گرفت.

مسئله248ـ هر مسلمانی ميتواند به ديگری اجازه دهد تا از نام و اعتبار او در خريد سهام بانك يا شركت و يا هر موسسه ای ،استفاده كند و در برابرآن مبلغی بدهد و يادبگيرد كه طرفين برآن راضياند.

مسئله249ـ هيچ مسلمانی نميتواند از محصولات يك كشور غير اسلامی كه در حال جنگ با مسلمين است مثل اسرائيل بخرد. ⁽⁶⁹⁾

مسئله250ـ برای هر مسلمانی جايز است هر نوع ارزی را به قيمت بازار ،تبديل كندبه كم و يا به زياد ،بدون اين كه ميان نقد و نسيه فرقی باشد. مسئله251ـ داد و ستد با پولهای تقلبی و جعلی وياآنچه كه از اعتبار ساقط شده است حرام ميباشد اگر طرف معامله بياطلاع باشد زيرا چنان كاری ،فريبكاری است.

مسئله252ـ هيچ مسلمانی نميتواند به قصد دستيابی به جايزه انواع بليط های بخت آزمايی را خريداری كند اما به نيت شركت در امر خيری مثل ساختن بيمارستان ،پرورشگاه ايتام،و امثال آن كه مورد رضايت اسلام است ،خريد آنها جايز است ليكن چنين فرضی دركشورهای غير اسلامي، بعيد است زيرا بسياری از كارهای حرام در شريعت اسلامی را در آن كشورها از جمله كارهای خير تلقی ميكنند.به هر حال،گرفتن جايز از دست كافر پس از برنده شدن جايز است آن هم از باب استنقاذ مال از كافر. ⁽⁷⁰⁾

مسئله253ـ خريد و فروش جانداران حرام گوشت مثل ببر ،كفتار روباه،فيل ،شير،خرس،گربه،و انواع ماهی ها جايز است اگر دارای فايده حلال بوده باشند كه دربازار هر چند در نزد متخصصان ،ارزش دارند از اين حكم كلی خوك و سگ غير شكاری استثناست. ⁽⁷¹⁾

مسئله254ـ خريد و فروش ظرفهای طلا و نقره به قصد زينت و آرايش خانه، جايز است ليكن استفاده از آنها درخوردن و نوشيدن حرام است.

مسئله255ـ بورسيه و حواله بانكی ارسالی از يك دولت اسلامی و در كشور اسلامی به حساب يك شخص مادام كه به دست او نرسيده است خمس ندارد هر چند كه از هزينه سالانه اش بيشتر باشد. ⁽⁷²⁾

و اينك نمونه های از استفتائات و پاسخهای آيت الله العظمی سيستانی ويژه مسائل اين فصل:

مسئله256ـ آيا هر مسلمانی ميتواند در كشورهای غير اسلامی انواع حساب های بانكی كه دارای سودهای بالا و يا پائين ،هستند باز كند و آيا انسان ميتواند حسابی با سود بسيار بالا باز كند به شرط آنكه اگر بانك چنان سودی را به وی نپرداخت،مطالبه نكند و اگر گشودن چنين حسابی جايز نباشد چه راه حلی وجود دارد با علم به اينكه انسان درته دل به دنبال سود است؟

جواب: مسلمان ميتواند در بانك ،هر نوع حسابی را بگشايد و مبالغی را درآن حساب،سپرده كند و شرط سود بنمايد اگر آن بانك دولتی باشد و يا مردمی و خصوصی كه سرمايه آن غير مسلمان اند.

مسئله257ـ بانك ها در كشورهای غربي،به كسانی كه پول كافی برای خريد خانه ندارندوام ميدهند و آن را با سود بالا طی اقساط پس ميگيرند موركژ پول کافی برای خريد خانه مسکونی ندارد ؟

جواب: هر مسلمانی ميتواند از بانك های كشوره های غربی اعم از دولتی و يا ملی كه سرمايه گذاران آن مردمان غير مسلمانند ،مال و پولی بگيرد اما نه به قصد وام بلكه به نيت استنقاذ و علم به اين كه بانك اصل و فرع آن پول را پس خواهد گرفت،ضرری ندارد.

مسئله258ـ برخی دولتها خود را موظف ميدانند خانه هايی را تحت شرايط خاصی برای اقامت كنندگان نيازمند ،فراهم كنند آيا يك مسلمان ميتواند برای خود خانه ای بخرد و مدت كوتاهی در آن سكونت كند تا خمس از گردنش ساقط شود سپس آنجا را اجاره دهد و درخانه ای كه دولت اجاره ميدهد ساكن شود؟

جواب: با سكونت كوتاه مدت در آن خانه خريداری شده ، خمس ساقط نميشوداگر در واقع به آن خانه نياز نداشته است چنانكه در سؤال چنين فرض شده است.

مسئله259ـ برخی شركت های بازرگانی و صنعتی از بانكهای ملی و يا دولتی اسلامی و يا غير اسلامی وام ها بهره دار ربوی ميگيرند و در اثر كار كردن بابانک ها سودهای كلان به دست ميآورند ،آيا ما ميتوانيم از چنان شركت هايی سهام بخريم و يا در پروژه های آنها شركت كنيم ؟ جواب: اگر خريد سهام و يا شركت در پروژه ها ،نوعی شركت در داد و ستدهای ربوی باشد چنان عملی جايز نيست ،بلی اگر شركت از آن مسلمانان باشد و آنان از بانك های غير اسلامی سودهای را به دست ميآورند از اين جهت مانعی نيست.

مسئله260ـ برخی دولت ها و يا شركت ها د ركشورهای غير اسلامی و حتی اسلامی ،حقوق ماهانه كارمندانشان را به طور مستقيم به شماره حساب خاص آنان ميريزند و كارمند پول را نقد دريافت نميكند ولی ميتوان از حساب خود برداشت كند.اگر مبلغ پول واريز شده از هزينه سالانه او بيشتر باشد ،خمس به آن پول تعلق ميگيرد يا نه؟

جواب: كليه درآمد های زايد از هزينه سال ،خمس دارد مگر آنكه شخص،كارمند يك دولت اسلامی باشد و حقوق ماهانه او به بانك دولتی و يا نيمه دولتی حواله ميشود در اين صورت تااو پول را نگرفته است خمس ندارد و با اجازه حاكم شرع آن را مالك ميشود پس آن،از درآمدهای سالی حساب ميشود كه در آن سال آن را گرفته است و اگر زايد بر هزينه سالانه اش باشد ،بايد خمس آن را بپردازد.

مسئله261ـ مسلمانی از يك مسلمان ديگر وام گرفته است پس از مدتی ارزش پول در بازار پائين آمده است در اين صورت وامدار چقدر بايد بپرازد؟همانقدر كه گرفته است يا برابر بهای روز پرداخت و آيا اگر وام دهنده كافر باشد چه طوراست؟

جواب: او همان مبلغی راكه وام گرفته است بايد بپرازد و فرقی بين مسلمان و غير مسلمان نيست.

مسئله 262ـ آيا مسلمان می تواند در شركت هايی سهيم باشد كه از جمله شراب توليد می كنند؟ با اين فرض كه مال از مال ديگران جدا نيست و امكان جدايی وجود ندارد؟

جواب ـ مسلمان نبايد در توليد و خريد و فروش شراب، شركت كند.

مسئله 263ـ به بنّا و يا بساز بفروشی مسلمان در يك كشور غير اسلامي، پيشنهاد ساختن معبد و امثال آن می شود آيا او می تواند بپذيرد اقدام كند؟

جواب ـ جايز نيست چون كاری ترويج اديان باطله است.

مسئله 264ـ خطاط و هنرمند مسلمان می تواند تابلويی بنويسد و يا رسم كند که در آن، نوعی شراب و يا مجلس رقص و يا گوشت خوك اعلان و آگهی می شود؟

جواب ـ چنين كاری برای او جايز نيست چون آن، اشاعه گناه و ترويج فساد و تباهی است.

مسئله 265ـ آيا جايز است از مغازه هايی خريد كرد كه آنها قسمتی از سود كار خود را برای كمك به اسراييل اختصاص داده اند؟ جواب ـ جايز نيست.

مسئله 266ـ يك مسلمان، ساختمانی را خريده است كه در آن، مغازه شراب فروشی وجود دارد و او نميتواند آن را تعطيل و مستأجر را بيرون كند لطفاً به چند سؤال در آن زمينه پاسخ بفرماييد:

اولا: گرفتن كرايه و وجه الاجاره از ميخانه جايز است

و ثانياً: اگر چنان كاری جايز نباشد و خود آن شخص نتواند وجه الاجاره دريافت كند آيا با اجازه حاكم شرع چطور و به چه عنوان؟ وثالثاً: آيا او ميتواند با علم به وجود ميخانه در اين ساختمان و عدم اخراج او،آن را بفروشد؟

جواب:اولاً:اونميتواندبابت اجاره ميخانه،وجه الاجاره بگيرد.وثانياً:او به اندازه اجرةالمثل چنان مكانی برای مقاصد حلال، استحقاق گرفتن وجه الجاره را دارد اما به قصد تقاص ⁽⁷³⁾ آنچه به عنوان كرايه ميخانه به او ميپردازد هم چنانكه او ميتواند وجه الاجاره را به قصد استنقاذ دريافت بدارد آنجا كه مستأجر و پرداخت كننده وجه الاجاره مسلمان نباشد.

وثالثاً:او ميتواند آن ساختمان را با علم به وجود مستأجر مِيْ فروش و عدم امكان اخراج او،به فروش ميرساند.

مسئله267ـ آيا جايزاست يك كارفرمای مسلمان،شخص غير مسلمان را به كار مشغول كند در حالی كه در ميان مسلمان ،مردمان بيكار و نيازمند درآمد دارد؟

جواب: چنين علمی در حد ذات خود جايز است ليكن بهترآن است كه همكيشان مسلمان را مقدم بدارد و حق برادری اسلامی را رعايت كند و تا آنجا كه ممكن است نا مسلمان را بر مسلمان جلو نيدازد.

مسئله268ـ آيا در برخی مجله فروشی ها و محل های ديگر كه نشريه ها و مجله هايی با صور قبيحه و عكس های برهنه و نيمه برهنه، به فروش ميرسد ،ميتوان كار كرد و اصولاً داد و ستد آنها و چاپ چنان نشرياتی جايز است؟

جواب: هيچكدام ازآن كارها، جايز نميباشد زيرا آنها ترويج حرام و اشاعه فساد است.

مسئله269ـ در كشورهای غربی خريد وفروش سگ ،بازارويژه ای وجود دارد آيا خريد و فروش سگ فقط ربرای مأنوس شدن و زندگی همراه آن،جايز است؟ جواب: جايز نيست.

مسئله270ـ آيا خريد و فروش و يا كرايه سگ نگهبان و يا سگانی كه برخی بانوان غربی برای ايمنی و آرامش ،همراه خود دارند جايز است؟

جواب: خريد و فروش سگ جايز نيست ليكن آن كس كه چنان سگی را دارد حق اختصاص پيدا كرده است دراين صورت مانعی نيست كه او دربرابر دريافت مبلغی از آن حق صرف نظر كندو پرداخت كننده وجه ، صاحب آن حق شناخته ميشود وسگ به او اختصاص پيداميكند هم چناكه اگر سگ دارای منافع حلال باشد كه حراست و نگهبانی ازآن جمله است ،اجاره دادن آن مانعی ندارد.

مسئله271ـ آيا داد و ستد سگانی كه درمغرب رمين تعليم ديده ميشوندو نابينايان را در خيابان ها و راهها ،همراهی ميكنند،جايز است ؟

جواب: پاسخ اين سؤال همانند سؤال پيشين است.

مسئله272ـ مسلمانی در يك كشور غير اسلامی و در يك دفتر و يا اداره دولتی ،به طور رسمی و ساعتی كار ميكندو يا در موسسه ای به صورت قرار دادی مشغول كار است و حقوق و دستمزد ميگيرد آيا او ميتواند کم کار کند وبايستی کم کارنمايد كن كار كند و يا سستی و كم كاری نمايد و هر گاه چنين كرد تمام حقوق و دستمزد را مستحق ميشود؟

جواب: چنان كاری جايزنيست و اگر كم كاری كرد، همه حقوق و دستمزد را استحقاق پيدا نميكند.

مسئله273ـ عده ای از مسلمانان، برخی نسخه های نفيس خطی قرآن كريم را از كشورهای اسلامی به كشوری غير اسلامی می برند و می فروشند، آيا چنين کاری جايز است؟ و اگر فروش قرآن به كافر، مشكل است آيا بدون قيد خريد و فروش مشكل حل می شود؟ و بر فرض جواز، راه حل چيست؟

جواب ـ هرگز به چنين كاری اجازه نمی دهيم زيرا آن، آسيب زن به ميراث و ذخاير اسلامی است.

مسئله 274ـ آيا بازرگانی با خريد و فروش كتب خطی و اثار باستانی اسلامی و اشيای عتيقه، جايز است؟ به اين صورت كه آنها را از كشورهای اسلامی بيرون ببرند و در بازارهای اروپايی با قيمت های گران به فروش برسانند؟ و يا چنين كاری ضرر به ثروت اسلامی است و جايز نمی باشد؟ جواب ـ به همان علّت كه گذشت، به چنين كاری اجازه نمی دهيم.

مسئله 275ـ در بعضی شب ها ميخانه ها از مردمان كافر پر می شود و آنگاه كه همه سرمست شدند بيرون آمده و به دنبال طعام و خوراكی هستند، آيا يك مسلمان می تواند از اين فرصت استفاده كند و رستورانی بازكند و در آن، همين مردمان مست و خمار و ديگران را از طعام حلال، سير كند؟ آيا چنين كاری با وجود حلال بودن طعام گناه است با اين كه می گويند اين طعام اثر شراب را در وجود آنان می كاهد. و امثال اين.

جواب ـ اين كار، در حد ذات خود مانعی ندارد.

مسئله 276ـ آيا فروش گوشت خوك برای يهود و نصاری و به طور كلی اهل كتاب كه آن را حلال می پندارند، جايز است؟

جواب ـ كسب و كار با گوشت خوك به طور كلی جايز نمی باشد.

مسئله 277ـ انسان يقين دارد كه روزی چيز حرامی از تلويزيون و يا ويديو خواهد ديد در اين صورت خريداری آن جايز است؟

جواب ـ از ديدگاه عقل لازم است چنان چيزی فراهم و تهيه نشود.

مسئله 278ـ آيا جايز است در يك مغازه قصّابی كه گوشت خوك می فروشد كار كرد؟ حتی در اين حد كه مسلمانی به يكی از كارگرانش دستور بدهد كه به فلان مشتری گوشت خوك خوك بده؟

جواب ـ فروش گوشت خوك حتی برای كسانی كه آن را حلال می انگارندن جايز نيست و فرق نمی كند با واسطه و يا بی واسطه باشد و اما بدون فروش و فقط در اختيار گذاشتن گوشت خوك برای كسی كه آن را حلال می داند آن هم اشكال دارد و احتياط واجب ترك آن است.

مسئله 279ـ فرموديد خريد بليط بخت آزمايی به قصد كمك به يك موسسه خيريه و بدون نيت برنده شدن و دستيابی به جايزه، اشكال ندارد اگر يك مسلمان با قسمتی از بهای بليط چنين نيتی كند و با قسمتی ديگر قصد برنده شدن نمايد آيا خريد بليط بخت آزمايی به اين شكل چطور است؟ جواب ـ جايز نيست.

مسئله 280ـ آيا يك مسلمان بالغ می تواند بچه ای را وادارد كه بليط بخت آزمايی بخرد و به او بدهد؟ و يا يك شخص كتابی (يهود، نصاری و غيره) را به چنين كاری وادار كند و قصدش آن باشد كه برنده شود؟

جواب ـ حرمت خريد بليط بت آزمايی با اين كارها بر طرف نمی شود و وكيل كردن همانند خريد و اقدام مستقيم است.

مسئله 281ـ آيا می توان عسلی را خريد كه روی آن برگ بخت ازمايی چسبانده اند و احتمال دارد كه در صرت خريد، برنده شويم؟ جواب ـ اگر تمام بها را در مقابل عسل بپردازد نه به قصد عوض جايزه احتمالی چنان كاری حلال است.

مسئله 282ـ يكی از مسلمانان بليط بخت آزمايی خريده و برنده شده است و قرار گذاشته است كه قسمتی از آن را اگر به دستش رسيده در راه خير به مصرف برساند ايا آن خيريه چنان مالی را می تواند بگيرد و آن را در مصالح مسلمين خرج كند؟ و اگر چنين تصميمی را پيش از خريد بليط داشته باشد، مسئله فرق می كند؟

جواب ـ اگر آن مال و پول به اشخاصی بر می گردد كه اموالش محترم نيست تصرف در چنان مال و پولی جايز می باشد.

مسئله 283ـ اگر مسلمانی با خريدن بليط بخت آزمايی و برنده شدن حج بگزارد وآن مبلغ را پس از رد مظالم آن به يك فقير مسلمان، در حج هزينه كند، آيا چنان حجی صحيح است؟

جواب ـ پاسخ اين مسئله از جواب مسئله پيش، معلوم می شود.

مسئله 284ـ اگر يك مقام مسئول غاصب و ستمگر، هزينه حج كسی را بذل كند، حكم چنان حجی چيست؟

جواب ـ اگر غصبيت عين مال بذل شده، معلوم نباشد، ظالم بودن باذل، ضرری به حج او نمی رساند.

مسئله 285ـ در برخی كشورهای اروپايي، فروشگاههايی وجود دارد كه لوازم منزل می فروشند و مشترزی حق دارد دو هفته پس از خريد اگر خواست آن را پس آورد. آيا مشتری به نيت استفاده دو هفتگی و نه قصد خريد چنان كاری را می تواند انجام دهد و سپس آن را پس دهد؟ كه در واقع قصد او خريد نبوده است. و اگر صاحب فروشگاه، مسلمان باشد، مسئله فرق می كند؟ و در صورت جواز به چه نيت و قصد، صحيح می باشد؟

جواب ـ اگر مالك فروشگاه مسلمان باشد چنان كاری جايز نمی باشد، و اما با غير مسلمان می توان چنان رفتار رد به شرط آنكه قصد خريد نكند بلكه به قصد استنقاذ از كافر، آن را انجام دهد و از ضرر و اسيب هم ايمن باشد.

مسئله 286ـ آيا می توان در رستورانی كه به مشتريان، مشروبات الكلی سرو می شود، كار كرد بخصوص اگر شخصاً شراب برای مشتری نمی آورد بلكه فقط در زمينه شستشوی جامها و پياله ها كار می كند؟

جواب ـ نظافت جام ها و پياله ها ار مقدمه شربخواری باشد، شرعاً حرام است.

مسئله 287ـ مسلمانی كه علاقمند به حفظ دين و ايمان خويش است ناگزير می شود در اداره ای كار كند كه احياناً فعل حرام مرتكب می شود اما ممكن است او در همان اداره در آنينده موقعيتی پيدا كند كه بدان وسيله خدمتی اساسی به دين خود انجام دهد كه آن خدمت را به مراتب از آن حرامهای ارتكابي، مهمتر می داند آيا كار كردن در چنين جايی و با اين ويژگی جايز است؟

جواب ـ انجام فعل حرام، تنها به اميد آينده، جايز نمی شود.

مسئله 288ـ آيا كسی كه دارای دكترای حقوق است می تواند در يك كشور غير اسلامی وكالت بپذيرد كه با قوانين آن كشور داوری بعمل می آيد و او در ميان مردمان غير مسلمان به قضاوت بپردازد و هم و غم او فقط قضاوت و داوری باشد هر چه شد؟

جواب ـ اگر وكالت و داوری او تضييع حق كسی نباشد و دروغ و يا حرام ديگری را به دنبال نداشته باشد مانعی ندارد.

مسئله 289ـ آيا کسی كه گواهينامه حقوقی دارد و كارشناس امور قضايی است می تواند رد يك كشور غير اسلامی با قوانين موجود آنها ميان مردم قضاوت و داوری كند؟

جواب ـ كسی كه برای قضاوت شايستگی ندارد نبايد قضاوت كند و جز با قوانين اسلامي، نمی توان قضاوت و داوری كرد.

مسئله 290ـ يك مهندس برق در كشور اروپايی برای اصلاح و تعمير بلندگو و ديگر لوازم صوتی و برقی فراخوانده می شود و احياناً آن مكان، جای لهو و لعب است آيا او می تواند در چنان جايی به تعمير و اصلاح بپرداز با علم به اينكه اگر يكی دوبار، دعوت به كار را نپذير از زندگی ساقط می شود و مشتری های خود را از دست می دهد؟

جواب ـ جايز است.

مسئله 291ـ شخصی در يك رستورانی كار می كند كه گاهی گوشت غير حلال و ديگر گاه گوشت خوك برای مشتری غير مسلمان، سرو می كند جواب بخش نخست را فرموده ايد سؤال در بخش دوم است و آن سرو كردن گوشت خوك است در كنار گوشت حرام ديگر آيا چنين كاری جياز است و اگر او از اين كار خودداری كند ممكن است از كار و تلاش بر كنار و رانده شود؟

جواب ـ گوشت خوك را هر چند برای كسی كه آن را حلال می انگارد نمی توان، سرو كرد و احتياط ترك آن است.

مسئله 292ـ آيا برای يك مسلمان جايز است در يك بقالی و يا سوپر ماركتی كه در گوشه ای از آن شراب فروخته می شود، كار كند در حالی كه ار او فقط صندوقداری گرفتن پول است؟

جواب ـ اگر خريدار و فروشنده هر دو نامسلمان باشند او می تواند در چنان جايی كار كند و بهای شراب و غير آن را بگيرد.

مسئله 293ـ چاپخانه ای در يك كشور غير اسلامی ليست خواركی های رستورانی را چاپ می كند كه در ميان آنها گوشت خوك هم ديده می شود ايا كار در چنان چاپخانه ای جايز است؟ و ايا او می تواند آگهی های تبليغاتی برای معرفی ميخانه ها و محل های فساد ديگر، چاپ كند؟ با علم به اين كه اگر اين كارها را نكند، از نظر كار متضرّر خواهد شد؟

جواب ـ جايز نيست چنان چيزهايی را چاپ كند اگر چه به تعطيلی محل كار بينجامد.