باب دوم : معاملات

فصل 1 : خوردنی ها و نوشيدنی ها

مسلمانان معمولا در خانه ها، شهرها و روستاهای خود و در ميان اعضای خانواده و منسوبينشان انواع غذاها، خوردنی ها و نوشيدنی ها را تناول می کنند و به خوردن و نوشيدن آنها عادت کرده اند و محتواهای آنها را می شناسند و توجّه داند که آنها خالی از هر گونه موادّی هستند که دين و شريعتشان خوردن و يا نوشيدن آنها را حرام کرده است و با چيزی از ارزش های مورد قبول اسلامی در تضاد نمی باشند.

امّا وقتی به يک کشور غير اسلامی می روند و در آنجا اقامت می کنند مشکل خوردن و آشاميدن پيش می آيد زيرا اصولاً خوردنی ها و آشاميدنی ها، آن چيزهايی نيستند که قبلا می شناختند و دوست می داشتند و مطابق ميل و مذاقشان بود چون اين محيط، غير اسلامی است و برای خود ارزش هايی ويژه دارد که مردمانش با آنها خو گرفته و به طور طبيعی به شئون اسلامی در زمينه خوردنی ها و نوشيدنی ها تعهدی ندارند.

پس مسلمانی که در چنين شهر و کشوری بخواهد به رستورانی برود و غذا بخورد مشکل حلال و حرام بودن طعام، پاک و ناپاک بودن آن و بالاخره جواز و عدم جواز خوردن و نوشيدن پيش می آيد که خود به خود مسائلی به وجود می آورد که پاسخ می طلبد.

و اينجا بجاست که مسلمانان، احکام برخی خوراکی ها و نوشيدنی ها را بدانند و از برخی فتاوای حضرت آيت الله العظمی سيستانی دام ظلّه مطلع شوند.

مسئله 154ـ از آنجا که پيروان اديان و کتابهای آسمانی سابق اعم از يهود، نصاری و مجوس پاکند مشکل عمده خوراکی ها حل می شود و مسلمانی که در ميان ايشان زندگی می کند می تواند از طعامهای آنان بخورد هر چند که دست مرطوب به آنها زده باشند مادامی که نداند طعام ايشان در بردارنده چيزی است که خوردن آن بر ما حرام می باشد مثل شراب، ولی گوشت و پی و مشتقّات آنها حکمی ويژه دارند که خواهد آمد.

مسئله 155ـ هر مسلمانی می تواند از غذايی که کافر غير کتابی فراهم کرده بخورد مادام که نداند او دست مرطوب به آن غذا زده است و به شرط آنکه آن غذا محتوی چيز حرامی مانند شراب نباشد و گوشت و پی حکمی ويژه دارد که پس از اين خواهد آمد.

مسئله 156ـ هر مسلمانی می تواند انواع خوراکيها را که هر سازنده پزنده ای آن را برای خوردن آماده کرده است بخورد اگر نداند که تهيه کننده آن چه دين و آيينی داشته و دارد و موادّ آن خوراکی چيست؟

اعم از آنکه سازنده و پزنده آن دست مرطوب به غذا زده باشد و يا نه، به شرط آنکه نداند در آن طعام، چيز حرامی مثل شراب به کار رفته و گوشت و پي، حکمی ويژه دارد که خواهد آمد.

علاوه بر اين بر مسلمان واجب نيست که از کفر و ايمان فراهم کننده پرس و جو کند و يا بپرسد که آيا او دست مرطوب به آن زده يا نه؟ حتی اگر چنين بررسی و پرس و جويی خيلی سهل و آسان هم بوده باشد.

خلاصه، انواع گوناگون خوردنی ها جز گوشت و پی و مشتقات آنها برای مسلمان پاک و حلال است و او می تواند از آنها تناول کند هر چند که گمان ببرد در محتوای بری از آنها، خوردنی حرامی وجود دارد و يا او بپندارد که سازنده آن دست مرطوب به آن زده است. ⁽⁴⁹⁾

مسئله158ـ هر مسلمانی می تواند انواع کنسروها به استثنای کنسرو گوشتی و مشتقات آنهارا بخورد حتی اگر گمان ببرد که در محتوای آنها چيزيهست که خوردن آن برای مسلمان جايز نمی باشد و يا گمان ببرد که که سازنده و تهيه کننده آن،دست مرطوب به آن زده است .

به هر حال، واجب نيست او پرس وجو کندتا اطمينان حاصل نماييدکه محتوا، خالی از شيئ حرام و ناپاک است. ⁽⁵⁰⁾

مسئله159ـ هر مسلمانی می تواند انواع گوشت هايی حلال اند هرچند که شرايط تذکيه در مذهبی تا مذهب ديگرفرق ميکند درحال که احتمال بدهد ذبح حيوان، برابر مذهب ما صورت گرفته است.و اين ، درغير رو به قبله بودن است اما درباره رو به قبله قرار گرفتن ذبيحه، رعايت نکردن آن اگر ذابح به آن عقيده نداشته و به وجوب آن معتقد نبوده است ضرری ندارد.

مسئله160ـ اگر مسلمانی بداندو مطمئن باشد که گوشت حيوان حلال گوشتی مثل گاو، گوسفند،و مرغ که مطابق قانون شريعت اسلام ذبح نشده است در اختيار او قرار گرفته چنان گوشتی مردار است و مسلمان نميتواند از آن بخورد هر چند که فروشنده آن مسلمان باشد هم چنان که اين گوشت نجس است و هر چيزی با رطوبت به آن بخورد نجس ميشود .

مسئله161ـ اگر مسلماني،گوشتی را از کافری باخريد و يا غيره بگيرد و يا از مسلمانی بگيرد که آن مسلمان از کافريبه دست آورده است و به هنگام گرفتن از تذکيه آن پرس وجونکند چنان گوشتی حرام است يا نه، هر چند که خوردن آن حرام است اما اگر مسلمان نداند که آيا تذکيه شده است يا نه ، هر چند خوردن آن حرام است ليکن نمی تواند آن را نجس بداند .

مسئله162ـ در حلّيّت گوشت هر ماهی دو شرط بايد رعايت شود :

اوٌل: ماهی بايد پولک داشته باشد.

دوم: مسلمان بداند و يامطمئن باشد که ماهی زنده از آب بيرون آورده شده است و يا آن ، در تور ماهيگيری مرده است و در حليت ماهی ، مسلمان بودن صيادشرط نيست هم چنان که در تذکيه ماهی بسم الله گفتن لازم می باشد .پس اگر کافری ماهيی بگيردو آنرا زنده از آب بيرون آورد و يا در تور و سبد صيد بميرد و ماهی فلس و پولک دار باشد خوردن آن حلال است .و مسلمان ميتواند در مورد شرط نخست ، ماهی را خود، به طور مستقيم ببيندهرگاه در پيش او قرار دارد و يا اسم آن ،در ليست ماهی های پولک دارآمده باشد. ⁽⁵¹⁾

و اماشرط دوم: ظاهراًدر همه کشورها تحقق دارد و آنگونه که می گويند همه صيادان ، ماهی را زنده بيرون می آورند و يا آنها در تور ماهيگير می ميرند.بنابر اين ،گوشت ماهی را می توان از کافری گرفت و خورد همانگونه که ميشد از مسلمانی گرفت اعم از آنکه کنسرو باشد و يا جز آن. ⁽⁵²⁾

مسئله163ـ خوردن ميگو اگر زنده از آب بيرون آورده شود حلال است اما خوردن انواع قورباغه ها، خرچنگ ، لاک پشت و هر حيوان دو زيستی ، قواقع(مرغ دريايی و شاه ميگو،حرام اند. ⁽⁵³⁾

مسئله164ـ تخم ماهي، تابغ خود ماهی است پس تخم های ماهی های حلال گوشت ، حلال و تخم های ماهی های حرام گوشت حرام ميباشند.

مسئله165ـ خوردن آبجو و شراب و هر چيز مستی آور ، مايع باشد و يا جامد مستی و سکر، سبک باشد و يا شديد ، حرام است.

خدای سبحان و تعالی در قرآن کريم فرمود:

((يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اِنَّما الخَمرُ و المَيسِرُ وَالانصابُ وَ الاَزلامُ رجسٌ مِّنْ عَمَل الشَّيطان فَاجْتَنِبُوه لَعَلَّکُمْ تُفْلِحوُنَ. اِنَّما يُريدُ الشَّيطانُ آن يُوقِعَ بَينَکُمُ العَداوةَ وَ البَغضاءَ فِی الخَمر وَ المَيسِر وَ يَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکِر اللهِ وَ عَن الصَّلوةِ فَهَلْ اَنتُمْ مُنتَهُونَ)). ⁽⁵⁴⁾

و پيامبر بزرگوار ما محمد (صلی الله عليه و آله) فومود: هر کس شراب بنوشد پس از آن که خدا آن را به زبان حرام کرده است ، شايسته نيست که به هنگام خواستگاری به او زن يا دختر بدهيد و اگر شفاعت و وساطت بطلبد نبايد برای او شفاعت و وساطت کرد و هرگاه سخن بگويد نبايد تصديقس کرد و اصولاً نمی توان به امانتداری او اعتماد کرد . ⁽⁵⁵⁾

و در روايت ديگر فرمود : خدا، شراب و کشت کننده و فشارنده و خورنده و خوارننده و فروشنده و خريدار، حمل کننده آنکه به سوی او حمل ميشود و خورندهء بهای آن را لعن و نفرين کرده است . ⁽⁵⁶⁾

مسئله166ـ خوردن از سفره که بر آن شراب و مسکرات ، خورده ميشود ، حرام است و حتی بنابر احتياط واجب ،نشستن بر سر چنان سفره نيز حرام می باشد . ⁽⁵⁷⁾

مسئله167ـ مسلمانان ميتواند به رستورانهايی که همراه طعام ،شراب می فروشند برود به شرط آنکه رفتن او ترويج کار اين رستورانهانشود البته بنابر احتياط واجب بر سر ميزی که شراب نهاده شده نبايد بنشيند و يا در آن ميز بخورد.

مسئله168ـ در فصل طهارت و نجاست ياد آورديم که تمام انواع الکلها اعم از آنچه که از چوب گرفته ميشود و ياجز آن ، پاکند .بنابر اين ،

خوراکی هايی که در داخل و درون آنها الکل می باشند.(رجوع به بخش استفتائات شود).

مسئله169ـ برخی متخصصان پرورش ماهی ميگويند ماهيهای که فلس و پو لک ندارند غالباً نظيف کنندگان دريا هستند که فضولات دريا ميخورندو آلودگی های آنها را برطرف ميسازند.

مسئله170ـ برخی متخصصان ميگويند بيرون آوردن خون از حيوان به وسيله ذبح، موجب بهداشتی شدن گوشت آن ميشود و نسبت به گوشت حيوان تذکيه نشده پاکيزه تر است واين ، مطلب بعيدی نيست و لذا برخی مردم غير مسلمان طالب گوشت های ذبح شرعی شده مسلمانان هستند زيرا از نظر بهداشتی بهتر می پسندند.

مسئله171ـ استعمال و به کار بردن هر چيری که درحد بالايی به انسان ضرر دارد مانند خوردن زهر های کشنده، حرام است هم چنانکه حرام است زن حامله چيزی را بخورد که موجب سقط جنين ميشود و جز آنها آنچه کهضرر و زيانش معلوم و يا حتی مظنون و بلکه به احتمال معقول متحمل است و يا چيزی که موجب مرگ و يا از کار افتادن عضوی از اعضاء ميشود نيز حرام ميباشد.

آداب سفره:

مسئله172ـ آداب سفره و غذا خوردن فراوان است و ازآن جمله است:

به هنگام خوردن و شروع به آن ، نام خدا بر زبان آوردن.

با دست راست خوردن.

لقمه ها را کوچک گرفتن .

نشستن طولانی بر سر سفره.

خوب جويدن طعام.

بعد از خوردن حمد و ثنای خدا گفتن.

خو داری از خوردن باوجود سيری .

قبل از سير شدن دست از طعام کشيدن و شکم رااز طعام پر نکردن به هنگام خوردن، به روی مردمان نگاه نکردن .

از جلوی ديگران غذا نکشيدن آنگاه که بر سر سفره ، جمعی نشسته اند .

شروع با نمک و ختم با نمک.

واينک نمونه های از استفتائات ويژه خوردنی هاو نوشيدنی ها همراه پاسخ و فتوای حضرت آيت الله العظمی سيستانی مدظله العالي.

مسئله173ـ جمله((ذبح به روش اسلامی )) بر روی گوشتهای توليدی کشورهای اسلامی توسط شرکت های غير اسلامی ، نوشته می شود آيا چنان شتهايی را می توان خوردکه در واقع سفارش کننده ، کشوری اسلامی است و يا در يک کشور غير اسلامی فراهم می گردد وانگهی اگر به طور کلی سفارش کننده و تهيه کننده هر دو ، شرکت و کشور غير اسلامی باشندچطور ميشود؟

جواب: چنان نوشته ای اعتبار ندارد ليکن اگر توليد کننده آن گوشت ها مسلمان باشد و يادر کشوری توليد شود که غالباً مردم آن ،مسلمانند و معلوم نباشد که توليد کننده غير مسلمان است خوردن چنان گوشتی جايز است و اما اگر توليد کننده آن غير مسلمان باشد و يا در کشوری توليد شود که اکثريت مردم آن مسلمان نباشند، خوردن آن گوشت جايز نيست .

مسئله174ـ وارد برخی بازارهای بزرگ اروپايِی می شويم و در آنها کنسروهای گوشت را مشاهده می کنيم که توليدی شرکت های اروپايی می باشند اما بر روی آنها جمله((حلال)) و يا ((ذبح به روش اسلامی ))نوشته شده است آياخريدو خوردن چنين گوشتهای جايز است؟ جواب: اگرآن نوشته ها مورد وثوق و اطمينان نباشد اعتبار و اثری ندارد.

مسئله175ـ برخی شرکت ها مقدار زيادی مرغ يکجا ميکشند اگر بر سر ماشين ذبح ، مسلمانی بايستدو هنگام ذبح برای همه شان يکبار و يکجا نام خدا را برزبان آورد آيا خوردن آنها حلال ميشود و اگر در حليت آنها شک کنيم ميتوانيم آنها را پاک بدانيم و بخوريم؟

چواب: اگر مسئول ماشين مادام که ماشين کار ميکند به طور مکرر نام خدا را بر زبان آوردکافی است و در صورت شک درحليت از ناحيه اين که آيابسم الله گفته شده است يا نه آنها پاکند و خوردنشان هم حلال ميباشد.

مسئله 176ـ آيا می توان گوشتی را از سوپر مارکتی خريد که صاحب آن مسلمان است و به عنوان گوشت تذکيه شده می فروشد با علم به اينکه او شراب هم می فروشد؟

جواب ـ بلي، جايز است و خوردن آن گوشت حلال می باشد هر چند که قبلا به دست غير مسلمان بوده، به شرط آنکه احتمال بدهيم که فروشنده مسلمان تذکيه شرعی آن را احراز کرده است اما بدون چنين احتمالي، حلال نيست.

مسئله 177ـ برخی پنيرها که در دولت های غير اسلامی درست می شود مايه آنها از شکمبه گوساله يا هر حيوان ديگر است و ما نمی دانيم آيا شکبه برگرفته شده از حيوانی است که به روش اسلامی ذبح شده است و يا از غير آن؟ و آيا آن مايه اصولا استحاله پيدا کرده است يا نه، چنين پنيرهايی را می توان خورد؟

جواب ـ خوردن اينگونه پنيرها از اين جهت که گفته شد، اشکال ندارد و خدا داناست.

مسئله 178ـ در غرب، چيزی به نام ژلاتين ساخته می شود و آن را در بسياری نوشيدنی و خوارکی ها داخل می کنند، ما که نمی دانيم آن ژلاتين از چه چيز گرفته شده است از گياه يا حيوان؟ و اگر از حيوان گرفته شده باشد آيا آن، از استخوان او بر گرفته شده و يا از بافت های محيط بر استخوان، چنان چيزی را می توانيم بخوريم در حالی که نمی دانيم آن حيوان، حلال گوشت بوده يا حرام گوشت؟

جواب ـ اگر شک داشته باشيم که آن، از گياه برگرفته شده و يا از حيوان، خوردن آن جايز است ولی بنابر احتياط اگر بدانيم که از حيوان گرفته شده و تذکيه شرعی آن محرز نباشد خوردن آن جايز نيست حتی اگر از استخوان های حيوان فراهم شده باشد. بلی اگر علم و يقين اشته باشيم که موادّ آن استحاله پيدا کرده و در ضمن عمليات شيميايی دگرگون شده است خوردن آن مطلقاً بی اشکال است و می توان آن را خورد. چنانکه می توان مقداری از آن را داخل غذای ديگر کرد که در آن مستهلک شود با وجود شک در تذکيه آن حيوان.

مسئله 179ـ کشتی های بزرگ ماهيگيري، تورهای خود را می اندازند و چند تن ماهی يکجا صيد می کنند و در بازارها به فروش می رسانند و معروف شده است که در روش جديد ماهيگيري، ماهی ها را زنده از آب بيرون می آورند و حتی خود شرکت ها برای رعايت بهداشت، ماهی ها مرده را دوباره به دريا می ريزند، آيا ما می توانيم از چنان محل های عرضه ماهی که فروشنده غير مسلمان است و يا از محل های ديگری که عرضه کننده و فروشنده مسلمان است ليکن ملتفت به مسائل شرعی نيست آنگونه ماهی ها را خريداری کنيم؟ با علم به اينکه محرز نيست آيا ماهيهايی که جلو چشم ماست زنده از آب بيرون کشيده شده اند يا نه و به دست آوردن اطلاع از طريق شاهد مورد وثوق، بسيار دشوار است بلکه عملی نيست.

و آيا در اينجا راه حلی برای مسلمانان وجود دارد که احراز تذکيه گوشت مرغ و گاو و گوسفند برای ايشان مشکل است و لذا به گوشت ماهی پناه می برند؟

جواب ـ خريد آن گونه ماهی ها از فروشنده مسلمان و يا غير مسلمان اشکالی ندارد هم چنانکه اگر احراز شود که صيد آنها به همان طريق مذکور در سؤال صورت گرفته و ماهی پولک دار می باشد، گوشت آنها حلال است.

مسئله 180ـ گاهی روی قوطی های کنسرو ماهی نام و يا عکس آن چاپ شده است و از همين راه می فهميم که ماهی درون قوطی ماهی پولک دار است آيا شايسته است که ما به نام و عکس روی قوطی اعتماد کنيم با علم به اينکه دروغ در اينگونه امور شرکت ها را با ضرر و خسارت بزرگ و شايد خيلی سخت تر، روبرو می سازد؟

جواب ـ اگر به صدق و راستی آنچه در روی قوطی ها نوشته شده است، اعتماد داشته باشيم مطابق آن می توانيم عمل کنيم.

مسئله 181ـ آيا آيا گوشت انواع خرچنگ را بدين لحاظ که مانند ميگو هستند می توان خورد؟

جواب: خوردن گوشت خرچنگ جايز نمی باشد.

مسئله 182ـ آيا ماهی را می توان از يک مسلمان سنّی خريد در حالی که نمی دانيم آن پولک دارد يا نه؟

جواب ـ خريداري، جايز است ليکن اگر پولک دار بودن آن احراز نشود خوردن آن جايز نيست.

مسئله 183ـ خوردن طعام حلالی که بخار گوشت تذکيه نشده پخته شده است، جايز است؟

جواب ـ جايز نيست و آن طعام، نجس زيرا با آب و بخار گوشت نجس در آميخته و نجس شده است.

مسئله 184ـ می دانيم که نشستن بر سر سفره ای که در آن شراب نهاده اند حرام است و مسلمان در چنان مکانی نبايد بنشيندامّا مقصود از سفره در اينجا چيست؟ آيا از آن، يک مجلس است هرچند که ميزها و سفره های متعدد چيده و يا گشود شود و يا اين مقصود، سفره و ميز واحد است طوری که اگر ميزها و سفره ها از يکديگرفاصله داشته باشند می توان بر سر سفره و يا ميزی که در آن شراب نيست، نشست؟

جواب ـ يکی بودن سفره و ياميز، معتبر است با علم به اينکه حرمت نشستن بر سر سفره و يا ميزی که در آن شراب نهاده اند، مبنی بر احتياط است بلی خوردن و نوشيدن بر سر چنين ميز و سفره ای بنابر اقوي، حرام است.

مسئله 185ـ اگر مسلمانی وارد قهوه خانه شود و بنشيند تا چای بخورد اتفاقاً کسی بيايد و برای شرابخواری در همان ميز ه او نشسته، بنشيند آيا بر او واجب می شود که دست از خوردن چای بکشد و بيرون رود؟

جواب ـ بلي، همانگونه که گذشت، واجب می شود او از چای خوردن منصرف و از سر آن ميز بلند شود.

مسئله 186ـ آبجويی را می توان خورد که روی بطری آن نوشته شده "خالی از الکل است"؟

جواب ـ خوردن آبجو که موجب سکر و مستی هر چند سبک می شود حلال نيست اما اگر مراد از آن، ماء الشعير باشد که اصلا سکر و مستی آور نيست، اشکال ندارد.

مسئله 187ـ الکل در ترکيب بيشتر عقاقير و دواها وجود دارد آيا آنها را می توان خورد و آيا آنها پاکند؟

جواب ـ آنها پاکند و چون الکل موجود در آنها، بسيار اندک است خوردن آنها هم جايز می باشد.

مسئله 188ـ سرکه ای از شراب به عمل آمده است بدين معنی که آن، شراب بوده بوده و در کارخانه کاری کرده اند که به سرکه تبديل شده است و لذا روی بطری آن نوشته می شود (سرکه مويز) تا آن را از سرکه حاصل از جو و ديگر انواع سرکه جدا سازند و از علايم اين سرکه آن است که در مغازه ها آن را در رديف (ويترين) سرکه ها می گذارند نه مشروبات الکلی و ما مکرّر آزموديم و نديديم حتی يکبار و در يکجا آن را کنار مشروبات الکلی گذاشته باشند. فرق اين سرکه با سرکه با سرکه ای که در عراق از خرما، می سازند چيست؟ آيا اين شرابی که به سرکه تبديل شده همانند آن است که خود به خود منقلب شده باشد؟

جواب ـ اگر عرفاً به آن سرکه گويند چنانکه در سؤال چنان فرض شده است، حکم سرکه را دارد.

مسئله189ـ سازندگان اغذيه، کنسروها وحلواجات موظف اند ترکيبات و مواد به کار رفته در داخل قوطی را روی آن بنويسد تا خريدار بداند محتوايآن چيست ، و چون برخی خوراکی ها در معرض فسادند بر آنها جمله((مواد نگاه دارنده )) اضافه شده است و خود آن ماده از حيوان گرفته شده است و با علامت اختصاری ‹E› همراه عدد‹‹E450›› و ‹‹E472›› چاپ می شود و همينطور حکم اين کالاها چيست:

الف ـ مصرف کننده، حقيقت اين ترکيبات را نمی داند.

ب ـ مصرف کننده ليستی را مشاهده می کند و او که چيزی از استحاله نمی داندفقط در آن ليست می خواند که رقم های فلان حرام اند چون از حيوان برگرفته شده است.

ج ـ نتيجه تحقيقات آن است که برخی از آن مواد و ترکيبات ، در حال نخست باقی نمانده بلکه صورت نوعی اش به چيزی ديگر بدل شده است .

جواب:الف ـ خوردنيهای که آن ترکيبات را دارند حلال ميباشند.

ب ـ اگر محرز نباشد که آن مواد از حيوان گرفته شده هر چند که ادعا بشود که خوردن آنها جايز است و همچنين است اگر از حيوان بودن محرز باشد ليکن از حيوان مردار ، بودن معلوم نباشد و مقدار اضافه شده بر خوراکی ، آنقدر کم باشد که در خوراکی مستهلک بشود .

ج ـ و با صدق عنوان استحاله و دگرگونی با تغيير صورت نوعی باقی نماندن ترکيب اولی در پاکی و حليت آن ترديدی نيست.

مسئله190ـ آيا ژلاتين، پاک است؟ و اگر شک کنيم که استحالهو دگرگونی تحقق يافته است يا نه بدين جهت که درگستردگی وضبقی مفهوم آن، ترديد داريم (شبهه مفهومی )آيا استصحاب نجاست ثابق ، جاری ميشود؟

جواب : ژلاتين حيوانی اگر نجاست اصل آن ، محرز نباشد مثل آنکه احتمال بدهيم زا حيوان تذکيه شده فراهم شده است،محکوم به طهارت و پاکی است اما آن را نيتوان به خوراکی ها زد مگر به اندازه ای کم باشد که در آن مستهلک شود و يا معلوم باشد که از حيوان حلال گوشت و تذکيه شده گرفته شده و يا استحاله آن محرز باشد و رد اينجا فرق نميکند که ژلاتين زا اعضايی گرفته شده باشد که حيات درانها حلول ميکند مصل غضروف و يا زااعضای فاقد حيات مثل استخوان بنابر احتياط درآخري، و اگر نجاست اصل ژلاتين محرز ومعلوم باشدکما اينکه بدانيم آن ، از حيوان نجس العين و يا از غضروف حيوان تذکيه نشده و يا از استخوان آن حيوان ،قبل از شستشو ،به دست آمده است در اين صورت ها ژلاتين فراهم شده به سبب ملاقات با نجس مرطوب ،نجس است و جواز استفاده از آن در خوراکيها منوط به احراز استحاله است و اين ،به عرف برميگردد و ضابطه آن قبلاً ياد آوری شد.

ميماند استصحاب،و آن هر چند که در موردشبهات مفهومی جاری نمی شود نه در ذرات خود موضوع و نه در وصف موضوع حکم و نه در خود حکم ـ چنانکه درعلم اصول تحقيق شده است ـ ولی از آنجا که موضوع برای نجاست ،صورت های نوعی عرفی است و بقای آنها به نظر عقلا،باقی خواص مهم آنجاست پس شک د رتحقيق استحاله زا جهت شک در مفهوم آن از حيث وسعت وضيق آن،بر ميگردد به بقای صورت نوعی به بقای خواص مقوم آن ،و چنان چيزی ار امور خارجی است و از اجرای استصحاب در مورد آن مانعی وجود دارند و خدا عالم است.

مسئله191ـ وارد بازارهايی در کشورهای غربی می شويم که در آنجا انواع خوراکی ها را ميفروشند و مانميدانيم محتويات آنها چيست؟

شايد آنها خالی از چيزی باشند که خوردن و نوشيدن آن حرام است و شايد هم چنان چيزی نباشد آيا برای ما شايسته است بدون در نظر گرفتن محتويات آنها و يا پرس وجو ،انها را بخوريم و يا چنان امری شايسته نميباشد؟

جواب: مادام که نمی دانيم در آنها مواد گوشتی و يا پيويا چربی و مشتقات آنها وجود دارد خوردن آنها جايز ميباشد.

مسئله192ـ آيا از روغن ماهی که ار ماهی های حرام گوشت تهيه ميشود و (قواقع)مرغان دريايی در خوراکييها و جز آنها می توان استفاده کرد؟ جواب:خوردن آنهاجايز نيست ليکن در غير موارد خوردن ميتوان از آنها استفاده کردو خدا داناست.

مسئله193ـآيا مسلمانی ميتواند در مجالسی شرکت کند که در آنجاها شراب ميخروند؟

جواب:خوردن و آشاميدن در چنان مجالسی حرام است اما بنابر احتياط واجب ، حضور در آنجاها نيز حرام می باشد مگر آنکه بتواند نهی از منکر کند که به آن قصد ،مانعيندارد و ميتواند حضور پيدا کند.

مسئله194ـ آيا خوردن خرچنگ دريايي، شاه ميگو،قواقع دريايی حلال است؟

جواب:از جاندار دريايی جز ماهی پولک دار و آنچه ميگو ناميده ميشود بفيه اعم از خرچنگ و غيره حرام می باشد

فصل 2 : جامگان

پوشيدن پوستين های طبيعی یک مشکل حقيقی است و هر مسلمانی در کشورهای غير اسلامی با آن روبه رو است . زيرا آنان در ممالک اسلامی خود عادتاً نيازمندی پوستی خود را با خيال آسوده می خرند چون می دانند که آنها از پوست حيواناتی فراهم شده که به طريق شرعی تذکيه شده اند پس بدون هيچ شک و نگرانی آنها را می پوشند و با آنها نماز می گزارند و با رطوبت به آنها دست می زنند . اما در کشورهای غير اسلامی ، مسئله کاملاً فرق می کند و لذا نيکوست که ما احکام ذيل را در اينجا توضيح دهيم :

مسئله 195 ـ اشيای پوستی ، نجس اند و با آنها نماز نمی توان خواند اگر بدانيم که آنها از پوست جاندارانی تهيّه شده اند که برابر مقررّات شرعی ، تذکيه و ذبح نشده اند امّا اگر چنان علمی نباشد و احتمال بدهيم که آنها از پوست حیوان حلال گوشتی که به طریق اسلامی ذبح وتذکیه شده است ، فراهم گردیده اند ، پاکند ونماز با آنها جایز می باشد .

مسئله 196 ـ نماز با اشیای پوستی ساخته شده از پوست جانداران درنده مانند شیر ، ببر ، پلنگ ، روباه وشغال وامثال آنها ، جایز نیست .

چنانکه بنابر احتیاط واجب با پوست حیوانات حرام گوشت هرچند غیر درنده مثل میمون وفیل ، هرچند که پوست آنها دراثر تذکیه ، پاک باشد و یا احتمال تذکیه شدن را بدهیم نماز خوانده نشود .

بلی ، ازکمربند وامثال آن که ستر عورت با آن ممکن نیست واز چنان پوستهایی تهيه شده است می توان استفاده کرد ولی اگر يقين داشته باشيم که آن ، از پوست جاندارن تذکيه نشده درست شده است نجس است و نماز با آن بنابر احتياط ، جايز نمی باشد اگر چه آن ، کمبرند و يا هر چيز ديگری باشد که ستر عورت با آن ممکن نيست و همينطور است اگراحتمال تذکيه حيوان به اندازه ای ضعيف باشد که عقلا معمولاً بهآن اعتنا نمی کنند مانند احتمال 2%.

مسئله 197 ـ اشياء و لوازم پوستی که در کشورهای غير اسلامی از پوست مارها و تمساح ها ساخته شده اند و در مغازه ها در معرض فروش قرار دارند همگی پاکند و خريد و فروش و استعمال آنها حتی آنجا که طهارت و پاکی شرط است جايز می باشد.

مسئله 198 ـ اشيای تهيه شده از پوست که در کشورهای اسلامی ساخته شده و در کشورهای غير اسلامی عرضه می شوند پاکند و نماز با آنها جايز می باشد.

مسئله 199 ـ اشيای پوستی ساخته شده در کشورهای غير اسلامی که نمی دانيم آيا از پوست طبيعی و يا مصنوعی فراهم شده اند همگی پاکند و نماز با آنها جايز می باشد.

مسئله 200 ـ کفش ساخته شده از پوست حيوان تذکيه نشده پا را نجس نمی کند مگر با رطوبت ناقل نجاست پس اگر با عرق کند وجوراب در اثر عرق کردن پا ، خيس شود امّا رطوبت به کفش نجس نرسد، پا و يا جوراب ، آلوده و نجس نمی شوند.

مسئله 201 ـ نماز با کاپشن و يا با کلاه و يا با کمربند پوست ساخته شده در کشورهای غير اسلامی و آنچه که از محل های خريد و فروش غير اسلامی خريداری می شود جايز است هر گاه احتمال بدهيم که اين اشياء ، از پوست حيوان حلال گوشت تذکيه شرعی شده ، ساخته شده اند چنانکه در بخش های سابق گذشت.

مسئله 202ـ استفاده از طلا برای مردان جايز نيست اعم از انگشتری، حلقه ازدواج، ساعت مچی و يا جز آنها و اعم از آنکه در نماز باشد و يا غير آن.

مسئله 203 ـ مردان نمی توانند پلاتين که طلای سفيدش نامند، در دست کنند .

مسئله 204 ـ بانوان درهمه حالات می توانند طلا برتن کنند درحال نمازوغیرآن .

مسئله 205 ـ مردان نمی توانند حریرو ابرشیم خالص بپوشند نه در حال نماز و نه در غیر آن حال .مگر در مواردی که جواز آن تصریح شده است .

مسئله 206 ـ بانوان می توانند همه وقت ودر حال نماز وغیر آن حریر وابریشم بپوشند.

مسئله 207 ـ مردان می توانند جامه هایی راکه حریروابریشم بودن آنها مشکوک است وقطعی نیست که آنها ابریشم طبیعی ویا مصنوعی اند برتن کنند.

بنابراین نماز با چنان جامه هایی ، جایز می باشد.

هم چنانکه مردان می توانند لباسهای پنبه ای ، پشمی ویا نایلونی را که با ابریشم وغیره آمیخته است بر تن کنند به شرط آنکه حریروابریشم قاطی شده به اندازه ای کم باشد که به آن جامه ، حریر وابریشم صدق نکند . و همچنین مردان می توانند لباسی راکه ممزوج بودن آن باحریر و ابریشم مشکوک است بپوشند وبا آن نماز بخوانند .

مسئله 208 ـ بنابر احتیاط واجب ، مرد نمی تواند از مدهای بانوان و کلاه گیس استفاده نماید .

مسئله 209 ـ بنابر احتیاط واجب ، جایز نیست مسلمانان ، لباسهای ویژه کافران را بپوشند وبه آنها تشبّه کنند.

واینک به برخی استفتائات ویژه البسه وپاسخهای حضرت آیت الله العظمی سیستانی دام ظلّه العالی توجه کنید .

مسئله 210 ـ ما مسلمان درکشورهای اروپایی ، کفش ، کمربند ، ودیگر پوشیدنی هایی راکه از پوست درست شده اند میخریم واحتمال هم می دهیم که پوستهای آنها از کشورهای اسلامی وارد گردیده ویا حتی از کشتارگاههای مخصوص مسلمین، تهیه شده اند وچنان احتمال ، ضعیف باشد، پاکند؟

جواب ـ اگراین که پوست اشیاء مذکور در سؤال ، به دست مسلمان ویا کشور اسلامی ، فراهم شده به اندازه ای احتمال ضعیف ونا چیزی باشد که عقلا به آن اعتنا نمی کنند مثل 2% که احتمال خلاف ، بیشتر مورد اطمینان است ،به چنان احتمالی ترتیب اثر داده نمی شود وجز در آن صورت می توان آنها را پاک دانست وخدا عالم است .

مسئله 211 ـ فقها به حرمت پوشیدن حریر وابریشم طبیعی خالص برای مردان فتوا می دهند ، آیا یک مرد میتواند حریر وابریشم آمیخته به جز آن را برتن کند مثل کروات . وانگهی بستن کروات برای مردان به طور کلّی آن از حریر خالص چطور است؟

جواب ـ بستن کروات حتّی اگر ابریشم وحریر خالص هم باشد حرام نیست زیرا به آن ، لباس صدق نمی کند وستر عورت با آن ممکن نیست و امّا آنچه حریر وابریشم خالص نیست وبه غیر آن آمیخته است وحریر به آن گفته نمی شود ، پوشیدن آن جایز است وهر چند که با آن ستر عورت ممکن باشد .

مسئله 212 ـ برخی شرکت ها روی برخی پارچه ها و منسوجات خود می نویسند « ابریشم خالص » با این وجود ، ما در صحت چنان چیزی ، شک داریم چون بهای آنها خیلی ارزان استوحریر وابریشم به آن ارزانی نیست، پوشیدن آنگونه لباسها چگونه است ومی توان با آنها نمازخواند ؟

جواب ـ با وجود شک ، می توان آنها را پوشید ونماز هم خواند .

مسئله 213 ـ پوشیدن جامه هایی که به هدف تبلیغات ، عکس شراب روی آنها چاپ شده جایز است وداد وستد آنها چطور ؟

جواب ـ پوشیدن وداد وستد آنها حرام می باشد .

مسئله 214 ـ آیا مردان می توانند ساعتی را که برخی ابزار درونی ویا بند آن طلاست به دست خود ببندند وبا آن نماز بخوانند ؟

جواب ـ به دست بستن اوّلی ونماز با آن جایز است آمّا با دومی ( با ساعت بند طلا ) نمازجایزنمی باشد ونباید به دست کرد .