 |
|
احكام روابط زن و شوهر سيد مسعود معصومى - ۱ - مقدمه انسان مدنى بالطبع است و به زندگى اجتماعى تمايل دارد. اگر به هر دليل، تنها و دور از جتماع بيفتد، ديرى نخواهد پاييد كه فشارهاى روحى و روانى، وى را، يا به دامان اجتماع باز مىگرداند و يا راهى ورطه جنونش مىكند.بنابراين تأمين برخى از نيازها و خواستههاى انسان و در نهايت رشد و شكوفايى بعضى از استعدادهاى بالقوه آدمى، متوقف بر روابط اجتماعى خواهد بود. از طرف ديگر، تشكيل اجتماع، به معناى برقرارى رابطه متقابل بين افراد آن جامعه است ؛ زيرا هويت واقعى يك اجتماع، چيزى جز همن مناسبتها و روابط بين افراد تشكيل دهنده آن نيست ؛ به گونهاى كه اگر ميان افراد يك گروه، هيچگونه رابطهاى برقرار نباشد در واقع، آن گروه هيچ اجتماعى را تشكيل ندادهاند. و با توجه به اينكه، چگونگى و تنظيم اين روابط در بازدهى و تأمين نيازهاى آن جامعه نقش غير قابل انكارى دارد، به گونهاى كه گاه رابطه خاصى در اجتماع، موجب شكوفايى استعدادهايى مىگردد، در حالى كه ممكن است رابطه ديگر، مانع به ثمر رسيدن اين ستعدادها گردد. بنابراين تشخيص و تنظيم اين مناسبتها براى انسان هدفمند امرى ضرورى و اجتنابناپذير خواهد بود. با توجه با آنچه گفته شد، چنين به نظر مىرسد كه قدم اول در بر پايى اجتماع هدفمند، تدوين قوانينى است كه حدود و چگونگى اين روابط را تعيين و تبيين كند. شكى نيست كه دين تنها مرجع مطمئن و ممكن، در تدوين و تبيين اين مناسبتها است. از آنجا كه انسان از زمان انعقاد نطفه خواسته يا ناخواسته، در ارتباط با افراد، و محيط قرار مىگيرد، لذا بايد دين از همان ابتداى انعقاد نطفه انسان، و بعد از تولد و برقرارى ارتباطهاى اختيارى با ديگران و سپس بلوغ و تا نهايت، پايان عمرش قوانينى را براى تنظيم اين روابط بيان كند. حال با عنايت به مطالب فوق، در خواهيم يافت كه نخستين اجتماعى كه هر كس براى اولين بار آن را تجربه مىكند خانواده است، زيرا نطفه انسان در بستر همين اجتماع خانوده منعقد مىگردد، سپس رشد مىكند، و فرزند در بدو تولد به اولين اجتماع يعنى دامان پر مهر مادر و پدر قدم مىگذارد؛ و تا زمان بلوغ و كمى بعد از آن نيز در همين اجتماع رشد و نمو مىكند و سپس خود با ازدوج، تشكيل دهنده اجتماعى ديگر خواهد بود. و اين تقديرى است الهى، كه هيچ كسى را از آن گريزى نيست . مجموعهاى كه پيش روى شماست، روابط بين فرزندان و پدر و مادر از يك طرف، و روابط مختلف بين زن و شوهر از طرف ديگر، را از ديدگاه فقه و فقاهت بازگو مىنمايد. سعى ما بر آن بوده است كه با دسته بندى و تبويت مطالب و فتاواى موجود و همچنين استفتاء موارد لازم از دفاتر آيات عظام بتوانيم نمودى جامع و حتى المقدور كامل، از روابط خانواده، به خوانندگان گرامى عرضه بداريم، تا در اين راه علاوه بر دست يابى آسان به مطالب، حقوقى را كه در لابلاى كتب فقهى، عموماً از ديد خانوادههاى محترم پوشيده مىماند، به آنها بشناسانيم . طبيعى است كه تنها با رعايت و به كاگيرى اين حقوق از طرف كليه افراد خانواده مىتوان علاوه بر ايجاد فضاى روحانى و صميمى در خانه، جامعه را به سوى هدفهاى متعالى رهنمون شد. در اين ميان، اگر چه ما حقوقى را براى هر يك از اعضاى خانواده به صورتى مضبوط ذكر كردهايم، لكن بر اساس آيه شريفه ((و من آياته أن خلق لكم من انفسكم ازواجاً لتسكنوا اليها و جعل بينكم مودة و رحمة)) (روم / 21) هدف همه اين قوانين ايجاد مودت و محبت و ايثار و گذشت در راه رشد خانوادهبه سوى اهداف الهى مىباشد. و اگر چه آميزش لطيف اخلاق و حقوق خانواده در اسلام، خود به خوبى تأمين كننده زمينههاى تحقق هدف مذكور است، لكن مقدم داشتن خواستههاى ديگران و چشم پوشى از برخى حقوق خويش در راستاى تقويت صميميت و ايجاد محبت در خانواده، مورد وفاق و توصيه كليه مراجع عظام مىباشد. حال كه بالطف و عنايت حضرت بقيةالله الاعظم - روحى و ارواح العالمين لتراب مقدمه الفداء - و همت والاى امام راحل - قدس سره - وامت سلحشور و خداجوى اسلاميمان، نظام مقدس ولايت در اين سرزمين بر پا گشته است و امت ما از نعمت وجود رهبر انقلاب حضرت آيت الله العظمى خامنهاى - دامت بركاته - و مراجع عظام ديگر بهرهمند گشتهاند، اميد است در پرتو آگاهى از دستورات نورانى اسلام و عمل به آنها، بتوانيم مورد توجه و عنايت حضرت حق - جل و علا - قرار گرفته، جامعهاى را به سوى بر پا داشتن پرچم توحيد و ولايت در سراسر عالم رهنمون سازيم . در پايان نظر خوانندگان محترم را به تذكرات ذيل معطوف مىداريم: - متن اصلى اين مجموعه بر اساس فتاواى حضرت امام (ره) تنظيم گرديده، در صورت اختلاف نظر مراجع ديگر، علاوه بر آدرس مسأله در پانويس، فتاواى آنان نيز در پاورقى ذكر شده است و در صورت عدم اختلاف نظر، فقط به ذكر آدرس مسأله در كتب مراجع اكتفا كردهايم . - قابل عنايت است به علت رحلت حضرت امام - رضوان الله تعالى عليه - بعضى مسائل از شوراى استفتائات معظم له در قم اخذ شده است و اگر در مسألهاى نظر حضرت امام به دست نيامده باشد آن مسأله در پاورقى آورده شده است . در صورتى كه نام هر يك از آيات عظام در ذيل مسأله نيامده باشد، بدان معناست كه نظر آن مرجع در مسأله به دست نيامده است . به منظور سهولت در انتقال نظرات آيات عظام گاهى بعضى از مسائلى را كه آنها به صورت فتوى و يا مسأله مطرح كردهاند، ما به صورت سؤال سؤال و جواب بيان كردهايم و همچنين ممكن است استفتائى را با توجه به همه جوانب آن مسأله مطرح كرده باشيم . از آنجا كه عدم آگاهى بسيارى از اعضاى خانوادهها از حقوق يكديگر مشكلات و معضلات فراوانى را موجب گشته است، تدريس و آموزش اين دست از احكام براى عموم متأهلين به خصوص كسانى كه تازه ازدواج كردهاند بسيار لازم و ضرورى به نظر مىرسد. بديهى است به علت طرح بعضى از مسائل مختص به زن و شوهر، مطالعه و يا تدريس اين احكام، را براى كسانى كه فعلاً قصد ازدواج ندارند توصيه نمىكنيم . به دليل آنكه برخى از مسائل مطرحه در اين مجموعه از چند مدرك يك مسأله گرفته شده است و گاهى تعميم و يا تخصيص شرايط آن از ميان آدرسهاى مختلف آن مسأله اخذ شده است، لذا بايد خوانندگان محترم براى شناخت مدرك همه جوانب مسأله، به كليه مدركى كه در ذيل هر مسأله ذكر شده است مراجعه نمايند و تنها به رجوع به يك مورد اكتفا نكنند. اين مجموعه مشتمل بر حدود دويست استفتاء مىباشد كه نگارنده شخصاً از دفاتر استفتائات مراجع عظام تهيه نموده است و اين موارد به صورت ((استفتاء))در پانويس مسائل مشخص شده است . تنظيم فتاواى طرح شده در اين مجموعه بر اساس نظرات حضرات آيات عظام: امام خمينى (ره)، بهجت، تبريزى، فاضل و مكارم - دامت بركاتهم - مىباشد. اگر چه براى تكميل اين مجموعه لازم بود نظرات حضرت آيت الله العظمى خامنهاى - دامت بركاته - نيز ذكر مىشد، لكن به علت عدم رضايت معظم له در نشر فتاوى ايشان به زبان فارسى، ناچار اين مجموعه را بدون نظرات معظم له منتشر كرديم. بديهى است در صورت صلاحديد ايشان در هر زمان كه موافقت بفرمايند، اين مجموعه نيز با نظرات ايشان تكميل خواهد شد. در انتهاء از شوراى محترم استفتائات هر يك از آيات عظام كه براى تكميل اين رساله زحمات بى شائبهاى را متحمل شدند، كمال تشكر و قدردانى مىشود. همچنين از كليه كسانى كه ما را با ارائه نظرات خود، در تأليف اين مجموعه يارى كردند، نيز تشكر و قدردانى مىگردد. از خداوند متعال توفيق آنان را مسألت مىنمايم . سيد مسعود معصومى
|
