احكام روزه
س207: پزشكان مريضى را از روزه گرفتن منع مى كنند ولى خود شخص مى داند كه روزه
براى او ضرر ندارد، چنين مريضى چه بايد بكند؟
ج : اگر گفتار پزشكان حتى احتمال ضرر كه خوف ضرر است را در او ايجاد نكند روزه
اش صحيح است و بايد روزه بگيرد.
س208: روزه دارى كه وظيفه اش تيمّم است چون وقت تنگ است، امّا مسامحه مى كند به
خيال اينكه اگر مسواك كند به تيمّم هم مى رسد در حال مسواك زدن، اذان صبح هم مى
گويند، اين سهل انگارى حكم عمد پيدا مى كند يا خير؟
ج : اگر مسامحه كرده است حكم عمد را دارد.
س209: آيا چرك گلو روزه را باطل مى كند؟
ج : اگر در قسمت بالاى گلو است كه مى تواند بدون مشقّت آن را به فضاى دهن بياورد
و بيرون بريزد باطل مى كند واگرنه باطل نمى كند.
س210: استفاده از آمپول هايى كه به جاى غذا به كار مى رود براى روزه دار چه حكمى
دارد؟
ج : آمپول مطلقاً روزه را باطل نمى كند.
س211: آيا بودن وسايل غير خوراكى مثل وسايل دندانپزشكى در دهان باعث بطلان روزه
مى شود؟
ج : اگر خون كه احياناً در اين قبيل موارد در دهان بوجود مى آيد و يا آب كه داخل
فضاى دهان مى شود را فرود نبرد روزه اش باطل نمى شود.
س212: برخى از بيماران مبتلا به آسم مجبور به استفاده از اسپرى سالبوتامبول و...
براى باز كردن راه تنفسى مى باشند حكم روزه اين دسته بيماران چيست؟
ج : با اكتفا به مقدار ضرورت، روزه اش صحيح است.
س213: تنقيه ضرورى با چيز روان براى بيمارى كه هيچ منع ديگرى براى روزه دارى
ندارد چه حكمى دارد؟
ج : تنقيه با چيز روان هرچند از روى ضرورت هم باشد روزه را باطل مى كند.
س214: كسانى كه معتاد به دخانيات (سيگار، قليان) و حتّى مواد مخدّرند (ترياك و
اين گونه چيزها) آيا در حالت روزه مى تواند به مقدار ضرورت استفاده نمايند و مبطل
روزه نيست؟
ج : نمى توانند.
س215 : سيگار كشيدن و استفاده از مواد مخدر مانند ترياك و غيره شرعا چه صورتي
دارد؟
ج : استفاده از مواد مخدر حرام و سيگار نيز اگر مضر باشد حرام است .
س215: آيا حنا گذاشتن به سر و دست و يا ماليدن روغن به بدن يا كرم يا براى زخم
دست و پا دواى مرهم و غير آن گذاشتن آيا موجب بطلان روزه مى شود؟
ج : موجب بطلان نمى شود.
س217: اگر كسى در ماه مبارك رمضان قبل از اذان صبح از خواب بيدار شود و در خواب
محتلم شده باشد و امكان غسل كردن نداشته باشد حكم روزه اين روز فرد چيست؟
ج : قبل از طلوع فجر بايد تيمم بدل از غسل بجا بيآورد در اين صورت روزه اش صحيح
است.
س218: آيا دارو ريختن مانند قطره چشم به هنگام روزه باعث باطل شده روزه مى گردد؟
ج : اگر به فضاى دهان نرسد روزه را باطل نمى كند.
س219: شخصى صائم در ايّام ماه مبارك رمضان زير دوش مى رود تا غسل انجام دهد فشار
دوش اگر به اندازه اى زياد باشد كه تمام سر و گردن را فرا گيرد آيا روزه را باطل مى
كند؟
ج : روزه اش صحيح است.
س220: زنى كه چندين سال يا حامله يا مرضعه بوده و نتوانسته روزه بگيرد و روزه
براى او و يا بچه اش ضرر داشته است تكليف او چيست؟ حتّى از خودش مال ندارد كفاره
روزه را بدهد و آيا استمرار مرضعه يا حامله هم حكم مريض مستمر را دارد كه قضاى سال
آخر را بگيرد يا حكم فرق مى كند؟
ج : در فرض سؤال قضاى سالهاى قبل ساقط است و فقط اگر ضرر ندارد قضاى سال آخر را
بگيرد ولى هر وقت تمكّن پيدا كرد كفّاره روزه هاى سالهاى قبل را بدهد.
س221: اگر شخصى در ماه مبارك رمضان از خواب بيدار شود و غذا بخورد سپس متوجه
بشود كه از وقت اذان صبح گذشته است آيا روزه اين فرد صحيح است؟
ج : روزه اش صحيح است در عين حال قضاى آن روز هم بر او واجب است.
س222: آيا انسانى كه خود روزه قضا دارد مى تواند قضاى روزه واجب ميّت را بگيرد؟
ج : نمى تواند.
س223: اين جانب در سال 1361 مدتى از ماه مبارك رمضان را در جبهه حقّ عليه باطل
بودم و نتوانستم روزه بگيرم از طرف خانواده در خصوص سنّم اختلاف نظر است دقيقاً نمى
دانم در آن ايّام مكلّف بوده ام يا خير. تكليف روزه فوت شده چيست؟
ج : چون مكلّف بودن جنابعالى در آن تاريخ مشكوك است قضاى آن روزه ها واجب نيست.
س224: يك نفر در ماه رمضان به سبب فعل حرام روزه اش را باطل كرده و نمى دانسته
كه آيا به سبب اين فعل حرام روزه باطل مى شود يا خير؟ حالا چه وظيفه اى دارد؟
ج : اگر جاهل مقصر است بنابر احتياط بايد علاوه بر اين كه روزه را قضا نمايد،
كفاره جمع انجام بدهد يعنى به شصت فقير به هر يك، يك مدّ گندم يا جو يا قيمت آنها
را بدهد و دو ماه پى در پى هم روزه بگيرد.
س225: دختر و پسرى كه مى دانستند روزه واجب است ليكن اولياء از روى جهالت و
دلسوزى كه: در اين سن تو روزه برايت واجب نيست، مانع از گرفتن روزه آنها مى شدند،
خود آنها هم اهل مسئله نبودند، وظيفه در اين مورد چيست؟ با توجه به اينكه اكنون
قادر بر اداء كفاره نمى باشند.
ج : در اين مورد فقط قضا واجب است.
س226: تكليف ورثه نيست به فروض زير چيست؟ الف: شخصى ماه رمضان مريض بوده و مرض
ادامه داشته تا اوّل ذى حجّه.
ج : قضا واجب نيست. ب: شخصى مريض بود و مرض او بعد از رمضان برطرف شد و 15 روز
زنده بود و 15 شوال فوت كرد.
ج : اگر در آن چند روز كه خوب شده مى توانسته است قضاى روزه خود را بجا بياورد و
بجا نياورد قضا لازم است.
س227: آيا زن مى تواند در ايّام ماه مبارك رمضان به خاطر اينكه روزه خود را تمام
بگيرد و قضاء روزه بر گردنش نباشد به خاطر عادت ماهيانه كه به او دست مى دهد از قرص
ضدّ حاملگى استفاده نمايد؟ و همچنين درباره روزه مستحبّى و نذر چطور؟
ج : در صورتى كه آن قرص مضرّ نباشد و پس از استفاده از آن در موقع عادت ماهانه
هيچ اثرى از خون مشاهده نشود اشكال ندارد.
س228: شخصى در ماه مبارك رمضان در جايى قصد اقامه آن ماه را در آن محل كرده است
ولى هميشه بعد از افطار از حد ترخص خارج مى شود اما پس از دو ساعت و نيم يا سه ساعت
به آن محل باز مى گردد، وظيفه اين شخص نسبت به نماز و روزه اش در آن محل چيست؟
ج : اگر از اول، قصد خارج شدن هر شب را داشته قصد محقق نشده است و بايد روزه ها
را قضا كند و نمازش را قصر بخواند ولى اگر از اول قصد خروج را نداشت و قصد اقامه
كرد و يك نماز چهار ركعتى خواند و بعد از آن جريان رفت و برگشت فوق انجام مى يابد
نماز و روزه اش تمام است.
س229: آيا گرفتن روزه قضا در سفر صحيح است؟ يا خير؟
ج : صحيح نيست.
س230: روزه مستحب براى شخص مسافر جايز است يا خير؟
ج :روزه مستحب در سفر جائز نيست.
س231: آيا مسافر مى تواند در سفر نذر كند كه مثلاً فردا يا امروز را روزه مى
گيرم و بعداً آنروز را روزه بگيرد؟
ج : در سفر نمى تواند و اگر بخواهد ميتواند در محلّ خود نذر كند.
س232: زائرانى كه در ماه مبارك رمضان به مكه مكرمه و مدينه منوره سفر مى كنند
اگر هنگام غروب در مسجد الحرام و مسجد النبى صلى الله وعليه وآله وسلم حضور يابند
به لحاظ اين كه اهل سنت زودتر از ما افطار مى كنند، آيا زائران ايرانى مى توانند
همراه آنان افطار كنند يا خير؟
ج : پيش از مغرب شرعى نمى توانند افطار نمايند چون آيه شريفه «و اتمّو الصّيام»
انتهاى روزه را شب معرّفى مى كند و بنظر حقير تقيّه مداراتى در افطار روزه، راه
ندارد.
س233: آيا اداى كفاره روزه عمدى يا غير عمدى. و كلّاً تمامى كفارات بايد فورى
باشد؟
ج : وجوب اداى كفاره فورى نيست ولى نبايد مسامحه كند.
س234: زنى كه به واسطه مريض بودن در ماه رمضان روزه نگرفته و تا ماه رمضان بعدى
قضاى روزه ها را هم نگرفته يا آنكه بدون عذر معصيت كرده و روزه خود را خورده است
آيا پرداخت كفاره او بر خودش است يا شوهرش؟ و اگر بر خود اوست وقتى كه تمكن بر
كفاره ندارد غير از مهريه اى كه از شوهر طلبكار است آيا واجب است از مهريه به
اندازه كافى از شوهر خود گرفته و اداى كفاره نمايد يا خير؟
ج : كفاره بر عهده خود اوست و كفاره واجب است و واجب است كه اقدام و سعى كند
هرچند از مهريه بگيرد و بپردازد.
س235: خانمى هستم شصت و چهار ساله كه پنجاه سال پيش در سن 14 سالگى ازدواج كردم
و ماه هاى رمضان مادر شوهرم نمى گذاشت كه روزه بگيرم زيرا بسيار ضعيف بودم به اين
صورت كه مادر شوهرم سحرها مرا بيدار نمى كرد و مى گفت تو ضعيف هستى و بايد كار كنى،
نمى توانى روزه بگيرى آيا بايد براى هر روز 60 فقير را طعام بدهم؟ امّا اين امر از
عهده بنده خارج است. وظيفه من چيست؟
ج : كفاره هر روزه كه اطعام 60 فقير است بر شما واجب نيست ولى در ماه رمضان ها
كه روزه خود را به جهت ضعف و عدم توانائى نگرفته ايد اگر تا ماه رمضان بعد قدرت
گرفتن روزه را داشته ايد و قضاى آنها را تا به حال نگرفته ايد هم قضاى آنها بر شما
لازم است و هم كفّاره تاخير بر ذمّه شما آمده است كه براى هر روز يك مُدّ طعام است
ولى اگر ماه رمضان بعد نيز قدرت گرفتن روزه را پيدا نكرده ايد هر روز يك مُدّ طعام
بدهيد كافى است و قضا واجب نيست و مُدّ ده سير است.
س236: شخصى در اثر بيمارى و يا به واسطه بى توجهى روزه خود را عمداً خورده و
الآن متوجه شده كه اشتباه بزرگى را مرتكب شده است و براى كفاره خود هر روزى 60
مسكين را بايد اطعام بدهد و ميسّر برايش نيست، ولى دخترى دارد كه داراى چند فرزند
است و در شهرستان زندگى مى كند و هر سال يكى دو ماه به خانه پدر مى آيد آيا مى
تواند كه مخارجات آنها را به جاى كفارات خود حساب كند يا خير؟
ج : در صورتى كه در اثر بيمارى كه روزه مضر بوده است روزه خود را خورده است و يا
بدون توجه بوده كه متلفت نبوده است كه خوردن روزه عمداً كفّاره دارد، كفّاره واجب
نيست و فقط قضاى روزه بر او واجب است و حساب كردن مخارج دختر و فرزندان دختر از
كفّاره روزه كه در فوق مرقوم داشته ايد صحيح نيست.
س237: شخصى فوت كرده و كفاره عمدى پنج روز ماه رمضان و كفاره قسم و نذر و عهد بر
عهده او بوده وظيفه چيست؟
ج : لازم است ز تركه ادا شود.
س238: آيا مظالم و كفارات (مثل كفاره روزه) و صدقات واجبه را مى شود به واجب
النفقه داد يا خير؟
ج : نمى شود.
احكام زكاة
س239: اين جانب به ياد دارم كه در زمان قديم پدرم كه كشاورز بود و باغ انگور
زياد داشت به من مى گفت كه انگور ما به حدّ زكات رسيده است ولى چون مقروض هستم و
نفرات عائله ام زياد است نمى توانم زكات بپردازم با توجه به مسئله فوق الذكر من
يقين دارم كه در ذمه پدرم زكات هست و مى خواهم آن را بپردازم، حال براى من دو سؤال
مطرح است:
1 - چه مقدار زكات بايد بدهم، چون مقدار زكاتى را كه در ذمه پدرم بوده نمى دانم
و او هم در اين مورد وصيتى نكرده است.
ج 1: اگر نمى توانيد با فكر و بررسى سالها مقدار آن را تعيين كنيد لازم است
حدّاقل را بپردازيد.
2 - آيا زكات كه مى خواهم بدهم بايد مثل بدهم يا قيمت؟ كشمش بدهم يا پول، و اگر
بايد پول بدهم آيا بايد به قيمت آن سالها حساب شود يا قيمت فعلى؟
ج 2: مثل را در نظر بگيريد و بپردازيد و يا قيمت مثل امروز را يعنى كشمش تهيّه
كنيد و بدهد و يا قيمت امروز كشمش را بپردازيد.
س240: كشاورزى تراكتورى دارد و آن خراب شده است، مبلغ دويست هزار تومان خرج آن
كرده است، آيا آن مبلغ مذكور ر سر خرمن از گندم كسر نمايد يا خير؟ و ديگر اينكه با
همان تراكتور براى ديگران كار كرده و مبلغ يكصد هزار تومان فايده برده است.
بنابراين آيا ممكن است بگويم صد هزار تومان را جزء مخارج حساب كند؟
ج : فقط مقدارى از تراكتور كه در راه كارهاى كشاورزى گندم استهلاك شده است را مى
تواند از نصاب گندم كسر نمايد و آن صد هزار تومان كه به عنوان اجرت كار تراكتور از
ديگران گرفته را بايد به حساب مخارج تعمير تراكتور بگذارد و از مخارج سال محسوب مى
شود.
س241: در توضيح المسائل فرموده ايد كه در موقع پرداخت زكات گندم و جو، مى شود
مخارجى را كه براى زراعت خرج كرده اند بردارند بعد زكات را بدهند. سؤال اين است كه:
اگر كسى مخارجش به اندازه قيمت كاه باشد مثلاً براى زراعت ده هزار تومان خرج كرده و
قيمت كاهى كه از همان زراعت به دست آمده هم ده هزار تومان است، آيا مى تواند مخارج
را از گندم و جو حساب كند؟
ج : در آمدى كه از كاه به دست مى آيد جزء عايدات است اگر مخارج را از كاه كسر
كند ديگر نمى تواند از گندم و جو كسر كند.
س242: آيا زكات به مطق سرمايه و ثروت تعلّق مى گيرد يا به نُه چيز مذكور در
رساله؟
ج : زكات به همان اشياء مذكور در رساله تعلّق مى گيرد.
س243: آيا زكات نقدين شامل اوراق نقدينه پول هم مى شود؟
ج : نقدين موضوع زكات شامل اوراق نقدى و پول نمى شود.
س244: آيا ماليات را مى توان به جاى ذكات حساب كرد؟
ج : نمى توان ماليات را در عرض زكات منظور كرد.
س245: اگر كسى مؤونة سالش را نتواند فراهم نمايد و به عسرت بگذراند يا قرض دارد
و نتواند قرضش را اداء كند و مقدارى زكوة هم بر او واجب شده بايد اداء نمايد يا
خير؟
ج : در صورتى كه شرايط وجوب زكاة - از جمله رسيدن به حدّ نصاب - در آن مال موجود
است بايد زكاة آن را بدهد.
س246: اگر شخصى شب عيد فطر به اشخاص طام دهد نه در خانه خود بلكه در مسجد يا
سالن هاى پذيرايى يا جاى ديگر آيا زكاة فطره آنها را بايد بدهد؟
ج : بايد بدهد.
س247: اگر شب عيد فطر فرزند در خدمت سربازى يا اينكه در بيمارستان بسترى باشد و
پدر خرج بيمارستان او را بدهد يا اينكه در زندان باشد در اين روض زكاة فطره او بر
عهده چه كسى است؟
ج : فقط در آن صورتى كه در بيمارستان است و پدر خرج بيمارستان او را مى دهد بر
عهده پدر است ولى در آن دو صورت ديگر خير.
س248: پدرى كه فرزندش در شهر ديگرى است حال يا سرباز يا دانشجو و غيره است و
مخارجش را پدر مى دهد اگر آن فرزند فطره خويش را بدهد كافى است يا خير؟
ج : اگر نان خور او محسوب مى شود و پدر او را وكيل نمايد تا از مال او فطره خود
را بدهد چنانچه اطمينان داشته باشد كه فطره را مى دهد كافى است و لازم نيست خودش
فطره او را بدهد.
س249: در زكاة فطره آيا كسى كه انسان اجير كرده قو داده كه مخارج او را بدهد
فطره او را بايد داد يا خير؟
ج : اگر شرط كرده كه مخارج او را بدهد و به شرط خود عمل كند و نان خور او حساب
شود بايد فطره او را داد.
س250: شخصى چند ساعت قبل از غروب آفتاب شب عيد فطر به ميهمانى مى رود لكن براى
فرار از فطره كه به عهده ميزبان است نزديك غروب از منزل خارج شده و بعد از اذان مى
آيد آيا با اين حيله فطره را از صاحب خانه ساقط مى كند يا خير؟
ج : اگر پيش از مغرب از خانه بيرون رفته به طورى كه در مغرب مهمان او حساب نمى
شود زكاة فطره به عهده صاحب خانه نيست.
س251: بچّه اى كه در شكم مادر است آيا فطريه اش واجب است يا خير؟ نظرتان را در
اين مورد بين كنيد.
ج : واجب نيست.
س252: اگر كسى كه مقدارى زكاة بر او تعلق گرفته، آيا مى شود از فرش هايى كه چند
سال د خانه خود از آنها استفاده كرده به عنوان زكاة به مسجد بدهد و براى خود فرش نو
تهيه نمايد؟
ج : اگر فرش براى مسجد مورد احتياج است زكاتى كه بر او واجب است حساب كند و
فرشها را از آن بابت بدهد جائز است.
س253: آيا مقلّدين حضرتعالى مجازند كه زكات فطره خود را به امور ساخت مسجد
اختصاص دهند؟
ج : مجازند اقدام بفرمايند.
س254: الف: آيا براى تأسيس يك كتابخانه جهت استفاده مردم مى شود از زكات، كتاب و
كمد خريدارى كرد؟
ج : اگر مورد احتياج عموم است مى تواند. ب: آيا مى تواند خود نيز به عنوان يك
عضو از آن كتابخانه بهره بردارى نمايد؟
ج : بعد از اداى زكاة با شرط مذكور مى تواند.
س255 : در بعضي از مساجد پولهايي به عنوان فطره و يا صدقات و غيره در صندوق جمع
آوري مي شود ، آيا مي توان وجوه مذكور را در اموري راجع به مسجد از قبيل تعميرات و
يا مصرف آن در كلّيه چيزهاي مربوط به مسجد صرف و خرج نمود يا خير ؟
ج : صرف زكاه فطره براي مسجد جائز است كه باري تعمير يا تاسيس مسجد خرج شود ولي
صدقات را بايد به فقرا داد .
س256 : احتراما به نظر حضرت عالي مي رسانيم كه از طرف اهالي روستايمان به علّت
داشتن مشكلات فراوان مخصوصا مشكل نبود آب كه زن و بچه هايمان از 3 كيلومتري روستا
آب مي آورند و امسال تصميم گرفته ايم با توفيق خداوند دست به دست همديگر بدهيم و به
روستا آب بياوريم و لذا اجازه مصرف زكاه فطره را در اين مورد تقاضامنديم .
ج : اشكال ندارد ، در راه مذكور و فوق مصرف كنيد .
احكام خمس
س257: باغى دارم كه در بين درختان آن، نهال خودرو عمل مى آيد و بنده سال به سال
آنها را مى فروشم، اين عايدى جزو دآمد سال حساب مى شود يا بايد فورى تا مى فروشم
خمس آنها را بدهم؟
ج : لازم است هر سال نموّ درختان و ارزش آنها را و درخت هايى را كه قطع مى كنيد
همه را جزء درآمد سال حساب كنيد.
س258: شخصى است شاغل كه در ضمن شغل خويش، داراى 60 عدد كندوى زنبور عسل مى باشد،
ارزش هركدام از كندوها بين 5 تا 10 هزار تومان مى باشد. كه فعلاً آنها را از او به
اين قيمت مى خرند. آيا در سر سال خمس خود، خمس به اين كندوها تعلّق مى گيرد يا خير؟
ج : كندوى زنبور عس مانند سائر اموال است در صورتى كه آنها را با تلاش و زحمت
(نه از راه ارث و يا هبه) تهيه كرده است اگر پيش از آنكه سال خمسى او برسد همه آنها
يا مقدارى از آنها با عسلى كه از آنها به دست مى آيد را بفروشد و قيمت آنها را در
راه تهيّه مؤنه زندگى خود خرج كند خمس ندارد ولى اگر بماند تا سال خمسى او برسد
اموالى است كه از مؤنه زندگى او اضافه آمده است و خمس بر آن تعلق مى گيرد. البته با
استفاده از عسل آنها در بين سال براى خوردن خود و عائله و مهمانهايش به اندازه
متعارف خمس بردارد.
س259: شخصى ماشين سوارى برايش ضرورى است آيا مى تواند از طريق جمع كردن درآمد در
طول چند سال اين ماشين را تهيه كند و در صورت جمع كردن، آيا خمس تعلّق مى گيرد يا
خير؟
ج : در فرض مسأله فقط درآمد سال آخر براى خريدن ماشين از خمس مستثنى است ولى
بايد خمس درآمدهاى سالهاى قبل را بپردازد.
س260: شخصى است هم كشاورزى دارد و هم چند رأس دام دارد دامها به حدّ نصاب نمى
رسند كه زكات آنها را بدهد و دامها نيز معلوفه هستند و حال اگر اين شخص بخواهد، خمس
مالش را بدهد چه كار بايد بكند، آيا به درآمد كشاورزى و درآمد و منفعت دامها خمس
تعلّق مى گيرد و اگر سال اول خمس داد و سال دوم تعداد دامها تغيير نكرد از نظر عدد
ولى از نظر قيمت، آنها بالا رفت آيا بازهم خمس به اضافه قيمت آنها تعلّق مى گيرد يا
خير؟
ج : در صورتى كه عائدات از هر راهى كه مشروع بوده و از مخارج سالانه اضافه باشد
بايد خمس بدهد و اضافه قيمت نيز در سالهاى بعد خمس دارد.
س261: من باغى دارم و سالانه تعدادى نهال ميوه در آن مى رويد و سه ساله كه بشوند
آنها را مى فروشم آيا خمس آن را سر سالم بپردازم يا همان وقتى كه فروختم؟
ج : در آخر سال خمسى خود بايد قيمت آنرا در نظر بگيريد و خمس آنرا بپردازيد.
س262: شخصى است دامدار و كشاورز و دامهاى او نيز به حدّ نصاب نمى رسند و اين شخص
علاوه بر كاه و علوفه اى كه از كشاورزى خود به دست مى آورد مقدارى كاه و علوفه نيز
خريدارى مى كند و هنگام پايان سال مقدارى از كاه و علوفه اضافه مى آيد وظيفه اين
شخص براى خمس دادن چيست؟ آيا خمس به مقدارى كه مال كشاورزى خودش مى باشد تعلّق مى
گيرد يا به مقدارى كه خريده شده يا به هر دو و اين در صورتى است كه هر دو كاه يعنى
كاه كشاورزى خودش و كاه خريدارى شده با هم مخلوط شده اند؟
ج : مجموعه درآمد سالانه با مجموع مخارج سال مقايسه مى شود هرچه كه اضافه باشد
خمس دارد.
س263: آيا چيزى كه مؤونه سال بوده است مانند خانه يا فرش و يا كتاب و وسائل و
لوازم ديگر به همين جهت هم در سرسال خود در موع خمس آن را به حساب نياورده است امّا
بعد از گذشتن سال، آن را مى فروشد، خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟
ج : در فرض سؤال چنانچه بعد از گذشتن سال آن را بفروشد در غير خانه خمس بر آن
تعلق نمى گيرد و در خانه نيز اگر خانه خود را مى فروشد تا خانه ديگرى را بخرد خمس
بر آن تعلّق نمى گيرد ولى در غير اين صورت بايد خمس پول خانه را بدهد.
س264: احتراماً بدين وسيله مشروح حركات و معاملات اقتصادى كه در فاصله 3 سال
اخير خمسى خود انجام داده ام جهت اطلاع از ميزان بدهى خود بر اساس فتواى آن حضرت به
استحضار عالى مى رساند: اولاً- در ابتداء رمضان سال 1416 ه ق چون ابتداء كار و شغل
جديدم بود مبلغ دويست هزار تومان بابت خمس يك ميليون تومان موجودى نقد و وسائل دفتر
دست گردان نموده و ميزان بدهى از مبلغ مزبور را نيز چندى پيش تحويل دفتر آن حضرت
دادم. ثانياً- قبل از حلول سال خمسى 1417 ه ق منزلم را با توجّه به سودى كه مى كرد
و در آن محل راحت نبودم به مبلغ 000/17500 تومان فروختم و نيز ماشينم را كه اقساط
خريده بودم به نقد فروختم و بإ؛باظظ مقدارى قرض مجموعاً000/28500 تومان محل سكونت
جديدى در شأن خود و خانواده مهى كردم و مجدداً نيز ماشين جديدى به اقساط با توجّه
به اعتبار خود برداشتم و در طول سال 1417 ه ق تا 1418 مشغول پرداخت اقساط و بدهى
ملك و ماشين بوده و اخيراً نيز با اتمام بدهى و پس انداز ديگرى كه داشتم ماشين
اقساطى مزبور را به نقد به مبلغ 000/3500 تومان فروخته و با استقراض مجدد 000/5000
تومان ماشينى در شأن خانواده و خود به مبلغ 000/11000 تومان ابتياع نمودم عليهذا با
عنايت به اينكه:
1 - با ارتحال حضرت امام رحمة اللّه عليه با اجازه مجتهدين حاضر سال 1416 و 1417
ه'ق را بقاء بر ميّت بودم.
2 - حدود سه ماه است كه قبل از حلول رمضان 1418 ه'ق براى عمل احكام به حضرتعاى
رجوع كرده ام.
3 - در حال حاضر مبلغ چهار ميليون تومان مقروض بوده و يك ميليون تومان مطالبه
دارم. على هذا مستدعى است مرقوم فرمائيد كه به مبالغ سود حاصل از فروش منزل و
اتومبيل در سال 1417 ه'ق خمس تعلّق مى گيرد يا خير (با قيد به اينكه قبل از حلول
سال خمسى پس انداز خود را نيز با وجوه حاصل از روش جمع نموده و معامله نمودم). و در
سال 1418 كه هم اكنون در آستانه حلول ماه مبارك رمضان و سال خمسى مربوطه هستيم و
قبل از حلول سال مزبور به آن حضرت در ارتباط با تمام مسائل شرعى و احكام من جمله
خمس رجوع نمودم چقدر خمس بدهكار مى باشم؟
ج : مؤنه زندگى - يعنى لوازم خانگى - از تعلّق خمس مستثنى است و خمس بآن تعلّق
نمى گيرد. چه اينكه مثل خانه و ماشين عيناً باقى بماند ى اينكه آنرا بفروشيم و از
پول مؤنه آن زندگى ديگرى فراهم كنيم. بنابراين بر حسب مرقوم جنابعالى چيزى از بابت
خمس بدهكار نيستيد ولى دو مطلب را لازم است در نظر بگيريد:
ج 1 - در مؤنه لازم است اكتفا شود بآنچه كه مورد احتياج است و با موقعيت شخص نيز
متناسب است. بنابراين اگر با ماشينى كه قيمت آن مثلاً پنج ميليون تومان است بتوانيم
احتياج خود را رفع و موقعيت خود را حفظ كنيم يك ماشين 11 ميليون تومانى فراهم كنيم
آن شش ميليون تومان اضافى خمس دارد.
ج 2 - قرض هر سال جزء مؤنه آن سال است امّا قرضى كه بايد سال آينده آنرا
بپردازيم جزء مؤنه آن سال است امّا قرضى كه بايد سال آينده آنرا بپردازيم جزء مونه
امسال نيست و جزء مؤنه سال آينده است.
س265: اگر انسان وسيله نقليه خود كه مورد نيازش مى باشد در بين سال بفروشد و تا
پيش از رسيدن سال مجدّداً وسيله نقليه ديگرى خريدارى كند آيا بايد خمس پول را بدهد
يا اصلاً خمس ندارد؟
ج : در صورتى كه مورد احتياج و مطابق شأن و موقعيت اوست خمس ندارد به شرطى كه از
درآمد در بين سال تهيه شده و پول آن يك سال كنار نمانده باشد.
س266: افرادي كه خانه خودشان را مى فروشند و تبديل به پول مى نمايند آيا منتظر
رسيدن سال باشند تا اينكه خمس آن را پرداخت نمايند يا به محض فروختن خانه و تحويل
گرفتن پول خمس به آن تعلّق مى گيرد؟
ج : اگر بعد از فروختن خانه پول آن را در تهيّه مؤنه زندگى و لوازم مورد احتياج
خود قبل از رسيدن سال خمسى خرج كردند خمس ندارد و اگر خرج نكردند و نگاه داشتند تا
آخر سا بايد خمس آن را بپردازند.
س267: آيا كتبى كه در مدّت يك سال مطالعه نشده خمس تعلّق مى گيرد؟
ج : اگر در مظانّ مطالعه نيست و زائد به حساب مى آيد جزء مؤنه نيست و در صورتى
كه از راه هبه و ارث به دست نيامده خمس به آن تعلّق مى گيرد.
س268: فردى مالياتهاى دولت را به صورت چك پرداخت مى نمايد، البتّه بعد از سال
خمسى. حال وقتى سا خمسى بعد كه رسيد چكهايى كه به اقساط داده و بدهكار است را به
عنوان مقروض بودن مى تواند از سرمايه كسر نمايد؟
ج : مالياتى كه اين سال بايد پرداخت شود جزء مؤنه امسال است و مى تواند كسر
نمايد.
س269: اين جانب يكى از مقلدين حضرتعالى در همدان بوده و معلم مى باشم نظر به
پرداخت وجوهات ماليه (خمس و زكات) و وجوب آن به فتواى عموم علما اعلام سال قرار
داده بودم ولى متأسفانه به سبب گرانى ارزاق و بالا بودن سطح مخارج در پايان سال
چيزى اضافه نكرده بلكه كسر هم آورده ام ولى مايلم جزو پرداخت كنندگان وجوهات و
مشمول دهندگان زكات كه از صفات مؤمنان و شيعيان ائمه اطهار عيلهم صلوات اللّه مى
باشد قرار گيرم آيا مى توانم به صورت اقساطى ماهيانه عشر (يك دهم) آن را كنار
گذاشته و در هر ماه به نماينده آن حضرت جهت مصارف حقوق و وجوهات ماليه پرداخت
نمايم؟ و آيا اين مقدار كفاف خمس و زكات خواهد داد يا هنوز بدهكار محسوب مى گردم با
توجه به اينكه نمى خواهم مسايل خمس و زكات را عوض نموده بلكه جهت تسهيل در پرداخت ن
اينطو عمل نمايم.
ج : در صورتى كه عائدات سالانه جنابعالى از مخارج سالانه شما بيشتر نباشد - كه
در نامه خود مرقوم داشته بوديد - به اموالتان خمس تعلّق نمى گيرد چنان كه زكاة هم
به اشياء خاصّى تعلق مى گيرد كه در رساله ذكر شده است و مراجع مى فرماييد. و در فقه
شيعه هم مالياتى به عنوان عشريه به خصوص نداريم ولى كسانى كه بخواهند به عنوان
انفاق مالى در راه اسلام گام بردارند و خدماتى انجام بدهند تا از اين راه به خداوند
متعال تقرّب بجويند عناوينى از قبيل متصدقين يعنى تصدّق دهندگان و محسنين
(نيكوكاران) داريم، جنابعالى مى توانيد با دادن صدقات و كمك به افراد محتاج و
مستمند نام خود را در ديوان الهى تحت اين عناوين ثبت نماييد و همينطور مى تواند در
ساختن مسجد يا حسينيه و امثال آن نيز شركت نماييد.
