تو كجا بودى بابا وقتى سايه بانى را در ظل آفتاب از ما مضايقه مى كردند؟
تو كجا بودى بابا وقتى مردم به ما مى خنديدند؟
تو كجا بودى بابا وقتى ما بر روى شتر خواب مى رفتيم و از مركب مى افتاديم و زير دست و پاى شترها مى مانديم ؟
تو كجا بودى بابا وقتى مردم از اسارت ما شادى مى كردند و پيش ‍ چشمهاى گريان ما مى رقصيدند؟
تو كجا بودى بابا وقتى بدنهايمان زخم شد و پوست صورتهايمان برآمد؟
تو كجا بودى بابا وقتى عمه ام زينب سجاد را در سايه شتر خوابانده بود و او را باد مى زد و گريه مى كرد؟
تو كجا بودى بابا وقتى عمه ام زينب نمازهاى شبش را نشسته مى خواند و دور از چشم ما تا صبح گريه مى كرد؟
تو كجا بودى بابا وقتى سكينه سرش را بر شانه عمه ام زينب مى گذاشت و زارزار مى گريست ؟
تو كجا بودى بابا وقتى از زخمهاى غل و زنجير سجاد خون مى چكيد؟
تو كجا بودى بابا وقتى ما همه تو را صدا مى زديم ؟
جان من فداى تو باد بابا كه مظلومترين باباى عالمى !
بابا! من اين را مى فهمم كه تو فقط باباى من نيسى ، باباى همه جهانى .
پدر همه عالمى ، امام دنيا و آخرتى ، نوه پيامبرى ، فرزند على و فاطمه اى ، پدر سجادى و پدر امامان بعد از خودى ، تو برادر زينى !
من اينها را مى فهمم و مى فهمم كه تو باباى همه كودكان جهانى نو مى فهمم كه همه دنيا به تو نيازمند است . اما الان من بيش از همه به تو محتاجم و بيشتر از همه ، فرزند توام ، دختر توام ، دردانه توام .
هيچ كس به اندازه من غربت و يتيمى و نياز به دستهاى تو را احساس ‍ نمى كند. همه ممكن است بدون تو هم زندگى كنند ولى من بدون تو مى ميرم . من از همه عالم به تو محتاجترم . بى آب هم اگر بتوانم زندگى كنم ، بى تو نمى توانم .
تو نفس منى بابا! تو روح و جان منى .
بى روح ، بى نفس ، بى جان ، چه كسى تا به حال زنده مانده است ؟!
بابا! بيا و مرا ببر.
زينب ! زينب ! زينب !
اينجا همان جايى است كه تو به اظطرار و استيصال مى رسى .
اينجا همان جايى است كه تو زانو مى زنى و مرگت را آرزو مى كنى .تويى كه در مقابل يزيد و ابن زياد، آنچنان استوار ايستادى كه پشت نخوتشان را به خاك ماليدى ، اكنون ، اينجا و در مقابل اين كودك سه ساله احساس ‍ عجز مى كنى .
چه كسى مى گويد كه اين رقيه بچه است ؟
فهم همه بزرگان را با خود حمل مى كند.
چه كسى مى گويد كه اين دختر، سه ساله است ؟
عاطفه همه زنان عالم را دل مى پرورد!
چه كسى مى گويد كه اين رقيه ، كودك است ؟
زانوان بزرگترين عارفان جهان را با ادراك خود مى لرزاند.
نگاه كن ! اگر كه ساكت شده است ، لبهايش را بر لبهاى پدر گذاشته است و چهار ستون بدنش مى لرزد.
اگر صدايش شنيده نمى شود، تنها، گوش شنواى پدر را شايسته شنيدن ، يافته است .
نگاه كن زينب ! آرام گرفت ! انگار رقيه آرام گرفت .
دلت ناگهان فرو مى ريزد و صداى حسين در گوش جانت مى پيچد كه رقيه را صدا مى زند و مى گويد: ((بيا! بيا دخترم ! كه سخت چشم انتظار تو بودم .))
شنيدن همين ندا، عروج روح رقيه را براى تو محرز مى كند. نيازى نيست كه خودت را به روى رقيه بيندازى ، او را در آغوش بگيرى ، بدن سردش را لمس كنى و چشمهاى باز مانده و بى رمقش را ببينى .
درد و داغ رقيه تمام شد و با سكوت او انگار خرابه آرامش گرفت .
اما اكنون ناگهان صيحه توست كه سينه آسمان را مى شكافد. انگار مصيبت تو تازه آغاز شده است .
همه كربلا و كوفه و شام ، يك طرف ، و اين خرابه يك طرف .
همه غمها و دردها و غصه ها يك طرف و غم رقيه يك طرف .
نه زنان و كودكان كاروان و نه سجاد و نه حتى فرشتگان آسمان ، نمى توانند تو را در اين غم تسلى ببخشد.
و چگونه تسلى دهند فرشتگانى كه خود صاحب عزايند و پر و بالشان به قدرى از اشك سنگين شده است كه پرواز به سوى آسمان را نمى توانند.
تنها حضور مادرت زهرا مى تواند تسلى بخش جان سوخته تو باشد.
پس خودت را به آغوش مادرت بسپار و عقده فروخورده همه اين داغها و دردها رابگشا.
پرتو هيجدهم
مگر نه بزرگترين آرزوى هر غريب ، رسيدن به موطن خويش است ؟ و مگر نه مقصد مدينه در پيش است ؟
پس چرا تو مدام تداعى خاطرات گذشته را مى كنى و در كجاوه تنهايى خودت ، اشك مى ريزى ؟
نمى توان گفت كه هر چه بود، گذشت . ولى مى توان گفت كه فصل مصيبت ، سپرى شد. اگر چه اين فصل به اندازه تمام سالهاى عمر، كش آمد و اگرچه اين فصل ، خزانى جاودانه براى عالم ، رقم زد.
نمى توان توقع كرد كه تو اكنون كه به مدينه باز مى گردى ، تمام خاطرات اين سفر را، اين سفر پر رنج و راز و خطر را تداعى نكنى و براى لحظه لحظه آن ، در خلوت كجاوه خودت ، اشك نريزى .
اما تو بايد خودت را هم حفظ كنى زينب ! چرا كه كار تو هنوز به اتمام نرسيده است .
پس به ياد بياور اما گريه نكن .
يزيد شما را ميان اقامت در شام و مراجعت به مدينه ، مخير ساخت . و تو و امام ، مراجعت به مدينه را برگزيديد.
تو گفتى : ((ما را به مدينه برگردان . ما به سوى جدمان هجرت مى كنيم )) به هنگام خروج از شام ، يزيد پول زيادى براى تو پيشكش ‍ آورد و گفت : ((اين را به عوض خون حسين بگيريد.))
و تو بر سرش فرياد زدى كه : ((واى بر تو اى يزيد كه چقدر وقيح و سنگدل و بى حيايى . برادرم را مى كشى و در عوض آن به من مال مى دهى ؟!))
يزيد شرمگين سرش را به زير افكند و پولهايش را پس كشيد.
يزيد به جبران گذشته ، نعمان بن بشير را كه مسن تر و مهربانتر و نرمخوتر بود به سرپرستى كاروان برگزيد و به او سفارش كرد كه همه گونه با اهل كاروان مدارا كند.
كاروان را از كناره شهرها بگذارند و در جاى خوب مقام دهد. و ماءموران و محافظان را از اطراف كاروان ، دورتر نگاه دارد تا اهل كاروان معذب نشوند.
و نيز دستور داد كه بر شترها كجاوه بگذارند و كجاوه ها را با پارچه هاى ابريشمين و زربفت ، زينت دهند و...
و تو وقتى چشمت به اين پارچه هاى رنگارنگ افتاد، خشمگين شدى و فرياد زدى : اين پارچه هاى الوان و اين زينتها را فرو بريزيد. اين كاروان ، عزادار فرزند رسول الله است . كاروان را سياه بپوشانيد تا مردم همه بدانند كه اين كاروان مصيبت زده شهادت اولاد زهر است .))
و دستور دادى كه علاوه بر آن ، در پس و پيش و ميان كاروان پرچمهاى سياه برافرازند تا هر كس به اين كاروان بر مى خورد، بفهمد كه چه اتفاق بزرگى در عالم افتاده است و بفهمد كه باعث و بانى اين اتفاق كه بوده است و بفهمد كه ... و براى دستگاه يزيد حيثيتى نماند.
با خطبه اى كه تو در مجلس يزيد خواندى ، با تعزيتى كه تو در شام بر پا كردى و با خطبه تكان دهنده اى كه سجاد در مسجد شام خواند، يزيد بر حكومت خود ترسيد و اگر چه به دروغ ، اظهار ندامت كرد.
به تو گفت : ((خدا لعنت كند ابن زياد را كه حسين را به قتل رساند. من هرگز به قتل حسين ، راضى نبودم .))
تو پاسخ دادى : ((اى يزيد به خدا قسم كه برادرم حسين را جز تو كسى نكشت . و اگر فرمان تو نبود، ابن زياد كوچكتر و حقيرتر از آن بود كه به چنين كار بزرگى دست بزند. تو از خدا نترسيدى ؟ به قتل كسى دست يازيدى كه پيامبر درباره اش فرموده بود: حسن و حسين جوانان بهشتى اند. اگر بگويى رسول خدا چنين نگفته است ، دروغ گفته اى و مردم تو را تكذيب خواهند كرد و اگر بگويى گفته است ، خصم خودت شده اى .))
و يزيد سر فرو انداخت و به اين آيه از قرآن ، اعتراف كرد كه : ذرية بعضها من بعض .⁽⁴³⁾
به آينده فكر كن زينب ! به رسالتى كه بر دوش توست ! به مدينه اى كه پيش ‍ روى توست .
تا ساعتى ديگر، قاصدى خبر شهادت حسين و دو فرزندت را به شويت عبدالله خواهد داد. و عبدالله گريه كنان خواهد گفت : انالله و انااليه راجعون .
غلامى كه نامش ابوالسلاس است به طعنه خواهد گفت : ((اين مصيبت از حسين به ما رسيد.))
و عبدالله كفش خود را بر دهان او خواهد كوبيد كه : ((اى حرامزاده ! درباره حسين چنين جسارتى مى كنى ؟ به خدا قسم كه اگر در آنجا حضور داشتم ، دست از دامنش بر نمى داشتم تا در ركابش كشته شوم .
سوگند به خدا كه آنچه تحمل اين مصيبت را بر من ممكن مى كند و آرامشم مى بخشد اين است كه اين دو فرزند، همراه حسين و در راه حسين كشته شدند.))
و سپس روى به آسمان خواهد كرد و خواهد گفت : ((خدايا! مصيبت حسين ، جانم را گداخت اما تو را سپاس مى گويم كه اگر خودم نبودم تا جانم را فدايش كنم ، دو فرزندم را قربانى خاك پايش كردم .))
زير لب زمزمه مى كنى : كاش هزار فرزند مى داشتم و همه را فداى يك تار موى حسين مى كردم .))
و نام آرام بخش حسين را زير لب ترنم مى كنى :
حسين ! حسين ! حسين !
حسين اگر بود، تحمل همه اين رنجها و دردها و داغها اينقدر مشكل نبود. حتى داغ على اكبر، حتى مصيبت قاسم ، حتى شهادت على اصغر، حتى عروج عباس ...!
عباس ؟! تو با خواهرت چه كردى عباس ؟! تو از كجا آمده بودى عباس ؟ تو چگونه خودت را با جگر زينب ، پيوند زدى ؟
هم اكنون كه به مدينه مى رسيم ، من به مادرت چه بگويم ؟
بگويم ام البنين ! مادر پسران مادر كدام پسران ؟ كجايند آن چهار سروى كه تو روانه كربلا كردى ؟
بگويم : ام البنين ! همه مادران عالم بايد تربيت پسر را از تو ياد بگيرند، همه مردان عالم بايد پيش تو درس ادب بخوانند.
حسين ! حسين ! حسين !
جاذبه عشق تو با اين چهار جوان چه كرد؟ با پيران و سالخوردگان چه كرد؟ با حبيب چه كرد؟ با مسلم چه كرد؟
حسين ! حسين ! حسين !
تو اگر بودى ، سينه تسلاى تو اگر بود، نگاه آرام بخش تو اگر بود، همه غمهاى عالم ، قابل تحمل بود.
پدرم فداى آنكه عمود خيمه اش شكسته شد.
پدرم فداى آنكه غمگين در گذشت .
پدرم فداى آنكه تشنه جان سپرد.
پدرم فداى آنكه محاسنش غرق خون شد.
پدرم فداى آنكه جدش محمد مصطفاست ، جدش فرستاده خداست . راستى حسين ! اين سؤ ال تو را چه پاسخ گفتند وقتى كه پرسيدى : فبم تستحلون دمى ؟⁽⁴⁴⁾
راستى ، يك قطره از خون على اصغر حتى به زمين نچكيد...
ميان دست و بدن عباس ، چقدر فاصله افتاده بود؟
هيچ كس آب نخورد، حتى وقتى كه آب آزاد شد.
راستى رقيه به حسين چه گفت ، رقيه با حسين چه كرد كه حسين به او پروانه رفتن داد؟
از همه سخت تر وداع بود. وداع با حسين . وداع با جهان ، وداع با جان ، وداع با هر چه كه دوست داشتنى است .
زينب ! زينب ! زينب !
تو را به خدا خودت را حفظ كن .
كار تو هنوز به اتمام نرسيده است .
تو تازه بايد پيام كربلايى ات را از مدينه رسول الله به تمام عالم منتشر كنى .
تو بايد خون حسين را تا ابد تازه نگه دارى .
و اصلا مگر نه مرجعيت آشكار، پس از حسين با توست ؟ مگر نه سجاد بايد
بايد در پرده اختفا بماند تا نسل امامت حفظ شود؟ پس تو از اين پس ، پناه مردمى ، مرجع پرسشهاى مردمى ، حلال مشكلات مردمى و پرچم هدايت مردمى و شاخص ميان حق و باطل مردمى .
رداى امامت با دستهاى توست كه از دوش حسين به قامت سجاد منتقل مى شود.
پس گريه نكن زينت ! خودت را حفظ كن زينب !
اكنون آرام آرام به مدينه نزديك مى شوى و رسالتى كه در مدينه چشم انتظار توست ، از آنچه تاكنون بر دوش خود، حمل كرده اى ، كمتر نيست .
پرده كجاوه را كنار مى زنى و از پشت پرده هاى اشك به راه ، نگاه مى كنى . چيزى تا مدينه نمانده است .
سواد مدينه كه از دور پيدا مى شود، فرمان مى دهى كه همگان از مركبها پياده شوند:
به احترام حرم رسول الله از محملها فرود بياييد!
همه پياده مى شوند. و امام فرمان مى دهد كه همان جا خيمه را علم كنند. سپس بشيرين جذلم را صدا مى كند و به او مى گويد: ((بشير! پدرت شاعر بود، خدا رحمتش كند. تو نيز شعر مى توانى سرود؟))
بشير مى گويد: ((آرى يابن رسول الله .))
امام مى فرمايد: پس ، پيش از ما به مدينه برو و شهادت اباعبدالله را به اطلاع مردم برسان .
بشير به تاخت خود را به مدينه مى رساند، مقابل مسجد پيامبر مى ايستد و اين دو بيت را فرياد مى زند:

اى اهل يثرب ! ديگر مدينه جاى ماندن نيست ، كه حسين به شهادت رسيده است . پس همه چشمها بايد هماره بر او بگريند كه حسين در كربلا به خون تپيد و سرش بر نيزه ها چرخيد.
و اعلام مى كند كه : ((اى اهل مدينه ! على ، فرزند حسين با عمه ها و خواهرانش به نزديكى شهر رسيده اند. من جاى آنها را به شما نشان خواهم داد.
خبر، به سرعت باد در همه كوچه پس كوچه ها و خانه هاى مدينه مى پيچيد و شهر يكپارچه ، ضجه و ناله مى شود.
زنان و دختران از خانه ها بيرون مى ريزند، روى مى خراشند، موى مى كنند، بر سر و صورت مى زنند، خاك بر سر مى ريزند و شيون و فرياد مى كنند.
هاتفى ميان زمين و آسمان ، صلا مى دهد: ((اى آنانكه حسين را نشناختيد و او را به قتل رسانديد! بشارت باد بر شما عذاب و مصيبت جانسوز. تمام اهل آسمان ، از پيامبران تا فرشتگان شما را نفرين مى كنند. پس بدانيد كه لعنت شما بر زبان سليمان و موسى و عيسى گذشته است .))
ام لقمان ، دختر عقيل ، با شنيدن اين خبر، با سر و پاى برهنه از خانه بيرون مى جهد و سرآسيمه و ديوانه وار اين اشعار را مى خواند:

چه پاسخى براى پيامبر داريد اگر به شما بگويد كه شما به عنوان آخرين امت بر سر عترت و خاندانم ، پس از من چه آورديد؟ عده اى را اسير كرديد و عده اى را به خون كشيديد؟ پاداش من كه خير خواه شما بودم اين نبود كه با بازماندگانم اينسان بدى كنيد.))
دختر جوانى با شنيدن اين خبر، همچون جنون زده ها از خانه بيرون مى زند، و بى چادر و مقنعه و كفشى در كوچه راه مى رود و سر تكان مى دهد و با خود مويه مى كند:
((پيام آورى ، خبر مرگ مولايم را آورد،
خبر، دلم را به آتش كشيد. تنم را بيمار كرد و جانم را اندوهگين ساخت .
پس اى چشمهاى من يارى كنيد و اشك بباريد و پيوسته و مدام بباريد.
اشك بر آن كسى كه در مصيبت او عرش خدا به لرزه در آمد و با شهادت او مجد و دين ما به تباهى رفت .
آرى گريه كنيد بر پسر دختر پيامبر و وصى و جانشين او. هر چند كه جايگاه و منزل او از ما دور است .))
پيش از آنكه بشير، باز گردد، مردم ضجه زنان و مويه كنان ، از مدينه بيرون مى ريزند و با اشك و آه و گريه به استقبال شما مى آيند.
مدينه جز هنگام ارتحال پيامبر، چنين درد و داغ و آه و شيونى را به خود نديده است .
زنان ، زنان مدينه ، زنان بنى هاشم كه چند ماه پيش تو را بدرقه كردند اكنون تو را به جا نمى آورند. باور نمى كنند كه تو همان زينبى باشى كه چند ماه پيش ، از مدينه رفته اى . باور نمى كنند كه درد و داغ و مصيبت ، در عرض چند ماه بتواند همه موهاى زنى را يك دست سپيد كند، بتواند چشمها را اينچنين به گودى بنشاند، بتواند رنگ صورت را برگرداند و بتواند كسى را اينچنين ضعيف و زرد و نزار گرداند. تازه آنها چگونه مى توانند بفهمند كه هر مو چگونه سپيد گشته است و هر چروك با كدام داغ ، بر صورت نقش بسته است .
امام در ميان ازدحام مردم ، از خيمه بيرون مى آيد، بر روى بلندى اى مى رود و در حالى كه با دستمالى ، مدام اشكهايش را مى سترد، براى مردم خطبه مى خواند، خطبه اى كه در اوج حمد و سپاس و رضايت و اقتدار، آنچنان ابعاد فاجعه را براى مردم مى شكافد كه ضجه ها و ناله هايشان ، بيابان را پر مى كند: ((همينقدر بدانيد مردم كه پيغمبر به جاى اينكه سفارش ما را كرد، اگر توصيه كرده بود كه با ما بجنگند، بدتر از آنچه كه كردند در توانشان نبود.))
مردم ، كاروان را بر سر دست و چشم خويش به سوى مدينه پيش ‍ مى برند.
وقتى چشم تو به دروازه مدينه مى افتد، زير لب با مدينه سخن مى گويى و به پهناى صورت ، اشك مى ريزى :

ما را به خود راه مده اى مدينه جد ما كه با كوله بارى از حزن و حسرت آمده ايم .
همه با هم بوديم وقتى كه از پيش تو مى رفتيم اما اكنون بى مرد و فرزند، بازگشته ايم .))
به حرم پيامبر كه مى رسى ، داخل نمى شوى ، دو دست بر چهارچوبه در مى گذارى و فرياد مى زنى : ((يا جداه ! من خبر شهادت برادرم حسين را برايت آورده ام .))
و همچون آفتابى كه در آسمان عاشورا درخشيد و در كوفه و شام به شفق نشست ، در مغرب قبر پيامبر، غروب مى كنى .
افتان و خيزان به سمت قبر پيامبر مى دوى ، خودت را روى قبر مى اندازى و درد دلت را با پيامبر، آغاز مى كنى . شايد به اندازه همه آنچه كه در طول اين سفر گريسته اى ، پيش پيامبر، گريه مى كنى و همه مصائب و حوادث را موبه مو برايش نقل مى كنى و به يادش مى آورى آن خواب را كه او براى تو تعبير كرد.
انگار كه تو هنوز همان كودكى كه در آغوش پيامبر نشسته اى و او اشكهاى تو را با لبهايش مى سترد و خواب تو را تعبير مى كند:
((آن درخت كهنسال ، جد توست عزيز دلم كه به زودى تندباد اجل او را از پاى در مى آورد و تو ريسمان عاطفه ات را به شاخسار درخت مادرت فاطمه مى بندى و پس از مادر، دل به پدر، آن شاخه ديگر خوش مى كنى و پس از پدر، دل به دو برادر مى سپارى كه آن دو نيز در پى هم ، ترك اين جهان مى گويند و تو را با يك دنيا مصيبت و غربت ، تنها مى گذارند.))
- تعبير شد خواب كودكى هاى من پيامبر! و من اكنون با يك دنيا مصيبت و غربت تنها مانده ام .