110 - حَتَّىَّ إِذَا اسْتَيْئَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوَّاْ اءَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَآءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّىَ مَن نَّشَآءُ وَلاَ يُرَدُّ بَاءْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمينَ
ترجمه :
(دعوت پيامبران و مخالفت دشمنان همچنان ادامه داشت ) تا هنگامى كه پيامبران (از هدايت مردم ) به آستانه نوميدى رسيدند و كفار گمان كردند كه (وعده عذاب ) به دروغ به آنان داده شده است . آنگاه يارى ما به آنان رسيد، پس كسانى را كه مى خواستيم نجات يافتند و(لى ) عذاب ما از گروه مجرمان باز گردانده نمى شود.
نكته ها : 
O در طول تاريخ ، پيامبران در دعوت خود مستمر و مصرّ بودند، تا آنكه از هدايت مردم مايوس مى شدند، چنانكه مخالفانِ لجوج نيز دست از مقاومت برنمى داشتند. نمونه هايى از آنرا در قرآن مى خوانيم :
O امّا نمونه ياءس انبيا:
بعد از آنكه نوح ساليان متمادى مردم را دعوت كرد، جز گروه اندكى كسى ايمان نياورد، خداوند به او فرمود: لن يؤ من من قومك الاّ من قد امن ⁽¹⁴¹⁾ جز كسانى كه ايمان آورده اند، كس ديگرى از قوم تو ايمان نخواهد آورد. نوح در نفرين خود كه نشان از ياءس او نيز دارد، مى گويد: لايلدوا الاّ فاجراً و كفاراً⁽¹⁴²⁾ يعنى از اينان جز كافر و فاجر نيز متولد نخواهد شد.
در داستان زندگى و دعوت هود، صالح ، شعيب ، موسى ، و عيسى عليهم السلام نيز اين ياءس از ايمان آوردن كفار به چشم مى خورد.
O و امّا نمونه سوءظن مردم به انبيا:
كفّار تهديد انبيا را توخالى و دروغ مى پنداشتند. در سوره هود آيه 27 مى خوانيم بل نظنكم كاذبين ⁽¹⁴³⁾ گمان مى كنيم شما دروغگوييد. يا اينكه فرعون به موسى عليه السلام گفت : انى لاظنّك يا موسى مسحوراً⁽¹⁴⁴⁾ براستى كه گمان مى كنم كه تو افسون زده اى .
O اما نصرت خداوند در اين حال :
قرآن نصرت الهى را حقى مى داند كه خداوند بر خود لازم كرده است و كان حقاً علينا نصر المؤ منين ⁽¹⁴⁵⁾ يعنى يارى مؤ منان بر ما لازم است . و يا در جاى ديگر مى فرمايد: نجينا هوداً و الذين امنوا معه ⁽¹⁴⁶⁾ ما هود و مؤ منين را نجات داديم .
امّا درباره قهر خداوند كه از مجرمان برنمى گردد. در سوره ى رعد آيه 11 مى فرمايد: اذا اراد اللّه بقوم سوءً فلامرّد له هرگاه خداوند بر قومى قهر بگيرد، برگشت ندارد.
پيام ها : 
1- قساوت و لجاجت در انسان تا آنجا اوج مى گيرد كه انبياى بردبار را نيز ماءيوس مى كند. اذااسْتيئَس الرسل
2- خوش بينى و حسن نيت و حوصله اندازه دارد. حتّى
3- نيروى خود را صرف زمينه هاى غيرقابل نفوذ نكنيد. بايد از برخى مردم صرف نظر كرد. استيئس الرُّسل
4- مهلت دادن به مجرمان وتاخير عذاب آنان ، از سنت هاى الهى است . حتى اذا استيئس يعنى به قدرى ما به مجرمان مهلت داديم كه انبيا ماءيوس شدند.
5- تاخير عذاب الهى سبب جراءت وتكذيب مجرمين مى گردد. حتى اذا... وظنوا انهم قد كذبوا
6- نااميدى انبيا از هدايت مردم ، شرط نزول قهر خداست . اذا استيئس ... لايرد باءسنا...
7- امدادهاى الهى نسبت به پيامبران هم زمان خاصى دارد. اذا استيئس ... جاءهم
8- قهر الهى شامل انبيا و مومنان واقعى نمى شود. فنُجّى
9- هم قهر و عذاب و هم لطف و امداد به دست خداست . نصرنا ... باءسنا
10- سرنوشت قهر يا نجات انسان بدست خود اوست . من نشاء، مجرمين
11- اراده وخواست خدا قانون مند است . من نشاء ولايردّ باءسنا عن القوم المجرمين
12- راه خدا بن بست ندارد. (هر كجا مردم كار را به بن بست كشاندند قدرت خدا جلوه مى كند.) استيئس الرسل ... جاءهم نصرنا
13- هيچ قدرتى مانع قهر خدا نمى شود. لايردّ باءسنا
14- سنت خداوند در حمايت انبيا و هلاكت مجرمان است . جاءهم نصرنا ، لايُرّد باءسنا
111 - لَقَدْ كَانَ فِى قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لاُِّوْلِى الاَْلْبَبِ مَا كَانَ حَدِيثاً يُفْتَرَى وَلَكِن تَصْدِيقَ الَّذِى بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَىْءٍ وَهُدىً وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
ترجمه :
به راستى در سرگذشت آنان براى خردمندان عبرتى است . (اين ) سخنى نيست كه به دروغ ساخته شده باشد. بلكه تصديق كننده ى آن (كتاب آسمانى ) است كه پيش از آن آمده و روشنگر هر چيز و(مايه ) هدايت و رحمت براى گروهى است كه ايمان مى آورند.
نكته ها : 
O عبرت و تعبير به معنى عبور است ، عبور از صحنه اى به صحنه اى ديگر. تعبير خواب عبور از رؤ يا به واقعيات . و عبرت يعنى عبور از ديدنى ها و شنيدنى ها به ناديدنى ها و ناشنيدنى ها.
O قصصهم شايد اشاره به داستان تمام انبيا باشد و شايد مراد، داستان يوسف ، يعقوب ، برادران ، عزيز مصر وحوادث تلخ وشيرينى باشد كه در اين سوره آمده بود.
پيام ها : 
1- شرط امتياز در داستان ها پندآموزى آنهاست . در ابتداى سوره فرمود:نحن نقصّ احسن القصص ودر آخر فرمود: لقد كان فى قصصهم عبرة
2- داستان هاى قرآن بيان واقعيت هاى عينى و عبرت آموز است . (يافتنى است نه بافتنى ) ما كان حديثاً يفترى
3- گفتار راست و واقعى تاءثير عميق دارد. عبرة ... ما كان حديثا يفترى
4- تنها خردمندان از داستان ها پند و عبرت مى گيرند. لاولى الالباب
5- قرآن با كتب آسمانى ديگر همسو است . تصديق الذى ...
6- قرآن تمام نيازهاى انسان را مطرح مى كند. و تفصيل كلّ شى ءٍ
7- قرآن هدايت محض است و آميخته با هيچ ضلالتى نيست . هدىً
8- تنها اهل ايمان از هدايت ورحمت قرآن بهره مى برند. هدىً ورحمةً لقوم يؤ منون
9- نكته سنجى و درس گرفتن عقل لازم دارد اولوا الالباب ولى دريافت نور و رحمت الهى ايمان نيز لازم دارد. لقوم يؤ منون
10- عبرت آموزى از قصص قرآن ، مخصوص يك زمان نيست . لاولى الالباب