آداب سخن و سخنوری

جعفر اسلامی فر

- فهرست مطالب -


تقديم به :
پيش‌گفتار
اهميت تبليغ دين
بخش اوّل: بايسته‌هاي مبلّغ دين
تذكّر
فصل اول: فردي
1. اخلاص
روايات
2. توكل
روايات
3. ايمان راسخ به رازقيت پروردگار (مناعت طبع)
روايات
4. توسل به اهل بيت: به ويژه به امام زمان[
روايات
5. علم براي عمل و تزكية نفس
روايات
6. تواضع و فروتني در برابر مردم
7. دوري از شهرت طلبي
روايات
8. پرهيز از گفتار به غير علم و شجاعت در گفتن «نمي‌دانم»
روايات
فصل دوم: اجتماعي
1. بهره‌گيري از اساتيد بزرگ
فوايد انس با علما
مشورت با ديگران (عرضة مطالب بر اساتيد)
روايات
2. برنامه‌ريزي و تدوين بحث قبل از جلسه
آرامش روحي
ايجاد شبهه
تمرين قبل از اجرا
روايات
3. نوگرايي و نوآوري در شيوة تبليغ
ذكر لطايف شادي‌بخش در منبر
روايات
4. ارتباط دوستانه با مخاطبين
راه درست ايجاد انس با مخاطب
روايات
5. احترام به آداب و رسوم فرهنگي مردم
عدم ورود به منازعات فردي و محلي
روايات
6. آراستگي ظاهري
مبلّغ و تجمل گرايي!
رعايت زي طلبگي
سخنراني و بيان معارف دين توسط غير ملبّسين
روايات
فصل سوم: سخنراني
1. محوريت قرآن و عترت
مبلّغ بايد:
طليعة سخن با نور قرآن
دين شناسي نه دين سرايي
روايات
2. خوف و رجاء
روايات:
3. بهره گيري از ضرب المثل و
يك خاطره، يك عبرت
روايات
4. ذكر تاريخ و عبرت‌هاي آن
بيان احوال علما، به دور از شخصيت سازي
روايات
5. سخن در حد نياز (دوري از افراط و تفريط)
روايات
6. پرهيز از اطالة كلام
اطالة كلام بدون علت
روايات
7. علمي و عميق ولي قابل درك و فهم
روايات
8. محكم و متقن سخن گفتن
روايات
9. اولويت سنجي با توجه به نيازهاي واقعي مخاطبان
چگونگي عكس العمل مخاطب
روايات
10. رعايت مناسبت‌هاي ويژه
توجه به مناسبت‌هاي ويژة متناسب با مستمعين
روايات
11. توجه به نظم و انضباط در زمان جلسات
رعايت تقوا در گرو رعايت نظم
روايات
12. هدف، تربيت و اصلاح
وظيفة مبلّغ در مجالس ترحيم
روايات
13. حفظ آرامش و وقار
علل تزلزل روحي
روايات
14. پرهيز از گفتار، رفتار و حركات اضافه و غير ضروري
ذكر چند مورد :
روايات
15. نوشتن سخنان بعد از سخنراني
فوايد نوشتن و يادداشت كردن سخنان
روايات
16. پرهيز از ورود به مباحث حزبي
مبلّغ حق باشيم نه حزب خاص
17. استقلال در انتخاب موضوع
مبلّغ، ابزار ديگران
سخن طبق وظيفه نه ميل ديگران
روايات :
بخش دوم: روش سخنراني
يادآوري
فصل اوّل: بيان احكام و فروعات فقهيه
اهميت بيان احكام
1. نكات مهم در بيان مسأله شرعي
الف: حفظ جايگاه علما در نزد عامة مردم
ب: تفكر در چگونگي طرح مسأله
ج: تكيه بر مسائل متفق عليه و پرهيز از بيان اختلافات
د: به روز بودن مطالعات
چند توصيه :
هـ : رعايت تناسب مسأله با مخاطبين
2. روش‌هاي بيان مسائل فقهي
اول: روش‌هاي بيان مسأله در مجالس ويژة بيان احكام
دوم : روش‌هاي بيان مسأله در مجالس تلفيقي
1ـ بيان مسألة فقهي بدون ارتباط با مباحث اخلاقي
الف : بيان مسألة شرعي به صورت پيوسته
ب : بيان مسألة شرعي به صورت غير پيوسته (مجزّا)
بهترين كلام
2ـ بيان مسألة فقهي مرتبط با مباحث اخلاقي
3 : بيان مسألة فقهي در بين مباحث اخلاقي
فصل دوم: بيان معارف ديني و اخلاقيات
1. اعتقادات
اول: تكيه بر استدلال
دوم : توجه دادن به تهذيب نفس
الف: توحيد
ب: نبوت
ج: معاد
كيفيت لحن مبلغ
استفاده از داستان‌هاي عبرت آموز
2. اخلاقيات
الف : بيان آثار اعمال
ب: بيداري وجدان و انصاف
ج: مقايسة اعمال
كيفيت لحن مبلّغ
3. تفسير
الف: روش تفسير موضوعي
ب : روش تفسير آيه به آيهر
ج: روش تفسيري تاريخي
4. تاريخ
خلاصة روش‌ها:
آماده سازي جهت ذكر توسل
اول: تفكيك قسمت اخلاقيات از مصيبت‌خواني
دوم: وصل مباحث اخلاقي به ذكر مصيبت
بخش سوم: مرثيه خواني
فصل اوّل: نكات لازم و ضروري
1. مراجعه به كتاب‌هاي معتبر
2. نقل صحيح واقعة تاريخي
يك خاطره، يك عبرت
3. تأثير پذيري از ذكر مصيبت
4. حفظ شأن و جايگاه اهل بيت:
انتخاب كلمات در شأن اهل بيت
پرهيز از ذكر مصائب سنگين
نقل صحيح كلمات ائمه:
5. استفاده از اشعار
فصل دوم: سخني با مداحان عزيز
1. مداحي با مرثيه خواني تفاوت دارد
2. مدح در قالب اشعار
3. پنديات
4. سخن در حد معلومات
5. دنيا پاداش خادمان اهل بيت: نيست
6. لزوم اقدام شاعران و ذاكران فرهيخته و پيش‌كسوت
7. قابل توجه صاحبان هيئات و جلسات مذهبي
منابع و مآخذ