11- (قل انما الغيب لله، فانتظروا انى معکم
من المنتظرين).
يعنى: بگو غيب از آن خداست، پس منتظر باشيد که من نيز همراه شما از
منتظرانم).(1)
امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: غيب در اين آيه حجت
خدا حضرت قائم (عليه السلام) است.(2)
وچون از آن حضرت معناى آيه ى شريفه ى (الذين
يؤمنون بالغيب) را پرسيدند، فرمود: (غيب) همان حجت قائم
(عليه السلام) است وگواه آن آيه ى شريفه ى (قل
انما الغيب لله!!!) مى باشد.(3)
آرى او غيب است واز ديدگان ما غائب است وديدگان نگران ما در انتظار
آن يگانه منجى جهان بشريت است وپيامبر اکرم صلى الله عليه وآله
وسلم نيز همراه امت انتظار ظهور او را مى کشد، تا با ظهور او شريعت
مقدس اسلام جامه ى عمل پوشد وقوانين عاليه وتعاليم حياتبخش آن
پياده شود.
12- (والليل اذا يغشى والنهار اذا تجلى).
يعنى: (سوگند به شب، هنگامى که فرا گيرد. وسوگند به روز هنگامى که
جلوه گر سازد).(4)
وه چه شب ظلمانى وتاريکى که از غيبت خورشيد امامت دچارش شده ايم،
وه چه روز روشن ونورانى که در انتظار دميدن فجرش دقيقه شمارى مى
کنيم.
از امام باقر عليه السلام پرسيدند: منظور از (شب فراگيرنده) در اين
آيه چيست؟ فرمود: دولتهاى باطل که در برابر ولايت کبراى مولاى
متقيان على (عليه السلام) عرصه ى گيتى را جولانگاه خود قرار داده
اند وخورشيد امامت با بى صبرى انتظار مى کشد که دولتشان سرآيد.
فرمود: ومنظور از (روز جلوه گر) روز ظهور قائم اهل بيت است که به
هنگام طلوع دولتش، دولتهاى باطل از صفحه ى هستى ريشه کن مى شوند.(5)
از روزى که حق را از مسير خود منحرف کردند وخورشيد خلافت به در
خانه ى پسر ابى قحافه زانو زد، حکومت (يلداى فراگير) آغاز گرديد،
حتى در حکومت حقه ى مولى امير مؤمنان على عليه السلام نيز افق
خلافت از تيرگى ابرهاى تيره وتارى چون طلحه وزبير وعمروعاص خالى
نشد، از اين رهگذر دوران خلافت پنج ساله ى آن حضرت لحظاتى نورانى
از يک شب ظلمانى بود، که انشاء الله با درخشش خورشيد فروزان امامت،
تيرگى ها از افق زندگى زدوده خواهد شد وهرگز قدرت خودنمايى نخواهد
يافت.
13- (يوم ياتى بعض آيات ربک لا ينفع نفسا
ايمانها لم تکن امنت من قبل، او کسبت فى ايمانها خيرا، قل انتظروا
انا منتظرون).
يعنى: (روزى که برخى از آيات پروردگارت بيايد، احدى را از ايمان
آوردنش سودى نبخشد، اگر پيش از آن ايمان نياورده باشد، يا در
ايمانش خيرى کسب نکرده باشد. بگو: منتظر باشيد که ما نيز از
منتظرانيم).(6)
امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: آيات پروردگار
امامان هستند وآيه ى منتظره، قائم (عجل الله فرجه) مى باشد. که اگر
کسى تا روز قيام او به شمشير، ايمان نياورد، ديگر ايمان آوردنش
سودى نبخشد، اگرچه به امامان پيشين ايمان داشته باشد.(7)
ودر همين رابطه فرمود: يعنى: روز ظهور قائم منتظر از ما. پس فرمود:
اى ابا بصير! خوشا به شيعيان قائم ما، که در دوران غيبت انتظار
ظهور بکشند وبه روز ظهور فرمان ببرند. که آنها اولياى خدايند براى
آنها ترسى نيست وآنها اندوهناک نمى گردند.(8)
14- (يا ايها الذين امنوا اصبروا وصابروا
ورابطوا).
يعنى (اى کسانيکه ايمان آورده ايد شکيبا باشيد، بردبار باشيد
ومرابط باشيد).(9)
امام باقر عليه السلام در تفسير اين آيه مى فرمايد: براى انجام
فرائض شکيبا باشيد ودر برابر دشمنان بردبار باشيد وبا امام منتظر
(عليه السلام) در ارتباط باشيد.(10)
امام زين العابدين وامام باقر عليهما السلام مى فرمايند: اين آيه
در حق ما نازل شده است، ولى آن (مرابط) بودن که به ما امر شده،
هنوز تحقق نيافته است ودر تبار (مرابط) ما خواهد بود.(11)
ترديدى نيست که منظور از آن، حضرت بقية الله ارواحنا فداه است،
چنانکه خود آن بزرگوار توقيع شريف خود خطاب به شيخ مفيد مى نويسد:
(من عبد الله المرابط فى سبيله): (از بنده ى خدا که مرابط در راه
اوست)(12)
که امام عليه السلام از خود به عنوان (مرابط) تعبير فرموده اند.
براى ارتباط با امام غائب ارواحنا فداه راههاى فراوان هست که از آن
جمله است:
1- خودسازى در پرتو انجام وظيفه.
2- انتظار سازنده، براى تشريف فرمايى آن يکتا رهبر.
3- نيايش دائم براى تعجيل در امر فرج.
4- صدقه دادن براى سلامتى آن سرور.
15- (والعصر ان الانسان لفى خسر، الا الذين
امنوا وعملوا الصالحات وتواصوا بالحق وتواصوا بالصبر).
يعنى: (سوگند به عصر (عصر رسالت، يا عصر ظهور) که انسان در
زيانکارى است. به جز آنانکه ايمان آورده، عمل شايسته انجام داده،
توصيه به حق نموده، توصيه به صبر نمودند).(13)
امام صادق عليه السلام فرمود: منظور از عصر، دوران ظهور قائم عليه
السلام است زيانکاران، دشمنان ما هستند، باورداران آنهايند که به
آيات ما ايمان آورده اند. عمل شايسته انجام دهنده ها، کسانى هستند
که با برادران خود مواسات نموده اند. توصيه به حق کنندگان، آنهايند
که به امامت ما توصيه کرده اند. وتوصيه به صبر کنندگان، آنهايند که
در زمان غيبت يکديگر را به صبر وشکيبايى توصيه مى کنند.(14)
16- (ومن قتل مظلوما فقد جعلنا فقد جعلنا
لوليه سلطانا، فلا يسرف فى القتل انه کان منصورا).
يعنى: (کسى که مظلومانه کشته شود براى خونخواه او فرمانروايى مقدر
کرده ايم. در کشتار زياده روى نکند که او يارى شده است).(15)
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: اين آيه در حق قائم آل محمد (صلى
الله عليه وآله وسلم) است که ظهور کرده انتقام خون امام حسين عليه
السلام را مى گيرد.(16)
او خونخواه خون مظلومان در راستاى تاريخ است وبه هنگام ظهور به
خونخواهى جد بزرگوارش سرور شهيدان حضرت ابا عبد الله الحسين عليه
السلام برمى خيزد، که همواره در دعاى شريف ندبه مى خوانيم:
(اين الطالب بدم المقتول بکربلا): (کجاست منتقم خون شهيد کربلا)؟!
17- (وقل جاء الحق وزهق الباطل، ان الباطل
کان زهوقا).
يعنى: (بگو حق آمد وباطل نابود شد، که به راستى باطل نابود شدنى
است).(17)
امام باقر عليه السلام در رابطه با آيه ى فوق فرمود: هنگامى که
قائم عليه السلام قيام کند، دولت باطل نابود مى شود.(18)
ودر ضمن دعاى شريف ندبه مى خوانيم: (اللهم واقم به الحق وادحض به
الباطل): (بار خدايا! به وسيله ى او حق را بر پا کن وباطل را ريشه
کن فرما).
18- (واسبغ عليکم نعمه ظاهرة وباطنة).
يعنى: (نعمتهاى ظاهرى وباطنى خود را به وفور بر شما فرو فرستاد).(19)
حضرت موسى بن جعفر عليه السلام در تفسير آيه ى فوق فرمود: نعمت
ظاهرى امام ظاهر، ونعمت باطنى امام غائب است که شخص او از ديده ها
غائب مى شود ومعدنهاى زير زمينى براى او آشکار مى گردد وراههاى دور
براى او نزديک مى شود.(20)
19- (فاستبقوا الخيرات اينما تکونوا يأت بکم
الله جميعا ان الله على کل شىء قدير).
يعنى: (به سوى نيکى ها بشتابيد (در کارهاى خير از يکديگر پيشى
بگيريد) هر کجا باشيد خداوند شما را گرد مى آورد که خداوند به هر
چيزى تواناست).(21)
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه ى شريفه مى فرمايد: اين آيه در
حق ياران حضرت قائم (عجل الله فرجه) است که تعدادشان سيصد وده
واندى نفر است که به خدا سوگند آنهايند (امت معدودة)، که همچون
قطعات ابر پاييزى در يک ساعت گرد مى آيند.(22)
امام صادق عليه السلام فرمود: منظور از (اينما
تکونوا..). اصحاب قائم (عليه السلام) هستند که شبانه از
رختخوابهاى خود ربوده مى شوند وبامدادان در مکه گرد مى آيند. وبرخى
از آنها در وسط روز در ميان ابرها برده مى شوند که اسم ووصف ونسب
آنها شناخته شده است.(23)
ودر حديث ديگر مى فرمايد: چون فرمان ظهور صادر شود 313 نفر ياران
او چون ابر پاييزى گرد مى آيند که آنها پرچمداران حضرت مهدى عليه
السلام هستند، برخى از آنها شبانه از رختخوابهايشان ربوده شده،
بامدادان در مکه گرد مى آيند وبرخى از آنها در روز روشن سوار برابر
حرکت مى کنند. ودر پايان مى فرمايد: آيه ى (اينما
تکونوا..). در حق آنها نازل شده است.(24)
طبق روايات فراوان، تعداد ياد شده از ياران اوليه ى حضرت بقية الله
ارواحنا فداه بدون تعيين وقت قبلى در مسجد الحرام گرد آمده، ميان
رکن ومقام با آن حضرت بيعت مى کنند.
20- (فالذين امنوا به وعزروه ونصروه واتبعوا
النور الذى انزل معه، اولئک هم المفلحون).
يعنى: (پس کسانى که به او - پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم -ايمان
آوردند وگرامى اش داشتند وياريش کردند واز نورى که همراه او نازل
شده پيروى کردند، آنهايند رستگاران).(25)
امام باقر عليه السلام پس از تفسير اين آيه ى شريفه مى فرمايد:
پاداش آنها (لهم البشرى فى الحياة الدنيا) است، که پاداش آنها در
دنيا بشارت قيام قائم (عجل الله فرجه) وظهور او وريشه کن ساختن
دشمنان از صفحه ى گيتى، وبشارت آنها در آخرت، رهايى ورستگارى وورود
بر پيامبر اکرم (صلى الله عليه وآله وسلم) واهل بيت آن حضرت (عليهم
السلام) در حوض کوثر مى باشد.(26)
21- (ويسئلونک عن الساعة ايان مرسيها، قل
انما علمها عند ربى، لا يجيها لوقتها الا هو، ثقلت فى السماوات
والأرض، لا تأتيکم الا بغتة).
يعنى: (از تو در مورد ساعت (رستاخيز) مى پرسند که کى واقع مى شود؟
بگو آگاهى از آن، نزد پروردگارم هست وبس. وقت آن را جز او آشکار
نمى کند. در آسمانها وزمين بس سنگين شده، جز به طور ناگهانى
نيايد).(27)
مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام روايت مى کند که در تفسير
اين آيه فرمود: ساعت قيام قائم عليه السلام مى باشد.(28)
آرى طبق روايات فراوانى ساعت ظهور آن منجى بشريت، همانند وقت
رستاخيز مخصوص پروردگار است وخداى تبارک وتعالى هيچ پيامبر ويا
فرشته اى را از آن آگاه نساخته است. از اين رهگذر هنگامى که از وجد
مقدس رسول اکرم ومولاى متقيان امير مؤمنان على عليه السلام در اين
رابطه سوال شد، فرمودند: (پاسخگو چيزى بيش از پرسش کننده نمى
داند).(29)
22- (الا ان الذين يمارون فى الساعة لفى
ضلال بعيد).
يعنى: (آگاه باش، آنانکه در مورد ساعت ترديد مى کنند، در گمراهى
آشکار هستند).(30)
مفضل بن عمر مى گويد: از محضر امام صادق عليه السلام پرسيدم: معناى
(يمارون فى الساعة) چيست؟ فرمود: آنها که مى گويند: کى متولد شده؟!
چه کسى او را ديده؟! کجا هست؟! کى ظهور مى کند؟! که اين پرسشها
ناشى از شتاب زدگى در امر خدا، ترديد در قضاى خدا، ومداخله در قدرت
اوست. اينها در دنيا زيانکارند ودر آخرت بازگشت بسيار بدى دارند.(31)
پرسيدم: مگر نمى توان براى او وقتى تعيين کرد؟ فرمود: اى مفضل!
من وقتى تعيين نمى کنم، وهرگز نمى توان وقتى تعيين کرد. هر کس براى
مهدى ما ارواحنا فداه وقتى تعيين کند در علم خدا شرکت جسته است
وادعا نموده که بر غيب او آگاهى يافته است.(32)
23- (الحمد لله الذى صدقنا وعده واورثنا
الارض).
يعنى: همه ى سپاس وستايش از آن خداونديست که وعده اش را در حق ما
تحقق بخشيد وزمين را به ارث ما درآورد).(33)
مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام پرسيد: از کجا وچگونه ظاهر
مى شود؟
فرمود: اى مفضل! به تنهايى ظاهر مى شود، به تنهايى وارد مسجد
الحرام مى شود، به تنهايى قدم در کعبه مى گذارد، شب را به تنهايى
سپرى مى کند. چون تاريکى همه جا را فرا گرفت، جبرئيل وميکائيل
وفرشتگان در صفهاى فشرده به محضر آن حضرت مى شتابند. جبرئيل عرضه
مى دارد: اى سرور من! فرمان تو مطاع است، آنچه امر بفرمايى انجام
مى پذيرد. آنگاه دست مبارک آن حضرت را (به رسم بيعت) مسح مى کند
ومى گويد: (سپاس وستايش از آن خداوندى است که وعده اش را تحقق
بخشيد وزمين را به ارث ما درآورد).(34)
24- (ولنبلونکم بشيء من الخوف والجوع، ونقص
من الأموال والأنفس والثمرات، وبشر الصابرين).
يعنى: (هر آينه شما را با چيزى از ترس وگرسنگى وکاهش در مالها،
جانها وميوه ها بيازمائيم، ومژده ده صبر پيشگان را).(35)
امام صادق عليه السلام فرمود: پيش از قيام قائم عليه السلام به
ناگزير سال قحطى خواهد بود که مردم در آن گرسنگى خواهند ماند
ووحشتى شديد از کشته شدن وکاهش اموال وميوه ها خواهند داشت واين در
کتاب خدا به صراحت آمده است. سپس آيه ى فوق را تلاوت فرمود.(36)
ودر حديث ديگر از آن حضرت روايت شده که فرمود: پيش از ظهور قائم
ارواحنا فداه نشانه هايى هست. محمد بن مسلم گفت: آنها چيست؟ فرمود:
آنها اين آيه ى شريفه است که مى فرمايد: (ولنبلونکم..).: (شما
(مؤمنان) را مى آزماييم با ترس (از پادشاهان) وگرسنگى (در اثر
گرانى قيمتها) وکاهشى در مالها (با تباهى تجارتها وکمى سود آن)
وجانها (با مرگ ومير) وميوه ها (کمى محصول وکمى برکت) در آن هنگام
مژده بده وصبر پيشگان را (با ظهور حضرت قائم عليه السلام) سپس
فرمود: اى محمد! اين است تأويل آن آيه، که ترا جز خدا وراسخون در
علم نمى دانند.(37)
25- (وقاتلوهم حتى لا تکون فتنة ويکون الدين
کله لله).
يعنى: (با آنها بجنگيد تا ديگر فتنه اى نباشد ودين تماما از آن خدا
باشد).(38)
امامباقر عليه السلام فرمود: هنوز تأويل اين آيه نيامده است، پيامبر
اکرم (صلى الله عليه وآله وسلم) خود واصحابش به آنها نياز داشتند،
از اين رهگذر به آنها مهلت دادند، هنگامى که تأويل اين بيايد، ديگر
از آنها پذيرفته نيست، آنها کشته مى شوند تا توحيد را بپذيرند
وشرکى در روى زمين باقى نباشد.(39)
وآن هنگامى است که قائم ما ارواحنا فداه قيام کند.(40)
امامصادق عليه السلام فرمود: چون قائم ما ارواحنا فداه قيام کند، هر کس
که زمان او را درک کند، تأويل اين آيه را مى بيند، آن روز آئين
محمدى (صلى الله عليه وآله وسلم) به هر نقطه اى که تاريکى شب
رسيده، مى رسد. ديگر شرک والحادى در روى زمين باقى نمى ماند.(41)
26- (افغير دين الله يبغون وله اسلم من فى
السماوات والارض طوعا وکرها واليه يرجعون).
يعنى: (آيا جز دين خدا را مى طلبند، در حاليکه آنکه در آسمانها
وزمين است، خواه وناخواه براى او اسلام آورده، وبه سوى او باز
گردانده مى شوند).(42)
امامصادق عليه السلام در مورد اين آيه فرمود: هنگامى که قائم ما
ارواحنا فداه قيام کند، در روى زمين نقطه اى نمى ماند جز اينکه در
آن به يکتايى خدا ورسالت پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) گواهى
داده مى شود.(43)
وخطاب به مفضل فرمود: به خدا سوگند، اى مفضل! از ميان اديان ومذاهب
اختلاف را بر مى دارد ودر سراسر جهان يک دين حکومت مى کند، چنانکه
خداوند مى فرمايد:
(ان الدين عند الله الاسلام) ومى
فرمايد: (ومن يبتغ غير الاسلام دينا فلن
يقبل منه).(44)
27- (والذين امنوا بالله ورسله واولئک هم
الصديقون والشهداء عند ربهم، لهم اجرهم ونورهم).
يعنى: (آنانکه ايمان آوردند به خدا وپيامبران، آنهايند راستگويان
وگواهان در نزد پروردگارشان، براى آنهاست پاداش ونورشان).(45)
امام باقر عليه السلام فرمود: کسى که از شما اين امر را بشناسد
وبراى آن انتظار بکشد وخير را در آن بداند، مانند کسى است که در
رکاب قائم آل محمد (صلى الله عليه واله وسلم) شمشير بزند، بلکه به
خدا سوگند مانند کسى است که در محضر پيامبر (صلى الله عليه واله
وسلم) جهاد کند، بار سوم فرمود: نه به خدا سوگند، مانند کسى است که
در حضور پيامبر (صلى الله عليه واله وسلم) به شهادت برسد. ودر اين
رابطه آيه ايست در قرآن کريم. پرسيدم: آن کدام آيه است؟ فرمود: (والذين
امنوا بالله ورسله..).(46)
در روايات بسيارى تصريح شده که هر کس در حال انتظار ظهور قائم آل
محمد (صلى الله عليه واله وسلم) بميرد، شهيد است، اگرچه در رختخواب
از دنيا برود.
پاورقى:
(2)
ينابيع المودة، ص 508.
(3)
کمال الدين وتمام النعمة، ص 340.
(5)
تفسير قمى، ج 2 ص 425.
(10)
غيبت نعمانى ص 105 والمحجة، ص 52 واثباة الهداة، ج 1 ص
263.
(11)
تفسير عياشى ج 1 ص 213 وتفسير برهان، ج 1 ص 335.
(12)
بحار الانوار، ج 53 ص 176.
(16)
کامل الزيارات، ص 63 وتفسير برهان، ج 2 ص 418.
(18)
روضه ى کافى، ص 287 وتفسير برهان، ج 2 ص 441.
(20)
بحار الانوار، ج 51 ص 64.
(22)
روضه کافى، ص 313 وينابيع المودة، ص 505.
(28)
ينابيع المودة، ص 429.
(29)
المهدى فى القرآن، ص 54.
(31)
ينابيع المودة، ص 514.
(32)
بحار الانوار، ج 53 ص 3.
(34)
بحار الانوار، ج 53 ص 7.
(36)
غيبت نعمانى، ص 132 ودلائل الامامه، ص 259.
(37)
تفسير برهان، ج 1 ص 167، غيبت نعمانى ص 132 وينابيع المودة
ص 505.
(40)
ينابيع المودة، ص 507.
(41)
مجمع البيان، ج 4 ص 543.
(43)
ينابيع المودة، ص 506.
(44)
بحار الانوار، ج 53 ص 4.
(46)
تفسير برهان، ج 4 ص 292.