14آداب و سنن آن حضرت در وضو

.249 بریده گوید: پیامبر گرامى صلّى اللّه علیه و آله براى هر نمازى جداگانه وضو مى‏گرفت، اما در سال فتح مکه تمام نمازهاى شبانه روز را با یک وضو خواند. عمر گفت: یارسول اللّه، کارى کردید که تاکنون نکرده بودید!فرمود: عمدا چنین کردم (تا مردم‏نپندارند که براى هر نمازى وضوى جداگانه لازم است) .

.250 امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علیه السّلام براى هر نمازى وضوى جداگانه‏مى‏گرفت و این آیه را تلاوت مى‏کرد: «اى مؤمنان، هرگاه براى نماز برخاستید صورتهاو دستها را تا آرنج بشویید. . . ⁽¹⁾»و با این روش مى‏خواست به مستحب عمل کند و الاّخود رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و امیر مؤمنان علیه السّلام و اصحاب پیامبر صلّى اللّه علیه و آله نمازهاى متعدد را با یک‏وضو هم مى‏خواندند.

.251 زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود: آیا وضوى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله را برایتان‏ بیان نکنم؟گفتیم: چرا. حضرت ظرفى را که مقدارى آب در آن بود خواست و آن‏را جلو خود نهاد، سپس آستین‏هاى خود را بالا زد، آن‏گاه دست راست را در آن فروبرد و فرمود: این وقتى است که دست پاک باشد. سپس کف خود را پر از آب کرد وروى پیشانى ریخت و گفت: «بسم اللّه»و آن را به اطراف محاسن خود روان ساخت‏و یک بار دست خود را بر صورت و پیشانى کشید (تا همه جاى صورت را شست) .

سپس دست چپ را در آب فرو برد و آن را پر کرد و بر آرنج دست راست ریخت وبا دست چپ بر ساق دست راست کشید تا آب به سر انگشتان روان شد. سپس دست‏راست را در آب فرو برد و آن را پر کرد و بر آرنج دست چپ ریخت و دست‏راست را بر ساق دست چپ کشید تا آب به سر انگشتان روان شد. آن‏گاه جلو سر وپشت پاها را با ترى دست چپ و راست مسح کرد.

سپس فرمود: خداوند فرد و یکتاست و عدد فرد را دوست دارد، از این‏رو سه‏مشت آب براى وضوى تو کافى است: یک مشت آب براى صورت، و دو مشت هم‏براى ساقهاى دست؛و با ترى دست راست جلو سر و روى پاى راست را، و با ترى‏دست چپ روى پاى چپ را مسح مى‏کنى.

آن‏گاه فرمود: مردى از امیر مؤمنان علیه السّلام از کیفیت وضوى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله‏پرسید و آن حضرت همین‏گونه براى او بیان داشت ⁽²⁾.252 ابو هریره گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هنگام وضو گرفتن اول طرف‏هاى‏راست خود را مى‏شست.

.253 ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام از مقدار آب وضو پرسیدم، فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با یک مدّ (تقریبا ده سیر) آب وضو مى‏گرفت، و با یک صاع (تقریباسه کیلو گرم) آب غسل مى‏کرد.

.254 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: ما خاندانى هستیم که صدقه بر ما حلال نیست، و دستور داریم که شاداب و پر آب وضو بگیریم، و الاغ را براى جفت‏گیرى برمادیان نمى‏کشیم .

.255 امام صادق علیه السّلام فرمود: مضمضه (آب در دهان گرداندن) و استنشاق (آب در بینى کشیدن) از چیزهایى است که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله سنّت نهاده است.

ملحقات‏

268) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شبها آب وضویش را با دست خود آماده مى‏کرد وبالاى سر مى‏نهاد.

269) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون براى نماز وضو مى‏گرفت سه بار انگشتر خود رادر انگشت مى‏گردانید.

270) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در وضو بر ناصیه ـ یعنى جلو سر که تقریبا یک چهارم‏تمام مساحت سر است ـ مسح مى‏کشید.

271) على علیه السّلام در سفارش به محمّد بن ابى بکر به هنگام اعزام وى به‏حکومت مصر فرمود: براى وضو سه بار آب در دهان بگردان، و سه بار آب در بینى‏بکش، و صورت سپس دست راست و بعد از آن دست چپ را بشوى، آن‏گاه‏[جلو]سر و روى پاها را مسح کن، زیرا من دیدم رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چنین مى‏کرد. . .

272) (نسخه این روایت اختلاف دارد و مراد از آن روشن نیست. )

15آداب و سنن آن حضرت در غسل‏

.258 على علیه السّلام فرمود: غسل کردن در عیدها موجب پاکیزگى کسى است که‏در طلب حوائج خود مى‏رود، و نیز پیروى از سنّت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله است.

.259 امام صادق علیه السّلام فرمود: غسل جمعه سنّتى است که رعایت آن بر هر مرد‏ و زن، در حضر و سفر لازم است ⁽⁴⁾. . . غسل جمعه وسیله پاکیزگى و کفّاره گناهان ازجمعه تا جمعه دیگر است. و علت تشریع غسل جمعه آن است که انصار در ایّام هفته‏به کار شتران آبکش و سایر حیوانات خود سرگرم بودند و چون روز جمعه فرامى‏رسید به مسجد مى‏آمدند و مردم از بوى بد زیر بغلهاى آنان اذیت مى‏شدند، بدین‏جهت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دستور داد تا روزهاى جمعه غسل کنند. این بود که سنّت بر آن‏جارى شد.

.260 امام صادق علیه السّلام فرمود: غسل در روز عید فطر سنّت است.

.261 على علیه السّلام ضمن حدیثى فرمود: پیامبر صلّى اللّه علیه و آله چون دهه آخر ماه مبارک‏رمضان فرا مى‏رسید براى عبادت آماده مى‏شد و دامن همت به کمر زده، از خانه‏بیرون مى‏آمد و در مسجد اعتکاف مى‏نمود و شبها را تا صبح بیدار بود و هر شب بین‏نماز مغرب و عشا غسل مى‏کرد⁽⁵⁾

ملحقات‏

274) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: جبرئیل مرا دستور داد که هنگام غسل جنابت، با انگشت خود داخل ناف را بشویم.

پاورقي‌

[1] مائده/ .6
[2] روایات اهل بیت علیهم السّلام در این مورد مستفیض بلکه متواتر است. (مؤلف)
[3] در روایتى دیگر این اضافه را دارد که«هر دو از یک ظرف غسل مى‏کردند». (مؤلف)
[4] یعنى مستحب مؤکّد است.
[5] به خواست خدا در باب نماز، برخى غسلهاى دیگر ذکر خواهد شد. (مؤلف)