9آداب و سنن آن حضرت در خوردنى‏هاو آشامیدنى‏ها و آداب سفره‏

.166 امام صادق علیه السّلام فرمود: نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چیزى محبوبتر از این نبودکه پیوسته در راه خدا گرسنه و ترسان باشد.

.167 عیص بن قاسم گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: حدیثى از پدربزرگوارتان روایت مى‏شود که فرموده: هرگز رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از زنان گندم سیر نخورد؛آیا این مطلب درست است؟فرمود: نه، بلکه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگز نان گندم نخورد، واز نان جو نیز هرگز سیر نخورد.

.168 یکى از پرسشهایى که آن مرد یهودى شامى از امیر مؤمنان علیه السّلام کرد آن‏است که گفت: مردم پندارند که عیسى علیه السّلام مردى زاهد بود. على علیه السّلام به او فرمود : آرى، چنین بود و محمّد صلّى اللّه علیه و آله از همه پیامبران زاهدتر بود، زیرا آن حضرت علاوه برکنیزهایى که داشت داراى سیزده تن زن (در زمانهاى متفاوت) بود، با این حال‏هیچ‏گاه سفره‏اى از نزد آن حضرت برچیده نشد که در آن طعامى باقى مانده باشد و هرگز نان گندم نخورد و از نان جو نیز سه شبانه روز پیاپى سیر نخورد.

.169 على علیه السّلام فرمود: پیامبر پاک و پاکیزه خود را سرمشق قرار ده. . . که‏پهلویش از همه اهل دنیا لاغرتر، و شکمش از همه آنان تهى‏تر بود. . . با شکم خالى ازدنیا رخت بربست، و با سلامت به سراى آخرت در آمد.

.170 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در حال تکیه دادن غذا نخورد مگر یک بار، آن هم‏پس از یادآور شدن نشست و گفت: خدایا، من بنده و پیامبر تو هستم.

.171 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از روزى که خداوند او را به‏پیامبرى برانگیخت تا روزى که جان او را گرفت در حال تکیه دادن غذا نخورد.

آن حضرت مانند بردگان غذا مى‏خورد و مانند آنان مى‏نشست. گفتم: چرا چنین‏مى‏کرد؟فرمود : براى فروتنى در برابر خداى بزرگ.

.172 ابو خدیجه گوید: در مجلسى که من حاضر بودم بشیر دهان از امام‏صادق علیه السّلام پرسید: آیا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در حالى که بر دست راست یا چپ تکیه کرده‏باشد غذا میل مى‏کرد؟فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هیچ‏گاه در حال تکیه دادن بر دست‏راست یا چپ غذا میل نمى‏کرد، بلکه مانند بردگان مى‏نشست. من گفتم: چرا چنین‏بود؟فرمود : براى فروتنى در برابر خداى بزرگ.

.173 امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مانند بردگان غذا مى‏خورد و مانندآنان مى‏نشست. و بر زمین پست غذا مى‏خورد و مى‏خوابید.

.174 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون براى غذا خوردن مى‏نشست، زانوها و قدمهاى‏خود را جمع مى‏کرد آن گونه که نمازگزار دو زانو مى‏نشیند، با این فرق که یکى اززانوها و قدمها را روى زانو و قدم دیگر مى‏نهاد، و مى‏فرمود: همانا من بنده‏ام، مانندبندگان غذا مى‏خورم و مانند آنان مى‏نشینم.

.175 امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون بر سر سفره مى‏نشست‏مانند بندگان مى‏نشست و بر ران چپ خود تکیه مى‏کرد.

.176 ابن عباس گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله روى زمین مى‏نشست، و گوسفندان رابه دست خود مى‏بست، و دعوت غلامان را براى خوردن نان جو مى‏پذیرفت.

.177 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مانند بندگان مى‏نشست و دست‏خود را بر زمین مى‏نهاد (به آن تکیه مى‏کرد ⁽¹⁾) ، و با سه انگشت غذا مى‏خورد. وفرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله این چنین غذا میل مى‏کرد نه مانند جبّاران که با دو انگشت غذامى‏خورند.

.178 امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پس از غذا خوردن، انگشتان خودرا مى‏لیسید.

.179 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگاه انار مى‏خورد کسى را در آن شرکت نمى‏داد.

.180 پیامبر صلّى اللّه علیه و آله از هرگونه غذا میل مى‏کرد، و هر غذایى را که خداوند براى‏او حلال کرده بود با خانواده و پیشکاران خود مى‏خورد، و نیز با کسانى که ایشان رادعوت مى‏کردند بر روى زمین و یا هرچه فرش نموده بودند مى‏نشست و از هرغذایى که داشتند با آنان میل مى‏فرمود، مگر آنکه مهمانى براى آنان برسد که بامهمان غذا مى‏خورد. و بهترین غذا نزد آن حضرت غذایى بود که شرکت کنندگان درآن بیشتر باشند.

.181 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون با مردم غذا مى‏خوردنخستین کسى بود که دست به غذا دراز مى‏کرد و آخرین کسى بود که دست‏بر مى‏داشت تا مردم هم‏[شرم نکنند و]غذا بخورند.

.182 على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هنگامى که نزد قومى افطار مى‏کرد مى‏فرمود: روزه داران نزد شما افطار کردند، نیکان از غذاى شما خوردند وبرگزیدگان بر شما درود فرستادند و در حق شما دعا کردند.

.183 امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: شام پیامبران پس از نماز عشا بوده است، شمانیز شام خوردن را ترک نکنید، زیرا ترک آن باعث خرابى بدن است.

.184 امام صادق علیه السّلام فرمود: ظرف طعامى که در آن‏[علاوه بر سایر غذاها]خرما باشد نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله نیاوردند مگر آنکه از خرما شروع مى‏کرد.

.185 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله میان هر دو لقمه حمد خدا مى‏کرد.

.186 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگاه خرما مى‏خورد هسته آن را پشت دست مى‏نهادسپس به سویى پرتاب مى‏کرد.

.187 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگاه شیر مى‏نوشید مضمضه مى‏کرد و مى‏فرمود: شیرچربى دارد.

.188 وهب بن عبد ربّه گوید: امام صادق علیه السّلام را دیدم خلال مى‏کرد، چون به‏ایشان نگاه کردم فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله خلال مى‏کرد؛خلال دهان را پاکیزه مى‏کند .

.189 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با هر چه به دستش مى‏رسید خلال مى‏کرد، مگر با برگ‏درخت خرما و چوب تو خالى گیاهان (زیرا اینها خرد شده، مى‏شکند و لاى دندان‏مى‏ماند) .

.190 پیامبر صلّى اللّه علیه و آله هرگاه آب مى‏نوشید اول«بسم اللّه»مى‏گفت. . . و آب رامى‏مکید و آن را به یک نفس نمى‏نوشید، و مى‏فرمود: درد کبد از آب را به یک‏نفس خوردن حاصل مى‏شود.

.191 ابن مسعود گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در هنگام خوردن آب از ظرف آن‏را با سه نفس مى‏نوشید و در هر نفس«بسم اللّه»مى‏گفت، و در آخر شکر خدامى‏نمود.

.192 ابن عباس گوید: دیدم رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با دو نفس آب نوشید.

.193 على علیه السّلام فرمود: بارها پیامبر صلّى اللّه علیه و آله را زیر نظر گرفتم دیدم هنگام نوشیدن‏آب آن را با سه نفس مى‏نوشید و در هر نفس«بسم اللّه»مى‏گفت و در آخر حمدخدا مى‏کرد. از سبب آن پرسیدم، فرمود: یا على، «حمد»براى اداى شکر خدا، و«بسم اللّه»براى ایمنى از درد است.

.194 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در هنگام آب خوردن در ظرف آب نفس نمى‏کشید، بلکه هر وقت مى‏خواست نفس بکشد ظرف را از دهان دور مى‏داشت.

.195 على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون براى«استشفا»در آبى دعامى‏خواند ظرف را نزدیک دهان مى‏برد و تا آنجا که خدا مى‏خواست به آن دعامى‏خواند ولى در آن آب دهان نمى‏انداخت.

.196 امام باقر علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علیه السّلام ایستاده آب مى‏خورد. روزى ازبقیه آب وضوى خویش در حالى که ایستاده بود نوشید، سپس رو به امام حسن علیه السّلام‏کرد و فرمود: اى پسرکم، جدّت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله را دیدم که چنین کرد.

.197 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله خرماى نورس و پیه درخت خرما را با خرما مى‏خورد، و مى‏فرمود: شیطان ـ لعنه اللّه ـ سخت به خشم مى‏آید و مى‏گوید: آدمیزاده زنده‏ماند تا کهنه را با تازه خورد!

.198 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون گوشت مى‏خورد سر خود را به سوى آن پایین‏نمى‏برد، بلکه گوشت را به سوى دهان بالا مى‏آورد و آن را به دندان پاره مى‏کرد. . . وهرگاه گوشت مى‏خورد به خصوص دستهاى خویش را خوب مى‏شست، آن‏گاه‏دست تر را به صورت مى‏کشید.

.199 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هر گونه غذایى را میل مى‏فرمود.

.200 پیامبر صلّى اللّه علیه و آله همه نوع غذا را مى‏خورد. . . و خیار را با خرما مى‏خورد، ومحبوبترین میوه‏ها نزد آن حضرت هندوانه و انگور بود. هندوانه را با خربزه و گاه باشکر و بسیارى اوقات با خرما میل مى‏کرد. . . و در فصل خرما روزه را با خرما افطار مى‏نمود. اکثرا انگور را دانه‏دانه میل مى‏نمود. آن حضرت پنیر هم مى‏خورد. . . وچون خرما مى‏خورد روى آن آب مى‏نوشید و بیشتر خوراکش خرما و آب بود. شیرو خرما و حلیم مى‏خورد . گوشت را از همه چیز بیشتر دوست داشت. کدو را دوست‏داشت به ویژه کدو حلوایى که آن را زودتر از هر چیز از سینى غذا بر مى‏گرفت.

گوشت مرغ و حیوانات وحشى حلال گوشت و پرندگان و نیز نان و روغن و سرکه وکاسنى و ریحان کوهى و کلم نیز میل مى‏کرد.

.201 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله خیار را با نمک مى‏خورد.

.202 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از گوشت پرنده شکار شده مى‏خورد ولى خود در پى‏شکار نمى‏رفت و به دست خود شکار نمى‏نمود و دوست داشت که دیگران براى‏آن حضرت شکار کنند و بیاورند تا میل کند.

.203 امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از گوشت، ماهیچه دست رادوست داشت.

.204 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله عسل را بسیار دوست داشت.

.205 سلیمان بن جعفر جعفرى گوید: بر حضرت امام رضا علیه السّلام وارد شدم ودر برابر آن حضرت خرماى برنى بود که با جدّ و اشتهاى کامل از آن مى‏خورد، و به‏من فرمود: اى سلیمان، نزدیک بیا و بخور. من هم با آن حضرت از آن خوردم وعرض مى‏کردم: فدایت شوم، مى‏بینم از این خرما با اشتهاى کامل میل مى‏کنید!فرمود: بلى، من آن را بسیار دوست دارم. گفتم: چرا؟فرمود : زیرا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، امیر مؤمنان، امام حسن، امام حسین، امام زین العابدین، امام باقر، امام صادق وپدرم علیهم السّلام همه، خرما را بسیار دوست داشتند و من نیز بسیار خرما دوستم و شیعیان مانیز بسیار خرما دوست‏اند، زیرا از سرشت ما آفریده شده‏اند، و دشمنان ما ـ اى‏سلیمان ـ شراب مست کننده را دوست دارند، زیرا آنان از شعله‏اى از آتش آفریده‏شده‏اند.

.206 امام صادق علیه السّلام فرمود: غذاى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله نان جو بود ـ اگر به آن‏دست مى‏یافت ـ و حلوایش خرما، و هیزمش چوب درخت خرما بود.

.207 امام باقر و امام صادق علیهما السّلام مى‏فرمودند: روى زمین میوه‏اى نزدرسول الله صلّى اللّه علیه و آله محبوبتر از انار نبود. به خدا سوگند چون آن حضرت انار میل مى‏کرددوست داشت کسى با او در آن شرکت نکند.

.208 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله غذاى داغ را نمى‏خورد تا اینکه سرد شود، و مى‏فرمود : خداوند به ما آتش نخورانیده است؛غذاى داغ برکت ندارد، پس آن را سرد کنید.

آن حضرت هنگام غذا خوردن«بسم اللّه»مى‏گفت، و با سه انگشت و از جلوخود غذا مى‏خورد و از جلو کسى دیگر غذا برنمى‏داشت. چون غذا مى‏آوردند پیش‏از دیگران شروع مى‏کرد و سپس دیگران شروع مى‏کردند. و با سه انگشت یعنى‏شست و سبّابه و انگشت وسط دست غذا مى‏خورد، و گاه از انگشت چهارم کمک‏مى‏گرفت. گاه هم با تمام کف دست غذا مى‏خورد، ولى با دو انگشت غذا نمى‏خوردو مى‏فرمود: خوردن با دو انگشت راه و رسم شیطان است.

روزى اصحاب آن حضرت فالوده‏اى آوردند، حضرت با ایشان از آن میل‏فرمود و پرسید: این از چه درست شده است؟گفتند: روغن و عسل را به هم‏مى‏آمیزیم و همین چیزى که مشاهده مى‏فرمایید به دست مى‏آید. فرمود: این غذاى‏پاکیزه‏اى است!آن حضرت نان جو الک نشده را مى‏خورد، و هرگز نان گندم نخورد، و از نان‏جو نیز سیر نخورد، و تا زنده بود بر سر سفره رنگین غذا نخورد. هندوانه و خربزه وانگور مى‏خورد، و نیز خرما را مى‏خورد و هسته‏اش را به گوسفندان مى‏داد. سیر وپیاز و تره و عسل موم‏دار (که بوى بد آن در دهان باقى مى‏ماند) نمى‏خورد.

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگز طعامى را نکوهش نکرد، اگر دوست داشت مى‏خورد واگر دوست نداشت رها مى‏کرد، ولى بر دیگران حرام نمى‏نمود. ظرف غذا را با انگشت پاک مى‏کرد و مى‏فرمود: ته مانده ظرف با برکت‏تر است. و چون از غذاخوردن دست مى‏کشید هر سه انگشت خود را با آن غذا خورده بود یکى پس ازدیگرى مى‏لیسید. پس از غذا دست خود را مى‏شست تا خوب پاک شود. و تنها غذانمى‏خورد.

.209 امام صادق علیه السّلام فرمود: در این میان که امیر مؤمنان علیه السّلام در رحبه کوفه باچند تن از یاران قرار داشت طبق فالوده‏اى براى ایشان هدیه آوردند؛حضرت به‏یاران خود فرمود: دست دراز کنید (و بخورید) آنان دست دراز کردند و آن حضرت‏نیز دست به سوى ظرف دراز نمود، سپس دست خود را عقب کشید و فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله را به یاد آوردم که فالوده نخورد ⁽²⁾، من نیز از خوردن آن کراهت‏دارم.

.210 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگاه غذاى چرب مى‏خورد کمتر آب مى‏نوشید.

عرض شد: یا رسول اللّه، شما کم آب مى‏نوشید!فرمود: این براى غذایم گواراتراست.

.211 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله خوش مى‏داشت که از قدح‏شامى آب بنوشد، و مى‏فرمود: این پاکیزه‏ترین ظرفهاى شماست.

.212 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از قدحهاى شیشه‏اى که از شام مى‏آوردند آب‏مى‏نوشید، و از قدحهاى چوبین و پوستى و سفالى هم آب مى‏نوشید.

.213 پیامبر صلّى اللّه علیه و آله با کف دست هم آب مى‏نوشید؛آب را کف دست‏مى‏ریخت و مى‏فرمود: ظرفى پاکیزه‏تر از دست نیست.

.214 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از دهانه مشکهاى بزرگ و کوچک آب مى‏نوشید، ولى در حال آب خوردن دهانه آن را به بیرون بر نمى‏گردانید، و مى‏فرمود: این کار آب مشک را بدبو مى‏کند.

.215 از مطالبى که ابن طاوس رحمه اللّه در کتاب مهج الدعوات از کتاب زاد العابدین‏درباره کیفیت گرفتن آب نیسان نقل کرده معلوم مى‏شود که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از آن‏آب استفاده مى‏کرده است.

.216 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دو قوچ شاخدار ابلق (سیاه و سفید) در عید قربان ذبح‏مى‏کرد.

.217 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در روز عید قربان دو قوچ ذبح مى‏کرد، یکى از طرف‏خود و دیگرى از طرف‏[نیازمندان‏]امت خود.

ملحقات‏

185) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: ما قومى هستیم که تا گرسنه نشویم غذانمى‏خوریم، و چون غذا خوردیم سیر نمى‏خوریم.

186) ابن عباس گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بسا چند شب پیاپى گرسنه مى‏ماند وشامى براى خود و خانواده‏اش نمى‏یافت، و عمده خوراکش نان جو بود.

187) عایشه گوید: سوگند به خدایى که محمّد صلّى اللّه علیه و آله را به حق برانگیخت ماالک نداشتیم‏[که آرد را الک کنیم و نان الک کرده بخوریم‏]و آن حضرت ازروزى که خداوند او را مبعوث فرمود تا روزى که از دنیا رفت هرگز نانى که آرد آن‏را الک کرده باشند میل نفرمود .

188) انس گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از غذایى که بر طبق و مجمعه نهاده شده‏بود نخورد، و نیز از نان سبوس گرفته (که نان اشرافى آن روز بوده) نخورد. از اوپرسیدند: آنان غذا را بر روى چه مى‏خوردند؟گفت: بر سر سفره.

189) عایشه گوید: هرگز رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شکم را از سیرى پر نکرد.

190) امام باقر علیه السّلام به محمّد بن مسلم فرمود: اى محمّد، شاید پندارى که‏رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از روزى که خداوند او را مبعوث نمود تا روزى که او را قبض روح‏فرمود کسى آن حضرت را ـ اگر چه یک بار ـ دیده باشد که در حال تکیه دادن غذاخورده باشد؟اى محمّد، شاید گمان کنى که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از روزى که خداوند اورا مبعوث نمود تا روزى که او را قبض روح فرمود سه روز پیاپى از نان گندم سیرخورده باشد؟آن‏گاه حضرت پاسخ خود را چنین داد: نه، به خدا سوگند تا روزى که‏خداوند جان او را قبض نمود سه روز پیاپى از نان گندم سیر نخورد. البته نمى‏گویم‏آن حضرت دسترسى به آن نداشت، بلکه گاهى به یک مرد صد شتر مى‏بخشید؛و اگرمى‏خواست بخورد حتما مى‏توانست . همانا جبرئیل سه بار کلید گنجهاى زمین را نزدآن حضرت آورد و او را در انتخاب آن مخیّر ساخت بدون آنکه خداوند چیزى ازپاداش اخرویى که براى او آماده ساخته بکاهد، ولى او در هر بار تواضع و فروتنى‏در برابر پروردگارش را[بر تمام گنجهاى زمین‏]برمى‏گزید. هرگز چیزى از اودرخواست نشد که در پاسخ«نه»بگوید. اگر داشت مى‏بخشید، و اگر نداشت‏مى‏فرمود : به خواست خدا انجام خواهد شد.

191) على علیه السّلام فرمود: پیامبر گرامى صلّى اللّه علیه و آله هرگز سه روز پیاپى از نان گندم سیرنخورد تا به رحمت الهى پیوست.

192) ابو هریره گوید: هرگز رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و خانواده او تا هنگام رحلت‏آن حضرت سه روز پیاپى از نان گندم سیر نخوردند.

193) عایشه گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله تا دم مرگ نشد که سه روز پیاپى از طعام‏سیر شده باشد، و اگر مى‏خواست مى‏توانست خود را سیر کند، ولى گرسنگان دیگر رابر خود مقدم مى‏داشت.

194) هیچ‏گاه دو رنگ غذا در یک لقمه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله جمع نشد، اگرگوشت بود نان نداشت، و اگر نان بود گوشت نداشت.

195) هیچ‏گاه دو نوع غذا نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله جمع نشد مگر آنکه یکى راخود خورد و دیگرى را صدقه داد.

196) ابن خولى ظرفى براى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آورد که در آن شیر و عسل‏ریخته بود. آن حضرت از خوردن آن خوددارى کرد و فرمود: دو نوع نوشیدنى دریک‏جا، و دو ظرف (دو نوع) غذا در یک ظرف؟!پس، از خوردن آن خوددارى‏نمود، سپس فرمود: آن را حرام نمى‏کنم، ولى دوست ندارم در دنیا فخر و مباهات‏کنم و در فرداى قیامت به خاطر بهره‏مندى بیش از حد از دنیا حساب پس بدهم. من‏فروتنى را دوست دارم، زیرا هر که براى خدا فروتنى کند خدایش سربلند گرداند.

197) على علیه السّلام در هنگام شهادت به دخترش امّ کلثوم علیها السّلام فرمود: من‏مى‏خواهم از برادر و پسر عمویم رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پیروى کنم که تا زنده بود هیچ‏گاه‏دو نوع غذا براى او در طبقى نیاوردند.

198) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله تا آنجا که ممکن بود به تنهایى غذا نمى‏خورد.

199) على علیه السّلام در سفارشاتش به کمیل بن زیاد فرمود: اى کمیل، در کیفیت‏غذاى خود زیاد دقت مکن، زیرا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله خیلى در کیفیت غذا دقت نمى‏کرد.

200) از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: آیا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به خانواده خود غذاى‏باب میل و مطبوعشان را مى‏داد؟فرمود: آرى، زیرا هرگاه نفس آدمى غذاى مطبوع‏خود را بیابد به آن قانع شده، آن غذا موجب رشد گوشت و چاقى وى مى‏گردد.

201) امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله کاسه غذا را[با انگشت‏]مى‏لیسید .

202) امام حسن مجتبى علیه السّلام فرمود: دوازده خصلت است که سزاوار است هرمسلمانى آنها را براى غذا خوردن فرا بگیرد، چهار تاى آنها واجب، چهار تا سنّت وچهار تاى دیگر آداب است. . . امّا آنچه سنّت است عبارت است از: بر پاى چپ‏ نشستن، با سه انگشت غذا خوردن و از جلوى خود لقمه برگرفتن ⁽³⁾

203) در حدیث سنّت طعام آمده است: شستن دستها پیش از غذا و بعد ازغذا سنّت است.

204) پیامبر گرامى صلّى اللّه علیه و آله هنگام غذا خوردن به کسى که پیش روى آن حضرت‏بود لقمه تعارف مى‏کرد، و هنگام آب نوشیدن به کسى که در سمت راست او بودآب را تعارف مى‏نمود .

205) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در حال ایستاده و بسا در حال سواره آب مى‏نوشید . وبسا ایستاده از مشگ و کوزه یا هر ظرف دیگر و گاه با دستهاى مبارکش آب‏مى‏نوشید.

206) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با سه نفس آب مى‏نوشید، و هر بار در اول«بسم اللّه»ودر آخر«الحمد للّه»مى‏گفت. بعد از نفس اول مى‏گفت: «الحمد للّه»، و بعد از نفس‏دوم مى‏گفت : «الحمد للّه ربّ العالمین»، و بعد از نفس سوم مى‏گفت: «الحمد للّه ربّ‏العالمین، الرحمن الرحیم».

207) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگاه آب مى‏نوشید مى‏گفت: الحمد للّه الّذى‏لم یجعله اجاجا بذنوبنا، و جعله عذبا فراتا بنعمته«سپاس خدایى را که آن را در اثرگناهان ما تلخ نکرد، و به واسطه نعمت خود آن را شیرین و گوارا قرار داد».

208) پیامبر گرامى صلّى اللّه علیه و آله چون قسمتى از لقمه‏اش را مى‏خورد مى‏گفت: اللّهمّ‏لک الحمد، اطعمت و سقیت و ارویت، فلک الحمد غیر مکفور و لا مودّع‏و لا مستغنى عنک«خداوندا، تو را سپاس که اطعام کردى و نوشاندى و سیراب‏نمودى، پس تو را سپاس بى‏آنکه تو را ناسپاسى کنیم و دست از تو باز داریم و خودرا از تو بى‏نیاز شماریم. »

209) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: سرکه خوب خورشى است. خدایا، سرکه را بر ما مبارک گردان، زیرا که آن خورش پیامبران پیش از من بوده است.

210) امام صادق علیه السّلام فرمود: محبوبترین خورشها نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله سرکه وزیتون بود، و مى‏فرمود: اینها خوراک پیامبران علیهم السّلام است.

211) على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله گوشت کلیه (قلوه) هاى حیوان رانمى‏خورد، بدون آنکه آن را بر دیگران حرام کند، و مى‏فرمود: به خاطر اینکه کلیه‏هابه بول حیوانات نزدیک است.

212) امام صادق علیه السّلام فرمود: از سوى انصار یک سینى بزرگ برنج خدمت‏رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هدیه آوردند، آن حضرت سلمان و مقداد و ابوذر (رضى اللّه عنهم) را هم دعوت کرد و آنان کمى خوردند و زود دست کشیدند، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود : شما که چیزى نخوردید!سپس فرمود: از شما آن کس که بیشتر ما را دوست داردبیشتر نزد ما غذا مى‏خورد.

213) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: اگر مؤمنى مرا براى خوردن سردست و پاچه‏گوسفندى دعوت کند مى‏پذیرم، و این خود از دین محسوب است. و اگر مشرک یامنافقى مرا براى خوردن شترى که نحر کرده دعوت کند نمى‏پذیرم، و این نیز از دین‏محسوب است. خداوند عطا و غذاى مشرکان و منافقان را براى من نخواسته است.

214) مانند روایت .208 است.

215) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هنگام غذا خوردن کفشهاى خود را در آورید، زیرا که این کار سنّت خوبى است و پاها را راحتى مى‏بخشد.

216) امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله گوشت ماهیچه و سردست رادوست داشت و گوشت ران را دوست نمى‏داشت، زیرا این قسمت به محل بول‏حیوان نزدیک است .

217) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگز طعامى را نکوهش نکرد، اگر میل داشت‏مى‏خورد و گرنه ترک مى‏کرد.

218) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله غذا را فوت نمى‏کرد، و در ظرف آب هم نمى‏دمید.

219) سرکه و سبزى بر سر سفره از سنّت است.

220) امام صادق علیه السّلام فرمود: مقدارى حلواى روغن و خرما خدمت‏رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آوردند، آن حضرت میل نکرد، عرض شد: آیا خوردن آن را حرام‏مى‏دانید؟فرمود : نه، ولى خوش ندارم نفسم به اینها تمایل یابد، سپس این آیه راتلاوت فرمود: «شما از خوبیها و خوشیهاى خود در زندگانى دنیاتان بهره‏مند شدید. . . ⁽⁴⁾».

221) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ظرف غذا را براى گربه کج نگاه مى‏داشت‏[تا حیوان‏بتواند راحت از آن بخورد].

222) امام صادق علیه السّلام با پنج انگشت غذا مى‏خورد و مى‏فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله این‏گونه غذا مى‏خورد نه آن‏گونه که جبّاران‏[با دو انگشت‏]مى‏خورند.

223) على علیه السّلام فرمود: ما کشمش و خرما را براى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در ظرف‏آب خیس مى‏کردیم، در روزهاى اول و دوم از آن میل مى‏کرد، و چون رنگ آن‏بر مى‏گشت دستور مى‏داد آن را دور بریزند.

پاورقي‌