 |
|
منازل الآخرة خاتم المحدثين حاج شيخ عباس قمى (ره) - ۲ - و در كتاب من لا يحضره الفقيه است كه چون پسر جناب ابى ذر غفارى (رضى الله عنه ) وفات كرد ابوذر بر سر قبر او ايستاده و دست بر قبر ماليد و گفت : خداى ، تو را رحمت كند اى ذر. به خدا سوگند كه تو نسبت به من نيكوكار بودى و شرط فرزندى را بجا مى آوردى ، والحال كه تو را از من گرفته اند من از تو خشنودم . به خدا سوگند كه از رفتن تو مرا بر من باكى نيست و نقصانى به من نرسيد، و ما لى الى اءحد سوى الله من حاجة ((يعنى بغير از حق تعالى به احدى حاجت ندارم )) و اگر نبود هول مطلع ((يعنى جاهاى هولناك آن عالم كه بعد از مرگ ديده مى شود)) هر آينه خوشحال مى شدم كه به جاى تو رفته باشم ولكن مى خواهم چند روزى تلافى مافات كنم و تهيه آن عالم را ببينم و هر آينه اندوه از تو مرا مشغول ساخته كه كارى كه برايت سودمند باشد انجام دهم سوگند به خدا كه براى مرگ تو گريه نمى كنم و غم مردنت را ندارم تنها غم من حال فرداى تو است . فليت شعرى ما قلت و ما قيل لك پس كاش مى دانستم كه تو چه گفتى و به تو چه گفتند؟ خداوندا حقوقى را كه براى من بر او واجب كرده بودى بر او بخشيدم پس تو هم حقوق خود را كه بر او واجب كرده بودى ببخش چه آنكه تو به جود و كرم از من سزاوارترى .
و از حضرت صادق (ع) منقولست كه چون مؤ من را داخل در قبر كنند نماز در
طرف راست و زكوة در طرف چپ او و بِر يعنى نيكويى و احسان مسلط بر او
شود و صبر او در ناحيه اى قرار گيرد، پس وقتيكه دو ملك سؤ ال بيايند
صبر به نماز و زكوة و بِر گويد: صاحب خود را دريابيد يعنى ميت را
نگاهدارى كنيد پس هر گاه از آن ناتوان شديد من نزد آن هستم . و از حضرت باقر (ع) روايت شده كه براى كسى كه شب بيست و سوم ماه رمضان احياء بدارد و صد ركعت نماز بخواند خداوند هول و هراس از نكير و منكر را از او برطرف مى كند. و از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده كه در خضاب ، چهارده خصلت است كه يكى از آنها آن است كه منكر و نكير از او حيا مى كنند. و دانستى كه اين ، از خواص تربت پاك نجف آنست كه حساب منكر و نكير از كسى كه در آن مدفون است ؛ ساقط است و براى تاءييد آن حكايت زير را مى گويم . ((حكايت :))
((حكايت :)) ((حكايت :))
فصل سوم : منزل هولناك
برزخ از لب اللباب قطب راوندى نقل شده كه در خبر است كه مردگان در هر شب جمعه از ماه رمضان مى آيند پس هر يك از ايشان به آواز گريان فرياد مى زند: اى فرزندان من اى خويشان ! با خيرات خود به ما محبت كنيد خدا شما را رحمت كند، ما را به خاطر بياوريد و ما را فراموشمان مكنيد بر غربت ما رحم كنيد ما در زندان تنگ و تاريك مانده ايم به ما رحم كنيد و دعا و صدقه از ما دريغ نكنيد شايد پيش از آنكه شما مثل ما شويد به شما رحم فرمايد، اى بندگان خدا! سخن ما را بشنويد و ما را فراموش مكنيد اين ثروتى كه در دست شما است روزى در دست ما بود، ما آنها را در راه خدا خرج نكرديم ، پس آنها براى ما وبال شد و منفعت براى ديگران . به ما مهربانى كنيد ولو به يك درهم يا قرص نانى يا پاره اى از چيزى . پس فرياد مى كنند: چقدر نزديك است كه بر نفسهاى خود گريه كنيد و به شما نفعى ندهد چنانكه ما گريه مى كنيم و سودى براى ما ندارد؛ پس كوشش كنيد پيش از آن كه مثل ما شويد. و در جامع الاخبار نقل شده كه بعضى از صحابه پيامبر از آن حضرت نقل كرده كه فرمودند: براى مردگان خود هديه فرستيد؛ ارواح مؤ منين هر جمعه به آسمان دنيا مقابل خانه ها و منزلهاى خود مى آيند و هر يك از ايشان به آواز حزين با گريه فرياد مى كند: اى اهل من و اى پدر من و مادر من و خويشان خود را صدا مى زنند كه با خيرات و يا قرص نانى يا جامه اى بر ما مهربانى كنيد كه خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند پس رسول خدا گريست و ما هم گريه كرديم سپس فرمود اينها برادران دينى شمايند كه زير خاك پوسيده شده اند كه همه آنها در ناز و نعمت بودند پس بر عذاب خود ندا مى كنند و مى گويند: واى بر ما؛ اگر به آنچه كه در دست ما بود انفاق مى كرديم در رضاى خداوند، به شما محتاج نبوديم پس با حسرت و پشيمانى بر مى گردند و فرياد مى كنند: صدقه مردگان را زود بفرستيد. و نيز در آن كتاب از آن حضرت مروى است كه فرمود: هر صدقه كه براى ميتى
بدهى آنرا ملكى در طبقى از نور قرار مى دهد كه شعاع آن درخشان است و مى
رسد به هفت آسمان پس بر لب قبر، مى ايستد و فرياد مى كند:
السلام عليكم يا اهل القبور، اهل شما اين هديه را به سوى شما
فرستادند. پس ميت مى گريد و آن را داخل در قبر خود مى كند و بدان
خوابگاهش فراخ مى شود. پس فرمود: آگاه شويد هر كس با صدقه به مرده
مهربانى كند براى او اجر و ثواب ((احد))
منظور شود. علامه مجلسى (رحمه الله عليه ) در زادالمعاد فرمود: وارثان نبايد مردگان را فراموش كنند زيرا كه دست ايشان از اعمال خير كوتاه گرديده و به فرزندان و خويشان و برادران مؤ من اميدوارند و به احسان ايشان چشم به راهند خصوصا در دعا كردن در نماز شب و بعد از نمازهاى فريضه و در مشاهد مشرفه پدر و مادر را زياده از ديگران بايد دعا كرد و اعمال خير براى ايشان به عمل آورد. و در خبر است كه بسا فرزندى كه در حال حيات پدر و مادر عاق ايشان باشد و بعد از فوت ايشان نيكوكار گردد به سبب اعمال خيرى كه براى ايشان به عمل آورد و مورد عفو خداوند قرار خواهد گرفت . و در حديث صحيح منقولست كه حضرت صادق (ع) در هر شب از براى فرزند خود و در هر روز براى پدر و مادر خود دو ركعت نماز مى كردند و در ركعت اول ((انا انزلناه )) و در ركعت دوم ((انا اعطيناك )) مى خواندند. و به سند صحيح از حضرت صادق (ع) منقول است كه بسا باشد كه ميت در تنگى و شدتى بوده باشد و حق تعالى به او وسعت دهد و تنگى را از او بردارد، پس به او مى گويند كه اين خوشحالى كه به تو روى آورد به سبب نمازيست كه فلان برادر مؤ من براى تو خواند راوى پرسيد: دو ميت را در دو ركعت نماز شريك مى توانم كرد؟ فرمود: بلى . و فرمود كه ميت به خاطر دعا و استغفارى كه براى او مى كنند شاد مى شود چنانچه زنده به خاطر هديه اى كه براى او مى برند شاد مى شود و فرمود: كه در قبر ميت ، نماز و روزه و حج و تصدق و ساير اعمال خير و دعا داخل مى شود، و ثواب آن اعمال براى كسى كه كرده و براى مرده هر دو نوشته مى شود. و در حديث ديگر فرمود: كه هر كه از مسلمانان براى ميتى عمل صالحى انجام
دهد خدا ثواب او را چند برابر گرداند و ميت از آن عمل سود برد. و در
روايتى وارد شده است كه هر گاه شخصى به نيت ميتى تصدقى بكند حق تعالى
جبرائيل را امر مى فرمايد كه با هفتاد هزار ملك به نزد قبر او روند و
هر يك طبقى از نعمتهاى الهيه در دست دارند و به او مى گويند: السلام
عليك اى دوست خدا، اين هديه فلان مؤ من است براى تو پس قبر او روشن مى
شود و حق تعالى هزار شهر در بهشت به او كرامت فرمايد و هزار حورى به او
تزويج فرمايد و هزار حله به او پوشاند و هزار حاجت او را روا كند.
((حكايت :)) در يكى از روزها در خواب ديدم كه گويا در اطاق خود نشسته ام كه ناگاه مرحوم والدم وارد شد. من برخاستم و سلام كردم پس در صدر مجلس نشست و مرا نوازش كرد و در آن وقت بر من معلوم شد كه مرده است ؛ پس استدلال نموده و به او گفتم كه شما در اصفهان وفات كرديد چگونه شد كه شما را در اينجا مى بينم ؟ فرمود: بلى ، لكن بعد از وفات ، ما را در نجف منزل دادند مكان ما الآن در نجف است . گفتم : كه والده نزد شما است ؟ فرمود: نه . وحشت كردم از آنكه گفت نه . فرمود: او در نجف است لكن در مكان ديگر است ؛ آنوقت فهميدم كه پدرم عالم است و محل عالم بالاتر است از محل جاهل ؛ پس سؤ ال كردم از حال آن مرحوم ؛ فرمود: من در ضيق و تنگى بودم و الآن الحمد لله حالم خوب است ، و از آن شدت و تنگى گشايش و فرجى براى من حاصل شد. من از روى تعجب گفتم كه آيا شما هم در ضيق و شدت واقع شديد؟ فرمود: بلى ؛ حاج رضا پسر آقا بابا مشهور به نعلبند، از من طلبى داشت ، از جهت طلب او حال من بد بود كه اصلاح شد پس تعجب من زياد شد و از خواب بيدار شدم با حال ترس و تعجب ، صورت خواب را براى برادرم كه وصى آن مرحوم بود نوشتم و از او درخواست نمودم كه براى من بنويسد كه آيا حاج رضاى مذكور از مرحوم والد طلب دارد يا نه ؟ برادرم براى من نوشت كه من در دفترى كه اسامى طلبكاران بود مراجعه كردم هر چه تفحص كردم اسم اين مرد در آنجا نبود. من دوباره نوشتم كه از خود آن شخص سؤ ال كند. برادرم بعد از آن براى من نوشت كه من از او سئوال كردم گفت : بلى من هيجده تومان از آن مرحوم طلبكارم و غير از خدا هيچكس بر آن آگاه نيست ، و بعد از فوت ايشان از شما پرسيدم كه اسم من در دفتر طلبكاران آن مرحوم هست ؟ شما گفتيد: نه . پس من با خود گفتم كه اگر ادعاى طلب خود كنم قدرت بر اثبات ندارم ؛ چون حجت و بينه نداشتم و اعتماد به آن مرحوم بود كه در دفتر خود ثبت مى كند. معلوم شد كه مسامحه نموده ؛ پس من از وصول طلب خود ماءيوس شدم و اظهار نكردم . پس من صورت خواب شما را براى او نقل كردم و خواستم كه وجه او را بدهم ، گفت : من ذمّه او را برى نمودم و طلب خود را بخشيدم . ((حكايت :)) پس به حرم مشرف شديم و آنچه را قصد داشتيم به عمل آورديم و از اين
جريان قريب بيست سال گذشت و از حال او چيزى به دستم نيامد، و من به
گمان خود فهميدم كه اين عذاب براى او به سبب تقصير او در اموال مردم
باشد و بالجمله چون حق تعالى بر من به زيارت خانه اش منت گذاشت و از
اعمال حج فارغ شديم ، و به مدينه رفتم دچار بيمارى سخت شدم و از حركت
باز ماندم پس من به رفقاى خود التماس كردم كه مرا شست و شو دهيد و
لباسهايم را عوض كنيد و مرا دوش گيريد و به روضه مطهره حضرت رسول صلى
الله عليه و آله ببريد پيش از آنكه مرگ مرا دريابد؛ پس رفقا آنچه را كه
گفته بودم انجام دادند و چون داخل روضه مطهره شدم بيهوش افتادم و
رفقا مرا گذاشتند و پى شغل خود رفتند؛ من در اين مدت در تنگى و بلا و شدت و محنت بودم پس تو از روضه مطهره
بيرون نيامدى مگر آنكه مرا از آن گرفتاريها خلاص كردى و الآن دو روز يا
سه روز است كه مرا به حمام فرستادند و از قذارت و كثافات ، پاكيزه ام
كردند، و حضرت رسول صلى الله عليه و آله اين جامه ها را براى من
فرستاده و حضرت صديقه صلوات الله عليها اين عبا را براى من مرحمت
فرموده و امر من به حمد الله به خوبى و عافيت منجر شد، و من براى
مشايعت تو آمدم تا آن كه تو را بشارت دهم ، پس خوشحال باش كه به سوى
اهل خود سلامت برمى گردى و آنها هم سالم مى باشند. پس بيدار شدم شكر
گويان و خوشحال . ((حكايت :))
پس من صدق خواب را فهميدم ولكن متحير ماندم در معناى كلام آن مرحومه كه
گفته بود: بينيم را شكستند، تا اينكه جنازه اش را آوردند. كفن را از
روى او گشودم ديدم بينى او شكسته شده سبب آن را از حاملين آن پرسيدم
گفتند ما سببش را نمى دانيم جز آنكه در يكى از كاروانسراها تابوت آن
مرحومه را روى تابوتهاى ديگر گذاشته بوديم مالها با هم لگدكارى كردند و
جنازه را به زمين افكندند شايد، در آن وقت اين آسيب به آن مرحومه رسيده
، ديگر غير از اين ما سببى براى آن نمى دانيم . پس من جنازه مادرم را
آوردم حرم حضرت اباالفضل (ع) و مقابل آن جناب گذاشتم و عرض كردم : اى
اباالفضل ! مادر من نماز و روزه اش را نيكو بجا نياورده ، الحال دخيل
تو است پس از او اذيت و عذاب را برطرف كن و بر من است كه پنجاه سال
براى او روزه و نماز بدهم . پس او را دفن كردم و در دادن نماز و روزه
براى او مسامحه شد. مدتى گذشت كه شبى در خواب ديدم كه شور و غوغائى بر
در خانه من است . از خانه بيرون شدم ببينم چيست ؟ ديدم مادرم را بر
درختى بسته اند و به او تازيانه مى زنند. گفتم : براى چه او را مى
زنيد، چه گناهى كرده ؟ گفتند: ما از جانب حضرت ابوالفضل ماءموريم كه او
را بزنيم تا فلان مبلغ پول بدهد. من داخل خانه شدم و پول را آوردم و به
ايشان دادم و مادرم را از درخت باز كردم و به منزل بردم و مشغول به
خدمت او شدم . پس چون بيدار شدم حساب كردم آن مقدار پولى را كه در خواب
از من گرفتند موافق بود با پول پنجاه سال عبادت ؛ پس من آن مبلغ را
برداشتم و بردم خدمت سيد اجل ميرزا سيد على ، صاحب كتاب
((رياض )) و گفتم : اين پول پنجاه سال
عبادت است ، مستدعيم لطف فرموده براى مادرم بدهيد. ((حكايت :))
مخفى نماند كه اين خواب تصديق مى كند اخبارى را كه وارد شده كه ثواب روزه و نماز و حج و ساير خيرات به ميت مى رسد و آنكه گاهى كه مرده در تنگى و شدت است به واسطه آن اعمال فرجى براى او حاصل مى شود؛ و نيز تصديق مى كند اخبارى را كه فرمودند هيچ مؤ منى نيست كه در شرق و غرب عالم بميرد مگر آنكه روحش را به وادى السلام مى برند؛ و در بعض اخبار است كه گويا مى بينيم ايشان را كه حلقه حلقه نشسته اند و با هم حديث مى گويند. و حاج ملا محمد كرمانشاهى مذكور از علماى اخيار و صلحاى ابرار تهران بوده . ((حكايت :))
مؤ لف گويد اين حكايت را اين خبر كه شيخ صدوق در اول امالى روايت كرده تصديق مى كند و خلاصه اش آن است كه ((قيص بن عاصم منقرى )) با جماعتى از ((بنى تميم )) خدمت حضرت رسول رسيدند و از آن حضرت نصيحتهاى سودمند خواستند آن حضرت ايشان را به كلمات خويش موعظه فرمود از جمله فرمود: اى قيس چاره اى نيست كه بايد همنشينى در قبر داشته باشى تو مرده اى و او زنده است . پس اگر او كريم باشد تو را گرامى خواهد داشت و اگر لئيم و پست باشد تو
را رها خواهد كرد و محشور نخواهى شد مگر با او، مبعوث نشوى مگر با او،
و سؤ ال نخواهى شد مگر از او؛ پس قرار مده آن را مگر صالح ، زيرا كه
اگر صالح باشد با او انس خواهى گرفت و اگر فاسد باشد وحشت نخواهى نمود
مگر از او و او عمل تست . قيس عرض كرد: يا نبى الله ! دوست داشتم كه
اين موعظه به نظم آورده شود تا ما بر آن افتخار كنيم و بصورت يك سند
براى ما بماند. آن جناب نزد حسان بن ثابت شاعر فرستاد تا اين جريان را
به شعر در آورد ولى چون ((صلصال بن دلهمس
)) در مجلس حاضر بود پيش از آنكه حسان بيايد آن
را به نظم كشيد:
شيخ صدوق رحمه الله عليه از حضرت صادق (ع) روايت كرده كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود: روزى حضرت عيسى بن مريم (ع) بر قبرى گذشت كه صاحب آن را عذاب مى كردند پس از يكسال بار ديگر حضرت عيسى از آن جا عبور كرد، ديد عذاب از صاحب آن قبر برداشته شده ؛ پس گفت اى پروردگار من ؛ من بر اين قبر در سال گذشته عبور كردم ديدم صاحب آن در عذاب بود و امسال كه بر او گذشتم مى بينم عذاب از او برداشته شده است ؟ پس وحى رسيد به عيسى (ع) كه يا روح الله ، از براى صاحب اين قبر فرزند صالحى بود كه به حد بلوغ رسيد، پس راهى را اصلاح و درست كرد و يتيمى را پناه و جاى داد پس من او را به خاطر اين عمل كه فرزندش بجا آورد بخشيدم . فصل چهارم : قيامت و شيخ جليل على بن ابراهيم قمى (رحمة الله ) از حضرت امام محمد باقر (ع) روايت كرده كه وقتى حضرت رسول صلى الله عليه و آله نشسته بود و جبرئيل نزد آن حضرت بود كه ناگاه نظر جبرئيل به جانب آسمان افتاد و از ترس ، رنگش مانند زعفران زرد شد؛ پس خود را به رسول خدا چسبانيد و به حضرت پناه برد. پس حضرت رسول به آنجا كه جبرئيل نظرش افتاده بود، نظر افكند ملكى را ديد كه مشرق و مغرب را پر كرده بود. پس آن ملك رو به پيغمبر كرد و گفت يا محمد! من فرستاده خدايم تا تو را خبر دهم كه يا پادشاهى را اختيار كنى يا پيامبرى را؟ پس حضرت به سوى جبرئيل توجه كرد، ديد رنگش به حال اول برگشته و به حال آمده . جبرئيل عرض كرد: بهتر است كه رسول و بنده باشيد. پس پيغمبر گفت : مى خواهم بنده و رسول باشم . پس آن ملك پاى راست را بلند كرد و گذاشت در ميان آسمان دنيا و پاى چپ را بلند كرد و گذاشت در آسمان دوم ، بعد از آن پاى راست را گذاشت در آسمان سوم ؛ به همين نحو رفت تا آسمان هفتم . هر آسمان را يك گام خود كرد و هر چه بالا رفت كوچك تر شد تا آنكه به اندازه مرغ كوچكى شد. پس حضرت به جبرئيل فرمود: ديدم طورى ترسيده بودى كه رنگت تغيير كرده بود. جبرئيل گفت : يا رسول الله مرا ملامت مفرما. آيا دانستيد كه اين ملك كى بود؟ اين اسرافيل حاجب الرب بود و از زمانيكه حق تعالى آسمانها و زمين را خلق فرموده از مكان خود پائين نيامده . من او را ديدم كه به سوى زمين مى آيد، گمان كردم كه براى بر پا كردن
قيامت آمده است پس از ترس قيامت ، رنگم چنان تغيير كرد كه مشاهده
فرموديد. پس چون ديدم كه براى امر قيامت نيامده بلكه حق تعالى چون شما
را برگزيده و به خاطر عظمت شما او را به نزد شما فرستاده ، رنگم به حال
اول برگشت و نفسم به سوى من برگشت . و شيخ مفيد در ارشاد نقل كرده كه چون حضرت رسول صلى الله عليه و آله از غزوه تبوك به مدين مراجعت فرمود، ((عمرو بن معدى كرب )) به خدمت آنحضرت رسيد. حضرت به او فرمود: اسلام بياور اى عمرو تا خدا تو را از فزع اكبر ايمن گرداند يعنى ترسى كه بزرگترين ترسهاست . عمرو گفت : اى محمد صلى الله عليه و آله فزع اكبر كدام است ؛ من كسى هستم كه نمى ترسم . مؤ لف گويد كه از اين كلام معلوم مى شود دليرى و قوت قلب عمرو؛ نقل شده كه او از شَجعان نامى روزگار بوده و بسيارى از فتوحات عجم به دست او واقع شده و شمشير او به صمصامه معروف بود، كه با آن ، به يك ضربت ، پاهاى شتر را از هم جدا مى كرد. و عمر بن الخطاب در زمان خلافت خود از او خواهش كرد كه آن شمشير را نشان او دهد، عمرو آن را حاضر كرد. عمر آن را كشيد و بر محلى زد كه تيزى آنرا امتحان كند ابدا اثر نكرد. عمر آن را دور افكند و گفت : اين چيزى نيست . عمرو گفت : اى امير شما از من شمشير طلبيديد نه بازويى كه آن شمشير را مى زد. عمر از سخن عمرو بدش آمد و او را سرزنش كرد و به قولى او را بزد. و بالجمله چون عمرو گفت من از فزع اكبر نمى ترسم ، حضرت رسول صلى الله
عليه و آله فرمود: اى عمرو چنين نيست كه گمان كرده اى ؛ همانا صيحه اى
بلند خواهد شد كه ميتى نماند مگر آنكه زنده شود و نماند زنده اى مگر
آنكه بميرد، مگر آنها كه خدا خواسته نميرند. پس يك صيحه ديگر برايشان
زده مى شود كه همه زنده مى شوند و صف مى كشند و آسمان شكافته مى شود و
كوهها متلاشى و پراكنده مى شوند و پاره ها از آتش جهنم جدا شود و مانند
كوه ها افكنده شود؛ پس نماند صاحب روحى مگر آنكه دلش كنده شود و گناهش
را ياد كند و مشغول به خود شود مگر كسانى كه خدا خواسته باشد؛ پس كجايى
تو اى عمرو و اين ؟ عمرو گفت : همانا من مى شنوم امرى را كه عظيم و
بزرگ است . و به حدى قيامت هولناك است كه اموات و مردگان در عالم برزخ
و قبر نيز هول و وحشت آن را دارند به نحوى كه بعضى از مردگان كه به
دعاى اولياء خدا زنده شده اند موهايشان تمام سفيد بوده . سبب سپيدى موى
آنها را پرسيدند، گفتند وقتى كه ما را به زنده شدن امر كردند گمان
كرديم كه قيامت بر پا شده و از وحشت و هول قيامت تمامى موهاى ما سپيد
شد.
|
