7 - دائرةالمعارف الحسينيّة.
كرباسي، محمدصادق، لندن. للمركز الحسيني للدراسات، چاپ اول، 1414 ه - 1994 م.
كتاب حاضر نخستين دايرةالمعارف درباره امامحسينعليه السلام است. اين دائرةالمعارف
نه به مفهوم مصطلح و نه به ترتيب حروف الفبا، بلكه به صورت موضوعي است و تا كنون
بيست جلد آن به ايران رسيده است(5). تاريخ انتشار جلد بيستم 1421 ق / 2000 است. و
مسئول و مؤلف آن محمدصادق كرباسي و مقيم لندن است. وي براي اين كار مؤسسهاي
اختصاصي با نام «المركزالحسينيللدراسات» تأسيس كرده است. پيشبيني مؤلف اين است كه
تعداد جلدهاي آن به 500 برسد.
موضوعات اصلي مجلدات آن عبارتاند از: 1 - درآمدي بر اشعار حسيني، در اين مبحث به
تحليل و بررسي كل شعرهاي سرورده شده در رثا يا مدح و ويژگيها و تاريخ و تطور آن
اشعار ميپردازد، 2 - حسين در شعر فصيح، ديوانهاي شعر از سده اول تا پانزدهم قمري
بهترتيب آمده است، 3 - حسينعليه السلام در شعر شرقي و غربي. براي اين موضوع بيست
جلد پيشبيني كرده است و اشعار مهم انگليسي، فرانسوي، ايتاليايي، آلبانيايي، فارسي،
تركي و ديگر زبانها را در اين جلدها تبويب ميكند، 4 - زندگينامه شاعران حسيني، 5
- فرهنگنامه سخنوران حسيني، 6 - كتابشناسي آثار درباره امامحسينعليه السلام، 7 -
فرهنگنامه مقالات و گفتارهايي درباره امام، 8 - فرهنگنامه كساني كه درباره امام
نوشته دارند، 9 - يك جلد به لغزشها و خطاهاي عاشورانگاران پرداخته شده است، 10 -
حسينعليه السلام از ديدگاه قرآن، 11 - حسينعليه السلام از ديدگاه سنت، 12 - سيره
امامحسينعليه السلام، 13 - نسبشناسي امام، 14 - مجموعه احاديث امام، 15 - مجموعه
ادعيه و مناجات حسين، 16 - گفتگوها و احتجاجهاي امام، 17 - ديواناشعار امام، 18 -
داستانهاي امام، 19 - امامحسينعليه السلام در فقه اسلامي، 20 - مكتب امام، 21 -
ابعاد و پيامدهاي نهضت حسيني، 22 - زمينههاي سياسي نهضت امام، 23 - زيارتهاي
امام، 24 - اسناد و عهدنامههاي نهضت امام، 25 - زندگينامه ياران و راويان، 26 -
فرهنگامه راويان و نقلكنندگان حادثه كربلا، 27 - جداشدگان از كاروان امام، 28 -
دوستان و دشمنان، 29 - فرهنگنامه سپاهيان جنگنده با امام، 30 - يزيد و خانداناموي،
31 - ابنزياد و روش تاريك او، 32 - فرهنگنامه كساني كه نامشان حسين است، 33 -
نظريات و گفتههاي بزرگان درباره امام، 34 - نقش نهضتامام در پيدايش قيامهاي
ديگر، 35 - الهامها و پيامهاي نهضت امام، 36 - حسينعليه السلام در آداب و رسوم
محلي، 37 - يادداشتهاي حسيني، 38 - روزشمار حادثهها و پيشامدهاي كربلا، 39 -
داستانها و لطيفهاي الهامگرفته از كربلا، 40 - فرهنگنامه اماكن و شهرها، 41 -
شعائرحسيني، 42 - تحقيقات تاريخي، 43 - معجزات و كرامات او، 44 - رؤي ها و
خوابهايي درباره امام، 45 - فرهنگنامه مؤسسات حسيني، 46 - فرهنگنامه موقوفات
حسيني، 47 - حسين در نوآوريهايهنري، 48 - پژوهشي درباره شهر كربلا، 49 -
آرامگاههايامام و اهلبيت و ياران او، 50 - شبههها و نقد آنها، 51 - مطالب گوناگون ديگر.
با انتشار همه جلدهاي اين دايرةالمعارف، بزرگترين دايرةالمعارف جهان، يا يكي از
بزرگترين دايرةالمعارفها، به جهان عرضه ميشود. مضافاً اينكه اغلب اطلاعات درباره
امامحسينعليه السلام در يك كتاب گردميآيد و راه را براي شناخت بيشتر آن حضرت
فراهم ميكند.
8 - طوفان خطبهها (خطبه امامحسينعليه السلام، خطبه امامسجادعليه السلام خطبه
حضرتزينبعليها السلام، خطبه حضرتامكلثومعليه السلام).
دهبزرگي، احد، تهران، پيامآزادي، چاپاول، 1379، 120 ص.
اين كتاب به منظور ترويج خطبهخواني در كنار نوحهسرايي و انجام تحقيقات تاريخي
پيرامون حادثهكربلا فراهم آمده است و مشتمل برگزيدهاي از خطبههاي امامحسينعليه
السلام حضرتسجادعليه السلام و زينب و امكلثوم در كربلا و كوفه و شام است. نويسنده
پس از نقل متن عربي و فارسي اين خطبهها، آنها را در قالب شعر نيز ارائه كرده است.
9 - فرهنگ سخنان امامحسينعليه السلام
دشتي، محمد، قم، مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنينعليه السلام، چاپ اول، 1379، ص 751 ص.
مجموعه حاضر، حاوي متن سخنان امامحسينعليه السلام و ترجمه آنها به زبان فارسي
است. مؤلف، احاديث امامحسينعليه السلام را در زمينه موضوعات اخلاقي و معارف فقهي
و موضوعات ديني دستهبندي كرده و طبق حروف الفبا فهرست نموده است. اين كتاب به شيوه
كتب حديثي تدوين يافته است. منابع آن نيز كتب حديثي و تاريخي و كتب شيعه و بعضي از
منابع تاريخ اهلسنت است. برخي از موضوعات مطرح شده در آن چنين است: آزادي؛ آزاد
گذاشتن ياران و همراهان، آگاهي؛ آگاهي از شهادت خويش و ...، آداب، اخلاق، خداشناسي،
ازدواج، بخشندگي، بيعتكردن، پيوند خويشاوندي، امامت، توكل و سادهزيستي، ترس از
خدا، تفسيرقرآن، جهاد، دشمنشناسي، دعا و نيايش، دفاع از حق، شيعه و شيعيان و ... .
10 - فرهنگعاشورا.
محدثي، جواد، قم، معروف، چاپچهارم، 1387. 512 ص.
كتابحاضر، فرهنگنامه مختصر عاشورا و امامحسينعليه السلام است و در آن بهترتيب
الفبا، اطلاعاتي درباره اشخاص، گروهها، مك نها، حوادث، سنتها، شعائر، آموزشها و
كتابها ارائه شده است. اغلب مدخلهاي كتاب مربوط به اشخاص است و در آن شرح حال
مختصر شهيدان، قاتلان و ديگر افراد مرتبط با واقعهعاشورا آمده است. برخي از
مدخلهاي كتاب، اصلي و برخي ديگر ارجاعي است. بعضي از مدخلهاي كتاب بدين قرار است:
حسينبنعليعليه السلام، زينبعليها السلام، ثاراللَّه، سيدالشهداعليه السلام،
علياصغر، علياكبر، معاويه، يزيدبنمعاويه، اربعين، اسارت، بيعت، تاسوعا، عاشورا،
عزاداري، كربلا، قبر امامحسينعليه السلام، پرچم، تسبيح تربت، خروج مختار،
ذوالجناح، روضه، مداحي، نوحهخوان، كوفيان و هفتادودوتن
11 - لمعاتالحسينعليه السلام (برخي از كلمات و مواعظ امامحسينعليه السلام)
حسينيطهراني، سيدمحمدحسين، تهران، صدرا، 1366، 79 ص.
كتاب لمعاتالحسين يكي از تأليفهاي اين عالمرباني ميباشد و در آن نويسنده به شرح
و توضيح برخي از سخنان، مواعظ و خطبههاي حضرتسيدالشهدا پرداخته و همچنين اين كتاب
حاوي سخنان آن حضرت در شب و صبح و ظهرها عاشورا بوده و به همراه آنها مقتل خود حضرت
نيز آورده شده است. اين قسمت كه شرح پيكار آن حضرت تا لحظه شهادت ميباشد، از مقاتل
و كتب گوناگون جمعآوري گرديده است. بنابراين ميتوان آن را يك مجموعه كامل مقاتل
در اين زمينه به حساب آورد در پايان كتاب نيز شعري از سرورده مؤلف در مدح
امامحسينعليه السلام با اين مطلع نوشته شده است:
نور خدا آيينه حق نما
نور هدا نورحسين است و بس
12 - موسوعة كلمات الامامالحسينعليه السلام
تدوين: گروه حديث پژوهشكده باقرالعلومعليه السلام وابسته به
سازمانتبليغاتاسلامي؛ محمود شريفي، سيدحسينزينالي، محمود احمديان وسيدمحمودمدني،
قم، معروف، 1373، 878 ص.
امامحسينعليه السلام در ميان تمام فرق اسلامي داراي جايگاهي ويژه و مقام و منزلتي
بس بلند است. سخنان و راه و روش او براي همگان حجّت و معتبر است و ميتواند زندگي و
الگوي خوبي براي آن باشد و در برخوردها و مبارزات مود توجه قرار گيرد. «موسوعةكلمات
الامامالحسين» از جمله جامعترين مجموعهاي است كه تا كنون از سخنان
امامحسينعليه السلام گردآوري شده و به چاپ رسيده است. و از همان روز انتشار مورد
توجه پژوهشگران و محققان بوده و بارها تجديد چاپ شده است. اين مجموعه ميتواند
مادّه اوليّه براي تفسير و تحليل حوادث صدر اسلام، زيرا عصر زندگي
حضرتاباعبداللَّهعليه السلام از مهمترين و شگفتانگيزترين دورانهاي پرفرازونشيب
عصر رسولخداصلي الله عليه وآله وسلم است. آن حضرت در دوران پرتلاطم پس از پيامبر
با همه فتنههايي كه فضاي جامعهاسلامي را همچون شب ظلماني تيرهوتار نموده بود
حضوري چشمگير داشت و پس از آن در دوران خلافت كوتاه اميرالمؤمنين و
امامحسنمجتبيعليه السلام هم در كنار پدرومادر و برادر بزرگوارش بود و در دوران
امامت خويش هم بزرگترينِ حماسهاسلامي را آفريد و سخنان او بهترينِ آئينه براي
انعكاس آن حوادث تلخ و شيرين است. و براي محققان بهترين منبع تبيين و تحليل اين
دوران را فراهم ميآورد. «موسوعةكلمات الامام الحسين» حاوي كليه رواياتي است كه در
منابع حديثي از امام حسينعليه السلام روايت شده است. در نخستين بخش،سخنان حضر بر
اساس زمان مرتب شده يعني سخنان امامحسينعليه السلام در زمان پيامبرصلي الله عليه
وآله وسلم، سخنان امامحسينعليه السلام در زمان امامعليعليه السلام، سخنان
امامحسينعليه السلام در زمان امامحسنعليه السلام و در نهايت سخنان
امامحسينعليه السلام در زمان امامت خود. در بخش دوم، سخنان امامحسينعليه السلام
بر اساس موضوع تنظيم گرديده است. موضوعات كلي عبارتاند از: عقايد، احكام، اخلاق،
دعاها و اشعار. اين موضوعات خود به موضوعات فرعي تقسيم ميشوند. اين اثر ارزشمند با
قلمروان و دقيق(با حذف موارد مشابه) از كتاب توسط آقاي علي مؤيدي با اين مشخصات
ترجمه و منتشر شده است. فرهنگ جامع سخنان امامحسينعليه السلام: ترجمه كتاب
موسوعةكلمات الامام الحسينعليه السلام، قم، معروف، چاپ دوم، 1378، 960 صفحه.
13 - نهجالشهادة
ترجمه و نگارش از احمد فرزانه و تنقيح و اسناد از مرتضي رضوي، قم، مؤسسه نشر فرهنگ
اهلبيتعليهم السلام، چاپاول، 1403 ق. 504 ص.
اين مجموعه به سبك و سياق نهجالبلاغه نوشته شده و شامل خطبهها، نامهها، دعاها و
كلمات قصار امامحسينعليه السلام است.
قرآن و امامحسينعليه السلام
14 ـ الحسين عليه السلام في القرآن (تاويل آيات قرآن درباره سيدالشهدا عليه
السلام)
واحدي، سيدمحمد، مشهد، انتشارات لاهيجي، چاپاول، 1418 ق، 259 صفحه.
در اين نوشتار آن دسته از آيات قرآنكه درباره حضرتامام حسينع يه السلام نازل شده
و يا تأويل به آن حضرت گرديده است را بررسي نموده و نخست آيات قرآن را به ترتيب نقل
كرده و در ذيل آن روايات كه درباره آن آيه آمده توضيح داده است. مجموع آياتي كه
تفسير يا تأويل به امامحسينعليه السلام شده به 128 عدد و روايات نيز به 250 عدد
ميرسد. برخي از عناوين كتاب بدين قرار است: خلقت امامحسينعليه السلام، فضايل
امامحسينعليه السلام، كلمات امامحسينعليه السلام، انبياء و امامحسينعليه
السلام، ملائكه و امامحسينعليه السلام، گريه بر امامحسينعليه السلام، گريه بر
امامحسينعليه السلام، توسل بر امامحسينعليه السلام، مصائب امامحسينعليه
السلام، دشمنان امامحسينعليه السلام، رجعت امامحسينعليه السلام و شيعيان
امامحسينعليه السلام.
در پايان كتاب فهرست موضوعي، فهرست آيات، فهرست منابع و فهرست لغات مشكله يا توضيح
آن آمده است.
15 - همگامي امامحسينعليه السلام با قرآن
دهشيري، حسن؛ جعفري، رحمت، اصفهان، مؤلف، چاپاول، 1377، 188 ص.
اين كتاب، شرح و تفسيري است از عبارت «السلام عليك يا شريك القرآن» كه در زيارت
امامحسينعليه السلام آمده است. مؤلف، ابتدا با استناد به روايات و آيات قرآني
اطلاعاتي درباره خصوصيات امامحسينعليه السلام و قرآن بهدست ميدهد. در پي آن، به
هماهنگي و همسويي ويژگيهاي آن حضرت با قرآن اشاره شده به گونهاي كه به كارگيري و
عمل به آن شرايط جسماني و روحاني را براي نيل به سعادت فراهم ميسازد.
امامحسينعليه السلام و حضرت مهدي(عج)
16 ـ با حسين عليه السلام تا مهدي عج الله تعالی فرجه الشریف .
حسيني، مجتبي، تهران، كتاب نيستان، چاپ اوّل، 1378، 60 ص.
كتابحاضر، حاوي دو جلسه سخنراني از مولف است كه با مضمون حركت و انقلاب
امامحسينعليه السلام در كربلا، ايراد شده است. در اين سخنرانيها، با استناد به
منابع فقهي و ديني، حركت امامحسينعليه السلام و ارتباط آن با قيام امامزمان(عج)
بررسي و تبيين ميگردد.
17 - رابطه و توجّهات امامزمان(عج) با امامحسينعليه السلام و شيفتگانش.
موسويمطلق، عباس، قم، نجبا، چاپاول 1380، 176 ص.
مجموعه حاضر مشتمل بر داستانها و حكايتهاي واقعي از توجهات امامزمان(عج) به
امامحسينعليه السلام و شيفتگان آن حضرت است كه با عناويني از اين دست ب طبع رسيده
است: چگونگي بازشدن راه ملاقات سيدعبدالكريم كفاش، امامزمان(عج) و كمك به زوار
امامحسينعليه السلام، سفارش حضرت به زيارتعاشورا، كمك حضرت به زائر
امامحسينعليه السلام، امام زمان(عج) حامل پيام امامحسينعليه السلام، و
امامزمان(عج) در حرم امامحسينعليه السلام.
18 - حماسه عاشورا به بيان حضرتمهديعليه السلام
برنجيان، جلال، تهران، مؤسسه تحقيقات و انتشارات طور، چاپپنجم، 1378، 232 ص.
درباره شخصيت والاي حسينبنعليعليه السلام و ياران جانباختهاش كتابهاي فراواني
نگاشته شده. و هر نويسنده به فراخور توان و گستردگي تحقيقاتش بر آن شده است كه
گوشهاي از سيماي سيدشهيدان حضرت اباعبداللَّهعليه السلام را ترسيم نمايد. و جمعي
نيز از اين كار سربلند بيرون آمدهاند. ليكن در ميان تمامي اين آثار جاي كتابي كه
به بيان فرزند برومند حضرت اباعبداللَّهحسينعليه السلام حجت خدا در زمين حضرت
حجةبنالحسنعليه السلام خالي بود از اين رو نويسنده تلاش خويش را بر آن داشت كه از
ميان مواريث اسلامي، سخنان حضرتش را درباره امامحسينعليه السلام استخراج نمايد كه
در دو بخش: زيارات و توقيعات، ديدارها و رؤياها، ... .
نويسنده، به رواياتي پرداخته كه مشايخ بزرگ شيعه و محدثان و الا تبار اماميّه آنها
را در آثار خويش نقل كردهاند. و در نقل مطالب، مؤلف تلاش نموده كه حتيالمقدور
تمامي متون احاديث نقل شود.
19 - حنانه: ده كوتاهنوشت خطاب به امامزمان(عج) درباره خود ايشان، امام حسينعليه
السلام و عاشوراييان.
كربلائي لو، مرتضي، قم، موسسه فرهنگي طه، چاپاول، 1380، 24 ص.
اين جزوه مشتمل بر ده كوتاهنوشت خطاب به امامزمان(عج)، امامحسينعليه السلام و
عاشوراييان است، كه ضمن آن به مصايب و فضايل امامحسينعليه السلام اشاره شده است.
محتواي كلي اين كوتاهنوشتها بر اساس آيات و رواياتي است كه در صفحات پاياني جزوه
درج شده است.
دعاهاي امام حسينعليه السلام
20 ـ أدعية الامام الحسين عليه السلام: الصحيفة الحسينية
خيل، محمدعلي، عربي، بيروت، دارالمرتضي، چاپاول، [1379]، 199 ص
مجموعهاي از دعاهاي امامحسينعليه السلام در مناسبتهاي مختلف و آداب و احكام
زيارت آن حضرت است. كه از كتب دعا و حديث شيعه نقل شده است. برخي از سرفصلهاي آن
چنين است: گوشهاي از سيره امامحسين، دعا در قرآن و احاديث؛ شيعه و آداب دعا كردن؛
دعاهاي منقول از امامحسين؛ فضيلت زيارت امامحسين در ايام عاشورا و اربعين.
21 - بركات دعايعرفه: دعاي امامحسينعليه السلام در روز عرفه.
عزيزي، عباس، قم، سلسله، چاپاول 1379، 96 ص.
در اين كتاب دعاي امامحسينعليه السلام در روزعرفه با ترجمه آن به چاپ رسيده است.
قبل از متن اصلي دعا، مخاطبان اين مطالب را مطالعه ميكنند: فضيلت ماه ذيحجه،
عرافات، كيفيت دعايعرفه امامحسينعليه السلام، اعمال روزعرفه و رواياتي از
حضرتابراهيمعليه السلام و پيامبراكرمصلي الله عليه وآله وسلم درباره عرفه.
22 - شرح دعاي عرفه
فاضل، محمدعلي؛ مقدمه: جلالالدين آشتياني، مشهد، بنياد پژوهشهاي اسلامي، چاپ اول
1378، 296 ص.
در نوشتار حاضر - به زبان عربي - نخست از موضوعاتي چون: ماهيت و حقيقت دعا، انواع و
اقسام دعا، و اجابتدعا سخن به ميان آمده، سپس شرحي از دعايعرفه - منسوب به
امامحسينعليه السلام - فراهم آمده است. از جمله نكاتي كه در اين شرح به آنها
اشاره شده عبارتاند از: اصول عقايد اسلامي، معني حمد، جبر و تفويض، مشيت و اراده
خداوند، رضا به قضاء حق، عصيان در برابر كفر، توحيد و مراحل كمال. مولف در اين شرح
از آيات قرآن، احاديث و سخنان انديشمنداني چون غزالي و فخررازي بهره جسته است.
23 - الصحيفة الحسينيه و مستدركاتها.
شهرستاني، محمدحسين، تهران، موسسة البعثه؛ موسسة الحسينعليه السلام، چاپ اول 1377،
180 ص.
در اين مجموعه، اغلب دعاهايي از امامحسينعليه السلام با متن اصل(عربي) فراهم آمده
است. اين دعاها درباره موضوعات مختلفي چون دعاي در قنوت، بعد از نمازهاي واجب، دعاي
باران، نفرين دشمنان در روزعاشورا، سجده شكر، دعاي صبح و عصر است.
24 - نيايش امامحسينعليه السلام در صحراي عرفات.
جعفري، محمدتقي، مشهد، به نشر، چاپاول 1380؛ 168 ص.
علامه «محمدتقي جعفري» در كتاب، علاوه بر ترجمه دعايعرفه، شرح مختصري از آن را
همراه با متن عربي آن فراهم آورده است.
عزاداري امامحسينعليه السلام
25 ـ احكام عزاداري: احكام مبتلا به بخش اول
دلير، محسن، تهران، پيام معلّم، چاپ اوّل، 1379، 14 ص.
در اين جزوه 27 پرسش مربوط به احكام عزاداري ائمه اطهار بهويژه عزاداري
امامحسينعليه السلام با پاسخ و فتواي مراجع تقليد گرد آمده است.
26 - احياي خاطره عاشورا
استادولي، حسين، تهران، شبر، چاپاول، 1380، ص 96 ص.
«احياي خاطره عاشورا» مشتمل بر مطالبي درباره واقعهعاشورا، همچنين تشويقهاي
امامان معصومعليه السلام براي احياي خاطره اين حادثه جانگداز است. عناوين برخي
مطالب كتاب بدين قرار است: حرمت ماه محرم، گريستن و گرياندن مردم، شعر و
نوحهخواني، زيارت، فلسفه عزاداري بر امامحسينعليه السلام، و انواع آيينهاي
عزاداري امامحسينعليه السلام.
27 - فلسفه عزاداري
محدثي، جواد، قم، وثوق، چاپاول، 1378، 40 ص.
فلسفه و انگيزه عزاداري بر امامحسينعليه السلام همراه با آثار و بركات آن مباحث
عمده كتاب است. مولف، نخست به زمينههاي تاريخي عزاداري، و نقش احياگرانه آن اشاره
ميكند. سپس از تشويق و تاكيد ائمه معصومينعليهم السلام بر عزاداري سخن به ميان
ميآورد. آنگاه آثار و نتايج اجتماعي و سياسي عزاداري را شرح ميدهد. در پايان
كتاب با مقايسهاي ميان عزاداري سنتي و جديد، نقش عزاداري در احياي جامعه تبيين
شدهاست.
28 - كلمه طيّبه
نجابت شيرازي، حسينعلي؛ به كوشش حسين قطميري، شيراز، حوزهعلميه شهيدمحمدحسين
نجابت، چاپدوم 1378، 64 ص.
نويسنده در كتاب حاضر سعي كرده است تا فضيلت گريه و عزاداري بر حضرت
اباعبداللَّهالحسينعليه السلام را بازگو كند. وي با ذكر 34 حديث در موضوع عزاداري
نتيجه ميگيرد كساني كه بر امامحسينعليه السلام عزاداري و گريه كنند گناهانشان
بخشيده ميشود و جايگاه آنها بهشت جاويدان خواهد بود. در پايان قصيدهاي از مصنّف
در همين موضوع ضميمه شده است.
29 - كيميانظر: در عنايات حضرت سيدالشهداعليه السلام به ضميمه شانزده بند مرحوم
آيتاللَّه غروياصفهاني.
موسويمطلق، عباس، قم، سماء، چاپاول، 1380، 156 ص.
در اين مجموعه، داستانها و حكايات پندآموزي درباره فضيلت عزاداري امامحسينعليه
السلام گردآمده است. همچنين به نمونههايي اشاره ميشود كه افراد غيرمسلمان، تحت
تأثير شخصيت امامحسينعليه السلام به مذهب شيعه گرويدهاند. در پايان شانزده بند
در رثاي حضرت سيدالشهدا به طبع رسيده است.
30 - المجالس الفاخرة في م تم العترة الطاهره، و بضمنه «المقدمة الزاهرة لكتاب
المجالس الفاخرة»:
شرفالدين، سيدعبدالحسين، بازنويسي و تحقيق محمود بدري، عربي، قم، موسسه معارف
اسلام، چاپاول 1379، 383 ص.
فلسفه عزاداري و مشروعيت آن بر مردگان و مشرعيت و استحباب عزاداري براي
معصومانعليه السلام، به همراه شرح زندگاني رسولخداصلي الله عليه وآله وسلم،
عليعليه السلام و حسينعليه السلام است.نويسنده، به اثبات مشروعيت عزاداري بر
اموات و نقد ديدگاه مخالفان آن، به روش تاريخي و شيوه حديثي پرداخته و از منابع
حديثي، تاريخي، و كلامي شيعه اماميه و اهلسنت استفاده نموده است. مقدمه كتاب، شامل
سرفصلهاي زير است: گريه بر مردگان مومنان، جواز عزاداري بر آنان، بيان مناقب و
فضايل آنان، برپا كردن مجالس عزا و اندوه و خيرات كردن براي آنان. از جمله سرفصلها
است: سيره و صفات پيامبراسلامصلي الله عليه وآله وسلم، اميرالمؤمنينعليه السلام و
سيره حسينعليه السلام از ولادت تا شهادت.
[پس از احتراق كتابخانه مؤلف اين كتاب توسط «محمود البدري» با نظارت مولف گردآوري و
بازنويسي شده است. مقدمه كتاب در سال 1368 به صورت مستقل تحت عنوان «مقدمة المجالس
الفاخرة في مآتم عترة الطاهره» توسط انتشارات ذكر، منتشر شده است].
31 - محرم ندوشن: پژوهشي پيرامون برگزاري مراسم محرم در ندوشن يزد.
قاسمي ندوشن، حميدرضا، يزد، مصباح، چاپاول 1380، 88 ص.
در اين كتاب آداب عزاداري مردم ندوشن يزد در ايام محرم، تشريح ميشود. عناوين برخي
از اين مراسم عبارتاند از: فانوس بردن، شامبابا، هيئتحر، نخل بستن، گوشت نذر،
شام غريبان، هيات بنياسد، چاووشي، و سقايي.
32 - مردمنگاري مراسم عزاداري ماه محرم در شهرستان بيرجند
بردآبادي، احمد، شعيبي، غلامحسين، تهران، قلم آشنا، چاپاول، 1381، 192 ص.
كتاب حاضر، پژوهشي است درباره مراسم عزاداري ماه محرم در شهرستان بيرجند. در اين
پژوهش، برخي آداب و رسوم عزاداري حسيني از قبيل: سينهزني، زنجيرزني، روضهخواني،
علمگرداني، نخلبندي، مشعلگرداني، سنگزني و تعزيه از منظر مردمشناسي بررسي
ميشود، سپس مكانهاي برگزاري اين مراسم - در شهرستان بيرجند - معرفي ميگردد. كتاب
با اطلاعاتي در باب علامتها و نشانهاي عزاداري، دستهها و هياتهاي عزاداري،
ابزارهاي موسيقي در عزاداري و اشعار و نوحههاي م اسم عزاداري همراه است.
33 - هودج خون: گذري بر عزاداري و نامگذاري شبهاي محرم.
هاديمنش، ابوالفضل، قم، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، 1380، 246 ص.
عاشورا، در كتاب كهن تاريخ، تنها يك نام نيست، بلكه خورشيدي است كه در آسمان بشريت
ميتابد و زندگي را براي همه آفريدههاي خداوند به ارمغان ميآورد. حادثهاي نيست
كه غبار فراموشي بر آن بنشيند و ياد خاطرهاش را از دلها بزدايد كربلا عرصهاي
دارد به نام هودج خون كه «هودج» نماد اسارت است و «خون» نگارينه شهادت و اين دو
فصلهاي مهم عاشورا است. حماسه هميشه جاويد حسيني در خون، ظهور و در اسارت، بروز و
تجلي يافت. كربلا اسوه دارد. اسوه سالخوردگان عارفي چون حبيببنمظاهر، الگوي
جوانان عاشقي همچون قاسمبنالحسينعليه السلام اسوه جوانان كاملي چون علياكبر،
اسوه مادران ايثارگر، خواهران دلسوز، الگوهاي ادب و وفا، شجاعت و غيرت، ولايتپذيري
و توبه، و در يك كلام عاشورا مظهر تمامنماي اسلام نابمحمديصلي الله عليه وآله
وسلم است. اين اثر از سه بخش تشكيل شده است كه داراي هشت فصل ميباشد. در بخشهاي
نخستين اين اثر، با تعريف، پيشينه عزاداري سالارشهيدان، به آداب و رسوم و آموزههاي
آن پرداخته شده است. و سپس به نمونهسازي و ارايه راهكارهايي جهت اشاعه فرهنگ
عزاداري، آسيبشناسي اين موضوع و ارايه ديدگاههاي گوناگون درباره آن ارايه شده است
و در پايان نيز افزون بر انتقادها و پيشنهادهايي درباره اين بحث، به نقش رسانه در
اين راستا توجه شده است.
زيارت امامحسينعليه السلام
34 ـ ادب زيارت، معرفت زائر: آداب زيارت بامعرفت كربلا و حرم هاي مقدس اهل بيت عليهماالسلام.
نيشابوري، عبدالحسين، قم، دليل ماه، چاپاول 1380، 168 ص.
در كتابچه حاضر پس از بيان مفهوم زائر و زيارت، آداب سفر زيارت، آداب ورود به كربلا
و تشرف به حرم حسيني توضيح داده شده، همچنين به آداب بعد از زيارت حرم حسيني و
بازگشت از كربلا اشاره ميشود. در بخشي از كتاب زيارتنامه كربلا با ترجمه فارسي به
طبع رسيده است.
35 - اين زوارالحسينعليه السلام؟
حسيني، مرتضي، قم، طليعهنور، چاپاول 1380، 176 ص.
مجموعه حاضر شامل چهل حديث و داستان در اهميت زيارت حضرتحسينبنعليعليه السلام
همچنين عنايات آن حضرت به زائران ست كه با متن عربي زيارتعاشورا به چاپ رسيده است.
36 - دربارگاه نور: در فضيلت زيارت امامحسينعليه السلام: منتخب تحفه الزائر
مجلسي، محمدباقربنمحمدتقي؛ مصحح؛ محمدحسين صفاخواه، عبدالحسين طالعي، تهران،
ابرون، چاپاول، 1378. 156 ص.
نوشتار حاضر متن كامل باب پنجم كتاب «تحفهالزائر» تاليف «علامهمحمدباقر مجلسي»
است كه در آن، احاديث مربوط به فضيلت زيارت حضرت سيدالشهداعليه السلام با تحقيق و
ذكر مصادر آن گردآمده است. احاديث، ذيل اين عناوين سامان يافته است: اخباري كه
دلالت بر وجوب زيارت آن حضرت ميكند، در ثواب خالص گردانيدن نيت در زيارت آن حضرت،
در بيان آنكه زيارت آن حضرت معادل حج و عمره و جهاد است و ...، در بيان آنكه
زيارت آن حضرت موجب طول عمر و حفظ بدن و مال و زيادتي روزي و برآمدن حاجات است ...،
در بيان آنكه پيغمبران و اوصياي ايشان و ائمه معصومينعليهم السلام به زيارت آن
حضرت ميآيند، در بيان انواع مختلفه ثواب كه در فضيلت زيارت حضرت امامحسينعليه
السلام وارد شده است، و در فضيلت نمازكردن در روضه مقدسه حضرت امامحسينعليه
السلام.
37 - زيارت عتبات عاليات از كربلا تا كربلاي معلا
درخشنده، محمد، ايلام، شركت سياحتي، زيارتي راه كربلا، چاپاول 1377، 68 ص.
كتاب حاضر، راهنمايي است براي زائراني كه قصد دارند به عراق يا ساير عتبات عاليات
مسافرت كنند. درباره زيارتگاههاي شهر كربلا و قبور شهيداني چون حضرت
امامحسينعليه السلام، حضرت ابوالفضلعليه السلام، حبيببنمظاهر، حربنيزيد
رياحي، حضرتقاسم و شهداي ديگر توضيحات مختصري آمده است. همچنين درباره زيارتگاهها
و قبور شهدا در شهرهاي نجفاشرف، كوفه، بغداد، كاظمين و شهر سامرا مطالبي در كتاب
بيان گرديده است. در صفحات پاياني كتاب استانهاي عراق و برخي شهرها و محلات آن
معرفي شده است.
38 - كربلا عرش خدا در بيان چهل حديث از فضايل زيارت قبر امامحسينعليه السلام
شيخزاده، محمدرضا، قم، مولود كعبه، چاپاول، 1377، 96 ص.
در اين مجموعه چهل حديث در باب فضايل زيارت قبر امامحسينعليه السلام به عربي و
فارسي گردآمده است. براي هر يك از احاديث عنواني خاص انتخاب شده است. اين احاديث با
منابع و مآخذ آن همراه است.
زيارت عاشورا
39 ـ آثار و بركات زيارت عاشورا
عزيزي، عباس، قم، سلسله، چاپ اول، 1378، 64 ص.
در اين كتاب، آثار و بركات دنيوي و اخروي خواندن زيارتعاشورا از زبان برخي ائمه
معصومينعليهم السلام و علماي اسلامي همچون: علامهاميني، ميرزاي قمي، شهيدقدوسي،
ميرزاي محلاتي و محمدحسين شيرازي نقل شده است. در پايان كتاب متن كامل زيارت عاشورا
همراه با ترجمه فارسي آن به چاپ رسيده است.
40 - داستانهاي شگفتانگيز از زيارت عاشورا و تربت سيدالشهداعليه السلام
قنبري، حيدر، قم، مهدييار، چاپ اوّل، 1380، 160 ص.
در اين مجموعه 50 داستان درباره فضيلت زيارت عاشورا و تربت سيدالشهدابازگو ميشود.
عناوين برخي از آنها بدين قرار است: شفاي چشم با تربت حسين، عليعليه السلام و تربت
كربلا، شركت حضرت زهراعليها السلام در مجالس زيارت عاشورا، احترام امام زمان(عج) به
تربت سيدالشهدا و توسعه رزق و روزي با زيارت عاشورا.
41 - درسهايي از زيارت عاشورا
محدثي، جواد، قم، محبت، چاپ اوّل، 1377، 78 ص.
در اين اثر، مؤلف ذيل موضوعات گوناگون درسهايي از «زيارت عاشورا» فراهم آورده است.
برخي از اين موضوعات عبارتاند از:
صبر و رضا، تجديد پيمان موالات وسيله تقرب به حق، ولايت خون و شمشير، بخش پاياني
كتاب به ترجمه و متن اصلي زيارت عاشورا اختصاص دارد.
42 - زيارت عاشورا و آثار معجزهآساي آن
رستمي لاهيجاني، ناصر، قم، مجمع ذخائر اسلامي، چاپ اوّل 1377، 368 ص.
كتاب حاضر، متضمن شرح جامعي است از زيارت عاشورا كه به منظور آشنا ساختن خوانندگان
با جلوههاي گوناگون آن فراهم آمده است. علل و اسباب وقوع نهضت عاشورا، همچنين
ديدگاههاي علماي بزرگ شيعه پيرامون اثرات معجزهآساي قرائت اين زيارتنامه از ديگر
مباحث كتاب است.
43 - زيارت عاشورا به انضمام آيةالكرسي
تهران، اورست، چاپ اول، 1376، 48 ص.
كتاب با فضيلت قرائت زيارت امام حسينعليه السلام در روز عاشورا آغاز شدهاست.
آنگاه متن زيارتنامه همراه با ترجمه واژه به واژه آن آورده شده، پس از آن «زيارت
وارث» و «زيارت علي بن الحسينعليه السلام» و «زيارت اميناللّه آمده و در پي آن
«دعاي عهد» حضرت امام عصر(عج) و سه سوره عصر، همزه، و فيل از قرآن كريم و نيز
«آيةالكرسي» و «ان يكاد» ذكر شدهاست. ادعيه و زيارتنامهها ترجمه فارسي دارد.
44 - رح زيارت عاشورا و داستانهاي شگفت آن
خسروي، موسي، مشهد، الف، چاپ اوّل، 1379، 336 ص.
در نوشتار حاضر با استناد به آيات قرآن، احاديث و روايات، شرحي از زيارت عاشورا به
طبع رسيده است. مطالب كتاب با حكايتها و داستانهاي متعددي از ثمرات حاصل از قرائت
و توسل به دعاي زيارت عاشورا همراه است.
45 - عبرتهاي عاشورا در زيارت عاشورا
حيدري، اسماعيل، تهران، ميعاد، چاپ اوّل، 1380، 136 ص.
در نوشتار حاضر با استناد به آيات، احاديث و روايات، دعاي «زيارت عاشورا» شرح و
تفسير شده است. بخشي از كتاب به شرح ويژگيهاي امام حسينعليه السلام و قيام خونين
آن حضرت، مفهوم امامت، كمال نهايي انسان، راههاي
تقرب به خداو تسامح در اسلام اختصاص دارد.
تربت امام حسينعليه السلام
46 ـ خاك آسماني: تحفه الطالبين: در فضيلت و چگونگي استشفاء به تربت عبيرآساي حسيني عليه السلام
امامت، فضلاللّه؛ محقق، ناصر باقريبيدهندي، قم، نورالاصفياء، چاپ اوّل، 1380، 64
ص.
در اين كتاب، مطالب كوتاهي درباره فضيلت و چگونگي شفا گرفتن از تربت مطهر امام
حسينعليه السلام به طبع رسيده است. براي اين منظور، مولف با اشاره به احاديث و
روايات، وقايعي را ذكر ميكند كه حاجتمندان با تاسي به تربت آن بزرگوار شفا
يافتهاند. روايات و احاديث كتاب اغلب از كتابهاي وسائلالشيعه، بحارالانوار، كامل
الزيارات و ثواب الاعمال اقتباس گرديده است.
47 - السجود مفهومه و آدابه و التربة الحسينية
به كوششِ مركز الرسالة، عربي، قم، مؤسسه آلالبيتعليهم السلام لاحياء التراث، چاپ
اوّل، 1378، 113 ص.
نويسنده نخست از مفهوم و آثار سجود سخن گفته، جايگاه عبادي و برتر آنرا از ديدگاه
قرآن و سنت نشان داده، و از سجدههاي پيامبر اسلامصلي الله عليه وآله وسلم و
امامان معصوم شيعه گزارشي به دست داده است. در فصل دوم از انواع سجود: سجدههاي
واجب و مندوب، و از واجبات و مستحبات سجده و نيز از مكروهات سجده سخن به ميان آورده
است. در فصل سوم از اختصاص سجده به خدا بحث كرده، سجده فرشتگان به آدم و سجده آل
يعقوب به يوسف را تأويل و تفسير كرده است. در فصل چهارم (فصل پاياني) از چيزهايي كه
به آنها سجده صحيح است يا نيست و علت سجده بر زمين، و مواضع سجود صحبت كرده و سپس
با تف يل بيشتري از سجده كردن با تربت حسين بن عليعليه السلام سخن به ميان آورده و
تاريخ آنرا در زمان رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم و با استشهاد به تسبيحسازي
از تربت سيدالشهدا حمزة بن عبدالمطلب، جستجو كرده است. اهميت سجده بر تربت امام
حسينعليه السلام و راز بوسيدن آنرا در ميان شيعيان نشان داده است و فتاواي فقهاي
شيعه را در اينباره نقل كرده و فوائد و آثار سجده بر تربت امام حسينعليه السلام
را با نقل روايات يادآوري كرده است.
اربعين امام حسينعليه السلام
48 ـ تحقيقي درباره اول ا ربعين حضرت سيدالشهدا
قاضي طباطبايي، سيدمحمدعلي، قم، بنياد علمي و فرهنگي شهيد آيتاللّه قاضي طباطبايي،
چاپ دوّم، 1369، 963 ص.
شهيد آية اللّه سيدمحمد علي قاضي طباطباييرحمه الله - مؤلف در مقدمه چاپ دوم
مينويسند در تحقيق پيرامون اربعين اول امام حسينعليه السلام از منابع معتبر شيعه
و سني استفاده كرده است و به طور مطلق از منابع غير معتبر استفاده نكرده است. مطلب
مهمي كه نگارنده در پيشگفتار به آن اشاره كرده نقد سخن علامه محدث نوري استكه معتقد
است اربعين اول صورت نگرفته و اسراء در سال 61 ه در اربعين شهدا به كربلا باز
نگشتهاند بلكه اربعين سالهاي بعد به زيارت شهدا آمدهاند. نگارنده معتقد است كه
اسرا در اربعين اول با عنايت به دلايل يقيني و معتبر به زيارت شهدا نايل شدهاند
لذا نظريه علامه نوري را شبهه ناميده است. نگارنده پس از نقد نظريه محدث نوري به
اثبات نظر خود پرداخته و از دلايل عقلي عرفي و نقلي استفاده كرده تانظر خود را ثابت
كند. علاوه بر اين به نقل آرا مختلفي پيرامون اربعين اول و وقايع بعد از عاشورا
پرداخته و به طور عالمانه به نقد و بررسي آنها پرداخته است. اين كتاب در نقد نظريات
مربوط به اربعين ارزش درخوري دارد. علاوه بر مطلب فوق نويسنده به جريانات بعد از
اربعين اول از قبيل سفر حضرت زينب به مصر، دفن سرهاي مبارك شهدا در نجف اشرف و...
پرداخته است.
49 - ميقات نور
حسيني، داوود، قم، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، 1379، 54 ص.
اربعين حسيني در تداوم راه سرخ عاشورا، افشاگر دَدمنشيهاي فرمانروايان اموي و
حقانيّت خط گلگون علوي است. مجموعه حاضر، ويژهنامهاي است كه اربعين حسيني را از
جنبههاي گوناگون مورد بحث و بررسي قرار ميدهد و گوشهاي از پيآمدهاي حادثه عاشورا
را بيان ميدارد. در اين نوشتار به بخشهايي همچون: اربعين در اسلام، زيارت در
اسلام، اولين زايران امام حسينعليه السلام، زيارت امام حسينعليه السلام در تاريخ
شيعه، تأثير اربعين حسيني بر انقلاب اسلامي ايران، عزاداري امام حسينعليه السلام
بر ميخوريم، در پايان نيز برگزيدهاي از ادبيات فارسي درباره اربعين حسيني و
پيشنهادهايي براي برنامهسازان ارايه گرديده است.
چند موضوع ديگر
50 ـ جزاء أعداء و قتله سيدالشهدا عليه السلام في دار الدنيا
ناجي جزايري، سيدهاشم، قم، دارالكتاب الاسلامي، چاپ دوّم، 1379، 471 ص.
موضوع كتاب بيان فرجام دشمنان و كشندگان امام حسينعليه السلام در دنيا است.
نويسنده نام اين افراد را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده و با استنادبه 452 مورد از
احاديث معصومانعليه السلام و اقوال مورخان و صاحبان مقاتل، ابتلاي آنان به انواع
كيفرها را نشان دادهاست.
51 - دست انتقام: داستان جنايت و مجازات جنايتكاران كربلا
صبوري، حسين، قم، لاهيجي، چاپ اوّل، 1378، 112 ص.
در اين كتاب جزئيات وقايع روز عاشورا و چگونگي شهادت امام حسينعليه السلام و
يارانش از زبان ابوخليق نقل شده است. گفتني است ابو خليق از طرف عبيداللّه بن زياد
ماموريت داشت وقايع كربلا را به شكلي حماسي منظوم سازد. قصه شهادت حر، فرجام كار
قاتل علياكبرعليه السلام فرجام كار قاتل قاسم بن الحسنعليه السلام، قصه شهادت
امام حسينعليه السلام، و مجازات عمر سعد از جمله عناوين كتاب است.
