كتابشناسی توصيفی امام حسين (ع)

سلمان حبيبى

- ۸ -


7 - دائرةالمعارف الحسينيّة.

كرباسي، محمدصادق، لندن. للمركز الحسيني للدراسات، چاپ اول، 1414 ه - 1994 م.

كتاب حاضر نخستين دايرةالمعارف درباره امام‏حسين‏عليه السلام است. اين دائرةالمعارف نه به مفهوم مصطلح و نه به ترتيب حروف الفبا، بلكه به صورت موضوعي است و تا كنون بيست جلد آن به ايران رسيده است(5). تاريخ انتشار جلد بيستم 1421 ق / 2000 است. و مسئول و مؤلف آن محمدصادق كرباسي و مقيم لندن است. وي براي اين كار مؤسسه‏اي اختصاصي با نام «المركزالحسيني‏للدراسات» تأسيس كرده است. پيش‏بيني مؤلف اين است كه تعداد جلدهاي آن به 500 برسد.

موضوعات اصلي مجلدات آن عبارت‏اند از: 1 - درآمدي بر اشعار حسيني، در اين مبحث به تحليل و بررسي كل شعرهاي سرورده شده در رثا يا مدح و ويژگي‏ها و تاريخ و تطور آن اشعار مي‏پردازد، 2 - حسين در شعر فصيح، ديوان‏هاي شعر از سده اول تا پانزدهم قمري به‏ترتيب آمده است، 3 - حسين‏عليه السلام در شعر شرقي و غربي. براي اين موضوع بيست جلد پيش‏بيني كرده است و اشعار مهم انگليسي، فرانسوي، ايتاليايي، آلبانيايي، فارسي، تركي و ديگر زبان‏ها را در اين جلدها تبويب مي‏كند، 4 - زندگي‏نامه شاعران حسيني، 5 - فرهنگنامه سخنوران حسيني، 6 - كتاب‏شناسي آثار درباره امام‏حسين‏عليه السلام، 7 - فرهنگنامه مقالات و گفتارهايي درباره امام، 8 - فرهنگنامه كساني كه درباره امام نوشته دارند، 9 - يك جلد به لغزش‏ها و خطاهاي عاشورانگاران پرداخته شده است، 10 - حسين‏عليه السلام از ديدگاه قرآن، 11 - حسين‏عليه السلام از ديدگاه سنت، 12 - سيره امام‏حسين‏عليه السلام، 13 - نسب‏شناسي امام، 14 - مجموعه احاديث امام، 15 - مجموعه ادعيه و مناجات حسين، 16 - گفتگوها و احتجاج‏هاي امام، 17 - ديوان‏اشعار امام، 18 - داستان‏هاي امام، 19 - امام‏حسين‏عليه السلام در فقه اسلامي، 20 - مكتب امام، 21 - ابعاد و پيامدهاي نهضت حسيني، 22 - زمينه‏هاي سياسي نهضت امام، 23 - زيارت‏هاي امام، 24 - اسناد و عهدنامه‏هاي نهضت امام، 25 - زندگي‏نامه ياران و راويان، 26 - فرهنگامه راويان و نقل‏كنندگان حادثه كربلا، 27 - جداشدگان از كاروان امام، 28 - دوستان و دشمنان، 29 - فرهنگنامه سپاهيان جنگنده با امام، 30 - يزيد و خاندان‏اموي، 31 - ابن‏زياد و روش تاريك او، 32 - فرهنگنامه كساني كه نامشان حسين است، 33 - نظريات و گفته‏هاي بزرگان درباره امام، 34 - نقش نهضت‏امام در پيدايش قيام‏هاي ديگر، 35 - الهام‏ها و پيام‏هاي نهضت امام، 36 - حسين‏عليه السلام در آداب و رسوم محلي، 37 - يادداشت‏هاي حسيني، 38 - روزشمار حادثه‏ها و پيشامدهاي كربلا، 39 - داستان‏ها و لطيف‏هاي الهام‏گرفته از كربلا، 40 - فرهنگنامه اماكن و شهرها، 41 - شعائرحسيني، 42 - تحقيقات تاريخي، 43 - معجزات و كرامات او، 44 - رؤي ها و خواب‏هايي درباره امام، 45 - فرهنگنامه مؤسسات حسيني، 46 - فرهنگنامه موقوفات حسيني، 47 - حسين در نوآوري‏هاي‏هنري، 48 - پژوهشي درباره شهر كربلا، 49 - آرامگاه‏هاي‏امام و اهل‏بيت و ياران او، 50 - شبهه‏ها و نقد آنها، 51 - مطالب گوناگون ديگر.

با انتشار همه جلدهاي اين دايرةالمعارف، بزرگترين دايرةالمعارف جهان، يا يكي از بزرگترين دايرةالمعارفها، به جهان عرضه مي‏شود. مضافاً اين‏كه اغلب اطلاعات درباره امام‏حسين‏عليه السلام در يك كتاب گردمي‏آيد و راه را براي شناخت بيشتر آن حضرت فراهم مي‏كند.

8 - طوفان خطبه‏ها (خطبه امام‏حسين‏عليه السلام، خطبه امام‏سجادعليه السلام خطبه حضرت‏زينب‏عليها السلام، خطبه حضرت‏ام‏كلثوم‏عليه السلام).

ده‏بزرگي، احد، تهران، پيام‏آزادي، چاپ‏اول، 1379، 120 ص.

اين كتاب به منظور ترويج خطبه‏خواني در كنار نوحه‏سرايي و انجام تحقيقات تاريخي پيرامون حادثه‏كربلا فراهم آمده است و مشتمل برگزيده‏اي از خطبه‏هاي امام‏حسين‏عليه السلام حضرت‏سجادعليه السلام و زينب و ام‏كلثوم در كربلا و كوفه و شام است. نويسنده پس از نقل متن عربي و فارسي اين خطبه‏ها، آنها را در قالب شعر نيز ارائه كرده است.

9 - فرهنگ سخنان امام‏حسين‏عليه السلام‏

دشتي، محمد، قم، مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين‏عليه السلام، چاپ اول، 1379، ص 751 ص.

مجموعه حاضر، حاوي متن سخنان امام‏حسين‏عليه السلام و ترجمه آنها به زبان فارسي است. مؤلف، احاديث امام‏حسين‏عليه السلام را در زمينه موضوعات اخلاقي و معارف فقهي و موضوعات ديني دسته‏بندي كرده و طبق حروف الفبا فهرست نموده است. اين كتاب به شيوه كتب حديثي تدوين يافته است. منابع آن نيز كتب حديثي و تاريخي و كتب شيعه و بعضي از منابع تاريخ اهل‏سنت است. برخي از موضوعات مطرح شده در آن چنين است: آزادي؛ آزاد گذاشتن ياران و همراهان، آگاهي؛ آگاهي از شهادت خويش و ...، آداب، اخلاق، خداشناسي، ازدواج، بخشندگي، بيعت‏كردن، پيوند خويشاوندي، امامت، توكل و ساده‏زيستي، ترس از خدا، تفسيرقرآن، جهاد، دشمن‏شناسي، دعا و نيايش، دفاع از حق، شيعه و شيعيان و ... .

10 - فرهنگ‏عاشورا.

محدثي، جواد، قم، معروف، چاپ‏چهارم، 1387. 512 ص.

كتاب‏حاضر، فرهنگنامه مختصر عاشورا و امام‏حسين‏عليه السلام است و در آن به‏ترتيب الفبا، اطلاعاتي درباره اشخاص، گروهها، مك نها، حوادث، سنتها، شعائر، آموزشها و كتابها ارائه شده است. اغلب مدخل‏هاي كتاب مربوط به اشخاص است و در آن شرح حال مختصر شهيدان، قاتلان و ديگر افراد مرتبط با واقعه‏عاشورا آمده است. برخي از مدخل‏هاي كتاب، اصلي و برخي ديگر ارجاعي است. بعضي از مدخل‏هاي كتاب بدين قرار است: حسين‏بن‏علي‏عليه السلام، زينب‏عليها السلام، ثاراللَّه، سيدالشهداعليه السلام، علي‏اصغر، علي‏اكبر، معاويه، يزيدبن‏معاويه، اربعين، اسارت، بيعت، تاسوعا، عاشورا، عزاداري، كربلا، قبر امام‏حسين‏عليه السلام، پرچم، تسبيح تربت، خروج مختار، ذوالجناح، روضه، مداحي، نوحه‏خوان، كوفيان و هفتادودوتن‏

11 - لمعات‏الحسين‏عليه السلام (برخي از كلمات و مواعظ امام‏حسين‏عليه السلام)

حسيني‏طهراني، سيدمحمدحسين، تهران، صدرا، 1366، 79 ص.

كتاب لمعات‏الحسين يكي از تأليفهاي اين عالم‏رباني مي‏باشد و در آن نويسنده به شرح و توضيح برخي از سخنان، مواعظ و خطبه‏هاي حضرت‏سيدالشهدا پرداخته و همچنين اين كتاب حاوي سخنان آن حضرت در شب و صبح و ظهرها عاشورا بوده و به همراه آنها مقتل خود حضرت نيز آورده شده است. اين قسمت كه شرح پيكار آن حضرت تا لحظه شهادت مي‏باشد، از مقاتل و كتب گوناگون جمع‏آوري گرديده است. بنابراين مي‏توان آن را يك مجموعه كامل مقاتل در اين زمينه به حساب آورد در پايان كتاب نيز شعري از سرورده مؤلف در مدح امام‏حسين‏عليه السلام با اين مطلع نوشته شده است:

نور خدا آيينه حق نما
نور هدا نورحسين است و بس‏

12 - موسوعة كلمات الامام‏الحسين‏عليه السلام‏

تدوين: گروه حديث پژوهشكده باقرالعلوم‏عليه السلام وابسته به سازمان‏تبليغات‏اسلامي؛ محمود شريفي، سيدحسين‏زينالي، محمود احمديان وسيدمحمودمدني، قم، معروف، 1373، 878 ص.

امام‏حسين‏عليه السلام در ميان تمام فرق اسلامي داراي جايگاهي ويژه و مقام و منزلتي بس بلند است. سخنان و راه و روش او براي همگان حجّت و معتبر است و مي‏تواند زندگي و الگوي خوبي براي آن باشد و در برخوردها و مبارزات مود توجه قرار گيرد. «موسوعةكلمات الامام‏الحسين» از جمله جامع‏ترين مجموعه‏اي است كه تا كنون از سخنان امام‏حسين‏عليه السلام گردآوري شده و به چاپ رسيده است. و از همان روز انتشار مورد توجه پژوهشگران و محققان بوده و بارها تجديد چاپ شده است. اين مجموعه مي‏تواند مادّه اوليّه براي تفسير و تحليل حوادث صدر اسلام، زيرا عصر زندگي حضرت‏اباعبداللَّه‏عليه السلام از مهمترين و شگفت‏انگيزترين دورانهاي پرفرازونشيب عصر رسول‏خداصلي الله عليه وآله وسلم است. آن حضرت در دوران پرتلاطم پس از پيامبر با همه فتنه‏هايي كه فضاي جامعه‏اسلامي را همچون شب ظلماني تيره‏وتار نموده بود حضوري چشمگير داشت و پس از آن در دوران خلافت كوتاه اميرالمؤمنين و امام‏حسن‏مجتبي‏عليه السلام هم در كنار پدرومادر و برادر بزرگوارش بود و در دوران امامت خويش هم بزرگترينِ حماسه‏اسلامي را آفريد و سخنان او بهترينِ آئينه براي انعكاس آن حوادث تلخ و شيرين است. و براي محققان بهترين منبع تبيين و تحليل اين دوران را فراهم مي‏آورد. «موسوعةكلمات الامام الحسين» حاوي كليه رواياتي است كه در منابع حديثي از امام حسين‏عليه السلام روايت شده است. در نخستين بخش،سخنان حضر بر اساس زمان مرتب شده يعني سخنان امام‏حسين‏عليه السلام در زمان پيامبرصلي الله عليه وآله وسلم، سخنان امام‏حسين‏عليه السلام در زمان امام‏علي‏عليه السلام، سخنان امام‏حسين‏عليه السلام در زمان امام‏حسن‏عليه السلام و در نهايت سخنان امام‏حسين‏عليه السلام در زمان امامت خود. در بخش دوم، سخنان امام‏حسين‏عليه السلام بر اساس موضوع تنظيم گرديده است. موضوعات كلي عبارت‏اند از: عقايد، احكام، اخلاق، دعاها و اشعار. اين موضوعات خود به موضوعات فرعي تقسيم مي‏شوند. اين اثر ارزشمند با قلم‏روان و دقيق(با حذف موارد مشابه) از كتاب توسط آقاي علي مؤيدي با اين مشخصات ترجمه و منتشر شده است. فرهنگ جامع سخنان امام‏حسين‏عليه السلام: ترجمه كتاب موسوعةكلمات الامام الحسين‏عليه السلام، قم، معروف، چاپ دوم، 1378، 960 صفحه.

13 - نهج‏الشهادة

ترجمه و نگارش از احمد فرزانه و تنقيح و اسناد از مرتضي رضوي، قم، مؤسسه نشر فرهنگ اهل‏بيت‏عليهم السلام، چاپ‏اول، 1403 ق. 504 ص.

اين مجموعه به سبك و سياق نهج‏البلاغه نوشته شده و شامل خطبه‏ها، نامه‏ها، دعاها و كلمات قصار امام‏حسين‏عليه السلام است.

قرآن و امام‏حسين‏عليه السلام‏

14 ـ الحسين عليه السلام في القرآن (تاويل آيات قرآن درباره سيدالشهدا عليه السلام)

واحدي، سيدمحمد، مشهد، انتشارات لاهيجي، چاپ‏اول، 1418 ق، 259 صفحه.

در اين نوشتار آن دسته از آيات قرآن‏كه درباره حضرت‏امام حسين‏ع يه السلام نازل شده و يا تأويل به آن حضرت گرديده است را بررسي نموده و نخست آيات قرآن را به ترتيب نقل كرده و در ذيل آن روايات كه درباره آن آيه آمده توضيح داده است. مجموع آياتي كه تفسير يا تأويل به امام‏حسين‏عليه السلام شده به 128 عدد و روايات نيز به 250 عدد مي‏رسد. برخي از عناوين كتاب بدين قرار است: خلقت امام‏حسين‏عليه السلام، فضايل امام‏حسين‏عليه السلام، كلمات امام‏حسين‏عليه السلام، انبياء و امام‏حسين‏عليه السلام، ملائكه و امام‏حسين‏عليه السلام، گريه بر امام‏حسين‏عليه السلام، گريه بر امام‏حسين‏عليه السلام، توسل بر امام‏حسين‏عليه السلام، مصائب امام‏حسين‏عليه السلام، دشمنان امام‏حسين‏عليه السلام، رجعت امام‏حسين‏عليه السلام و شيعيان امام‏حسين‏عليه السلام.

در پايان كتاب فهرست موضوعي، فهرست آيات، فهرست منابع و فهرست لغات مشكله يا توضيح آن آمده است.

15 - همگامي امام‏حسين‏عليه السلام با قرآن‏

دهشيري، حسن؛ جعفري، رحمت، اصفهان، مؤلف، چاپ‏اول، 1377، 188 ص.

اين كتاب، شرح و تفسيري است از عبارت «السلام عليك يا شريك القرآن» كه در زيارت امام‏حسين‏عليه السلام آمده است. مؤلف، ابتدا با استناد به روايات و آيات قرآني اطلاعاتي درباره خصوصيات امام‏حسين‏عليه السلام و قرآن به‏دست مي‏دهد. در پي آن، به هماهنگي و هم‏سويي ويژگي‏هاي آن حضرت با قرآن اشاره شده به گونه‏اي كه به كارگيري و عمل به آن شرايط جسماني و روحاني را براي نيل به سعادت فراهم مي‏سازد.

امام‏حسين‏عليه السلام و حضرت مهدي(عج)

16 ـ با حسين عليه السلام تا مهدي عج الله تعالی فرجه الشریف .

حسيني، مجتبي‏، تهران، كتاب نيستان، چاپ اوّل، 1378، 60 ص.

كتاب‏حاضر، حاوي دو جلسه سخنراني از مولف است كه با مضمون حركت و انقلاب امام‏حسين‏عليه السلام در كربلا، ايراد شده است. در اين سخنراني‏ها، با استناد به منابع فقهي و ديني، حركت امام‏حسين‏عليه السلام و ارتباط آن با قيام امام‏زمان(عج) بررسي و تبيين مي‏گردد.

17 - رابطه و توجّهات امام‏زمان(عج) با امام‏حسين‏عليه السلام و شيفتگانش.

موسوي‏مطلق، عباس، قم، نجبا، چاپ‏اول 1380، 176 ص.

مجموعه حاضر مشتمل بر داستان‏ها و حكايت‏هاي واقعي از توجهات امام‏زمان(عج) به امام‏حسين‏عليه السلام و شيفتگان آن حضرت است كه با عناويني از اين دست ب طبع رسيده است: چگونگي بازشدن راه ملاقات سيدعبدالكريم كفاش، امام‏زمان(عج) و كمك به زوار امام‏حسين‏عليه السلام، سفارش حضرت به زيارت‏عاشورا، كمك حضرت به زائر امام‏حسين‏عليه السلام، امام زمان(عج) حامل پيام امام‏حسين‏عليه السلام، و امام‏زمان(عج) در حرم امام‏حسين‏عليه السلام.

18 - حماسه عاشورا به بيان حضرت‏مهدي‏عليه السلام‏

برنجيان، جلال، تهران، مؤسسه تحقيقات و انتشارات طور، چاپ‏پنجم، 1378، 232 ص.

درباره شخصيت والاي حسين‏بن‏علي‏عليه السلام و ياران جان‏باخته‏اش كتابهاي فراواني نگاشته شده. و هر نويسنده به فراخور توان و گستردگي تحقيقاتش بر آن شده است كه گوشه‏اي از سيماي سيدشهيدان حضرت اباعبداللَّه‏عليه السلام را ترسيم نمايد. و جمعي نيز از اين كار سربلند بيرون آمده‏اند. ليكن در ميان تمامي اين آثار جاي كتابي كه به بيان فرزند برومند حضرت اباعبداللَّه‏حسين‏عليه السلام حجت خدا در زمين حضرت حجةبن‏الحسن‏عليه السلام خالي بود از اين رو نويسنده تلاش خويش را بر آن داشت كه از ميان مواريث اسلامي، سخنان حضرتش را درباره امام‏حسين‏عليه السلام استخراج نمايد كه در دو بخش: زيارات و توقيعات، ديدارها و رؤياها، ... .

نويسنده، به رواياتي پرداخته كه مشايخ بزرگ شيعه و محدثان و الا تبار اماميّه آنها را در آثار خويش نقل كرده‏اند. و در نقل مطالب، مؤلف تلاش نموده كه حتي‏المقدور تمامي متون احاديث نقل شود.

19 - حنانه: ده كوتاه‏نوشت خطاب به امام‏زمان(عج) درباره خود ايشان، امام حسين‏عليه السلام و عاشوراييان.

كربلائي لو، مرتضي، قم، موسسه فرهنگي طه، چاپ‏اول، 1380، 24 ص.

اين جزوه مشتمل بر ده كوتاه‏نوشت خطاب به امام‏زمان(عج)، امام‏حسين‏عليه السلام و عاشوراييان است، كه ضمن آن به مصايب و فضايل امام‏حسين‏عليه السلام اشاره شده است. محتواي كلي اين كوتاه‏نوشت‏ها بر اساس آيات و رواياتي است كه در صفحات پاياني جزوه درج شده است.

دعاهاي امام حسين‏عليه السلام‏

20 ـ أدعية الامام الحسين عليه السلام: الصحيفة الحسينية

خيل، محمدعلي، عربي، بيروت، دارالمرتضي، چاپ‏اول، [1379]، 199 ص‏

مجموعه‏اي از دعاهاي امام‏حسين‏عليه السلام در مناسبتهاي مختلف و آداب و احكام زيارت آن حضرت است. كه از كتب دعا و حديث شيعه نقل شده است. برخي از سرفصل‏هاي آن چنين است: گوشه‏اي از سيره امام‏حسين، دعا در قرآن و احاديث؛ شيعه و آداب دعا كردن؛ دعاهاي منقول از امام‏حسين؛ فضيلت زيارت امام‏حسين در ايام عاشورا و اربعين.

21 - بركات دعاي‏عرفه: دعاي امام‏حسين‏عليه السلام در روز عرفه.

عزيزي، عباس، قم، سلسله، چاپ‏اول 1379، 96 ص.

در اين كتاب دعاي امام‏حسين‏عليه السلام در روزعرفه با ترجمه آن به چاپ رسيده است. قبل از متن اصلي دعا، مخاطبان اين مطالب را مطالعه مي‏كنند: فضيلت ماه ذي‏حجه، عرافات، كيفيت دعاي‏عرفه امام‏حسين‏عليه السلام، اعمال روزعرفه و رواياتي از حضرت‏ابراهيم‏عليه السلام و پيامبراكرم‏صلي الله عليه وآله وسلم درباره عرفه.

22 - شرح دعاي عرفه‏

فاضل، محمدعلي؛ مقدمه: جلال‏الدين آشتياني، مشهد، بنياد پژوهشهاي اسلامي، چاپ اول 1378، 296 ص.

در نوشتار حاضر - به زبان عربي - نخست از موضوعاتي چون: ماهيت و حقيقت دعا، انواع و اقسام دعا، و اجابت‏دعا سخن به ميان آمده، سپس شرحي از دعاي‏عرفه - منسوب به امام‏حسين‏عليه السلام - فراهم آمده است. از جمله نكاتي كه در اين شرح به آنها اشاره شده عبارت‏اند از: اصول عقايد اسلامي، معني حمد، جبر و تفويض، مشيت و اراده خداوند، رضا به قضاء حق، عصيان در برابر كفر، توحيد و مراحل كمال. مولف در اين شرح از آيات قرآن، احاديث و سخنان انديشمنداني چون غزالي و فخررازي بهره جسته است.

23 - الصحيفة الحسينيه و مستدركاتها.

شهرستاني، محمدحسين، تهران، موسسة البعثه؛ موسسة الحسين‏عليه السلام، چاپ اول 1377، 180 ص.

در اين مجموعه، اغلب دعاهايي از امام‏حسين‏عليه السلام با متن اصل(عربي) فراهم آمده است. اين دعاها درباره موضوعات مختلفي چون دعاي در قنوت، بعد از نمازهاي واجب، دعاي باران، نفرين دشمنان در روزعاشورا، سجده شكر، دعاي صبح و عصر است.

24 - نيايش امام‏حسين‏عليه السلام در صحراي عرفات.

جعفري، محمدتقي، مشهد، به نشر، چاپ‏اول 1380؛ 168 ص.

علامه «محمدتقي جعفري» در كتاب، علاوه بر ترجمه دعاي‏عرفه، شرح مختصري از آن را همراه با متن عربي آن فراهم آورده است.

عزاداري امام‏حسين‏عليه السلام‏

25 ـ احكام عزاداري: احكام مبتلا به بخش اول

دلير، محسن، تهران، پيام معلّم، چاپ اوّل، 1379، 14 ص.

در اين جزوه 27 پرسش مربوط به احكام عزاداري ائمه اطهار به‏ويژه عزاداري امام‏حسين‏عليه السلام با پاسخ و فتواي مراجع تقليد گرد آمده است.

26 - احياي خاطره عاشورا

استادولي، حسين، تهران، شبر، چاپ‏اول، 1380، ص 96 ص.

«احياي خاطره عاشورا» مشتمل بر مطالبي درباره واقعه‏عاشورا، همچنين تشويق‏هاي امامان معصوم‏عليه السلام براي احياي خاطره اين حادثه جانگداز است. عناوين برخي مطالب كتاب بدين قرار است: حرمت ماه محرم، گريستن و گرياندن مردم، شعر و نوحه‏خواني، زيارت، فلسفه عزاداري بر امام‏حسين‏عليه السلام، و انواع آيين‏هاي عزاداري امام‏حسين‏عليه السلام.

27 - فلسفه عزاداري‏

محدثي، جواد، قم، وثوق، چاپ‏اول، 1378، 40 ص.

فلسفه و انگيزه عزاداري بر امام‏حسين‏عليه السلام همراه با آثار و بركات آن مباحث عمده كتاب است. مولف، نخست به زمينه‏هاي تاريخي عزاداري، و نقش احياگرانه آن اشاره مي‏كند. سپس از تشويق و تاكيد ائمه معصومين‏عليهم السلام بر عزاداري سخن به ميان مي‏آورد. آن‏گاه آثار و نتايج اجتماعي و سياسي عزاداري را شرح مي‏دهد. در پايان كتاب با مقايسه‏اي ميان عزاداري سنتي و جديد، نقش عزاداري در احياي جامعه تبيين شده‏است.

28 - كلمه طيّبه‏

نجابت شيرازي، حسينعلي؛ به كوشش حسين قطميري، شيراز، حوزه‏علميه شهيدمحمدحسين نجابت، چاپ‏دوم 1378، 64 ص.

نويسنده در كتاب حاضر سعي كرده است تا فضيلت گريه و عزاداري بر حضرت اباعبداللَّه‏الحسين‏عليه السلام را بازگو كند. وي با ذكر 34 حديث در موضوع عزاداري نتيجه مي‏گيرد كساني كه بر امام‏حسين‏عليه السلام عزاداري و گريه كنند گناهانشان بخشيده مي‏شود و جايگاه آنها بهشت جاويدان خواهد بود. در پايان قصيده‏اي از مصنّف در همين موضوع ضميمه شده است.

29 - كيميانظر: در عنايات حضرت سيدالشهداعليه السلام به ضميمه شانزده بند مرحوم آيت‏اللَّه غروي‏اصفهاني.

موسوي‏مطلق، عباس، قم، سماء، چاپ‏اول، 1380، 156 ص.

در اين مجموعه، داستان‏ها و حكايات پندآموزي درباره فضيلت عزاداري امام‏حسين‏عليه السلام گردآمده است. همچنين به نمونه‏هايي اشاره مي‏شود كه افراد غيرمسلمان، تحت تأثير شخصيت امام‏حسين‏عليه السلام به مذهب شيعه گرويده‏اند. در پايان شانزده بند در رثاي حضرت سيدالشهدا به طبع رسيده است.

30 - المجالس الفاخرة في م تم العترة الطاهره، و بضمنه «المقدمة الزاهرة لكتاب المجالس الفاخرة»:

شرف‏الدين، سيدعبدالحسين، بازنويسي و تحقيق محمود بدري، عربي، قم، موسسه معارف اسلام، چاپ‏اول 1379، 383 ص.

فلسفه عزاداري و مشروعيت آن بر مردگان و مشرعيت و استحباب عزاداري براي معصومان‏عليه السلام، به همراه شرح زندگاني رسول‏خداصلي الله عليه وآله وسلم، علي‏عليه السلام و حسين‏عليه السلام است.نويسنده، به اثبات مشروعيت عزاداري بر اموات و نقد ديدگاه مخالفان آن، به روش تاريخي و شيوه حديثي پرداخته و از منابع حديثي، تاريخي، و كلامي شيعه اماميه و اهل‏سنت استفاده نموده است. مقدمه كتاب، شامل سرفصل‏هاي زير است: گريه بر مردگان مومنان، جواز عزاداري بر آنان، بيان مناقب و فضايل آنان، برپا كردن مجالس عزا و اندوه و خيرات كردن براي آنان. از جمله سرفصل‏ها است: سيره و صفات پيامبراسلام‏صلي الله عليه وآله وسلم، اميرالمؤمنين‏عليه السلام و سيره حسين‏عليه السلام از ولادت تا شهادت.

[پس از احتراق كتابخانه مؤلف اين كتاب توسط «محمود البدري» با نظارت مولف گردآوري و بازنويسي شده است. مقدمه كتاب در سال 1368 به صورت مستقل تحت عنوان «مقدمة المجالس الفاخرة في مآتم عترة الطاهره» توسط انتشارات ذكر، منتشر شده است‏].

31 - محرم ندوشن: پژوهشي پيرامون برگزاري مراسم محرم در ندوشن يزد.

قاسمي ندوشن، حميدرضا، يزد، مصباح، چاپ‏اول 1380، 88 ص.

در اين كتاب آداب عزاداري مردم ندوشن يزد در ايام محرم، تشريح مي‏شود. عناوين برخي از اين مراسم عبارت‏اند از: فانوس بردن، شام‏بابا، هيئت‏حر، نخل بستن، گوشت نذر، شام غريبان، هيات بني‏اسد، چاووشي، و سقايي.

32 - مردم‏نگاري مراسم عزاداري ماه محرم در شهرستان بيرجند

بردآبادي، احمد، شعيبي، غلامحسين، تهران، قلم آشنا، چاپ‏اول، 1381، 192 ص.

كتاب حاضر، پژوهشي است درباره مراسم عزاداري ماه محرم در شهرستان بيرجند. در اين پژوهش، برخي آداب و رسوم عزاداري حسيني از قبيل: سينه‏زني، زنجيرزني، روضه‏خواني، علم‏گرداني، نخل‏بندي، مشعل‏گرداني، سنگ‏زني و تعزيه از منظر مردم‏شناسي بررسي مي‏شود، سپس مكان‏هاي برگزاري اين مراسم - در شهرستان بيرجند - معرفي مي‏گردد. كتاب با اطلاعاتي در باب علامت‏ها و نشان‏هاي عزاداري، دسته‏ها و هيات‏هاي عزاداري، ابزارهاي موسيقي در عزاداري و اشعار و نوحه‏هاي م اسم عزاداري همراه است.

33 - هودج خون: گذري بر عزاداري و نامگذاري شب‏هاي محرم.

هادي‏منش، ابوالفضل، قم، مركز پژوهش‏هاي اسلامي صدا و سيما، 1380، 246 ص.

عاشورا، در كتاب كهن تاريخ، تنها يك نام نيست، بلكه خورشيدي است كه در آسمان بشريت مي‏تابد و زندگي را براي همه آفريده‏هاي خداوند به ارمغان مي‏آورد. حادثه‏اي نيست كه غبار فراموشي بر آن بنشيند و ياد خاطره‏اش را از دل‏ها بزدايد كربلا عرصه‏اي دارد به نام هودج خون كه «هودج» نماد اسارت است و «خون» نگارينه شهادت و اين دو فصل‏هاي مهم عاشورا است. حماسه هميشه جاويد حسيني در خون، ظهور و در اسارت، بروز و تجلي يافت. كربلا اسوه دارد. اسوه سالخوردگان عارفي چون حبيب‏بن‏مظاهر، الگوي جوانان عاشقي همچون قاسم‏بن‏الحسين‏عليه السلام اسوه جوانان كاملي چون علي‏اكبر، اسوه مادران ايثارگر، خواهران دلسوز، الگوهاي ادب و وفا، شجاعت و غيرت، ولايت‏پذيري و توبه، و در يك كلام عاشورا مظهر تمام‏نماي اسلام ناب‏محمدي‏صلي الله عليه وآله وسلم است. اين اثر از سه بخش تشكيل شده است كه داراي هشت فصل مي‏باشد. در بخش‏هاي نخستين اين اثر، با تعريف، پيشينه عزاداري سالارشهيدان، به آداب و رسوم و آموزه‏هاي آن پرداخته شده است. و سپس به نمونه‏سازي و ارايه راه‏كارهايي جهت اشاعه فرهنگ عزاداري، آسيب‏شناسي اين موضوع و ارايه ديدگاه‏هاي گوناگون درباره آن ارايه شده است و در پايان نيز افزون بر انتقادها و پيشنهادهايي درباره اين بحث، به نقش رسانه در اين راستا توجه شده است.

زيارت امام‏حسين‏عليه السلام‏

34 ـ ادب زيارت، معرفت زائر: آداب زيارت بامعرفت كربلا و حرم هاي مقدس اهل بيت عليهماالسلام.

نيشابوري، عبدالحسين، قم، دليل ماه، چاپ‏اول 1380، 168 ص.

در كتابچه حاضر پس از بيان مفهوم زائر و زيارت، آداب سفر زيارت، آداب ورود به كربلا و تشرف به حرم حسيني توضيح داده شده، همچنين به آداب بعد از زيارت حرم حسيني و بازگشت از كربلا اشاره مي‏شود. در بخشي از كتاب زيارت‏نامه كربلا با ترجمه فارسي به طبع رسيده است.

35 - اين زوارالحسين‏عليه السلام؟

حسيني، مرتضي، قم، طليعه‏نور، چاپ‏اول 1380، 176 ص.

مجموعه حاضر شامل چهل حديث و داستان در اهميت زيارت حضرت‏حسين‏بن‏علي‏عليه السلام همچنين عنايات آن حضرت به زائران ست كه با متن عربي زيارت‏عاشورا به چاپ رسيده است.

36 - دربارگاه نور: در فضيلت زيارت امام‏حسين‏عليه السلام: منتخب تحفه الزائر

مجلسي، محمدباقربن‏محمدتقي؛ مصحح؛ محمدحسين صفاخواه، عبدالحسين طالعي، تهران، ابرون، چاپ‏اول، 1378. 156 ص.

نوشتار حاضر متن كامل باب پنجم كتاب «تحفه‏الزائر» تاليف «علامه‏محمدباقر مجلسي» است كه در آن، احاديث مربوط به فضيلت زيارت حضرت سيدالشهداعليه السلام با تحقيق و ذكر مصادر آن گردآمده است. احاديث، ذيل اين عناوين سامان يافته است: اخباري كه دلالت بر وجوب زيارت آن حضرت مي‏كند، در ثواب خالص گردانيدن نيت در زيارت آن حضرت، در بيان آن‏كه زيارت آن حضرت معادل حج و عمره و جهاد است و ...، در بيان آن‏كه زيارت آن حضرت موجب طول عمر و حفظ بدن و مال و زيادتي روزي و برآمدن حاجات است ...، در بيان آن‏كه پيغمبران و اوصياي ايشان و ائمه معصومين‏عليهم السلام به زيارت آن حضرت مي‏آيند، در بيان انواع مختلفه ثواب كه در فضيلت زيارت حضرت امام‏حسين‏عليه السلام وارد شده است، و در فضيلت نمازكردن در روضه مقدسه حضرت امام‏حسين‏عليه السلام.

37 - زيارت عتبات عاليات از كربلا تا كربلاي معلا

درخشنده، محمد، ايلام، شركت سياحتي، زيارتي راه كربلا، چاپ‏اول 1377، 68 ص.

كتاب حاضر، راهنمايي است براي زائراني كه قصد دارند به عراق يا ساير عتبات عاليات مسافرت كنند. درباره زيارتگاه‏هاي شهر كربلا و قبور شهيداني چون حضرت امام‏حسين‏عليه السلام، حضرت ابوالفضل‏عليه السلام، حبيب‏بن‏مظاهر، حربن‏يزيد رياحي، حضرت‏قاسم و شهداي ديگر توضيحات مختصري آمده است. همچنين درباره زيارتگاه‏ها و قبور شهدا در شهرهاي نجف‏اشرف، كوفه، بغداد، كاظمين و شهر سامرا مطالبي در كتاب بيان گرديده است. در صفحات پاياني كتاب استانهاي عراق و برخي شهرها و محلات آن معرفي شده است.

38 - كربلا عرش خدا در بيان چهل حديث از فضايل زيارت قبر امام‏حسين‏عليه السلام‏

شيخ‏زاده، محمدرضا، قم، مولود كعبه، چاپ‏اول، 1377، 96 ص.

در اين مجموعه چهل حديث در باب فضايل زيارت قبر امام‏حسين‏عليه السلام به عربي و فارسي گردآمده است. براي هر يك از احاديث عنواني خاص انتخاب شده است. اين احاديث با منابع و مآخذ آن همراه است.

زيارت عاشورا

39 ـ آثار و بركات زيارت عاشورا

عزيزي، عباس، قم، سلسله، چاپ اول، 1378، 64 ص.

در اين كتاب، آثار و بركات دنيوي و اخروي خواندن زيارت‏عاشورا از زبان برخي ائمه معصومين‏عليهم السلام و علماي اسلامي همچون: علامه‏اميني، ميرزاي قمي، شهيدقدوسي، ميرزاي محلاتي و محمدحسين شيرازي نقل شده است. در پايان كتاب متن كامل زيارت عاشورا همراه با ترجمه فارسي آن به چاپ رسيده است.

40 - داستان‏هاي شگفت‏انگيز از زيارت عاشورا و تربت سيدالشهداعليه السلام‏

قنبري، حيدر، قم، مهدي‏يار، چاپ اوّل، 1380، 160 ص.

در اين مجموعه 50 داستان درباره فضيلت زيارت عاشورا و تربت سيدالشهدابازگو مي‏شود. عناوين برخي از آنها بدين قرار است: شفاي چشم با تربت حسين، علي‏عليه السلام و تربت كربلا، شركت حضرت زهراعليها السلام در مجالس زيارت عاشورا، احترام امام زمان(عج) به تربت سيدالشهدا و توسعه رزق و روزي با زيارت عاشورا.

41 - درسهايي از زيارت عاشورا

محدثي، جواد، قم، محبت، چاپ اوّل، 1377، 78 ص.

در اين اثر، مؤلف ذيل موضوعات گوناگون درس‏هايي از «زيارت عاشورا» فراهم آورده است. برخي از اين موضوعات عبارت‏اند از:

صبر و رضا، تجديد پيمان موالات وسيله تقرب به حق، ولايت خون و شمشير، بخش پاياني كتاب به ترجمه و متن اصلي زيارت عاشورا اختصاص دارد.

42 - زيارت عاشورا و آثار معجزه‏آساي آن‏

رستمي لاهيجاني، ناصر، قم، مجمع ذخائر اسلامي، چاپ اوّل 1377، 368 ص.

كتاب حاضر، متضمن شرح جامعي است از زيارت عاشورا كه به منظور آشنا ساختن خوانندگان با جلوه‏هاي گوناگون آن فراهم آمده است. علل و اسباب وقوع نهضت عاشورا، همچنين ديدگاه‏هاي علماي بزرگ شيعه پيرامون اثرات معجزه‏آساي قرائت اين زيارت‏نامه از ديگر مباحث كتاب است.

43 - زيارت عاشورا به انضمام آيةالكرسي‏

تهران، اورست، چاپ اول، 1376، 48 ص.

كتاب با فضيلت قرائت زيارت امام حسين‏عليه السلام در روز عاشورا آغاز شده‏است. آن‏گاه متن زيارت‏نامه همراه با ترجمه واژه به واژه آن آورده شده، پس از آن «زيارت وارث» و «زيارت علي بن الحسين‏عليه السلام» و «زيارت امين‏اللّه آمده و در پي آن «دعاي عهد» حضرت امام عصر(عج) و سه سوره عصر، همزه، و فيل از قرآن كريم و نيز «آيةالكرسي» و «ان يكاد» ذكر شده‏است. ادعيه و زيارت‏نامه‏ها ترجمه فارسي دارد.

44 - رح زيارت عاشورا و داستان‏هاي شگفت آن‏

خسروي، موسي، مشهد، الف، چاپ اوّل، 1379، 336 ص.

در نوشتار حاضر با استناد به آيات قرآن، احاديث و روايات، شرحي از زيارت عاشورا به طبع رسيده است. مطالب كتاب با حكايتها و داستان‏هاي متعددي از ثمرات حاصل از قرائت و توسل به دعاي زيارت عاشورا همراه است.

45 - عبرتهاي عاشورا در زيارت عاشورا

حيدري، اسماعيل، تهران، ميعاد، چاپ اوّل، 1380، 136 ص.

در نوشتار حاضر با استناد به آيات، احاديث و روايات، دعاي «زيارت عاشورا» شرح و تفسير شده است. بخشي از كتاب به شرح ويژگي‏هاي امام حسين‏عليه السلام و قيام خونين آن حضرت، مفهوم امامت، كمال نهايي انسان، راه‏هاي‏

تقرب به خداو تسامح در اسلام اختصاص دارد.

تربت امام حسين‏عليه السلام‏

46 ـ خاك آسماني: تحفه الطالبين: در فضيلت و چگونگي استشفاء به تربت عبيرآساي حسيني عليه السلام‏

امامت، فضل‏اللّه؛ محقق، ناصر باقري‏بيدهندي، قم، نورالاصفياء، چاپ اوّل، 1380، 64 ص.

در اين كتاب، مطالب كوتاهي درباره فضيلت و چگونگي شفا گرفتن از تربت مطهر امام حسين‏عليه السلام به طبع رسيده است. براي اين منظور، مولف با اشاره به احاديث و روايات، وقايعي را ذكر مي‏كند كه حاجت‏مندان با تاسي به تربت آن بزرگوار شفا يافته‏اند. روايات و احاديث كتاب اغلب از كتاب‏هاي وسائل‏الشيعه، بحارالانوار، كامل الزيارات و ثواب الاعمال اقتباس گرديده است.

47 - السجود مفهومه و آدابه و التربة الحسينية

به كوششِ مركز الرسالة، عربي، قم، مؤسسه آل‏البيت‏عليهم السلام لاحياء التراث، چاپ اوّل، 1378، 113 ص.

نويسنده نخست از مفهوم و آثار سجود سخن گفته، جايگاه عبادي و برتر آن‏را از ديدگاه قرآن و سنت نشان داده، و از سجده‏هاي پيامبر اسلام‏صلي الله عليه وآله وسلم و امامان معصوم شيعه گزارشي به دست داده است. در فصل دوم از انواع سجود: سجده‏هاي واجب و مندوب، و از واجبات و مستحبات سجده و نيز از مكروهات سجده سخن به ميان آورده است. در فصل سوم از اختصاص سجده به خدا بحث كرده، سجده فرشتگان به آدم و سجده آل يعقوب به يوسف را تأويل و تفسير كرده است. در فصل چهارم (فصل پاياني) از چيزهايي كه به آنها سجده صحيح است يا نيست و علت سجده بر زمين، و مواضع سجود صحبت كرده و سپس با تف يل بيشتري از سجده كردن با تربت حسين بن علي‏عليه السلام سخن به ميان آورده و تاريخ آن‏را در زمان رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم و با استشهاد به تسبيح‏سازي از تربت سيدالشهدا حمزة بن عبدالمطلب، جستجو كرده است. اهميت سجده بر تربت امام حسين‏عليه السلام و راز بوسيدن آن‏را در ميان شيعيان نشان داده است و فتاواي فقهاي شيعه را در اين‏باره نقل كرده و فوائد و آثار سجده بر تربت امام حسين‏عليه السلام را با نقل روايات يادآوري كرده است.

اربعين امام حسين‏عليه السلام‏

48 ـ تحقيقي درباره اول ا ربعين حضرت سيدالشهدا

قاضي طباطبايي، سيدمحمدعلي، قم، بنياد علمي و فرهنگي شهيد آيت‏اللّه قاضي طباطبايي، چاپ دوّم، 1369، 963 ص.

شهيد آية اللّه سيدمحمد علي قاضي طباطبايي‏رحمه الله - مؤلف در مقدمه چاپ دوم مي‏نويسند در تحقيق پيرامون اربعين اول امام حسين‏عليه السلام از منابع معتبر شيعه و سني استفاده كرده است و به طور مطلق از منابع غير معتبر استفاده نكرده است. مطلب مهمي كه نگارنده در پيشگفتار به آن اشاره كرده نقد سخن علامه محدث نوري استكه معتقد است اربعين اول صورت نگرفته و اسراء در سال 61 ه در اربعين شهدا به كربلا باز نگشته‏اند بلكه اربعين سال‏هاي بعد به زيارت شهدا آمده‏اند. نگارنده معتقد است كه اسرا در اربعين اول با عنايت به دلايل يقيني و معتبر به زيارت شهدا نايل شده‏اند لذا نظريه علامه نوري را شبهه ناميده است. نگارنده پس از نقد نظريه محدث نوري به اثبات نظر خود پرداخته و از دلايل عقلي عرفي و نقلي استفاده كرده تانظر خود را ثابت كند. علاوه بر اين به نقل آرا مختلفي پيرامون اربعين اول و وقايع بعد از عاشورا پرداخته و به طور عالمانه به نقد و بررسي آنها پرداخته است. اين كتاب در نقد نظريات مربوط به اربعين ارزش درخوري دارد. علاوه بر مطلب فوق نويسنده به جريانات بعد از اربعين اول از قبيل سفر حضرت زينب به مصر، دفن سرهاي مبارك شهدا در نجف اشرف و... پرداخته است.

49 - ميقات نور

حسيني، داوود، قم، مركز پژوهش‏هاي اسلامي صدا و سيما، 1379، 54 ص.

اربعين حسيني در تداوم راه سرخ عاشورا، افشاگر دَدمنشي‏هاي فرمانروايان اموي و حقانيّت خط گلگون علوي است. مجموعه حاضر، ويژه‏نامه‏اي است كه اربعين حسيني را از جنبه‏هاي گوناگون مورد بحث و بررسي قرار ميدهد و گوشه‏اي از پي‏آمدهاي حادثه عاشورا را بيان مي‏دارد. در اين نوشتار به بخش‏هايي همچون: اربعين در اسلام، زيارت در اسلام، اولين زايران امام حسين‏عليه السلام، زيارت امام حسين‏عليه السلام در تاريخ شيعه، تأثير اربعين حسيني بر انقلاب اسلامي ايران، عزاداري امام حسين‏عليه السلام بر مي‏خوريم، در پايان نيز برگزيده‏اي از ادبيات فارسي درباره اربعين حسيني و پيشنهادهايي براي برنامه‏سازان ارايه گرديده است.

چند موضوع ديگر

50 ـ جزاء أعداء و قتله سيدالشهدا عليه السلام في دار الدنيا

ناجي جزايري، سيدهاشم، قم، دارالكتاب الاسلامي، چاپ دوّم، 1379، 471 ص.

موضوع كتاب بيان فرجام دشمنان و كشندگان امام حسين‏عليه السلام در دنيا است. نويسنده نام اين افراد را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده و با استنادبه 452 مورد از احاديث معصومان‏عليه السلام و اقوال مورخان و صاحبان مقاتل، ابتلاي آنان به انواع كيفرها را نشان داده‏است.

51 - دست انتقام: داستان جنايت و مجازات جنايتكاران كربلا

صبوري، حسين، قم، لاهيجي، چاپ اوّل، 1378، 112 ص.

در اين كتاب جزئيات وقايع روز عاشورا و چگونگي شهادت امام حسين‏عليه السلام و يارانش از زبان ابوخليق نقل شده است. گفتني است ابو خليق از طرف عبيداللّه بن زياد ماموريت داشت وقايع كربلا را به شكلي حماسي منظوم سازد. قصه شهادت حر، فرجام كار قاتل علي‏اكبرعليه السلام فرجام كار قاتل قاسم بن الحسن‏عليه السلام، قصه شهادت امام حسين‏عليه السلام، و مجازات عمر سعد از جمله عناوين كتاب است.