مجددا امام فرمودند: اى شبث بن ربعى، اى حجار بن ابجر، اى قيس بن اشعث و اى يزيد بن حارث! مگر شما نبوديد كه در نامه نوشتيد: ميوه هاى درختان رسيده است و زمين سرسبز شده، اگر به سوى ما بيايى، به سوى لشكرى آمده اى كه آماده كمك به تو و تحت فرمان تو است؟ قيس بن اشعث گفت: ما نمى دانيم تو چه مى گويى .

بايد تسليم حكم پسر عمويت (يزيد) شوى تا او هر طور خواست با تو رفتار كند و آنان براى تو چيزى نمى خواهند مگر آنچه را كه تو بپسندى! امام (ع) در مقابل اين سخن فرمودند: نه، به خدا سوگند، مانند ذليلان دست بيعت به شما نخواهم داد و همچون بردگان در مقابل شما آرام نخواهم نشست و تمكين نخواهم كرد! اى بندگان خدا! من به پروردگار خودم و پروردگارتان، از هر متكبرى كه به روز حساب ايمان نمى آورد پناه مى برم! آغاز نبرد و توبه حر بن يزيد رياحى عمر سعد (فرمانده سپاه كوفه) تيرى در كمان گذاشت و گفت: گواه باشيد كه من اولين تير را زدم! و تير را پرتاب كرد .

جنگ رسما آغاز شد .

حر بن يزيد رياحى، همان كسى كه براى نخستين بار راه را بر امام بست و از رسيدن آب به آن حضرت جلوگيرى نمود، به عمر سعد گفت: آيا واقعا با حسين خواهى جنگيد؟! عمر سعد پاسخ داد: آرى؛ به خدا قسم، با او چنان مى جنگم كه آسانترين صحنه اش اين باشد كه سرها از بدنها جدا شود و دستها از پيكرها قطع گردد! حر از او جدا شد و به گوشه اى رفت .

بدنش بشدت مى لرزيد؛ اضطراب عجيبى سراسر وجود او را فرا گرفته بود .

مهاجر بن اوس، از سربازان لشكر كوفه، به او گفت: اى حر! من از حالت تو تعجب مى كنم! اگر از من بپرسند كه شجاعترين مرد كوفه كيست، حتما تو را نام مى برم، ولى الآن مى بينم كه مى لرزى! حر گفت: به خدا قسم، خود را ميان بهشت و دوزخ مخير مى بينم! ولى به خدا سوگند، چيزى را بر بهشت ترجيح نخواهم داد، اگرچه بدنم پاره پاره شود و مرا بسوزانند! حر راه خود را به طرف خيمه هاى حرم حسينى كج كرد؛ دستها را بر سر گذاشت و مى گفت: خداوندا! به سوى تو انابه مى كنم؛ توبه ام را بپذير! زيرا من دوستان تو و فرزندان دختر پيامبرت را ترساندم! و خود را به امام حسين (ع) رساند و آنگاه عرض كرد: جانم فداى تو باد! من همان كسى هستم كه بر تو سخت گرفت و نگذاشت به مدينه بازگردى؛ فكر نمى كردم كار به اينجا بكشد .

الآن توبه كرده ام؛ آيا توبه من پذيرفته است؟ امام- آن مظهر لطف و رحمت الهى- فرمود: آرى؛ خداوند توبه تو را قبول خواهد كرد .

اكنون پياده شو! حر عرض كرد: سواره در راه تو بجنگم بهتر است؛ زيرا بالأخره از اسب سرنگون خواهم شد! آنگاه روبروى سپاه كفر ايستاد و آنان را موعظه كرد؛ ولى دشمن او را هدف تيرهاى خود قرار داد .

حر بازگشت و مقابل امام ايستاد .

مجددا به ميدان رفت و پس از نبردى شجاعانه به شهادت رسيد .

بدن مطهر او را نزد امام بردند .

حضرت در حالى كه خاك از چهره او مى زدود، فرمود: تو در دنيا و آخرت آزاده اى، همان گونه كه مادرت تو را حر ناميد! اصحاب وفادار امام (ع)، خود را سپر بلاى آن حضرت ساخته بودند و يكى يكى جان خود را فداى اهل بيت مى كردند و حاضر نبودند تا زنده هستند كسى از خاندان پيامبر به ميدان بيايد .

در ميان اين مردان، كسانى بودند كه با خانواده خود در خدمت امام حسين (ع) حاضر بودند و اگر يكى از آنان به شهادت مى رسيد، فرزند او به جاى پدر به ميدان مى شتافت .

همچون عمرو بن جناده كه پس از شهادت پدرش، جنادة بن كعب، به دستور مادرش به ميدان رفت و به شهادت رسيد .

پيش از آنكه ظهر شود، عده زيادى از سپاه امام حسين (ع) به درجه رفيع شهادت نائل آمدند؛ مردانى همچون برير بن خضير (كه مردى عابد و زاهد و از قراء قرآن بود)، مسلم بن عوسجه و نافع بن هلال .

نماز ظهر روز عاشورا

يكى از ياران امام حسين (ع) به نام عمرو بن عبدالله كه كنيه اش ابوثمامه بود خدمت امام (ع) شرفياب شد و عرض كرد: يا ابا عبدالله! جانم فداى تو باد! مى بينم كه نزديك است اين لشكر به جنگ تو بيايند؛ ولى به خدا قسم كه پيش از آنكه تو كشته شوى، من در ركابت كشته خواهم شد و در خون خود خواهم غلتيد؛ ولى دوست دارم اين نماز ظهر را با تو بخوانم، سپس خداى خود را ملاقات كنم! ابا عبدالله الحسين (ع) فرمودند: ياد كردى نماز را؛ خداوند تو را از نمازگزاران و ذاكران قرار دهد! بلى؛ اكنون اول وقت نماز است .

نيمى از باقيمانده اصحاب، در مقابل سرورشان حسين(ع) صف كشيدند و بدنهاى خود را سپر امام قرار دادند و فرزند پيامبر (ص) با بقيه اصحاب، نماز خوف خواندند .

تيرها بر بدن ياران امام مى نشست؛ ولى آنان تا انتهاى نماز پابرجا بودند و پس از آن، عده اى جان به جان آفرين تسليم نمودند .

پس از اقامه نماز، باقيمانده اصحاب به ميدان رفتند؛ بزرگانى همچون زهير بن قين، جون - آزادشده ابوذر غفارى- و حبيب بن مظاهر . با شهادت آنان نوبت به اهل بيت مى رسد .

شهادت على اكبر (ع)

از خاندان امام حسين (ع) نخستين كسى كه خدمت حضرت آمده، اجازه به ميدان رفتن گرفت، فرزندش على اكبر (ع) بود .

پدر، بى درنگ به او اذن جهاد داد و چون على اكبر به سوى ميدان روانه شد، سرور شهيدان نگاه مأيوسانه اى به قامت فرزند كرد و بى اختيار قطرات اشك بر چهره مباركش روان شد و به درگاه الهى عرض كرد: اللهم اشهد! فقد برز اليهم غلام أشبه الناس خلقا و خلقا و منطقا برسولك و كنا إذا اشتقنا إلى نبيك نظرنا إليه: پروردگارا! گواه باش كه جوانى به سوى اين جمعيت مى رود كه از جهت خلقت و اخلاق و گفتار ، شبيه ترين مردم به رسول تو است و هرگاه ما مشتاق ديدار پيامبرت مى شديم، به او مى نگريستيم! سپس فرياد زدند: اى پسر سعد! خداوند نسلت را منقطع كند همان طور كه فرزندم را از من گرفتى! على اكبر (ع) به ميدان شتافت و در نبردى شجاعانه عده اى را به خاك افكند .

پس از جنگى طولانى، خسته و تشنه نزد پدر بازگشت و عرض كرد: پدر جان! تشنگى مرا از پاى درآورده و سنگينى زره، مرا به سختى افكنده است؛ آيا ممكن است جرعه اى آب بنوشم؟ امام (ع) گريست و فرمود: فرزند عزيزم! برگرد و اندكى جنگ كن؛ زيرا وقت آن نزديك شده است كه جدت محمد (ص) را ملاقات كنى و از دست او جام سرشارى بنوشى و پس از آن هرگز تشنه نخواهى شد! على اكبر به عزم شهادت پا به ميدان نهاد و نبرد را مجددا آغاز كرد .

پس از مدتى كوتاه، مردى به نام منقذ بن مره عبدى- لعنة الله عليه- فرزند امام را هدف تير قرار داد .

على اكبر (ع) بر زمين افتاد .

در آخرين لحظات حيات، پدر را صدا زد و عرض كرد: پدر جان! سلام من بر تو باد! اين، جدم رسول خدا است كه به تو سلام مى رساند و به تو مى گويد: زود نزد ما بيا! امام حسين (ع) خود را به بالين فرزند رساند، صورت خود را بر صورتش نهاد و فرمود: خدا بكشد مردمى را كه تو را كشتند! چقدر بر خدا گستاخى نمودند و حرمت رسول خدا را هتك كردند! و در حالى كه سيل اشك بر گونه هاى مباركش روان بود، فرمود: على الدنيا بعدك العفا: على جان! پس از تو خاك بر اين دنيا باد! زينب (س) كه صداى گريه برادر را شنيد، خود را به او رساند؛ ولى با پيكر پاره پاره على اكبر روبرو شد .

خود را بر روى بدن افكند و شروع به ناله و زارى كرد .

امام حسين (ع) خواهر را به خيمه زنان بازگرداند و به جوانان اهل بيت دستور داد پيكر على اكبر را به خيمه شهدا منتقل كنند .

پس از شهادت على اكبر (ع)، جوانان اهل بيت يكى يكى به ميدان مى آمدند و جان خود را فداى مولايشان مى كردند .

سيدالشهدا (ع) اهل بيت خود را مخاطب قرار دادند و فرمودند: اى پسر عموها و اى اهل بيت من! شكيبا باشيد! به خدا قسم، پس از امروز هرگز روى خوارى و ذلت را نخواهيد ديد!

شهادت حضرت قاسم بن الحسن (ع)

فرزند امام مجتبى (ع)، قاسم بن الحسن، كه شب پيش مژده شهادت خويش را از عموى عزيزش دريافت كرده بود، نزد عمو آمد و اجازه ميدان خواست .

امام بشدت گريستند و از اينكه يادگار برادر را به كام مرگ بفرستند، ابا مى نمودند؛ ولى اين نوگل عاشق شهادت، به دست و پاى عمو افتاد و آن قدر او را بوسيد و گريست كه اذن ميدان گرفت و در حالى كه اشك بر صورتش جارى بود، به ميدان آمد: إن تنكرونى فأنا ابن الحسن سبط النبى المصطفى المؤتمن هذا حسين كالأسير المرتهن بين أناس لا سقوا صوب المزن يعنى اگر مرا نمى شناسيد، بدانيد كه من، فرزند حسن مجتبى، نواده رسول خدا هستم .

اين حسين است كه به دست شما مردم اسير شده است .

اميدوارم خداوند باران رحمتش را از شما دريغ كند! با اين رجز، قاسم بن الحسن خود را معرفى نمود .

او در حالى به ميدان آمده بود كه پيراهن بلندى بر تن و كفشى بر پا داشت .

او هنوز بند كفش پاى چپ خود را نبسته بود كه پا به ميدان نهاد .

قاسم به دشمن يورش برد و 35 نفر از آنان را به هلاكت رساند .

ابن فضيل ازدى- لعنة الله عليه- فرزند امام حسن مجتبى (ع) را هدف ضربه شمشير قرار داد و سر مباركش را شكافت .

قاسم فرياد زد: يا عماه: عموجان به فريادم برس! بى درنگ امام حسين (ع) به طرف قاسم آمد تا او را برهاند و شمشير خود را بر ابن فضيل فرود آورد .

او دست خود را سپر قرار داد و دستش قطع شد و فريادى كشيد و از لشكر كمك طلبيد .

ياران ابن فضيل حمله كردند تا او را نجات دهند؛ ولى او زير دست و پاى اسبها افتاد و به هلاكت رسيد .

گرد و غبار زيادى فضاى ميدان را پر كرده بود و چيزى ديده نمى شد .

پس از مدتى مشاهده كردند كه امام حسين (ع) بالاى سر نوجوان دلاور ايستاده است .

قاسم در حال جان دادن است و پاهاى خود را به زمين مى سايد .