فرهنگ عاشورا

جواد محدّثى

- ۲۳ -


يزيدبن مغفل جُعفى
از شجاعان هنرمند و شاعر شيعه كه در كربلا به شهادت رسيد. وى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله را درك كرده و در جنگ قادسيّه حضور داشت و از اصحاب على بن ابى طالب عليه السّلام بود كه در جنگ صفين در ركاب او جنگيد. سپس حضرت در فتنه خوارج او را براى جنگ با ((خريت بن راشد)) به اهواز فرستاد. در آن سپاه ، در جناح راست بود، وى در مكّه به كاروان حسينى پيوست و با آن حضرت به كربلا آمد و روز عاشورا در پيكار تن به تن با كوفيان ، پس از كشتن عدّه اى از آنان به شهادت رسيد. نامش در زيارت ناحيه مقدّسه بصورت يزيدبن معقل آمده است . (1480)
يزيدبن مهاجر
از شهداى كربلا به شمار آمده است . برخى او را همان يزيدبن زيادبن مهاجر كندى دانسته اند.
يزيديان
وابستگان و پيروان يزيد، چه در فكر و چه در عمل ، چه درگذشته و چه عصر حاضر. همه هواداران يزيد و عمل كنندگان در آن راه ، از دودمان يزيد و ((آل يزيد)) محسوب مى شوند و مورد لعن خدا و نفرت مردمند. تعبير ((آل يزيد)) در برخى زيارتنامه ها هم آمده است ، همچون ((زيارت عاشوراى غير معروفه )) كه مى خوانيم : ((اءللّهُمَّ الْعَنْ يَزيدَ و آلَ يزيدَ وَ بَنى مَروان جَميعا)) و همانجاست كه : روز عاشورا، روزى است كه خشم و لعنت الهى بر يزيديان و آل زياد و شمر و عمر سعد، تجديد و نازل مى شود: ((هذا يَوْمٌ تَجَدَّدُ فيهِ النِقْمَةُ وَ تُنَزَّلُ فيهِ اللَّعْنَةُ عَلَى اللَّعينِ يَزيدَ وَ عَلى آلِ يَزيدَ وَ عَلى آلِ زيادٍ وَ عُمرَ بنَ سَعدٍ وَالشِّمرِ)).(1481) بعلاوه همه كسانى كه راضى به گفتار و رفتار يزيد باشند و از اوّلين و آخرين هر كس كه از آنان پيروى و تبعيّت نموده و با آنان بيعت كرده باشد و آن گروه را مساعدت كرده يا رضايت داشته باشد، مورد لعن قرار گرفته اند، نيز همه آنان كه ماجراى عاشورا را شنيده و به آن راضى شدند، تا روز قيامت ، همه آل يزيدند و ملعون خدا و خلق : ((اءللّهُمَّ وَ الْعَنْ كُلَّ مَنْ بَلَغَهُ ذلِكَ فَرَضِىَ بِهِ مِنَ الاَوَّلينَ وَ الا خِرينَ وَالخَلايقِ اجمَعينَ اِلى يَوْمِ الدّينِ))(1482) .
اين لعن و نفرينها نشان دهنده گستردگى جبهه يزيديان است كه همه زمانها و مكانها را فرا مى گيرد و هر كس كه حامى آن تفكّر و مخالف و دشمن اهل بيت باشد و با داشتن ماهيّتى يزيدى به قلع و قمع مبارزان راه حقّ و آزادى بپردازد ((آل يزيد)) است . امروز صهيونيستها و عوامل استكبار جهانى از مصاديق روشن ((يزيديان )) اند.امام خمينى ((ره )) شهادت زائران خانه خدا را در((حج خونين )) و در كربلاى حجاز و قتلگاه حرم ، تكرار فاجعه همان يزيديان صدر اسلام مى داند كه شمشير كفر و نفاق را در لباس دروغين احرام پنهان كرده بودند.(1483) و نسبت به جبهه متّحد كفر بر ضدّ انقلاب اسلامى و مسلمانان مظلوم ايران مى فرمايد: ((... شهداى ما مكرّر شهداى كربلا و مخالفان ما مكرّر يزيد و وابستگان او هستند.))(1484)
يومُ الطَّفِّ
طفّ، نام سرزمين كربلاست ، به معناى سر زمين مرتفع و بلند. و ((يوم الطفّ))، اشاره به حادثه كربلا و شهادت امام حسين عليه السّلام در آن سرزمين است . روز طف كه همان عاشوراست ، در ادبيات ، بويژه در اشعار عرب و مراثى شاعران شيعه بسيار به كار رفته است و از حسين عليه السّلام بعنوان ((قتيل الطفّ)) ياد شده است .
يومُ اللّه
از نامهاى روز عاشوراست ، به معناى روز خدا. گر چه همه روزها و مكانها و زمانها از آن خداست ، ولى گاهى زمان و مكان خاصّى به دليل اهميّت آن يا عظمت حادثه اى كه در آن اتفاق افتاده و قدرت نمايى خداوند در آن روز، به خدا انتساب پيدا مى كند و ((ماه خدا يا روز خدا)) مى شود. در قرآن نيز از ((ايّام اللّه )) ياد شده و به گراميداشت آن توصيه شده است ، چرا كه در سرنوشت اقوام و ملل ، تاءثير عمده داشته است (ذَكِّرهُم بِاَيّامِ اللّهِ: ابراهيم ، آيه 5).(1485)
در روز عاشورا، حوادث مهمّى اتفاق افتاده كه مهمترين آن حماسه كربلا و شهادت امام حسين عليه السّلام است . طبق روايات فراوان ، بخصوص در كتب اهل سنّت ، عاشورا روز مهمّى بوده كه پيشينيان آن روز را، روزه مى گرفتند و پيامبر صلّى اللّه عليه و آله هم روزه مى گرفت ، ولى پس از شهادت حسين بن على عليهما السّلام در اين روز،بنى اميّه بخاطر كينه اى كه با عترت پيامبر داشتند، آن روز را روز فرخنده و مبارك و عيد قرار دادند و به شادمانى پرداختند (اءللّهُمَّ اِنَّ هذا يَوْمٌ تَبَرَّكَتْ بِهِ بَنُواُمَيَّةَ... وَ هذا يَومٌ فَرِحَتْ بِهِ آلُ زيادٍ وَ آلُ مَرْوانَ بِقَتْلِهِمُ الحُسَين )(1486) از اين رو پس از آن حادثه ، امامان شيعه آن را روز شومى دانسته و از روزه گرفتن در آن نهى كردند.
در روايات عامّه نقل شده كه از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله درباره عاشورا و روزه آن پرسيدند، فرمود: ((اِنَّ يَوْمَ عاشُورا يَوْمٌ مِنْ اَيّامِاللّهِ تَعالى ، فَمَنْ شاءَ صامَهُ وَ مَنْ شاءَ تَرَكَهُ))(1487) عاشورا يكى از ايّام اللّه است ، هر كه خواست روزه بگيرد و هر كه خواست ،نگيرد.از امام صادق عليه السّلام روايت است كه آل اميّه و شاميانى كه در كشتن حسين عليه السّلام آنان رايارى كرده بودند، نذر كرده بودند كه اگر حسين عليه السّلام كشته شود و سپاه كوفه سالم از جبهه كربلا برگردند و خلافت در دودمان آل ابى سفيان مستقرّ گردد، آن روز را روز عيد و جشن بگيرند و به شكرانه اش ، آن روز، روزه بگيرند. از اين رو روزه گرفتن عاشورا تا امروز در ميان آل ابى سفيان رسم شده است و مردم از آنان تبعيّت مى كنند و روزه مى گيرند و در اين روز، به خانواده و بستگان خويش ، شادى مى رسانند.(1488)
به هر حال ، در تاريخ اسلام ، واقعه خونين عاشورا عظيمترين جلوه فداكارى خالصانه در راه دين و فداشدن گراميترين انسان آن روزگار در راه حق و عدالت و احياى اسلام بود و تاءثيرات مهمّى در بيدارى ملتّها در طول تاريخ و الهام گرفتن افراد و امّتها در راه مبارزه با ستم داشته است و اگر در اسلام ، چند روز بسيار مهم و به ياد ماندنى و ستودنى داشته باشيم ، يكى هم عاشوراست ، كه راز و رمز كرامت بخشيدن انسان بر فرشتگان از سوى خدا را نشان مى دهد و براى امّت محمد صلّى اللّه عليه و آله همين بس كه اسوه هايى چون سيدالشهدا عليه السّلام و شهداى كربلا دارد كه جهان را در مكتب شرافت و آزادى خود، تربيت مى كند. در حديثى قدسى آمده است كه حضرت موسى به خداوند عرض كرد: پروردگارا، چرا و به چه خاطر امّت محمّد صلّى اللّه عليه و آله را بر ساير امّتها فضيلت بخشيدى ؟ فرمود: به خاطر ده خصلت و ويژگى آنان را برترى دادم . موسى عليه السّلام پرسيد: آن ده خصلت چيست كه امّت محمدى به آن عمل مى كنند، تا من هم بنى اسرائيل را فرمان دهم تا به آنها عمل كنند؟ خداى متعال فرمود: ((الصَّلاةُ وَالزَّكاةُ وَالصَّوْمُ وَالحَجُّ وَالجِهادُ وَالجُمُعَةُ وَالجَماعَةُ وَالقُرآنُ وَالعِلْمُ وَالعاشُوراءُ...))(1489) آنها عبارت است از: نماز، زكات ، روزه ، حج ، جهاد، نماز جمعه ، نماز جماعت ، قرآن ، دانش ، و عاشورا! شگفتا كه عاشورا در كنار نماز و حج و جهاد و قرآن و... از خصلتهاى امتياز بخش امّت اسلام بر امّتهاى ديگر است . و اين راز عظمت عاشورا و يوم اللّه بودن آن است . در ادامه حديث فوق ، حضرت موسى از مفهوم ((عاشورا)) مى پرسد، خداوند در پاسخ به روز گريه و تباكى بودن عاشورا در سوگ فرزند پيغمبر و فضيلت گريستن و اطعام و خرج در راه زاده زهرا و ماتم آن شهيد بزرگوار اشاره مى فرمايد و بر چشمهاى گريان در روز عاشورا و قطرات اشك ، پاداش بهشت را وعده مى دهد.
امام خمينى ((قدس سره )) نيز روزهايى همچون 22 بهمن ، 15 خرداد، 17 شهريور را ((يوم اللّه )) مى داند و به تكريم و احياى آنها دستور مى دهد و تعبير ((عاشورا و 17 شهريور و ديگر ايّام اللّه ...))(1490) نشان مى دهد كه عاشورا را نيز از ايّام اللّه مى داند و در جايى هم 15 خرداد را با عاشورا مقايسه مى كند و هر دو را ((روز الهى )) مى داند كه همان يوم اللّه است : ((بزرگداشت روز حماسه آفرين 15 خرداد، بزرگداشت ارزشهاى انسانى در طول تاريخ است ، همان سان كه بزرگداشت روز سرنوشت ساز عاشورا، بزرگداشت اسلام و قرآن كريم است . ملّت شريف ما، بلكه ملّتهاى مظلوم ، از هر چه غفلت كنند، از اين دو روز الهى نبايد غفلت كنند. عاشورا با ((نه )) خود، يزيديان را در طول تاريخ نفى كرد و به گورستان فرستاد، 15 خرداد پهلويان و پهلوى صفتان و ابر قدرتها را مدفون كرد...)) و در پايان اين پيام ، مى فرمايد: ((درود بر عاشورا، درود بر 15 خرداد و 22 بهمن ، درود بر ايّام اللّه ))(1491)
فهرستهاى موضوعى
اشخاص
اباعبداللّه عليه السّلام
ابراهيم بن حصين ازدى
ابن الزرقاء
ابن جوزه
ابن زياد
ابن سعد
ابن عباس
ابن مرجانه
ابوالشهداء
ابوالفضل
ابوبكربن حسن بن على
ابوبكر مخزومى
ابوثمامه صائدى
ابوعمر نهشلى (يا: خثعمى )
ابوفاضل
ابومخنف
ابوهارون مكفوف
ادهم بن اميّه عبدى
اسحاق بن حيوه حضرمى
اسلم تركى
اسيد خضرمى
امّالبنين
امام سجّاد عليه السّلام
امّخلف
امّسلمه
امّكلثوم
امّوهب
اميّة بن سعد طائى
انس بن حارث كاهلى
انيس بن معقل اصبحى
باب الحوائج
بريربن خضير همدانى
بشر (بشير)بن عمر حضرمى
بشيربن حذلم
بكربن حىّ تميمى
بكيربن حمران احمرى
بى غسل و بى كفن
بيمار
ثاراللّه
جابربن حارث سلمانى
جابرين حجّاج تيمى
جابربن عبداللّه انصارى
جبلّة بن على شيبانى
جعفربن عقيل بن ابى طالب
جعفربن على بن ابى طالب
جنادة بن كعب انصارى
جندب بن حجر خولانى
جون
جوين بن مالك ضبعى
حارث
حارث بن امرئ القيس
حبيب بن عبداللّه نهشلى
حبيب بن مظاهر
حجّاج بن زيد سعدى
حجّاج بن مسروق جعفى
حرّبن يزيد رياحى
حرمله
حسين بن على عليهما السّلام
حصين بن نمير
حكيم بن طفيل
حلاس بن عمر راسبى
حمّاد بن حماد خزاعى
حميد بن مسلم ازدى
حنظلة بن اسعد شبامى
حنظلة بن عمرو شيبابى
خالدبن عمرو ازدى
خامس آل عبا
خولى
خون خدا
دختر سه ساله
دُريد
دعبل خزاعى
ديزج
رباب
رقيّه
رميث بن عمرو
زائدة بن مهاجر
زاده ليلى
زاهر، مولى عمروبن حمق
زهيربن بشر خثعمى
زهيربن سائب
زهيربن سليم ازدى
زهيربن سليمان
زهيربن قين بجلى
زيدبن ارقم
زيدبن معقل
زيدبن ورقاء
زين العابدين عليه السّلام
زينب عليها السّلام
زينبين
ساربان
سالم بن عمرو
سالم ، مولى عامر بن مسلم
سبط پيامبر
سرجون
سعدبن حنظله تميمى
سعيدبن عبداللّه حنفى
سكينه
سلطان كربلا:حسين بن على عليهما السّلام
سلمان بن مضارب
سليمان بن سليمان ازدى
سليمان بن صرد خزاعى
سليمان بن عون حضرمى
سليمان بن كثير
سنان بن انس
سواربن منعم همدانى
سويد بن عمر خثعمى
سهل بن سعد
سيدالشهدا عليه السّلام
سيّد حميرى
سيف بن حارث جابرى
سيف بن مالك عبدى
شاه دين
شاه زنان
شبث بن ربعى
شبه پيغمبر (على اكبر)
شبيب بن عبداللّه
شريح قاضى
ششماهه
شمربن ذى الجوشن
شوذب ، مولى شاكر
شهربانو
شه گلگون قبا:حسين بن على عليهما السّلام
شهيد نماز (سعيد بن عبداللّه )
شيرخواره
شير زن كربلا
صاحب لواءحسين : عباس بن على
ضحّاك بن عبداللّه
ضرغامة بن مالك
طِرماح
طفلان مسلم
طفل رضيع
طفل سه ساله
طفل شش ماه
طوعه
عابس بن ابى شبيب
عامربن جليده (خليده )
عامربن حسّان
عامربن مالك
عامربن مسلم عبدى
عباس بن على عليهما السّلام
عبدالا على بن يزيد كلبى
عبدالرحمن بن ابى سبره
عبدالرحمن بن عبداللّه ارحبى
عبدالرحمن بن عبداللّه ازدى
عبدالرحمن بن عبد ربّه
عبدالرحمن بن عرزه
عبدالرحمن بن عروه
عبدالرحمن بن عقيل
عبدالرحمن بن يزيد
العبدالصالح
عبداللّه بن ابى بكر
عبداللّه بن بقطر (يقطر)
عبداللّه بن جعفر
عبداللّه بن حسن بن على عليهما السّلام
عبداللّه بن حسين بن على عليهما السّلام
عبداللّه بن زبير
عبداللّه بن زهير ازدى
عبداللّه بن عباس
عبداللّه بن عروه
عبداللّه بن عفيف ازدى
عبداللّه بن عقيل
عبداللّه بن على بن ابى طالب عليهما السّلام
عبداللّه بن عمير كلبى
عبداللّه بن مسلم بن عقيل
عبداللّه بن مسمع همدانى
عبداللّه بن يزيد عبدى
عبداللّه رضيع
عبيداللّه بن حرّ
عبيداللّه بن زياد
عبيداللّه بن يزيد
عثمان بن على بن ابى طالب عليهما السّلام
عثمان بن فروه (عروه )
عروة بن بطان ثعلبى
عروة بن قيس احمس
عطشان
عطيّه
علمدار
على اصغر عليه السّلام
على اكبر عليه السّلام
على اوسط
على بن الحسين
عمّاربن ابى سلامه
عمّاربن حسان
عمّارة بن صلخب ازدى
عمّارة بن عبداللّه سلولى
عمران بن كعب
عمربن جندب حضرمى
عمربن خالد صيداوى
عمربن سعد
عمر سعد
عمروبن جناده انصارى
عمروبن حجّاج زبيدى
عمروبن خالد ازدى
عمروبن سعيدبن عاص
عمروبن ضبيعه تميمى
عمروبن عبداللّه جندعى
عمروبن قرظه انصارى
عمروبن قيس
عمروبن مطاع جعفى
عميربن عبداللّه مذحجى
عون بن جعفر
عون بن عبداللّه بن جعفر
عون بن على بن ابى طالب عليهما السّلام
غريب كوفه
غلام ترك
غلام سياه
غيلان بن عبدالرحمان
فاطمه دختر امام حسين عليه السّلام
فاطمه كلابيّه
فرزدق
فطرس
قارب ، مولى الحسين عليه السّلام
قاسطبن زهير تغلبى
قاسم بن حارث
قاسم بن حبيب ازدى
قاسم بن حسن عليهما السّلام
قتيل اشقيا:حسين بن على عليهما السّلام
قتيل العبرات
قرّة بن ابى قرّه غفارى
قعنب بن عمرو نمرى
قمر بنى هاشم عليه السّلام
قيس بن اشعث
قيس بن عبداللّه همدانى
قيس بن مسهر صيداوى
كاشفى
كردوس بن زهير تغلبى
كشته اشك
كعب بن جابر ازدى
كميت بن زيد اسدى
كنانة بن عتيق تغلبى
كودك شش ماهه : على اصغر عليه السّلام
گل باغ حسن : قاسم بن حسن عليهما السّلام
لهفان
ليلى
ماريه بنت سعد
مالك بن دودان
مالك بن عبداللّه جابرى
مالك بن نضر ارحبى
ماه بنى هاشم : عباس بن على عليهما السّلام
مجمع بن عبداللّه عائذى
محتشم كاشانى
محمّدبن ابى سعيد
محمّدبن اشعث
محمّدبن عبداللّه جعفر
محمدبن على (امام باقر عليه السّلام )
محمّد(اصغر)بن على بن ابى طالب عليهما السّلام
محمّد حنفيّه
مختار ثقفى
مروان بن حكم
مسروق بن وائل حضرمى
مسعودبن حجّاج
مسلم بن عقبه
مسلم بن عقيل
مسلم بن عوسجه
مسلم بن كثير ازدى
مسلم بن كناد
مسلم ، مولى عامربن مسلم
مسوربن مخرمه
مسيّب بن نجبه فزارى
مشكور
مصباح هدايت (حسين عليه السّلام )
مظلوم
معاويه
معقل
مكروب
منجح ، مولى الحسين عليه السّلام
منهال
منيع بن زياد
مهاجربن اوس
نافع بن هلال
نعمان بن بشير
نعمان بن عمرو راسبى
نعيم بن عجلان
وليدبن عتبه
وهب بن عبداللّه كلبى
هانى بن عروه مرادى
هانى بن هانى سبعى
هفهاف بن مهنّد راسبى
همام بن غالب
يحيى بن سعيد
يحيى بن سليم مازنى
يزيدبن ثبيط (ثبيت ) عبدى
يزيدبن حصين همدانى
يزيدبن زياد
يزيدبن مسعود
يزيدبن معاويه
يزيدبن مغفل جعفى
يزيدبن مهاجر
موضوعات و مفاهيم
آثار و نتايج نهضت عاشورا
آداب زيارت
آداب وعظ و منبر
آزادگى
آيه كهف
آمار نهضت كربلا
ادبيّات عاشورا
اذان
اذن دخول
اذن ميدان
اربعين
اسارت
استرجاع
امارت رى
امان نامه
اوصاف سيدالشهدا عليه السّلام
اهداف نهضت عاشورا
ايثار
برداشتن بيعت
بصيرت
بلا و كربلا
بوى سيب
بيعت
بى وفايى
پرده خوانى
پيامهاى عاشورا: درسهاى عاشورا
پيروزى
پيروزى خون برشمشير
پيش خوانى
پيشگويى شهادت حسين عليه السّلام
تاسوعا
تاكتيكهاى نظامى ، تبليغى
تباكى
تحريفهاى عاشورا
تربت
تعزيه
توسّل
ثار
جهاد
چاووش خوانى
حجّ ناتمام
حكومت رى
خطبه
خونخواهى حسين عليه السّلام
درسهاى عاشورا
دعوتنامه : نامه كوفيان به امام حسين عليه السّلام
دفن دركربلا
ذكر مصيبت
رثاء
رجز
رسالت خواصّ
رمز جاودانگى عاشورا
روز شمار قيام كربلا
روضه
زنان در نهضت عاشورا
زنجير زنى
زندگى
زيارت
زيارت اربعين
زيارت پياده
زيارت رجبيّه
زيارت عاشورا
زيارت كربلا
زيارت ناحيه مقدّسه
زيارتنامه
زيارت وارث
سقّايى
سنگباران
سوگوارى
سيره امام حسين عليه السّلام
سينه زنى
شبيه خوانى
شجاعت
شعار امام حسين عليه السّلام
شعارتوابين : يالثارات الحسين عليه السّلام شعارهاى عاشورا
شعار هواداران مسلم
شعر امام حسين عليه السّلام
شعر عاشورا
شفاعت
شهادت
شهادت طلبى
شهيد
شيعه امام حسين عليه السّلام
صبر
عاشورا
عاشورا درنظر ديگران
عاشورا وامر به معروف
عاشورا وانقلاب اسلامى
عبرتهاى عاشورا
عترت
عزادارى
عزادارى سنّتى
عشق حسينى
عطش
غسل زيارت
فتح
فتوّت
فرهنگ عاشورا
فساد بنى اميّه
فوز
قربانى
قسم دادن به قرآن
قمه زنى
كام برداشتن با تربت
كتابنامه عاشورا
گريه
لعنت و برائت
ماتم
ماهيّت قيام كربلا
مجالس حسينى
محبّت اهل بيت عليهم السّلام
محرّم
مدّاحى
مدايح و مراثى
مراحل نهضت عاشورا
مراسم و سنّتها
مرثيه : مدايح ومراثى ، نوحه ، عزادارى
مرثيه جنّ
مصيبت
مقتل
مُلك رى
ممنوعيت عزادارى
منزل
نامه
نبرد تن به تن
نذر
نقش نگين حسين عليه السّلام
نقض مقرّرات جنگى
نماز
نوحه
نوحه جن
نهضت يا شورش ؟
وارث
وفا
وقف
هجرت
هرروزعاشورا
هيئت
يادحسين عليه السّلام هنگام آب نوشيدن
ياد يحيى عليه السّلام
يا فتح يا شهادت
يوم اللّه
جاها و شهرها
اجفُر
باب الصغير
بارگاه يزيد
بازار شام
بالاسر
بستان ((ابن معمّر))
بصره
بطان
بيضه
بين النهرين
پايين پا
تكيه
تكيه دولت
تلّ زينبيّه
تنعيم
تنور خولى
ثعلبيّه
جامع دمشق
حائر
حاجر
حرم حسينى
حروراء
حسينيّه
خرابه شام
خرگاه
خزيمّيه
خندق
خيمه گاه
درالا ماره
دارالخلافه
دروازه ساعات
دشت كربلا
دمشق
دير ترسا
دير راهب
ذات عِرق
ذوحُسم
راءس الحسين
روضة الحسين عليه السّلام
رُهيمه
رى
زباله
زَرود
زينبيّه
سليليه
سنگابخانه
شام
شراف
شريعه
شطّ
شقوق
صحن اباعبداللّه
صِفاح
طفّ
عتبات عاليات
عذيب الهجانات
عراق
عراقين
عزاخانه
عقبه
عقر
عمق
عمورا
عين التمر
عين الوردة
غاضريّه
غمره
فرات
قادسيّه
قاع
قبر امام حسين عليه السّلام
قتلگاه
قصر مقاتل
قطقطانيّه
كاخ يزيد
كناسه
كنج ويرانه
گودال قتلگاه
مُسلح
مشرعه
مشهدراءس الحسين عليه السّلام
مطبخ
معدن
مغيثه
منزل
ميدان
نُخيله
نقره
نواويس
نوحه سرا
نهر علقمه
نينوا
وادى عقيق
واقصه
ابزار و وسايل
بياض
بيرق
پرچم
تسبيح تربت
توغ (توق )
تير سه شعبه
جامعه (غل جامعه )
چكمه
خلخال
خيزران
دُغدغه
ز ر ه
سلسله
سنج
ضريح
طبل
علامت
علم ، علمات
عمارى
عمود
غل و زنجير
قضيب
كُتل
كتيبه
كجاوه
گوشواره
گهواره
محمل
مشك
نيزه
هودج
حادثه ها
آتش زدن خيمه ها
آخرين وداع
اربعين خونين
اسارت
اسب تاختن بر بدن امام
الوداع
امام خمينى و فرهنگ عاشورا(كنگره )
انقلاب مدينه
برداشتن بيعت
بستن آب
پناهندگى به مكّه
تاسوعا
تخريب قبر امام حسين عليه السّلام
تلاوت قرآن
توبه حرّ
چراغانى
حرّه
حمله اوّل
خروج مختار
خواب امام حسين عليه السّلام
خواب ((امّ سلمه ))
خون تازه
شب شعر عاشورا
شب عاشورا
عاشورا
عروسى قاسم
غارت خيمه ها
قيام اهل مدينه
قيام مختار
قيام مسلم
محاصره امام حسين عليه السّلام
نهضت توابين
نهضتهاى پس از عاشورا
نهضت عاشورا
واقعه حرّه
وداع آخر
يوم الطفّ
اشياء وپديده ها
آب
اسب امام حسين عليه السّلام
اسب بى سوار
اشك
انگشت و انگشتر
پيراهن كهنه
تربت
جامه سياه
چوبه محمل
حصير
حنا
خار مغيلان
خون
خون تازه
درخت سدر
دستان بريده
ذوالجناح
زين واژگون
سر امام حسين عليه السّلام
سرهاى شهدا
شفق سرخ
شير كربلا
طشت طلا
عبيط
قنداقه
گلوى بريده
گندم عراق
لاحق
لباس كهنه
لب و دندان
معجر
منبر
مُهر كربلا
نخل
نى
اصطلاحات (1492)
اذان ميدان
بالاسر
بانى
پا منبرى
پايين پا
حسين منّى و انا من حسين
حسينى
خارجى
خُطّ الموت
خط امان
خطيب
خنجر و حنجر
خون گريستن
دَ م
دهه عاشورا
ذاكر
روضه خوانى
زبان حال
زيارت وداع
زينبين
سفره
سلام برحسين عليه السّلام
سلام وداع
سنگابخانه
سوره فجر
شاخسى ، واخسى
شام غريبان
شبيه گردان
شمايل
شور زدن
صبر
طشت گذارى
الظليمة الظليمة
عتبه بوسى
عراقين
عريف
علم كش
على الا سلام السلام
فرد
قبر شش گوشه
قتل صبر
قتيل العبرات
كربلايى
كُرده امام حسين عليه السّلام
كليددار
كلّ يوم عاشورا
كمكى رفتن
كهيعص
گريز
لا اَرى الموتَ الاّسعادة
لا يومَ كيومك با اباعبداللّه عليه السّلام
لعبتْ هاشم بالُملك ...
لعنت بر يزيد
مجلس
مخالف خوان
مدّاح
معين البكاء
مقتل نويس
منصب نوكرى
مَهريّه زهرا عليها السّلام
مَهلا مَهلا
مياندار
نخل گردانى
نسخه
نعش
نقش
نوحه خوان
نوحه سرا
واعظ
هرروز عاشورا
هر كه دارد هوس كرب و بلا ...
هَلِمنْ ناصر...
هيهاتَ منّا الذّله
يا حسين !
يا دهر اُفٍِّ لك ...
يا لثارات الحسين عليه السّلام
يا ليتنا كنّا معك #..
يا مبرور
يا منصور، اَمِت
كتابها(1493)
ادب الطفّ
اسرار الشهادة
بررسى تاريخ عاشورا
تركيب بند عاشورا
ثورة الحسين
حديقة السعداء
حسين ، وارث آدم
شب شعر عاشورا
عاشورا و شعر فارسى
گنجينة الا سرار
لهوف
مثير الا حزان
مقتل
نفس المهموم
گروهها(1494)
آل ابى سفيان
آل اللّه
آل اميّه
آل زياد
آل عبا
آل عقيل
آل محمّد صلّى اللّه عليه و آله
آل مراد
آل مروان
ازد
اسراى اهل بيت عليهم السّلام
اصحاب امام حسين عليه السّلام
اصحاب كساء
امويان
اهل بيت عليهم السّلام
بنى اسد
بنى اميّه
بنى جعده
بنى هاشم
توّابين
حواريّون حسين عليه السّلام
دسته هاى عزادارى
سران سپاه كوفه
سياه جامگان
شهداى كربلا
عترت
فرشتگان نوحه گر
قافله حسينى
كوفيان
مخالفان بيعت با يزيد
مواكب حسينى
هفتاد و دو تن
يزيديان
منابع و مآخذ(1495)
آثار البلاد و اخبارالعبادقزوينى امير كبير، 1373 ش
آرامگاههاى خاندان پاك پيامبرسيد عبدالّرزاق كمونه بنياد پژوهشهاى اسلامى ، 1371ش
ابصارالعين فى انصارالحسين محمدبن طاهرسماوى مكتبة بصيرتى ، قم
اثبات الهداة شيخ حرّعاملى دارالكتب الاسلاميه ، تهران
احقاق الحق قاضى نوراللّه تسترى الاسلاميه ، تهران
ادب الطفّسيد جواد شبّردارالمرتضى ، 1409 ق
ادبيات و تعهّد در اسلام محمد رضا حكيمى دفترنشرفرهنگ اسلامى ، 1358 ش
اربعين در فرهنگ اسلامى سيد رضا تقوى سازمان تبليغات اسلامى ، 1368 ش
الارشادشيخ مفيدكنگره شيخ مفيد، قم ، 1413 ق
الا رض والتربة الحسينيّه محمد حسين كاشف الغطاء
از صبا تا نيمايحيى آرين پوركتابهاى جيبى ، 1355 ش
اساس البلاغه زمخشرى دار صادر، بيروت ، 1392 ق
اسرار الشهادة فاضل دربندى منشورات الاعلمى ، تهران ، 1284 ق
استيعاب ابن عبدالبّر(در حاشيه الا صابه )
اصول كافى محمد بن يعقوب كلينى دارالكتب الاسلاميه ، 1388 ق
الا علام زركلى دارالعلم للملايين ، بيروت ، 1989 م
اعلام النساءعمر رضا كحّاله مؤ سسة الرسالة ، 1402 ق
اعيان الشيعه سيد محسن الا مين دارالتعارف للمطبوعات ، بيروت ،1403 ق
امالى شيخ ‌صدوق مؤ سسة الاعلمى للمطبوعات ،1400ق
امالى شيخ مفيدجامعه مدرسين ، 1403 ق
الامام الحسين عبداللّه العلائلى دار مكتبة التربيه ، بيروت ، 1972م
امامان شيعه و جنبشهاى مكتبى محمد تقى مدرّسى بنياد پژوهشهاى اسلامى ،1367 ش
الا نتفاضات الشيعيّه هاشم معروف الحسنى منشورات الرضى ، قم ، 1404 ق
انتفاضة صفر الا سلاميه رعد الموسوى چاپ دوم ، قم ، 1404 ق
انساب الا شراف بلاذرى دارالتعارف للمطبوعات ، 1397 ق
انصار الحسين مهدى شمس الدين مؤ سسة البعثه ، تهران ، 1407 ق
انقلاب تكاملى اسلام جلال الدين فارسى آسيا، 1349 ش
الا نوار القدسيّه محمدحسين الغروى كمپانى مطبعة الحيدريه ، نجف
اوائل المقالات شيخ مفيدكنگره شيخ مفيد، 1413 ق
اولين دانشگاه وآخرين پيامبرسيّدرضا پاك نژاداسلاميه ، 1346 ش
اهل البيت ، مقامهم ، منهجهم ، مسارّهم مؤ سّسة البلاغ
بحاراالا نوارعلامه مجلسى مؤ سسه الوفاء، بيروت ، 1403ق
البداية و النهاية ابن كثيرداراحياءالتراث العربى ، بيروت ، 1413 ق
البرهان فى تفسير القرآن سيد هاشم بحرانى
پيشواى صادق عليه السّلام آية اللّه خامنه اى انتشارات سيد جمال ، 1358 ش
تاريخ آموزش در اسلام احمدشلبى ، ترجمه :محمدحسين ساكت دفترنشر فرهنگ اسلامى ، 1361ش
تاريخ الاسلام محمدبن عثمان ذهبى دارالكتاب العربى ، 1410 ق
تاريخ الشيعه محمد حسين المظفّرى مكتبة بصيرتى ، قم
تاريخ الكوفه سيد حسين البراقى دارالا ضواء، 1407 ق
تاريخ تكايا و عزادارى قم مهدى عبّاسى نويسنده ، قم ، 1371 ش
تاريخ طبرى محمدبن جرير طبرى چاپ قاهره ، 1358 ق
تاريخ مفصل اسلام عماد زاده كتابفروشى اسلام ، تهران ، 1337ش
تتمّة المنتهى محدّث قمى كتابفروشى مركزى ، 1333 ش
تحرير الوسيله امام خمينى دارالعلم ، قم ، چاپ دوّم
تحريفهاى عاشوراشهيد مرتضى مطهرى
تحف العقول ابن شعبه حرّانى انتشارات اسلامى ، 1363 ش
تحقيقى درباره اولين اربعين حضرت سيدالشهداءشهيد قاضى طباطبايى تبريز، چاپ دوم ،1397 ق
تذكرة الخواص ابن جوزى مؤ سسة اهل البيت ، بيروت ، 1401ق
تذكرة الشهداءملا حبيب اللّه كاشى
تراث كربلاسلمان هادى طعمه مؤ سسة الاعلمى للمطبوعات ، بيروت ، 1403 ق
تشكيلات توحيدى عاشورا (جزوه )فاطمى پناه كاشان ، 1373 ش
تعزيه در ايران صادق همايونى
تعزيه ، هنر بومى پيشرو ايران پنز چلكووسكى ترجمه : داود حاتمى تهران ، 1367 ش
تنقيح المقال مامقانى مطبعه مرتضوية ، نجف ، 1352 ق
تهذيب الا سماءنووى مكتبة الا سدى
ثارعلى شريعتى تهران ، 1356 ش
ثورة الحسين مهدى شمس الدين دارالتعارف للمطبوعات ، 1401 ق
جامع احاديث الشيعه اسماعيل معزّى مطبعة العلميه ، قم ، 1399 ق
چشمه خورشيدمجموعه مقالات مؤ سسه تنظيم و نشر آثار امام (ره )، 1374ش
چكيده مقالات كنگره امام خمينى وفرهنگ عاشوراگروهى مؤ سسه تنظيم ونشرآثارامام (ره )،1374ش
حاج آقا حسين قمى ، قامت قيام محمد باقرپور امينى سازمان تبليغات اسلامى ، 1373ش
حسين پيشواى انسانهامحمود اكبرزاده كتابفروشى جعفرى ، 1343 ش
الحسين فى طريقه الى الشهادة على بن الحسين الهاشمى انتشارات شريف رضى ، قم ،1413ق
الحسين والسّنة سيد عبدالعزيز طباطبايى مدرسه چهلستون ، 1397 ق
حماسه حسينى شهيد مرتضى مطهرى صدرا، 1396 ش
حياة الامام الحسن بن على عليهما السّلام باقر شريف القرشى دارالكتب العلميه ، قم ، 1393 ق
حياة الامام الحسين بن على عليهما السّلام باقر شريف القرشى دارالكتب العلميه ، قم ،1396 ق
حياة الامام زين العابدين عليه السّلام باقر شريف القرشى دارالكتب اسلامى ، قم ، 1409ق
الخصائص الحسينيّه شيخ جعفر شوشترى مطبعة الحيدريه ، نجف ، 1375ق
الخصائص الزينبيّه سيد نورالدين جزائرى نجف ، 1341 ق
دائرة المعارف الا سلاميه گروهى انتشارات جهان ، تهران
دايرة المعارف تشيّع گروهى بنياد اسلامى طاهر، 1363ش
درآمدى بر نمايش و نيايش در ايران جابر عناصرى تهران
درسى كه حسين به انسانها آموخت شهيد سيد عبدالكريم هاشمى نژادفراهانى ، تهران ،1353 ش
در كربلا چه گذشت ؟(ترجمه نفس المهموم )مسجد جمكران ، قم ، 1373 ش
ديوان الحسين محمد عبدالرحيم دارالمختارات العربيه ، 1412 ق
ذريعة النجاة محمّد رفيع خاتون آبادى كتابفروشى بنى هاشمى ، تبريز 1304
الذريعة الى تصانيف الشيعه شيخ آقا بزرگ تهرانى دارالاضواء، بيروت ، 1403 ق
رجال شيخ طوسى مكتبة الحيدريه ، نجف ، 1380ق
رهبر آزادگان رجبعلى مظلومى تهران
رياحين الشريعه ذبيح اللّه محلاتى درالكتب الاسلاميه ، تهران
زندگانى اباعبداللّه الحسين عماد زاده شركت سهامى طبع كتاب ، تهران ، 1354 ش
زيارت جواد محدثى حج و زيارت ، تهران ، 1371 ش
ستودگان و ستايشگران گزيده سخنان آية اللّه خامنه اى حوزه هنرى ، 1372 ش
سخنان حسين بن على از مدينه تا كربلاصادق نجمى انتشارات اسلامى ، قم ، 1370ش
سفينة البحارمحدث قمى فراهانى ، تهران
سوگنامه آل محمدمحمدى اشتهاردى ناصر، 1372 ش
سيرة الا ئمه الا ثنى عشرهاشم معروف الحسنى درالتعارف ، بيروت ، 1397 ق
سيرتنا و سنّتناعلاّمه عبدالحسين امينى مطبعة الا داب ، نجف ، 1384 ق
سيماى كربلامحمد صحتى سرد رودى سازمان تبليغات اسلامى ، 1373 ش
شام سرزمين خاطره هامهدى پيشوايى حج و زيارت ، 1369 ش
شب شعر عاشوراستاد شعر عاشوراشيراز، 74 1366 ش
شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديدداراحياء الكتب العربيه ، 1378ق
شعراء كربلا او الحائريّات على الخاقانى
شهيدشهيد مرتضى مطهرى انتشارات وحى ، 1354 ش
صحيفه نورامام خمينى (ره )وزارت ارشاد اسلامى ، 1362 ش
عاشورا فى الادب العاملى المعاصرسيد حسين نورالدين الدارالاسلامية ، بيروت ، 1408ق
عاشورا فى الاسلام عبدالرّزاق المقرم قم ، 1411 ق
عبرات المصطفين محمد باقر محمودى مجمع احياءالثقافة الاسلاميه ، قم ، 1415 ق
العقد الفريدابن عبد ربّه دارالكتب العلميه ، بيروت ، 1407 ق
عنصر امر به معروف در نهضت امام حسين شهيد مرتضى مطهرى
عنصر شجاعت خليل كمره اى اسلاميه ، تهران ، 1341 ش
عنوان الكلام محمدباقر فشاركى كتابفروشى اسلاميه ، تهران ، 1352ش
عوالم (الامام الحسين )عبداللّه البحرانى مؤ سسة الامام المهدى ، قم ، 1365ش
عوالم (فاطمة الزهراء)عبداللّه البحرانى مؤ سسة الامام المهدى ، قم ، 1365ش
الغديرعلامه عبدالحسين امينى دارالكتاب العربى ، بيروت ، 1387ق
غررالحكم عبدالواحد آمدى دانشگاه تهران ، 1366 ش
الفتوح ابن اعثم كوفى دارالكتب العلميه ، بيروت ، 1406ق
الفنّ العسكرى الاسلامى ياسين سويدشركة المطبوعات للتوزيع والنشر، 1409 ق
فروع كافى محمد بن يعقوب كلينى دارالكتب الاسلاميه ، 1391 ق
فرهنگ تاريخى ارزشها و سنجشهاابوالحسن ديانت نيما، تبريز، 1367 ش
فرهنگ جبهه مهدى فهيمى حوزه هنرى ، 1368 ش
فرهنگ فارسى محمد معين اميركبير، 1364 ش
فصلنامه هنروزارت ارشاد اسلامى تهران ، 8 1361 ش
قاموس الرجال محمد تقى شوشترى مركز نشر الكتاب ، تهران ، 1386 ق
قمقام زخّارفرهاد ميرزاكتابفروشى اسلاميه ، تهران ، 1394ق
قيام جاودانه محمد رضا حكيمى دفترنشر فرهنگ اسلامى ، 1374ش
الكامل ابن اثيرداراحياءالتراث العربى ، 1408ق
كامل بهايى مكتبه مصطفوى ، تهران
كامل الزيارات جعفربن محمدبن قولويه مكتبة المرتضويه ، نجف ، 1356 ق
كبريت احمرمحمدباقر بيرجندى كتابفروشى اسلاميه ، تهران ، 1378ق
كشف الغمّه على بن عيسى اربلى دارالكتاب الاسلامى ، بيروت ، 1401 ق
كنز العمّال علاء الدّين على الهندى مؤ سسة الرساله ، 1405 ق
كيهان فرهنگى (مجلّه )مؤ سسه كيهان ، 1363 ش
لسان العرب ابن منظورداراحياءالتراث العربى ، 1408ق
لغت نامه على اكبر دهخدامؤ سسه دهخدا، 1373 ش
لهوف سيد بن طاووس مكتبة الحيدريه ، نجف ، 1385 ق
لؤ لؤ و مرجان ميرزا حسين نورى سلسله انتشارات نور
ماءساة الحسين عبدالوهّاب الكاشى
مثيرالا حزان ابن نماى حلّى مؤ سسه الامام المهدى ، قم ،1406ق
مجمع البحرين طريحى دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، 1408ق
مجموعه آثارعلى شريعتى حسينيه ارشاد
مروج الذّهب مسعودى دارالاندلس ، بيروت ، 1385 ق
مرورى اجمالى بر تاريخ سياسى كربلا(جزوه )سازمان تبليغات اسلامى تهران ، 1412 ق
مستدرك سفينة البحارنمازى شاهرودى مؤ سسة البعثه ، تهران ، 1406 ق
معادن الحكمه محمدبن فيض كاشانى جامعه مدرسين ، قم ، 1407 ق
معارف و معاريف سيدمصطفى حسينى دشتى اسماعيليان ، قم ، 1369 ش
مع الحسين فى نهضته اسد حيدردارالتعارف ، 1364 ق
معالى السبطين محمدمهدى مازندرانى منشورات الرّضى ، قم ، 1363 ش
معانى الا خبارشيخ صدوق انتشارات اسلامى ، قم ، 1361 ش
معجم البلدان ياقوت حموى داراحياء التراث العربى ، 1399 ق
المعجم المفهرس لا لفاظ الحديث النبوى (گروهى از مستشرقين )مطبعة بريل ، 1969 م
معصوم پنجم جواد فاضل علمى ، تهران
مفاتيح الجنان محدّث قمى دفتر نشرفرهنگ اسلامى ،خططاهرخوشنويس
مقاتل الطّالبيّين ابو الفرج اصفهانى دارالمعرفه ، بيروت
مقتل الحسين خوارزمى مكتبة المفيد، قم
مقتل الحسين عبدالرزاق المقرّم مكتبة بصيرتى ، قم ، 1394 ق
مكارم الاخلاق طبرسى مؤ سسة الا علمى للمطبوعات ، 1362ق
المناقب ابن شهر آشوب علاّمه ، قم
منتخب التواريخ ‌محمد هاشم خراسانى كتابفروشى اسلاميه ، 1347 ش
منتهى الا مال محدث قمى هجرت ، قم ، 1412 ق
من لايحضره الفقية شيخ صدوق جامعه مدرسين ، قم ، 1404 ق
المواكب الحسينيّه محمدحسين كاشف الغطاءدارالمرتضى ، بيروت
المواكب الحسينيّه مدارس و معسكرات سامى البدرى المركز الحسينى للدراسات ، قم ،1404 ق
موسوعة العتبات المقدسه جعفر الخليلى مؤ سسه الا علمى للمطبوعات ، 1407 ق
موسوعة المصطفى و العترة محسن الشاكرى نشر الهادى ، قم ، 1415 ق
موسوعة كلمات الامام الحسين گروهى معروف ، قم ، 1373 ش
موسيقى مذهبى ايران حسن مشحون سازمان جشن هنر، 1350 ش
ميزان الحكمه محمدى رى شهرى دفتر تبليغات اسلامى ، قم ، 1362ش
ناسخ التواريخ ‌محمد تقى سپهركتابفروشى اسلاميه ، 1307 ش
النزاع والتخاصم بين بنى اميّه و بنى هاشم مقريزى مكتبة الاهرام ، مصر، 1937 م
نفس المهموم محدث قمى مكتبة بصيرتى ، قم ، 1405ق
نگرشى به مرثيه سرايى در ايران عبدالرضا افسرى كرمانى مؤ سسه اطلاعات ، 1371 ش
نهج البلاغه سيد رضى فيض الاسلام ، تهران
نهج الفصاحه گردآورى : ابوالقاسم پاينده جاويدان ، 1361 ش
نهضت امام خمينى (ج 3)سيد حميد روحانى دفتراسناد انقلاب اسلامى ، 1372ش
وسائل الشيعه شيخ حرّ عاملى داراحياء التراث العربى ،بيروت
وسيلة الدارين فى انصار الحسين سيد ابراهيم موسوى زنجانى مؤ سسة الاعلمى للمطبوعات ،بيروت
الوقايع و الحوادث محمدباقر ملبوبى دين و دانش ، قم ، 1345 ش
وقعة الطفّابى مخنف جامعه مدرسين ، قم ، 1367ش
وقف ، ميراث جاويدان (مجلّه )سازمان اوقاف ، 1372 ش
ياد نامه علامه امينى محمد رضا حكيمى ، جعفر شهيدى شركت سهامى انتشار، 1352 ش
ياد و يادآوران على شريعتى حسينيه ارشاد، 1351 ش
ينابيع الموده سليمان بن ابراهيم قندوزى مكتبة الحيدريه ، نجف 1384 ق