نهج الحياة
«فرهنگ سخنان حضرت فاطمه (عليها السلام)»

محمد دشتى

- ۲ -


3- پرهيز از ارزشهاى دروغين در ازدواج
در امر مقدس ازدواج كه پايه تربيت انسانهاى كامل است ، نبايد به ارزشهاى دروغين و آداب و رسوم ناروا و ناپسند توجه نمود
بلكه سلامت جسم و جان و دين دختر و پسر را بايد اساس پذيرش قرار داد.
بزرگان قبائل و سرمايه دارانى با باورهاى زشت مادى و جاهلى ، از دختر پيامبر صلى الله عليه و آله خواستگارى نمودند، ولى جواب منفى شنيدند.
پيامبر و فاطمه (عليها السلام ) در شرايطى به ازدواج امام على (عليه السلام ) پاسخ دادند كه نه سرمايه اى داشت و نه باغ و زمين و اموالى فراهم آورده بود
در اين ازدواج مقدس ، توجه فاطمه عليها السلام به ارزشهاى معنوى و سلامت و عصمت همسر آينده اش بود.
وقتى صبح عروسى پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيد:
كيف رايت زوجك ؟
(دخترم ! شوهرت را چگونه ديدى ؟)
پاسخ داد:
حديث 10 :
قالت : يا ابة خير زوج (22)
(اى پدر! بهترين شوهر ديدم (23))
4- شكوه از طرفداران ارزشهاى جاهلى در ازدواج :
بسيارى با ارزشهاى مادى و جاهلى به ازدواج و شوهر آينده مى نگرند، و به سرزنش اين و آن مى پردازند. ارزشهاى انسانى و اسلامى همسران خودساخته را چيزى نمى شمارند، و با كنايه و اشاره و به سرزنش روى مى آورند.
حضرت زهرا عليها السلام از اين گرايش جاهلى نزد پيامبر صلى الله عليه و آله شكايت مى كند:
حديث 11 :
قالت فاطمه عليها السلام : يا رسول الله صلى الله عليه و آله !
دخل على نساء من قريش و قلن لى زوجك رسول الله صلى الله عليه و آله من فقير لا مال له (24)
(اى رسول خدا! زنانى از قريش به منزل من وارد شدند و سرزنش آغاز كردند و گفتند: پيامبر، تو را همسر كسى قرار داد كه فقير است و سرمايه اى ندارد.(25))
5- حالات معنوى فاطمه عليها السلام در شب ازدواج :
شب ازدواج و آغاز لحظه هاى يك زندگى نوين براى هر زن و مردى شيرين و خاطره انگيز است
بسيارى اين لحظه هاى شيرين را به انواع گناه مى آلايند
و فكر مى كنند، هر گونه زشتى و پليدى مى تواند مجاز باشد.
بايد ديد كه كاملترين الگوى بانوان جهان ، حضرت فاطمه عليها السلام در شب عروسى چه حالاتى دارد؟ و زندگى مشترك با همسرش را چگونه شروع مى نمايد؟
در شب ازدواج امام على (عليه السلام )، فاطمه زهرا را نگران و گريان ديد. پرسيد: چرا ناراحتى ؟
پاسخ داد:
حديث 12 :
قالت : تفكرت فى حالى و امرى عند ذهاب عمرى و نزولى فى قبرى فشبهت دخولى فى فراشى بمنزلى كدخولى الى لحدى و قبرى فانشدك الله ان قمت الى الصلاة فنعبد الله تعالى هذه الليلة (26)
(پيرامون حال و رفتار خويش فكر كردم .به ياد پايان عمر خويش و قبر افتادم كه امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم و روزى ديگر از اينجا به طرف قبر و قيامت خواهم رفت پس تو را به خدا سوگند مى دهم كه : بيا تا به نماز بايستيم تا با هم در اين شب خدا را عبادت كنيم )
الف : پنجم -افشاگريهاى حضرت زهرا (عليه السلام )
(براى اطلاع دقيق به خطبه ها و مبارزات سياسى مراجعه فرمائيد.)
الف : ششم -امامت و رهبرى
1- ارزش اهل بيت (عليهم السلام ) و امامان (عليهم السلام ):
حضرت زهرا عليها السلام در رابطه با ارزشهاى معنوى اهل بيت (عليهم السلام ) فرمود:
حديث 13 :
قالت : و نحن وسيلته فى خلقه و نحن خاصته و محل قدسه و نحن حجته فى غيبه و نحن ورثه انبيائه (27)
(ما اهل بيت رسول خدا صلى الله عليه و آله وسيله ارتباط خدا با مخلوقاتيم ، ما برگزيدگان خداييم و جايگاه پاكيها، ما دليلهاى روشن خداييم و وارث پيامبران الهى (28))
2- ره آورد امامت (فلسفه امامت ):
حضرت زهرا (عليه السلام ) با اشاره به فلسفه امامت فرمود:
حديث 14 :
قالت : فجعل الله ... اطاعتنا نظاما للملة و امامتنا امانا للفرقه
(خدا اطاعت و پيروى از ما (اهل بيت عليهم السلام ) را سبب بر قرارى نظم اجتماعى در امت اسلامى و امامت و رهبرى ما را عامل وحدت و در امان ماندن از تفرقه ها قرار داده است (29)
و: حديث 3 نقش تربيتى
3- نقش تربيتى پيامبر و امام (عليه السلام ):
حضرت زهرا عليها السلام با توجه به ضرورت الگوهاى كامل تربيتى در جامعه انسانها، به نقش تربيتى پيامبر و امام على (عليه السلام ) اشاره كرد و فرمود:
حديث 15 :
قالت فاطمه عليها السلام : ابوا هذه الامه محمد و على عليهم السلام يقيمان اودهم و ينقذانهم من العذاب الدائم ان اطاعو هما و يبيحانهم النعيم الدائم ان وافقو هما
(محمد و على عليهما السلام دو پدر امت اسلام مى باشند، كجى ها را راست و انحرافات را اصلاح مى نمايند، اگر مردم ايشان را اطاعت كنند، اين دو آنها را از عذاب جاويدان نجات مى دهند. و اگر مردم با ايشان موافق و همراه باشند، اين دو، نعمتهاى پايدار خداوندى را ارزانيشان دارند(30))
4- معرفى امامان 12 گانه :
-ص . صحيفه حضرت زهرا عليها السلام 126 و 127 و 128
-اثبات امامت ، حديث 16
-ش - شهادت ، حديث 122.
5- معرفى حضرت قائم آل محمد صلى الله عليه و آله .
- اثبات امامت ، حديث 16
- ص - صحيفه حضرت زهرا حديث 126 و 127 و 128
6- ضرورت گرايش مردم به امام :
- اثبات امامت ، حديث 16
الف : هفتم - اثبات امامت امام على (عليه السلام ) ((هدايت تشريعى ))
1- يادآورى روايات رسول خدا صلى الله عليه و آله :
محمود بن لبيد مى گويد:
پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله ، فاطمه (عليها السلام ) را در كنار قبر حضرت حمزه در احد، در حال عزادارى و گريه مشاهده كردم ، فرصت را غنيمت شمرده سؤ ال كردم :
آيا براى امامت على (عليه السلام ) از سخنان رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله ، مى توان دليلى آورد؟
حضرت زهرا عليها السلام پاسخ داد:
حديث 16 :
قالت فاطمه : واعجباه انسيتم يوم غدير خم ؟
سمعت رسول الله يقول : على خير من اخلفه فيكم ، و هو الامام والخليفة بعدى ، و سبطاى و تسعه من صلب الحسين (عليه السلام ) ائمه ابرار لئن اتبعتموهم و جدتموهم هادين مهديين و لئن خالفتموهم ليكون الاختلاف فيكم الى يوم القيامه ؟
قلت : يا سيدتى فما باله قعد عن حقه ؟
قالت : يا ابا عمر لقد قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
مثل الامام مثل الكعبه اذ تؤ تى و لا تاءتى
اما و الله لوتركوا الحق عل اهله واتبعوا عترة نبيه لما اختلف فى الله اثنان ، و لورثها سلف عن سلف و خلف بعد خلف حتى يقوم قائمنا التاسع من ولد الحسين و لكن قدموا من اخره الله و اخروا من قدمه الله : حتى اذا الحدوا المبعوث و او دعوه الجدث المجدوث اختاروا بشهوتهم و عملوا بآرائهم تبا لهم اولم يسمعوا الله يقول :
((و ربك يخلق ما يشاء و يختار ما كان لهم الخيره ؟))
بل سمعوا و لكنهم كما قال الله سبحانه :
((فانها لا تعمى الابصار و لكن تعمى القلوب التى فى الصدور))
هيهات بسطوا فى الدنيا آمالهم و نسوا آجالهم فتعسا لهم و اضل اعمالهم اعوذ بك يا رب من الحور بعد الكور(31)

(شگفتا! آيا روز غدير خم را فراموش كرده ايد؟
شنيدم كه پيامبر گرامى اسلام فرمود: على بهترين كسى است كه او را جانشين خود در ميان شما قرار مى دهم . على (عليه السلام ) امام و خليفه بعد از من است و دو فرزندم ، (حسن و حسين عليهما السلام ) و نه نفر از فرزندان حسين (عليه السلام ) پيشوايان و امامانى پاك و نيك اند.
اگر از آنها اطاعت كنيد شما را هدايت خواهند نمود و اگر مخالفت ورزيد، تا روز قيامت بلاى تفرقه و اختلاف در ميان شما حاكم خواهد شد.)
پرسيدم ، بانوى من ! پس چرا امام على (عليه السلام ) سكوت كرد و حق خود را نگرفت ؟
حضرت زهرا عليها السلام پاسخ داد:
(رسول خدا فرمود: مثل امام ، مانند كعبه است ، مردم بايد در اطراف آن طواف كنند، نه آن كه كعبه دور مردم طواف نمايد)
(سپس ادامه داد كه ):
(آگاه باش . قسم به خدا، اگر حق را به اهلش واگذار مى كردند و از عترت رسول خدا اطاعت مى نمودند دو نفر هم (درباره حكم خداوند) با يكديگر اختلاف نمى كردند و امامت همان گونه كه رسول خدا معرفى فرمود از على (عليه السلام ) تا حضرت قائم (عليه السلام ) فرزند نهم امام حسين (عليه السلام )، از جانشينى به جانشينى ديگر به ارث مى رسيد.
اما (افسوس ) كسى را مقدم داشتند كه خدا او را كنار زده بود و كسى را كنار زدند كه خدا او را مقدم داشت ره آورد بعثت را انكار كردند و به بدعتها روى آورند. آنها هواپرستى و شهوت را برگزيدند و بر اساس راى و نظر شخصى عمل كردند. هلاكت و نابودى بر آنان باد.
آيا نشنيدند كلام خدا را كه فرمود:
((پروردگار تو خلق مى كند آنچه را كه مى خواهد و اختيار امامت بدست اوست (32)))
آرى شنيدند اما همان گونه كه قرآن فرمود:
((ديده بصيرت آنها كور و چشم دل آنها بى نور است (33)))
افسوس ، كه سران سقيفه ، آرزوها و هوسهاى خود را تحقق بخشيدند و از مرگ و قيامت غافل ماندند، خدا نابودشان گرداند و آنان را در كارهايشان گمراه كند اى پروردگار! من به تو پناه مى برم از كمى ياران پس از پيروزى و فراوانى آنان :(34))
2- حماسه غدير و حديث منزلت :
الف - يادآورى حديث منزلت :
حضرت زهرا عليها السلام هر جا كه لازم بود با يادآورى حديث غدير، مغزهاى خفته و انسانهاى فريب خورده را هدايت و بيدار مى فرمود، و بارها تذكر مى داد كه :
حديث 17 :
قالت : انسيتم قول رسول الله صلى الله عليه و آله يوم غدير خم
من كنت مولاه فعلى مولاه ؟

و قوله صلى الله عليه و آله انت منى بمنزله هارون موسى (35)
(آيا فراموش كرديد، سخنان رسول خدا را در روز غدير خم (كه فرمود:) هر كه من مولا و رهبر او مى باشم ، على (عليه السلام ) نيز مولاى اوست ، و آيا فراموش كرديد كه به على (عليه السلام ) فرمود يا على (عليه السلام ) موقعيت تو نسبت به من همانند هارون به موساى پيغمبر (عليه السلام ) است (36))
ب - پاسخ بهانه جوها:
حضرت زهرا عليها السلام در پاسخ بى تفاوت هاى بهانه جو كه مى گفتند:
اگر على (عليه السلام ) زودتر شروع مى كرد و براى مردم صحبت مى نمود، منحرف نمى شدند، فرمود:
حديث 18 :
قالت : فما جعل الله لا حد بعد غدير خم من حجة و لا عذر(37)
(پس از غدير خم ، خداوند براى هيچكس عذر و بهانه اى باقى نگذاشته است (38))
ج - عذرتراشى ممنوع :
و آنگاه كه مهاجرين و انصار در عذرخواهى پافشارى كردند، فرمود:
حديث 19 :
قالت : اليكم عنى فلا عذر بعد تعذيركم و لا امر بعد تقصيركم هل ترك ابى يوم غدير خم لاحد عذرا؟(39)
(دور شويد و مرا به حال خود واگذاريد. پس از كوتاهى و سهل انگارى ، جايى براى عذرخواهى نمانده است ، آيا پدرم پيامبر صلى الله عليه و آله پس از حادثه غدير خم جايى براى عذر تراشى و بى تفاوتى باقى گذاشته است ؟(40))
الف : هشتم : ويژگى هاى امام على (عليه السلام )
((امام على (عليه السلام ) از ديدگاه حضرت زهرا عليها السلام ))
1- ارزشهاى امام على (عليه السلام )
براى شناساندن انسانى خدا گونه در زمين ، قلمها و زبانها عاجزند بايد از سخنان حضرت زهرا عليها السلام براى شناسائى على (عليه السلام ) يارى طلبيد.
حضرت فاطمه عليها السلام در برابر يكى از افراد نادان مدينه كه خفاش ‍ صفت ، برابر آفتاب وجود امام ، زبان به سرزنش گشوده بود، فرمود:
حديث 20 :
قالت : و هو الامام الربانى و الهيكل النورانى ، قطب الاقطاب و سلاله الاطياب الناطق بالصواب ، نقطه دائره الامامة و ابو بنيه الحسن و الحسين الذين هما ريحانتى رسول الله سيدى شباب اهل الجنة (41)
(على امامى ربانى و الهى ، و هيكلى نورانى و مركز توجه همه عارفان و خداپرستان و فرزندى از خاندان پاكان ، گوينده بحق و روا، جايگاه اصلى و محور امامت ، و پدر حسن و حسين دو دسته گل پيامبر صلى الله عليه و آله و دو بزرگ و سرور جوانان اهل بهشت است )
و به حديث 49 ((جهاد و دفاع از ولايت )) مراجعه شود
2- بهترين شوهر: حديث 10
3- سوابق مبارزاتى على (عليه السلام )
در آن روزها كه امام على (عليه السلام ) را دست كفر و شرك و نفاق به انزوا كشاند، حضرت زهرا عليها السلام در ميان مهاجر و انصار، سوابق مبارزاتى اميرالمؤ منين (عليه السلام ) را يك يك برشمرد، تا حجت الهى را تمام كند
حديث 21 :
قالت : كلما او قدوانا نارا للحرب اطفاها الله ، او نجم قرن الشيطان ، او فغرت فاغره من المشركين اخاه فى لهواتها، فلا ينكفى ء حتى يطا صماخها باخمصه ، و يخمد لهبها بسيفه
مكدودا فى ذات الله ، مجتهدا فى امر الله ، قريبا من رسول الله ، سيدا فى اولياء الله ، مشمرا ناصحا مجدا كادحا، لا تاءخذه فى الله لومة
لائم و انتم فى رفاهيه من العيش :

حضرت زهرا عليها السلام فرمود:
(پس از بعثت رسول خدا صلى الله عليه و آله هر گاه مشركين آتش جنگ بر افروختند، خدا آن را خاموش كرد، و هر گاه شيطان سر برداشت ، يا مشركى ندا مى داد تا يورش بياورد، رسول خدا(صلى الله عليه و آله ) على (عليه السلام ) را در كام سختى ها و شعله ها مى انداخت
و على (عليه السلام ) بر جاى ننشست تا بر سر و مغز مخالفان كوبيد، و با شمشير مشكلات و تهاجمات را از سر راه اسلام برداشت ، على (عليه السلام ) براى خدا اين رنجها را تحمل نمود، و در تحقق فرمانهاى الهى تلاش كرد، يار نزديك پيامبر صلى الله عليه و آله ، و بزرگ و سرور دوستان خدا بود. همواره دامن همت به كمر زده ، نصيحت گر، تلاشگر، و كوشا بود، و در راه خدا از سرزنش سرزنش كننده اى بيم بخود راه نداد، در آن روزهائى كه شما مردم در رفاه و آسايش آرميده بوديد(42))
4- ايثارگرى و بخشش امام على (عليه السلام ):
فاطمه زهرا (عليها السلام ) خدمت پيامبر (صلى الله عليه وآله ) رسيد و از ايثارگرى هاى على (عليه السلام ) خبر داد و فرمود:
حديث 22 :
قالت : يا رسول الله ما يدع على شيئا من رزقه الا وزعه بين المساكين
(اى رسول خدا! على (عليه السلام ) از طعام و غذا چيزى در خانه باقى نمى گذارد، هر چه به دست مى آورد، بين فقرا و تهيدستان تقسيم مى كند(43)
5- نقش تربيتى امام على (عليه السلام )
امامت حديث 15 ((نقش تربيتى ))
6- علل غصب خلافت امام (عليه السلام )
ش ((شكوه از خيانت ))، حديث 117
الف ((اثبات امامت ))، حديث 16
خ ((خطبه ها)) خطبه اول
از حضرت زهرا (عليه السلام ) در حالى كه در احد بر مزار حضرت (عليه السلام ) عزادارى ميكرد، پرسيدند:
چرا مردم بر ضد شما و على (عليه السلام ) هجوم آوردند و حق مسلم او را غصب كردند؟
حضرت زهرا (عليه السلام ) پاسخ داد:
حديث 23 :
قالت : لكنها احقاد بدرية و ترات احدية كانت عليها قلوب النفاق مكتمنه لا مكان الوشاة فلما استهدف الامر ارسلت علينا شابيب الآثار
(اينهمه كينه توزيها از جنگ بدر و انتقام جويى ها از جنگ احد است كه در دلهاى منافقان پنهان بود اما روزى كه حكومت را غصب كردند تمام آن كينه ها و حسادتها را بر ما فرو ريختند(44)
7- على (عليه السلام ) و جاذبه هاى عاشقانه در عبادت :
ابودرداء مى گويد: على (عليه السلام ) را در حالت سجده بگونه اى مشاهده كردم كه هيچ صدايى نمى شنود و حركتى ندارد، فرياد زدم : سوگند بخدا على (عليه السلام ) مرده است . شتابان به فاطمه (عليه السلام ) خبر دادم .
حضرت زهرا (عليها السلام ) فرمود:
حديث 24 :
قالت : هى والله الغشيه التى تاءخذه من خشية الله (45)
(بخدا قسم ، اين حالت معنوى على (عليه السلام ) است كه از ترس در برابر عظمت پروردگار بر او عارض شده و در عبادت مدهوش ‍ مى گردد(46 ))
8- فاطمه و ارزشهاى امام على (عليه السلام ):
پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله )، در يكى از جلسات دوستانه ، به ارزشهاى على (عليه السلام ) اشاره فرمود و شدت محبت و علاقه قلبى خود را براى دخترش اظهار نمود.
فاطمه (عليها السلام ) در حالى كه به عظمت و ارزشهاى امام اعتراف مى كرد، فرمود:
حديث 25 :
قالت : والذى اصطفاك و اجتباك و هداك و هدابك الامه لا زلت مقرة له ما عشت
(سوگند به خدايى كه تو را به رسالت انتخاب كرد و براى هدايت انسانها برگزيد و تو را هدايت كرد و امت اسلامى را به وسيله تو هدايت نمود، تا زنده ام همواره به ارزشهاى امام على (عليه السلام ) معترف خواهم بود(47))
9- عامل رستگارى :
حضرت زهرا عليها السلام سعادت و رستگارى انسان را در محبت و دوستى با على (عليه السلام ) مى شناساند كه فرمود:
حديث 26 :
قالت : ان السعيد، كل السعيد، حق السعيد من احب عليا فى حياته و بعد موته (48)
(همانا سعاتمند بمعناى كامل و حقيقى ، كسى است كه (امام ) على (عليه السلام ) را در درون زندگى و پس از مرگش دوست داشته باشد(49))
10- گريه بر مظلوميت امام على (عليه السلام )
فاطمه زهرا عليها السلام در لحظه هاى غمبار احتضار خويش بشدت گريست امام على (عليه السلام ) پرسيد: چرا گريه مى كنى ؟ پاسخ داد
حديث 27 :
قالت : ابكى لما تلقى بعدى
(بخاطر آن چه كه پس از من به تو خواهد رسيد، مى گريم (50))
امام على (عليه السلام ) فرمود:
لا تبكى فوالله ذلك لصغير عندى فى ذات الله تعالى :
گريه مكن سوگند بخدا اين گونه سختى ها در راه خدا براى من ناچيز است
11- دفاع از امام على (عليه السلام )
خ - خطبه ها
م - مبارزات سياسى
د- دفاع
و - وصيتهاى سياسى
الف - اثبات امامت على (عليه السلام )
12- نگرانى از انبوه مشكلات على (عليه السلام )
روزى در يكى از جلسات خانوادگى ، رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله دخترش فاطمه (عليه السلام ) را با انبوه مصائب و مشكلاتى كه پس از وى بر اميرالمؤ منين (عليه السلام ) باريدن خواهد گرفت آشنا فرمود.
(ان زوجك يلاقى بعدى كذا و كذا)
حضرت زهرا (عليه السلام ) غم آلود و نگران پرسيد:
حديث 28 :
قالت : يا رسول الله الا تدعو الله ان ينصرف ذلك عنه ؟!(51)
(اى رسول خدا! آيا از خداوند نمى خواهى كه اين مشكلات از على (عليه السلام ) كناره گيرند؟)
فرمود: چرا اما چاره اى جز آن نيست ، زيرا انسانها آزادند و از نعمت اختيار و آزادى سوءاستفاده مى كنند.(52)
الف : نهم -انفاق و سخاوت فاطمه (عليه السلام )
ج - جنگ و جهاد، حديث 48
پ - تلاش براى جلب رضايت پدر حديث 32
خ - از خود گذشتگى و ايثار، حديث 61 و 62
ش - شعر در سخاوت و بخشش ، حديث 103 و 104
الف : دهم -ايثارگرى
د- دفاع از امام ، حديث 74 و 75
خ - از خود گذشتگى و ايثار، حديث 61 و 62
م - مشكلات زندگى ، حديث 184 تا 191
آ- آيين همسردارى ، حديث 1
الف : يازدهم -ايمان فاطمه (عليها السلام )
ع - عبادت
د - دعاهاى فاطمه عليها السلام ، حديث 76 تا 82.
ع - عرفان فاطمه عليها السلام
خ - خداشناسى
ب : بهداشتى
1- بهداشت دست
حضرت فاطمه (عليها السلام ) نسبت به پاكيزگى دست فرمود:
حديث 29 :
الا لا يلومن امرء الا نفسه يبيت و فى يده ريح غمر(53)
(بهوش باش ! كسى كه پس از خوردن غذا با دستى آلوده و چرب بخوابد، هيچكس جز خودش را سرزنش ننمايد(54))
2- آداب غذا خوردن
حضرت زهرا (عليها السلام ) درباره آداب غذا خوردن و بهداشت عمومى فرمود:
حديث 30 :
قالت : فى المائده اثنتا عشرة خصله يجب على كل مسلم ان يعرفها اربع فيها فرض و اربع فيها سنة و اربع فيها تاديب
فاما الفرض فالمعرفه والرضا، والتسميه ، والشكر
فاما السنه فالوضوء قبل الطعام ، الجلوس على الجانب الايسر، والاكل بثلاث اصابع
فاما التاديب . فالاكل بما يليك و تصغير اللقمه و المضغ الشديد و قله النظر فى وجوه الناس

در سر سفره غذا، 12 كار نيك وجود دارد كه سزاوار است ، هر مسلمانى آنها را بشناسد.
4 مورد واجب و 4 مورد مستحب و 4 مورد نشانه ادب و بزرگوارى است .
و اما چهار عمل واجب :
1- شناخت و معرفت پروردگار (بدانيم كه نعمت ها از اوست )
2- راضى به نعمت هاى خدا بودن
3- گفتن ((بسم الله الرحمن الرحيم )) در آغاز غذا
4- سپاسگزارى خدا در پايان (و گفتن الحمد لله رب العالمين )
و چهار عمل مستحب عبارتند از:
1- وضو گرفتن قبل از غذا
2- نشستن بجانب چپ
3- در حال نشسته غذا خوردن
4- غذا خوردن با سه انگشت
و چهار عملى كه نشانه ادب و بزرگوارى است مانند:
1- از غذاى پيش روى برداشتن
2- لقمه ها را كوچك برداشتن
3- غذا را بخوبى جويدن
4- كمتر در صورت ديگران ، نگاه كردن (55)
3- بهداشت غذا:
ارزش غذايى خرما
حضرت زهرا عليها السلام نسبت به ارزش غذائى خرما فرمود:
حديث 31 :
قالت فاطمه عليها السلام : نعم تحفة المؤ من التمر(56)
(براى مؤ من ، خرما هديه خوبى است )
پ : اول : پوشش زن ح - حجاب زن
پ : دوم : پيامبر و فاطمه عليها السلام
1- نقش تربيتى پيامبر صلى الله عليه و آله در جامعه
الف . اثبات امامت حديث 4
2- تلاش براى جلب رضايت پيامبر صلى الله عليه و آله
شيخ صدوق نقل مى كند:
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله هرگاه به مسافرت مى رفت ، با فاطمه (عليه السلام ) خداحافظى مى كرد و وقتى از سفر برمى گشت ، ابتدا به ديدن فاطمه (عليه السلام ) مى شتافت .
در يكى از مسافرتهاى پيامبر صلى الله عليه و آله حضرت زهرا عليها السلام دو دستبند نقره و يك جفت گوشواره براى خويش و يك پرده براى درب منزل خريد، پيامبر صلى الله عليه و آله از مسافرت بازگشت و بديدار دخترش شتافت .
پس از مشاهده پرده خانه و زيور آلات ساده فاطمه عليها السلام ، توقف كوتاهى كرد و به مسجد رفت .
حضرت زهرا (عليه السلام ) با خود انديشيد كه پدر ناراحت است ، و فورى دستبند و گوشواره و پرده را در آورد و خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله فرستاد و پيام داد:
حديث 32 :
قالت : تقرا عليك ابنتك السلام و تقول اجعل هذا فى سبيل الله (57)
(دخترت براى تو سلام مى فرستد و مى گويد كه اين زيورآلات اندك را نيز در راه خدا انفاق كن )
پيامبر گرامى اسلام پس از مشاهده بخشش و ايثار فاطمه (عليه السلام ) سه بار فرمود:
فداها ابوها
(پدرش فداى او باد(58))