اقسام نماز

قال النبى صلى‏الله عليه و آله: امتى على اربعه اصناف، صنف يصلون ولكنهم فى صلوتهم ساهون فكان لهم الويل و الويل اسم دركه من دركات جهنم، قال الله تعالى: فويل للمصلين، الذين هم عن صلاتهم ساهون‏(121)، و صنف تصلون احيانا و لا يصلون احيانا فكان لهم الغى و الغى اسم دركه من دركات جهنم، قال الله تعالى: فخلف من بعدهم اضاعوا اضاعوا الصلوه و اتبعوا الشهوات فسوف يلقون غيا(122) و صنف لا يصلون ابدا فكان لهم سقر و سقر اسم دركه من دركات جهنم قال الله تعالى: ما سلككم فى سقر، قالوا لم نك من المصلين‏(123) و صنف يصلون ابدا و هم فى صلوتهم خاشعون، قال الله تبارك و تعالى: قد افلح المومنون الذينهم فى صلوتهم خاشعون‏(124)

پيغمبر اكرم صلى‏الله عليه و آله فرمود: امت من بر چهار صنف مى‏باشد:

صنف اول: كسانى هستد نماز مى‏خوانند ولكن از نماز بى‏خبرند براى آنها (ويل) است كلمه ويل اسم دركه از دركات جهنم كه در قرآن مى‏فرمايد: پس واى بر نماز گزارانى كه نماز خود را به دست فراموشى مى‏سپارند.

صنف دوم: كسانى هستند كه گاهى نماز مى‏خوانند، گاهى ترك مى‏كنند براى آنها غى است، غى اسم دركه از دركات جهنم كه خداوند در قرآن كريم مى‏فرمايد: فرزندانى ناشايسته بعد آنها روى كار آمدند كه نماز را ضايع كردند و پيروى از شهوات نمودند و به زودى مجازات گمراهى خود را خواهند ديد اصل معنى خلف يعنى: فرزند صالح لكن در اينجا به معنى فرزند ناصالح است كه ديدند محل مجازات خود را در دنيا و در آخرت هم خواهند ديد.

صنف سوم: گروهى هستند اصلا نماز نمى‏خوانند براى آنها هم وعده سقر داده شده است كه خداوند مى‏فرمايد چه شده است شما را كه آوردند ميان آتش در جواب مى‏گويند ما اهل نماز نبوديم.

صنف: چهارم: نماز مى‏خوانند هميشه و آنها اهل نماز و عبادت هستند خداوند تبارك و تعالى به آنها وعده رستگارى مى‏دهد مى‏فرمايد رستگارت شدند آنان كه در نمازشان خضوع كردند.

مولف: نمازى كه خداوند متعال مى‏فرمايد رستگار شدند مومنين با شرايط، يعنى: لغويات نباشد غيبت نكند دروغ نگويد فحاشى نكند اذيت به همسايه نكند اذيت به عموم نرساند كم فروشى نكند اجناس را چندين برابر به مردم قالب نكند كلاه سر بندگان خدا نگذارد خمس و يا زكات مالش را بدهد اگر واجب الحج است برود اعمال حج را بجاى آورد كارهاى خيرى كه انجام مى‏دهد خالصا لوجه الله باشد ريا در كار نباشد.

روز قيامت عمل خالص از انسان طلب مى‏شود عمل خالص بدرد انسان مى‏خورد در روايت آمده است خداوند تعالى به حضرت موسى فرمود:

هل عملت لى عملا خالصا، قال نعم صليت لك و صمت لك و سبحت لك قال الله تعالى الصلوه جواز على الصراط و الصوم جنه لك من النار و التسبيح لك درجات فى الجنه فبكى، و قال، يا رب ادلنى على عمل خالص لك قال: هل نصرت مظلوما و هل كسوت عريانا و هل سقيت عطشانا و هل اشبعت جائعا اكرمت عالما هذا عمل خالص لى‏(125)

خداوند تبارك و تعالى به حضرت موسى فرمودند: يا موسى آيا يك عمل خالص براى من انجام داده‏اى؟

حضرت موسى عرض كرد: بلى نماز براى تو خوانده‏ام، روزه براى تو گرفته‏ام تسبيح براى تو گفته‏ام.

خداوند تبارك و تعالى فرمودند: نمازت گذرنامه‏اى است كه بتوانيد از صراط عبور كنيد (اگر نماز نباشد يا قبول نشود اعمال قبول نيست) روزه شما هم سپرى است در برابر آتش و تسبيحات تو هم براى تو درجاتى است در بهشت مقام تو در بهشت بالا مى‏رود.

حضرت موسى گريه كرد، عرض كرد: خداوندا مرا راهنمايى كن بر يك عمل خالص كه براى تو باشد خداوند فرمود: آيا به مظلوم كمك كرديد؟ آيا به يك شخص برهنه لباس پوشاندى؟ آيا يك تشنه را سيراب كرديد و آيا يك گرسنه را سير كرديد؟ آيا يك عالم و دانشمند را اكرام كرديد؟ اينها عمل خالص است براى من.

اگر عمل خالص باشد هم نتيجه دنيوى دارد و هم نتيجه اخروى، يكى از اثرات گناه اين است كه روزى انسان را تنگ مى‏كند و زندگى را هم تلخ مى‏نمايد.

عبدالله بن حذافه و سبقت در اسلام

عبدالله بن حذافه از كسانى است كه سبقت در اسلام داشته و به حبشه مهاجرت نمود روميان او را با عده‏اى از مسلمين اسير كردند نصرانيت را بر وى عرضه داشتند امتناع ورزيد.

ديگ بزرگى از روغن زيتون را بجوش آوردند يك يك از اسيران را پيش آوردند به او گفتند: يا دين نصرانيت را قبول كن و گرنه در اين روغن انداخته مى‏شوى آنها قبول نكردند.

همه را در ديگ انداختند چيزى نگذشت كه استخوانهايش بر روى روغن نمودار شد عبدالله را پيش آوردند و نصرانيت را بر او عرضه كردند قبول نكرد.

دستور دادند در ميان ديگ انداخته شود شروع كرد به گريه كردن بزرگ آنها عبدالله را برگردانيد عبدالله رو كرد به رئيس نصرانيها و گفت: شما خيال كرديد از اين روغن جوشيده ترسيدم نه گريه من براى اين است كه فقط يك جان دارم و با همان يك جان چنين معامله مى‏كنيد اى كاش به تعداد موهاى بدنم جان داشتم و به عدد آنها در راه خدا شما با من اين معامله را مى‏كرديد.

روميان از سخن او شگفت شدند تمايل به ا زاد نمودنش پيدا كردند. رئيس نصرانى گفت: دين ما را قبول كن تا دخترم را به تو تزويج كنم و مملكتم را با تو قسمت كنم قبول نكرد.

گفت: سرم را ببوس تا هشتاد نفر از مسلمين را با تو آزاد كنم قبول كرد و بوسه كرد.

رئيس هم هشتاد نفر را با عبدالله بن حذافه آزاد كرد وقتى كه به مدينه آمد و بر عمر بن خطاب وارد شد، عمر از جا حركت كرد سر عبدالله را بوسيد(126).

زبان روز قيامت در عذاب است

عن ابى عبدالله (عليه السلام): قال رسول الله صلى‏الله عليه و آله: يعذب الله اللسان بعذاب لا يعذب به شيئا من الجوارح فيقول اى رب غذبتنى بعذاب لم تعذب به شيئا؟ فيقال له خرجت منك كلمه فبلغت مشارق الارض و مغاربها فسفك بها الدم الحرام و انتهب بها المال الحرام و انتهك بها الفرج الحرام و عزتى و جلالى لاعذبنك بعذاب لا اعذب به شيئا من جوارحك‏(127) .

امام صادق (عليه السلام) فرموده است: از قول پيغمبر اكرم صلى‏الله عليه و آله، كه رسول خدا فرموده است: كه خداوند عذاب مى‏كند زبان انسان را به يك عذابى كه هيچ اعضا را آنطور عذاب نكرده باشد، پس زبان انسان مى‏گويد: اى خالق من عذاب كردى مرا كه هيچ اعضا را آنطور عذاب نكردى؟

در جواب گفته مى‏شود: از تو يك كلمه خارج شد به شرق به غرب عالم رسيد بواسطه آن كلمه خونها ريخته شد، عرضها پاره شد، مالها غارت شد، لذا عذاب تو بايد شديدتر از همه اعضا و جوارح باشد.

مولف: فرق بين انسان و غير انسان بواسطه عقل است در عقول هم مراتبى است گناه يك عالم شديدتر است تا يك جاهل و نادان.

اصلا روز قيامت خداوند با عقلا كار دارد، ثواب مى‏دهد و عقاب مى‏كند به عقل (شخصى غير عاقل را خدا عذاب نمى‏كند چون عقل ندارد درك نمى‏كند ثواب و گناه را، روايت دارد هر جا عقل وجود دارد دين هم وجود دارد، اين حديث را ملاحظه بفرمائيد).

آدم يكى از سه چيز را اختيار كرد

عن على (عليه السلام) قال: هبط جبرئيل على آدم (عليه السلام) قال: يا آدم انى امرت ان اخيرك واحده من ثلاث فاخترها ودع اثنتين، فقال له آدم: يا جبرئيل و ما الثلاثه، فقال: العقل و الحياء و الدين فقال آدم (عليه السلام) فانى قد اخترت العقل فقال الحياء و الدين انصرفا و دعاه فقالا: يا جبرئيل انا امرنا ان نكون مع العقل حيث كان قال: فشانكما و عرج جبرئيل.

على (عليه السلام) مى‏فرمايد: جبرئيل آمد پيش حضرت آدم و گفت: اى آدم تو مامور هستى يكى از اين سه تا را قبول كنى و دو تاى ديگر را رها كنيد آدم (عليه السلام) گفت: يا جبرئيل آن سه كدام است؟

جبرئيل گفت: عقل و حيا و دين.

آدم (عليه السلام) گفت: من عقل را اختيار كردم حيا و دين را گفت برويد و عقل را رها كنيد حيا و دين گفتند: ما مامور هستيم هر جا كه عقل باشد با او باشيم جبرئيل گفت: بلى شأن شما دو تا همين است كه بايد هر جا عقل است با هم باشيد (يعنى: هر جا عقل هست آنجا حيا و دين هم هست.

خداوند عقل را به نطق در آورد

عن ابى جعفر (عليه السلام) قال: لما خلق الله العقل استنطقه، ثم قال: اقبل فاقبل ثم قال: ادبر، ثم قال: و عزتى و جلالى ما خلقت خلقا هو احب الى منك و لا اكملتك الا فى من احب اما انى اياك امر اياك انهى و اياك اعاقب و اياك اثيب‏(128)

حضرت امام صادق (عليه السلام) مى‏فرمايد: وقتى كه خداوند متعال عقل را خلق كرد به نطق در آورد، فرمود: بيا جلو، آمد جلو، بعد فرمود: برو عقب، رفت عقب، بعد فرمود: قسم به ذات پاكم چيزى خلق نكردم كه محبوبتر باشد پيش من از تو اى عقل، كامل نمى‏كنم تو را مگر در آن كسى كه دوست بدارم و به تو امر مى‏كنم و تو را نهى مى‏كنم و به تو ثواب مى‏دهم و به تو عقاب مى‏كنم.

عدالت در اجتماع چيست؟

ادع الى سبيل ربك بالحكمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتى هى احسن ان ربك هو اعلم بمن ضل عن سبيله و هو اعلم بالمهتدين و ان عاقبتم بمثل ما عقوبتم به و لئن صبرتم لهو خير للصابرين‏(129).

دعوت نما با حكمت به معنى علم بسوى پروردگار و موعظه حسنه و با آنها به طريقى كه نيكوتر است مناظره كن پروردگار تو از هر كس بهتر مى‏داند چه كسانى از طريق او گمراه شده‏اند و چه كسانى هدايت يافته‏اند هرگاه خواستيد مجازات كنيد تنها به مقدارى كه به شما تعدى شده كيفر دهيد و اگر صبر كنيد اين كار براى افراد صابرين خوب است.

از اين آيه شريفه چند موضوع استفاده مى‏شود: موعظه اخلاقى، فردى، اجتماعى، عدالت، مساوات، تذكر، صبر و اجر، الى آخر، در روايت آمده كه اين آيه شريفه در جنگ احد نازل شده هنگامى كه رسول الله صلى‏الله عليه و آله وضع دردناك شهادت عمويش حمزه بن عبدالمطلب را ديد كه دشمن به كشتن او قناعت نكردند بلكه كبد يا قلب او را بيرون كشيدند و گوش و بينى او را قطع نمودند بسيار ناراحت شد، فرمود: الهم لك الحمد و اليك المشتكى، خدايا حمد براى تو است و شكايت به تو مى‏آورم، بعد فرمود: لئن ظفرت لامثلن سه بار اين جمله را تكرار فرمودند: يعنى اگر من بر آنها ظفر پيدا كردم آنها را مثله مى‏كنم، آنها را مثله مى‏كنم، آنها را مثله مى‏كنم، به يك روايت فرمود: هفتاد نفر آنها را مثله خواهم كرد، در اين هنگام آيه نازل شد، خداوند فرمود اگر خواستيد مجازات كنيد فقط به مقدارى كه به شما تعدى شده است جزا دهيد نه زيادتر از او و اگر صبر كنيد اين خوب است بر صابرين، رسول گرامى عفو كرد و در فتح مكه كه پيغمبر صلى‏الله عليه و آله بر آنها مسلط شد فرمان عفو عمومى صادر كرد.

در اين آيه ديگر خداوند تبارك و تعالى صريحا مى‏فرمايد: عادلانه رفتار نماييد، ان الله يامر بالعدل و الاحسان‏(130)

عدالت يك موضوع بسيار مهمى است در جامعه ما، عدالت انسان را به تقوى نزديك مى‏نمايد، مردم به شخص عادل علاقه قلبى پيدا مى‏كنند محل امن مردم قرار مى‏گيرد، نماز پشت سر عادل مى‏خوانند، اموالشان را به شخص عادل مى‏سپارند.

اگر در يك كشور عدالت حكومت نكرد آن مملكت روز بروز به فساد كشيده مى‏شود، اگر روزى سلولهاى بدن تعادل خود را از دست بدهند و به وظيفه خود عمل ننمايند وضع مزاج بهم خورده و وسيله مرگ شخصى فراهم مى‏شود و اگر افراد اجتماع نيز به وظيفه مقدس خود عمل ننمايند مزاج اجتماع منحرف شده و اجتماع را به مرگ تهديد مى‏كند.

قرآن مجيد چنان چه براى فرد حق حيات و مرگ قائل شده، همچنين براى اجتماع نيز حيات و مرگ قائل شده و در مرگ فردى مى‏فرمايد: الله يتوفى الانفس حين موتها(131) خداوند قبض روح مى‏كند در موقع مرگ.

و در مرگ اجتماع مى‏فرمايد: لكل امه اجل فاذا جاء اجلهم لا يستقدمون ساعه و لا يستاخرون‏(132) براى هر قومى اجلى است وقتى اجلشان رسيد نه ساعتى زود و نه دير مى‏شود، قرآن مجيد تمام امتيازات بشرى را كه شكننده عدالت اجتماعى است لغو دانسته، سفارشات پارتى بازيها، رشوه‏ها، الى آخر، خداوند يك قانون عمومى بيان فرموده و آن عدالت و تقوى هر انسانى است و بس.

هارون قاضى پاكدامن خواست

در تاريخ آمده است هارون الرشيد پس از خاتمه دادن به اعمال حج وارد مدينه شد قاضى مدينه فوت كرده بود و از خليفه خواستار شدند كه قاضى پاكدامنى براى آنها نصب كند و دو نفر از دانشمندان مدينه را به اين منظور معرفى كردند، هارون براى اينكه بداند كداميك از آنها براى احراز آن مقام صلاحيت بيشترى دارند يكى از آنان را طلبيده و در حالتى كه نخست وزير مملكت در برابرش ايستاده به آن مرد دانشمند گفت: نزاعى بين من و نخست وزير است مى‏خواهم كه درباره آن قضاوت فرمايى و موضوع نزاع را مطرح كرد.

آن دانشمند بعد از مختصر تاملى گفت: حق با خليفه است . به نفع خليفه قضاوت كرد، هارون الرشيد با شنيدن اين حرف او را مرخص كرده و دانشمند ديگرى را كه نامزد اين موضوع بود به حضورش طلبيد و عين همان نزاع ساختگى را در پيش او مطرح نمود.

مرد دانشمند در پاسخ خليفه گفت: من نمى‏توانم در اين مجلس قضاوت كنم زيرا كه اين مجلس، مجلس قضاوت نيست براى اينكه يكى از طرفين نزاع كه حضرت شما هستيد در جاى خود نشسته و به بالش تكيه داده‏ايد در حالتى كه نخست وزير كه خصم شما است در برابرت ايستاده، هارون الرشيد از شنيدن اين حرف كه نشانه‏اى از روح آزاد آن مرد دانشمند بود لذت برده و بلافاصله او را براى قضاوت مردم تعيين نمود(133).

اوضاع باغ وحش را حتما ملاحظه فرموديد، مى‏بينيد در يك قفس چند شير يا چند تا گرگ وجود دارد، گاهى تنه گوشتى باغبان جلو آنها مى‏اندازد، در ميان اين سه تا گرگ يكى خيلى قويتر از آن دو مى‏باشد به آن دو مهلت نمى‏دهد، همه را زير چنگال خود قرار مى‏دهد، مى‏خورد تا سير مى‏شود لكن بعد از سير شدن به كنار مى‏رود، نوبت به آن دو گرگ مى‏دهد.

اگر بنا شود در اجتماع بشرى موضوع عدالت حكمفرما نباشد وضع جامعه از آن وضع دلخراش هم بدتر خواهد بود، بنظر بياوريد طبقات و ثروتمندانى را كه در كاخهاى ظلم و استبداد آراميده‏اند و بهترين غذاها را كه خون فقراى مردم است مى‏خورند، ميليونها نفر هستند كه با ناله جان سوز بسر مى‏برند و بغير از زمين تشك و بغير از آسمان لحاف ندارد.

و آن طبقات سرمايه داران ابدا از آن وضع خبر ندارند يا با خبرند لكن از ناله‏هاى آنها لذت مى‏برند، اينها سير نمى‏شوند و به كنار نمى‏روند تا طبقات محروم از باقى مانده سفره آنها غذايى بدست بياورند بلكه باقى مانده را در بانگها بايگانى مى‏كنند اينطور اجتماع بدتر از سه گرگ نيست؟ حتما از آن گرگ‏ها بدترند.

نمونه‏اى از عدالت و تقوى

يك نمونه تاريخى عدالت، تقوى، اخلاق، سرمشق و روش از حضرت آيت الله العظمى امام خمينى كه يكى از همراهان نقل مى‏كرد و همه شما از برنامه حضرت امام با خبريد، خلاصه او نقل مى‏كند كه: مرحوم حاج آقا مصطفى قدس سره فرزند حضرت امام به خدمت پدر مى‏آمد و خرج هفته‏اش را مى‏گرفت.

حضرت امام خمينى قدس سره به هيچ وجه بيش از مخارج ضرورى زندگى به او نمى‏داد و همواره مى‏فرمود: هيچ كس حق ندارد از اين جا به جايى تلفن كند، تلفن داخل نجف را اجازه مى‏دادند اما به كربلا يا جاى ديگر اجازه نمى‏دادند حتى به پسرش فرمود: تو حق نداريد به تهران يا جاى ديگر تلفن كنى، ولى اگر در مسير انقلاب بود اجازه مى‏داد، از اين قبيل مسائل الى ماشاءالله مى‏باشد.

بشر از قانون چه مى‏خواهد و غرض از او چيست؟ كدام قانون بهتر مى‏تواند خواسته‏هاى واقعى مردم را تامين كند؟

ما اگر بخواهيم خواسته‏هاى تمام طبقات مردم را از قانون در يك عبارت جامعى خلاصه كنيم بطوريكه مورد قبول تمام طبقات باشد مى‏گوييم ما از قانون عدالت مى‏خواهيم كه ما را به خوبيهاى واقعى برساند و از بديهاى واقعى دور سازد، داستان فرعون را شنيده‏ايد كه وقتى از عقب حضرت موسى (عليه السلام) مى‏آمد ديد آب دريا شكافته شده.

فرعون ترسيد خواست برگردد ولى جبرئيل است ماديانى از بهشت آورده و در پيش انداخت، اسب فرعون از نر بود و غذاى آزاد خورده بود و حسب تقاضاى جنسى عقب اسب جبرئيل آمده و با اجبار فرعون را به دريا كشيد و لشكريان عقب او همه به دريا آمدند تا اينكه به هم پيوستند.

شما ملاحظه بفرماييد كه از آزادى مطلق يك دانه ماديان صد هزار لشكر به دريا ريخته شدند حال اگر در اجتماع عده زيادى از جنس لطيف در جلوه‏گرى آزاد باشند و در مجامع عمومى خودسرانه بگردند چه بلائى بسر آن ملت خواهد آمد.

ابو على سينا از نظر نبوغ و بهمنيار

ابو على سينا از نظر نبوغ علمى و استعداد كم نظير بود و كتاب قانون را در شانزده سالگى نوشته است، معروف است كه چشم او تا چهار فرسخ را مى‏ديد اين نبوغ و استعداد سبب شد كه شاگرد او بهمنيار كه ارادت سرشارى داشت به او پيشنهاد كرد و گفت: جناب استاد چرا ادعاى پيغمبرى نمى‏كنى زيرا اگر با چنين نبوغ و استعداد چنين ادعايى را بكنى كسى قدرت ندارد انكار كند و با تو مخالفت نمايد.

اين پيشنهاد مكررا از او واقع مى‏شد ولى از ابوعلى جوابى شنيده نمى‏شد تا اينكه در يكى از شبهاى زمستان كه درختان از برف لباس سفيد پوشيده بودند دانه‏هاى شفاف برف در هر دقيقه آنها را سنگين‏تر مى‏كرد، ابو على با بهمنيار در يك اطاق در زير كرسى خوابيده بودند.

ناگهان ابو على از خواب بيدار شده و دست به كتف بهمنيار گذاشت و با لحن آمرانه و در عين حال آميخته به محبت صدا زد، بهمنيار، بهمنيار، بهمنيار، چشمش را باز كرد و در حالت نيمه خواب مى‏شنيد كه استادش به او مى‏گويد ظرف آب در بيرون اطاق است برخيز و آن را براى من بياور.

بهمنيار با چشم نيمه باز خود نگاهى به خارج اطاق كرد شيشه‏هاى عرق آلود كه بوسيله شدت سرما يخ بسته بود او را از شدت سرماى بيرون خبر مى‏داد ناچار لحاف را بيشتر بسرش كشيد و براى استاد خود عذر تراشى نمود، استاد معظم حالا آب يخ بسته به سينه شما ضرر دارد، ابو على كه ملك الاطباء است نابغه دوران است جواب داد، استاد تو در طب منم و از تو مى‏خواهم كه آب را بياورى، دو مرتبه بهمنيار با الفاظ فريبنده ديگر جواب داد تا اينكه اصرار ابو على زياد شد.

بهمنيار ديد كه نمى‏تواند سرماى بيرون اطاق را تحمل كند صراحتا جواب داد من نمى‏توانم در اين سرما براى تو آب بياورم، در اين گفتگو بودند كه ناگهان صداى روح بخش موذن بلند شد، سبحان الله و الحمد الله و لا اله الا الله و الله اكبر، الله اكبر، پيداست كه اين صدا از يك نفر مسلمانى بود كه صولت و شدت سرما را شكسته و در بالاى مأذنه اذان مى‏گويد.

ابو على رو به بهمنيار گفت: بارها تو به من پيشنهاد مى‏نمودى كه ادعاى پيغمبرى كنم، از من پيغمبر نمى‏شود زيرا تو كه شاگرد من و نمك پرورده سفره من هستى احتياجات معنوى و مادى تو از من تامين مى‏شود حاضر نشدى براى من يك جرعه آبى بياورى.

پيغمبر كسى است كه قبل از چندين صد سال آمد و كارى كرده كه بدون اينكه پول به كسى بدهد و يا فشارى بياورد در اين سرماى طاقت فرسا از زير كرسى خارج شده و به خانه خود هم كفايت نكرده و در بالاى ماذنه نام او را مقارن نام خدا ياد مى‏كند، اشهد ان محمدا رسول الله‏(134) .

حضرت على (عليه السلام) با نصرانى نزد قاضى

قاضى على (عليه السلام) را محكوم يك نصرانى مى‏كند، على (عليه السلام) زره خود را در دست مرد نصرانى كه در حمايت اسلام است مى‏بيند او را به محاكمه مى‏برد، مانند افراد عادى در جلو قاضى نشسته و طرح دعوى مى‏كند.

قاضى نيز ملاحظه نمى‏كند كه يك طرف دعوى حضرت على (عليه السلام) است و از حضرتش شاهد مى‏خواهد، چون حضرت على (عليه السلام) شاهد نداشت قاضى آن حضرت را محكوم و نصرانى را حاكم مى‏كند.

نصرانى زره را گرفته و چند قدم مى‏رود اما يك دفعه برگشته و زره را تسليم حضرت على (عليه السلام) كرد و صدا زد: اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله من شهادت مى‏دهم كه اينگونه احكام را ما بين من و شخصيتى مانند على بن ابيطالب فرق نمى‏گذارد حتما از سرچشمه وحى و از طرف خدا است.

بعد گفت: على جان اين زره از شما بوده كه به هنگام عزيمت به جنگ صفين از بار شتر افتاده و من برداشته‏ام‏(135).

عثمان بن حنيف و نامه حضرت على (عليه السلام)

و من كتاب له (عليه السلام) الى عثمان ابن حنيف الانصارى و هو عامله على البصره و قد بلغه انه دعى الى وليمه قوم من اهلها فمضى اليها

عثمان ابن حنيف از طرف على (عليه السلام) فرماندار بصره بود و او را به عروسى دعوت كردند اجابت كرد، على (عليه السلام) خطاب به عثمان ابن حنيف نمود و فرمودند: يا ابن حنيف فقد بلغنى ان رجلا من فتيه اهل البصره دعاك الى مادبه فاسرعت اليها تستطاب لك الالوان و تنقل اليك الجفان و ما ظننت انك تجيب الى طعام قوم عائلهم مجفو و غنيهم مدعو فانظر الى ما تقضمه من هذا المقضم فما اشتبه عليك علمه فالفظه و ما ايقنت بطبيب وجهه فنل منه الا و ان لكل ماموم اماما يقتدى به و يستضيئى بنور علمه الا و ان امامكم قد اكتفى من دنيا بطمريه و من طعمه بقرصيه الا و انكم لا تقدرون على ذلك ولكن اعينونى بورع و اجتهاد و عفت و سداد قو الله ما كنزت من دنياكم تبرا و لا ادخرت من غنائمها وفرا و لااعددت لبالى ثوبى طمرا(136).

ترجمه: هنگامى كه به حضرت على (عليه السلام) خبر رسيد كه او را (عثمان بن حنيف) را گروهى از اهل بصره به مهمانى خوانده‏اند و ايشان اجابت نموده چون عثمان بن حنيف مورد اطمينان على (عليه السلام) بود لذا حضرت پس از ستايش خداوند و درود بر رسول اكرم صلى‏الله عليه و آله فرمود: اى پسر حنيف به من رسيده كه يكى از جوانان اهل بصره تو را به طعام عروسى خوانده است و بسوى آن طعام شتابان رفته‏اى و خورشهاى رنگارنگ گوارا برايت خواسته‏اند و كاسه‏هاى بزرگ بسويت آورده مى‏شد و گمان نداشتم تو بروى به مهمانى گروهى كه درويش و نيازمندان را برانند و توانگرشان را بخوانند.

پس نظر كن به آنچه دندان بر آن مى‏نهى از اين خوردنيها و چيزى را كه نمى‏دانى حلال است يا حرام بيفكن و نخوريد و آنچه را كه مى‏دانى از راه حلال بدست آمده بخوريد.

آگاه باشيد هر پيروى كننده را پيشوايى است كه از او پيروى كرده و به نور دانش او روشنى مى‏جويد و تو نيز بايد پيرو پيشواى خود باشى.

اى عثمان بن حنيف بدان پيشواى شما از دنياى خود به دو كهنه جامه اكتفا كرده و از خوراك خود به دو قرص نان جهت افطار و سحر يا نهار و شام اكتفا كرده است و شما بر چنين رفتارى توانا و قادر نيستيد لكن به پرهيزكارى و كوشش و پاكدامنى رستگارى مرا يارى نمائيد.

به خدا سوگند از دنياى شما طلا نيندوخته و از غنيمتهاى آن مال فراوانى ذخيره نكرده‏ام و با كهنه جامه‏اى كه در بردارم جامه كهنه ديگرى آماده ننموده‏ام، اين خلاصه ترجمه سخنان على (عليه السلام) درباره تقوى و عدالت آن حضرت بود.