حقوق برادران ديني در اسلام
(مصادقة الاخوان)

محمد بن علي ابن بابويه

- ۵ -


باب ثواب قضاء حوائج الاخوان

ثواب رسيدگى به كارهاى برادران

1-عن ابى عبد الله عليه السلام،قال:من ذهب مع اخيه فى حاجه قضاها او لم يقضها،كان كمن عبد الله.

1-امام صادق عليه السلام فرمود:هر كه با برادر خويش پى كارى رود خواه انجام گيرد و خواه انجام نگيرد چنان است كه خداى را پرستيده باشد.

2-عن المفضل عن ابى عبد الله عليه السلام قال:قال لى يا مفضل:اسمع ما اقول لك،و اعلم انه الحق و اتبعه و اخبر به عليه اخوانك، قلت:و ما عليه اخوانى؟قال:الراغبون فى قضاء حوائج اخوانهم،قال:ثم قال و من قضى لاخيه المؤمن حاجه،قضى الله له يوم القيمه مائه الف حاجه،من ذلك اوله الجنه له،و من ذلك ان يدخل له قرابته-و معارفه-و اخوانه الجنه-بعد ان لا يكونوا انصابا،فكان مفضل اذا سال الحاجه اخا من اخوانه،فقال له اما تشتهى ان تكون من عليه الاخوان.

2-امام صادق عليه السلام فرمود:اى مفضل،آنچه گويم بشنو و بدان كه راست است و آنرا بكار بند و به برادران ارجمندت بگو،گفتم برادران ارجمند كيانند؟فرمود:آنانكه رسيدگى بكارهاى برادران را خواهانند.سپس فرمود:هر كس يك حاجت برادر مؤمن خويش را بر آورد خداوند در روز قيامت صد حاجت از وى بر آورده سازد كه نخستين آنها بهشت است،ديگر آنكه نزديكان و آشنايان و برادران او را ببهشت ببرد ولى باين شرط كه ناصبى (4) نباشند.از آن پس مفضل از هر برادرى از برادران خويش كه كارى ى خواست به او مى گفت مگر نمى خواهى از برادران ارجمند بشمار آيى؟

3-عن ابى عبد الله عليه السلام قال:قضاء حاجه المؤمن خير من عتق الف رقبه و خير من حملان الف فرس فى سبيل الله.

3-امام جعفر صادق عليه السلام فرمود:انجام كار مؤمن از آزاد كردن هزار برده و بخشيدن بار هزار اسب در راه خدا بهتر است.

4-عن ابى حمزه الثمالى عن ابى عبد الله عليه السلام،قال:من قضى لمسلم حاجه كتب الله له عشر حسنات و محى عنه عشر سيئات،و رفع له عشر درجات و اظله الله فى ظل يوم لا ظل الا ظله.

4-امام صادق عليه السلام فرمودند:هر كس حاجت مسلمان برآورد خداوند براى وى ده پاداش بنويسد و ده گناه از وى محو كند و ده درجه وى را بلند كند و در روزى كه سايه جز سايه خداوند نيست وى را در زير سايه خود پناه دهد.

5-عن جعفر بن محمد عليه السلام عن ابيه عليهم السلام،قال:قال رسول الله صلى الله عليه و آله:قال الله تعالى:المؤمنون اخوه، يقضى بعضهم حوائج بعض،و اقضى حوائجهم يوم القيمه.

5-رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:خداوند عز و جل فرموده است:مؤمنان برادر يكديگرند و بكار همديگر مى رسند و روز قيامت من نيازمندى آنان را بر آورده خواهم ساخت.

6-عن ابى عبد الله عليه السلام.قال:يؤتى بعبد يوم القيمه ليست له حسنه،فيقال له:اذكر تذكر هل لك من حسنه؟قال:فيذكر فيقول يا رب مالى من حسنه الا ان فلانا عبدك المؤمن مربى فطلب ماء يتوضا به ليصلى فاعطيته،قال فيدعى بذلك العبد المؤمن فيذكر ذلك فيقول:نعم يا رب مررت به فطلبت منه فاعطانى فتوضات فصليت لك فيقول الرب تبارك-و تعالى:قد غفرت لك، ادخلوا عبدى الجنه. 6-امام صادق عليه السلام فرمودند:

روز قيامت بنده اى را كه هيچ نيكى نكرده مى آورند و به او مى گويند بينديش شايد مگر نيكى كرده باشى به ياد مى آورد و مى گويد پروردگارا كار نيكى از من سر نزد مگر اينكه فلان بنده مؤمن تو مرا ديد و آبى از من خواست تا وضو سازد و نماز گذارد و من آب به او دادم.آنگاه همان بنده مؤمن را مى آورند و مى پرسند او هم به ياد مى آورد و مى گويد آرى پروردگارا او را ديدم و آب خواستم و به من داد و با آن وضو ساختم و براى تو نماز گذاردم خداوند بزرگوار مى فرمايد تو را آمرزيدم بنده مرا به بهشت بريد.

7-عن ابى جعفر عليه السلام،قال:قال رسول الله صلى الله عليه و آله:ان لله عباد يحكمهم فى جنته قيل:يا رسول الله و من هؤلاء الذين يحكمهم الله فى جنته.قال رسول الله:من قضى لمؤمن حاجه بينه و بينه.

7-رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمودند:خداوند بندگانى دارد در بهشت كه ايشان را حكم 9 قرار مى دهد:پرسيدند آنها كيانند؟فرمود:كسى كه حاجت مؤمن را ميان خود و خدا بر آورده سازد.

8-عن ابى عبد الله عليه السلام قال:مشى المسلم فى حاجه اخيه المسلم خير من سبعين طوافا بالبيت.

اما صادق عليه السلام فرمود:رفتن مسلمان در پى كار برادر مسلمان خويش از هفتاد طواف در خانه خدا بهتر است.

9-عن ابى جعفر عليه السلام قال:اوحى الله تعالى الى موسى عليه السلام ان من عبادى لمن يتقرب،بالحسنه،فاحكمه فى الجنه، فقال:موسى يا رب ما تلك الحسنه؟قال يمشى فى حاجه اخيه المؤمن فضيت او لم تقض.

9-امام صادق عليه السلام فرمود:خداوند بزرگوار به موسى وحى كرد:برخى از بندگان من با نكوئى به من تقرب مى جويند و من آنان را در بهشت حكم قرار مى دهم پس موسى پرسيد پروردگارا آن نكوئى چيست فرمود اينكه در پى كار برادر مؤمن خويش برود اگر چه انجام نشود.

10-عن ابى عبيده الحذاء قال قال ابو جعفر عليه السلام:من يمشى فى حاجه اخيه المسلم اظله الله بخمسه و سبعين الف ملك،و لم يرفع قدما الا و كتب الله بها حسنه،و حط عنه بها سيئه،و رفع له بها درجه فاذا فرغ من حاجته كتب الله له عز و جله بها اجرحاج و معتمر.

10-امام صادق عليه السلام فرمود:هر كه در پى كار برادر مسلمان خويش برود خداوند هفتاد و پنج هزار فرشته را وا مى دارد كه بر وى سايه بگسترانند و گامى بر نمى دارد مگر آنكه خداوند براى او بدان گام حسنه مى نويسد و به هر گام گناهى از وى محو مى كند و درجه او را بالا مى برد و گاهى كه آن كار را انجام دهد اجر يك حج يك عمره براى او مى نويسد.

11-عن ابى عبد الله عليه السلام قال:من سعى فى حاجه اخيه المسلم طلب وجه الله كتب الله له الف الف حسنه يغفر فيها لا قاربه و جيرانه-و معارفه-و اخوانه و من صنع اليه معروفا فى الدنيا،فاذا كان يوم القيمه قيل له ادخل النار فمن وجدته فيها صنع اليك معروفا فى الدنيا فاخرجه باذن الله الا ان يكون ناصبا.

11-امام صادق عليه السلام فرمود:هر كه براى كار برادر مسلمان خويش بكوشد و از آن خوشنودى خداوند را بخواهد خدا برايش هزار هزار حسنه مى نويسد و خويشان و همسايگان و آشنايان و برادران او را و كسانيكه بوى در دنيا نكوئى كردند مى آمرزد روز قيامت كه شود بدو مى گويند به دوزخ در آى و هر كه را از كسانى كه به تو در دنيا نكوئى كردند يافتى به اذن خدا بيرون آر مگر اينكه ناصبى باشد.

12-عن ابى بصير عن ابى عبد الله عليه السلام قال:من سعى فى حاجه اخيه المسلم فاجتهد فيها،فاجرى الله قضاها على يديه،كتب الله له حجه و عمره و اعتكاف شهرين فى المسجد الحرام و صيامهما،فان اجتهد فلم يجر الله قضاها على يديه كتب الله حجه و عمره.

12-امام صادق عليه السلام فرمود:هر كه در كار برادر مسلمان خويش بكوشد و در آن جهد كند و خدا انجام آن را بدست وى قرار دهد خداوند برايش يك حج و يك عمره و اعتكاف و روزه دو ماه در مسجد حرام مى نويسد و اگر بكوشد ولى خدا نخواهد كه بدست او انجام پذيرد خداوند برايش يك حج و يك عمره مى نويسد.

13-عن ابى على الحرانى،قال،قال:ابو عبد الله عليه السلام من ذهب مع اخيه فى حاجه قضاها او لم يقضها،كان كمن عبد الله عمره، فقال له رجل اخرج مع اخى فى حاجه و اقطع الطواف؟فقال:نعم.

13-امام صادق عليه السلام فرمود:هر كه همراه برادر خويش برود خواه كارش را انجام دهد و خواه ندهد همچون كسى خواهد بود كه يك عمر خداى را پرستيده باشد مردى پرسيد پى حاجت برادر خود با وى بروم و طواف را هم قطع كنم؟فرمود:آرى.

14-عن ابى عبد الله عليه السلام،قال قال مشى الرجل فى حاجه اخيه المسلم يكتب له عشر حسنات و يمحى عنه عشر سيئات،و يرفع له عشر درجات و قال و لا اعلمه الا قال:و يعدل عشر رقاب،و افضل من اعتكاف فى المسجد الحرام.

14-امام صادق عليه السلام فرمود:براى كسى كه پى كار برادر مسلمان خويش مى رود ده حسنه نوشته مى شود و ده گناه از او محو مى گردد و ده درجه بالا برده مى شود راوى گفت همين قدر مى دانم كه امام تا بدينجا رساند كه اين كار با آزاد كردن ده برده برابر است و از اعتكاف در مسجد حرام برتر مى باشد. 15-عن معمر بن خلاد،قال:سمعت ابا الحسن عليه السلام يقول:ان لله عباد فى الارض يسعمون فى حوائج الناس،هم الامنون يوم القيمه،و من ادخل على مؤمن سرورا فرج الله قلبه يوم القيمه.

15-امام على عليه السلام فرمود:خداوند بندگانى دارد در روى زمين كه در انجام كارهاى مردم مى كوشند و آنان در روز قيامت ايمن مى باشند و هر كه مؤمنى را خرسند سازد خداوند در روز قيامت او را خوشدل خواهد ساخت.

16-على بن الحكم عن اصحابه،قال:قال ابو عبد الله عليه السلام:من مشى مع قوم فى حاجه فلم يناصحهم،فقد خان الله و رسوله.

16-امام صادق عليه السلام فرمود:هر كه براى انجام كارى همراه مردم برود ولى خير خواهى نكند با خدا و رسول خيانت كرده است.

17-عن صفوان الجمال،قال:كنت جالسا مع ابى عبد الله عليه السلام اذ دخل عليه رجل من مكه.يقال له ميمون،فشكى اليه تعذر الكرى عليه،فقال:لى قوم فاعن اخاك فقمت معه فيسر الله كراه فرجعت الى مجلسى،فقال ابو عبد الله ما صنعت حاجه اخيك؟فقلت: قضاها الله تعالى بابى و امى انت،فقال:اما انك ان تعن اخاك المسلم احب الى من طواف اسبوع بالبيت مبتديا،ثم قال:ان رجلا اتى الحسن بين على عليهما الصلواة و السلام فقال له بابى انت و امى،اعنى على قضاء حاجتى،فانتقل و قام معه فمر على الحسين عليه السلام و هو قائم يصلى فقال:اين كنت عن ابى عبد الله تستعينه على حاجتك؟قال:قد فعلت بابى انت و امى فذكرانه معتكف،فقال: اما انه لو اعانك كان خيرا له من اعتكافه شهرا. 17-صفوان جمال گويد:نزد امام صادق عليه السلام بودم مردى از اهالى مكه ميمون نام در آمد و از نداشتن كرايه شكايت نمود امام به من فرمود برخيز و به برادرت كمك كن پس برخواستم و خداوند مشكل را آسان فرمود و كرايه او داده شد پس به مجلس بازگشتم امام به من فرمود درباره كار برادرت چه كردى؟گفتم خداوند آن را انجام فرمود پدر و مادرم فداى تو باد.پس فرمود:آگاه باش اگر تو به برادر مسلمانت كمك كنى نزد من بهتر است از اينكه يك هفته در خانه خدا طواف نمائى آنگاه فرمود:مردى نزد امام حسن عليه السلام آمد و گفت:پدر و مادرم فداى تو،مرا در انجام كارى يارى ده پس امام موزه (2) در پاى كرد و با او رفت و به امام حسين عليه السلام گذشت در حاليكه ايستاده بود و نماز مى گذارد پس به آن مرد فرمود كجا بودى و چرا از حسين عليه السلام حاجت نخواستى گفت پدر و مادرم فداى تو از او خواستم ولى گفته شد كه وى معتكف است پس امام حسن عليه السلام فرمود:اگر او تو را كمك مى كرد برايش از اعتكاف يك ماه بهتر بود.

18-و عنه عن احمد بن محمد عن معمر بن خلاد،قال سمعت ابا الحسن عليه السلام يقول:ان لله عبادا فى الارض يسعون فى حوائج الناس،هم الامنون يوم القميه.

18-امام على عليه السلام فرمود:خداى را در روى زمين بندگانى است كه پى كارهاى مردم مى روند و آنانند كه در روز قيامت ايمن مى باشند.

19-عن محمد بن عجلان،قال:سمعت ابا عبد الله عليه السلام،يقول:قال الله عز و جل خلقى عيالى،فاحبهم الى اعناهم بامورهم،و اقومهم بشانهم،و اسعاهم فى حوائجهم.

19-امام صادق عليه السلام فرمود:خداوند مى گويد آفريدگان من عيال من هستند و كسانى را بيشتر دوست دارم كه به كارهاى آنها بيشتر بپردازند و بهتر اصلاح كنند و در حاجتهاى آنان بيش بكوشند.

20-عن اسحق بن عمار-عن ابى عبد الله عليه السلام،قال:اذا مشى الرجل فى حاجه اخيه المسلم فقضاها كان كعدل حجه و عمره، فان مشى فيها فلم تقض كانت كعدل عمره.

20-امام صادق عليه السلام فرمود:اگر كسى پى كار برادر مؤمن خويش برود و آنرا انجام كند برابر يك حج و يك عمره ثواب خواهد داشت و اگر او بكوشد ولى نيانجامد ثواب يك عمره خواهد داشت.

باب استذلال الاخوان

خوار ساختن برادران

1- عن منصور الصيقل-و المعلى بن خنيس،قالا:سمعنا ابا عبد الله عليه السلام يقول:قال رسول الله صلى الله عليه و آله قال الله تع: انى لحرب لمن استذل عبدى المؤمن و انى اسرع الى نصره اوليائى،فما ترددت فى شى ء انا فاعله كترددى فى موت عبدى المؤمن انى لاحب لقاءه و هو يكره الموت فاصرفه عنه و انه ليدعونى فاجيبه،و انه ليساءلنى فاعطيه،و لو لم يكن فى الدنيا الا واحد من عبيدى مؤمن لاستغنيت به عن جميع خلقى و لجعلت له من ايمانه انسا لا يستوحش الى احد.

1-رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:كه خدا مى فرمايد من با كسى كه بنده مؤمن مرا خوار بدارد در جنگ مى باشم و من در كمك به دوستان خود بيشترين شتاب را خواهم كرد و در هيچ كارى و در هيچ چيزى كه ايجاد مى كنم ترديدى به من دست نمى دهد به مانند ترديدى كه در مردن بنده مؤمن من،بر من عارض مى شود من ديدار او را دوست دارم و او را از مرگ بد مى آيد و از آن وى را منصرف مى سازم ولى او مرا مى خواند و من هم اجابت مى كنم و از من در خواست مى كند و به دومى به خشم و اگر هم در دنيا جز يك تن از بندگان مؤمن من نماند از همه آفريدگان ديگر خود بى نياز خواهم بود و طورى مى كنم كه به اتكاء ايمان خود هيچ نهراسد و به كسى پناه نبرد.

2-عن اسباط بن محمد رفعه الى النبى صلى الله عليه و آله،قال اخبركم بالذى هو شر من الزنا؟وقع الرجل فى عرض اخيه.

2-رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:خبر دهم شما را به چيزى كه از زنا بدتر است؟ريختن آبروى برادر. 3-عن الرضا عليه السلام،قال:ان الرجل ليصدق على اخيه،فيناله من صدقه عنت،فيكون كذابا عند الله،و ان الرجل ليكذب على اخيه يريد به نفعه فيكون عند الله صادقا.

3-امام رضا عليه السلام فرمود:مردى كه به برادر خود راست مى گويد و از آن زيانى به او مى رسد نزد خدا دروغگو به شمار مى آيد و مردى كه به برادر خود دروغ بگويد و از آن سود وى را بخواهد نزد خدا راستگو شمرده مى شود.

باب من دهن اخاه

معطر كردن برادران

1-عن ابى عبد الله عليه السلام من دهن مسلما كتب الله له بكل شعره نورا يوم القيمه.

1-امام صادق عليه السلام فرمود:كسى كه از روى احترام مسلمانى را معطر كند خداوند روز قيامت براى او برابر هر موئى نورى مى نويسد.

باب الدعاء للاخوان

دعا در باره برادران

1-عن سليمان بن خالد،قال:قال ابو عبد الله عليه السلام:اربعه لا ترد لهم دعوه،الامام العادل لرعيته،و الاخ لاخيه بظهر الغيب يوكل به ملك يقول:و لك مثل ما دعوت لاخيك،و الوالد لولده،و المظلوم،يقول الرب تبارك-و تعالى:و عزتى و جلالى لا نتصرون لك و لو بعد حين.

1-امام صادق عليه السلام فرمود:چهار كس هستند كه دعاى آنان بر آورده است،پيشواى دادگرى كه درباره پيروان خود دعا كند،و برادرى كه درباره برادر خود در غياب دعا نمايد و خداوند فرشته اى را مى گمارد كه بگويد همان را كه براى برادر خواستى به تو نيز داده مى شود ديگر پدر براى فرزند چهارم دعاى مظلوم كه خداوند مى گويد به شكوه و بزرگوارى خود سوگند مى خورم كه اگر چه زمانى هم بگذرد داد تو را خواهم داد.

2-عن داود بن فرقد عن ابى عبد الله عليه السلام،قال:ثلثه تحت ظل عرش الله يوم القيمه رجل احب لاخيه ما يحب لنفسه،و رجل بلغه امر فلم يتقدم و لم يتاخر حتى يعلم ان ذلك الامر لله فيه رضاء او سخطا،و رجل لم يعب الناس بامر حتى يتبين ان ذلك العيب ليس فيه،فانه كل ما اصلح من نفسه عيبا بدا منه آخر.

2-امام صادق عليه السلام فرمود:سه كس هستند كه روز قيامت زير سايه عرش خدا مى باشند:مردى كه براى برادر خويش هر آنچه براى خود مى خواهد بخواهد،و مردى كه امرى بود در رسد و گامى پيش يا پس نگذارد تا اينكه بداند از آن خداوند خوشنود است يا آن را ناخوش مى دارد،و مردى كه از مردم هيچ عيب نگيرد مگر اينكه بداند خود آن عيب را ندارد چه تا عيبى از خود رفع كند عيب ديگرى در خويش خواهد داشت.