دفتر اول آداب زندگى اسلامى
(ترجمه فارسى مكارم الاخلاق)

حسن بن فضل بن حسن طبرسى
مترجم : عبد الرحيم عقيقى بخشايشى

- ۲۴ -


از امام ششم (عليه السلام): سجده شكر بر هر مسلمانى واجب است نماز را به آن پايان دهيد و با اين كار خداوند را خشنود سازيد، و فرشتگان را به شگفت آريد، و بنده چون پس از نماز سجده شكر بجا آرد، خداوند پرده بين او و فرشتگان را كنار زند، و بگويد: اى فرشتگان من ! به بنده ام بنگريد، كه نماز واجب مرا انجام داد، و بر اين نعمتى كه به او دادم سجده شكر نمود اينك چه چيز مى تواند پاداش او باشد؟ فرشتگان گويند: خداوندا! رحمتت ، باز خداوند مى پرسد ديگر چه ؟ ملائكه گويند: بهشتت ، باز مى پرسد ديگر چه ؟ ملائكه گويند: برآوردن حاجات مهم او، باز مى پرسد ديگر چه ؟... و به همين ترتيب هيچ خوبى نماند مگر آن كه ملائكه همه را براى او ذكر مى كنند و باز خداوند مى پرسد ديگر چه ؟ فرشتگان مى گويند ديگر چيزى سراغ نداريم خداوند مى فرمايد: پاداش او اين است كه من از او تشكر كنم ، چنان كه او از من سپاسگزارى كرد، و به فضل خود به او روى آورم و جمال و عظمت خود را به او بنمايم .
حضرت سجاد (عليه السلام) در سجده عرض مى كرد: خداوندا! اگر من گناه كردم ولى در محبوب ترين چيزهاى در نزد تو، يعنى ايمان به تو، تو را اطاعت نمودم البته در اين نعمت ايمان هم تو بر من منت دارى ، نه من بر تو و به آن چه بيش از هر چيزى مبغوض توست يعنى شريك فرزند براى تو معتقد نشدم و در اين مطلب هم تو بر من منت دارى نه من بر تو.
خداوندا! اگر در چيزهايى تو را عصيان كرده ام ، انگيزه من دشمنى و يا تكبر نسبت به تو و انكار خداوندى تو يا گردنكشى از بندگى تو نبوده ، بلكه صرفا پيروى از تمايل نفسانى بوده ، و شيطان مرا لغزانيد پس از آن كه بر من اتمام حجت كرده اى پس اگر مرا به گناهم عذاب كنى ستمكار نيستى و اگر ببخشى و بيامرزى سزاوار جود توست اى ارحم الراحمين .
از حضرت صادق (عليه السلام): به مردى فرمود: چون اندوهى تو را رسد دست برجاى سجده ات بمال ، بعد دستت را از طرف گونه چپ بر صورت بمال و از جانب گونه راست به پيشانى مرور ده و سه بار بگو: (به نام خدايى كه جز او خدايى نيست و بر هر پنهان و آشكار عالم است ، خداوند رحمان و رحيم ، خداوند اندوه را از من بردار).
و روايت است كه هر كس در سجده بگويد: يا رباه يا سيداه بقدرى كه نفسش قطع شود (يعنى قدر يك نفس ) پاسخ داده شود: كه حاجتت را بخواه .
يكى از امامان (عليه السلام): در سجده مى فرمود: خداوندا! تو را سجده مى كنم در حالى كه ثواب تو را مى جويم ، و از عقاب تو مى گريزم ، و از خشم تو ترسانم بعد مى گفت : يا الله ، يا رباه ، يا رباه و ادامه مى داد تا نفسش قطع مى شد بعد حاجت خود رامى خواست .
از امام ششم (عليه السلام): پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به مردى گذشت كه در سجده بود و مى گفت : خداوندا! چه مانعى دارد كه افرادى كه به آنها مديونم از من راضى كنى و گناهانم را ببخشى و به بهشتم درآورى ، كه عفو تو براى گناهكاران است و من گناهكارم ، پس سايه رحمتت را بر سرم قرار ده اى ارحم الرحمين !
دعاهاى وقت خوابيدن و موقع بيدار شدن
اعمال وقت خواب
از امام ششم (عليه السلام): خداوند خواب زياد و بيكارى بسيار را دوست ندارد.
و فرمود: خواب زياد دين و دنيا را از دست مى برد.
و فرمود: پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرموده است : خواب اول روز موجب كودنى است ، و خواب قيلوله (نزديك ظهر) نعمت است ، و خواب بعد از عصر، موجب احمقى است ، و خواب ميان مغرب و عشاء، آدمى را از روزى محروم مى دارد.
از امام صادق (عليه السلام): هر كه وقت خواب وضو بگيرد و به بستر رود شب را به سر آورد در حالى كه بسترش به منزله مسجد باشد و اگر وقتى به بستر رفت يادش بيايد كه وضو نگرفته مى تواند به جاى وضو بر روى ملافه و رواندازش ، تيمم كند و اگر اين كار را انجام دهد چنان است كه دائما در نماز و ذكر خداوند متعال به سر برده باشد.
و از آن حضرت (عليه السلام): چون در شب چراغ روشن شود با خودت بگو: (خداوند به من نورى ده كه در پرتو آن در ميان مردم راه بروم و در روز ملاقات (قيامت ) ما را از نور خودت محروم مدار، و به ما روشنى عطا كن و جز تو خدايى وجود ندارد)، و چون چراغ خاموش گردد بگو: (خداوندا! ما را از تاريكى بيرون آور! و به روشنى وارد كن !)
از محمد بن مسلم ، امام پنجم (عليه السلام) فرمود: وقتى كه سر بر متكا مى گذارى بگو: (بسم الله - خداوندا! من جان خود را تسليم تو مى كنم و با همه نيرو و با همه وجود به تو روى مى آورم و كارم را به تو وا مى گذارم و تو را تكيه گاه خود ساخته ام و بر تو توكل مى كنم از بيم ى كه از تو دارم و رغبتى كه به تو يافته ام ، پناه و نجاتى جز تو نيست به كتابى كه بر پيامبرت فرستادى ايمان دارم ) و بعد تسبيح حضرت زهرا (عليها السلام ) را بخواند و هركه در موقع خواب ناراحتى پيدا كند، چون به بستر رود، آية الكرسى و معوذتين را بخواند.
از امام صادق (عليه السلام): قل هو الله احد و قل يا ايها الكافرون را به هنگام خواب بخوان كه خواندن آنها برائت جستن از شرك مى باشد، و قل هو الله احد نسب نامه خداوند عزوجل است .
از امير مؤمنان (عليه السلام): از پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) شنيدم : كه هر كه پس از هر نماز واجب آية الكرسى بخواند، هيچ چيز جز مرگ فاصله بين او و بهشت نخواهد بود، و جز مردم صديق و عابد، بر اين كار مواظبت نخواهند كرد، و هر كس در بستر خواب آن را بخواند، خداوند او و همسايه ها و خانه هاى اطرافش را در امان بدارد.
از نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم): هر كه قل هو الله احد را در بستر بخواند خداوند گناه پنجاه ساله او بيامرزد.
از محمد بن مسلم از امام (عليه السلام): مرد نبايد وقت خواب از اين دعا غفلت ورزد: خودم و ذريه و اهل بيت و مالم را از شر هر شيطان موذى و از زخم چشم هر ملامتگرى به خدا مى سپرم ، و اين تعوذى است كه جبرئيل براى حسنين (عليه السلام) آورد.
و از امام ششم (عليه السلام): هر كه وقت خواب كه به بستر مى رود سه بار بگويد: (سپاس خدايى را كه بلند پايه و پيروز و غالب است ، و سپاس ‍ خدايى را كه از چشم ها پنهان است و برپنهانى ها خبير و آگاه مى باشد، شكر خدايى را كه مالك و تواناست ، و شكر خدايى را كه مردگان را زنده مى سازد و زندگان را مى ميراند، و بر همه چيز تواناست ) از همه گناهان بيرون رود چنان كه از مادر زائيده شده است .
از نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم): هر كه سوره الهيكم التكاثر* را در وقت خواب بخواند از عذاب قبر، در امان بماند.
ترس در شب
اگر در شب (و موقع خواب ) گرفتار ناراحتى و وحشت گشتى ده بار بگو: از غضب خدا و از عقاب الهى و از شر بندگانش و از وسوسه هاى شيطان به خدا پناه مى برم .
(و نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) دستور مى داد اين دعا را بخوانند) و معوذتين و آية الكرسى را بخوان و نيز آيه اذ يغشيكم النعاس اءمنه منه (86) و آيه و جعلنا نومكم سابتا(87) را بخوان .
براى ترس از دزد
امير مؤمنان (عليه السلام) فرمود: وقتى مى خواهى بخوابى دست راست را زير گونه راست بگذار و بگو: (به نام خدا، براى خدا و بر دين ابراهيم و دين محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) و ولايت امامانى كه خداوند اطاعتشان را واجب كرده است پهلو بر بستر نهاده ام هر چه خدا بخواهد شدنى است و آنچه نخواهد نشدنى است ، و شهادت مى دهم كه خداوند به هر كارى توانا است ، هر كس اين را وقت خواب بگويد، از دزد و ماندن زير آوار در امان خواهد بود و فرشتگان برايش استغفار خواهند كرد و هر كه در بستر قل هو الله احد بخواند خداوند پنجاه فرشته براى نگهبانى او در آن شب مى گمارد.
روايت است كه هر كه از دزد مى ترسد وقت خواب از آيه قل ادعو الله تا آخر سوره بخواند(88)
براى رفع احتلام
از امام ششم (عليه السلام): اگر مى ترسى كه در خواب محتلم و جنب شوى وقتى به بستر رفتى بگو: (خداوندا! من از احتلام و خوابهاى بد و پريشان و از اينكه شيطان در خواب يا بيدارى مرا به بازى و ملاعبه بگيرد، به تو پناه مى برم ).
بى خوابى
اگر از بى خوابى مى ترسى وقت خواب بگو: (منزه است خداوند، سلطنتش ‍ ابدى و نيرويش عظيم است و هميشه و هر روز در كار خلقت آفرينش ‍ است ) بعد بگو: اى سير كننده شكمهاى گرسنه و پوشاننده پيكرهاى عريان ، و آرام كننده قلب هاى ناراحت و رگهاى پر خون . و اى خواب كننده چشمهاى بيدار، رگهاى پرهيجان مرا آرامش ده و به چشمانم اجازه خواب عطا كن .
دعايى ديگر
آية الكرسى و آيه اذ يغشيكم النعاس .. و آيه و جعلنا نومكم سباتا را بخوان .
محفوظ ماندن از ويرانى و فرو ريختن ساختمان
اگر از زلزله و خرابى آن مى ترسى در وقت خواب بخوان ان الله يمسك السموات و الارض اءن تزولا و لئن زالتا اءن اءمسكهما من اءحد من بعد انه كان حليما غفورا
براى حفظ از گزش عقرب
از امام پنجم (عليه السلام): هر كه اين كلمات را بگويد، من ضامنم كه تا صبح هيچ عقرب و حشره موذى او را نيازارد: به صفات و كلمات الهى كه هيچ انسانى نمى تواند بر آنها چيره شود پناه مى برم از شر هر چه آفريده و از شر هر جنبنده اى كه سرنوشتن به دست خداست پروردگار من بر راه راست است . حضرت رضا (عليه السلام) وقتى به ستارگان بنات النعش و سها(89) نگاه مى كرد مى فرمود: هر كه در شب به آنها نگاه كند و سه بار اين دعا را بگويد هيچ عقرب و مارى به او اذيت نرساند.
اسحق بن عمار به امام ششم (عليه السلام) عرضه داشت : من از عقرب مى ترسم امام (عليه السلام) فرمود: به ستارگان بنات النعش نگاه كن در جنب سه ستاره وسطى بنات النعش ستاره اى كوچك است كه عرب آن را سها نامد، و ما آن را اسلم مى ناميم ، هر شب به آن بنگر و سه بار بگو: (اى خداوند اسلم بر محمد و آلش درود فرست و فرجشان را نزديك بدار و ما را از شر هر صاحب شرى در امان بدار).
اسحق گويد: من اين دعا را در همه عمر جز يك شب فراموش نكردم كه در همان شب عقرب مرا گزيد.
بيدار شدن از خواب
از امام ششم (عليه السلام): هيچ بنده اى آيه آخر سوره كهف قل انما اءنا بشر مثلكم ... را وقت خواب نمى خواند مگر آن كه در ساعتى كه دوست دارد، از خواب برخيزد.
هر كه خواهد براى نماز از خواب بيدار شود
از امام ششم (عليه السلام): نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: هر كه خواهد در ساعتى از شب براى نماز برخيزد چون به بستر رود بگويد: خداوندا! مرا از مكر خود در امان بدار و يادت را از خاطرم مبر و مرا از غافلين قرار مده و مقرر فرما كه فلان ساعت را بيدار شوم ، خداوند فرشته اى را بر او بگمارد كه در آن ساعت بيدارش كند، و پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) در وقت رفتن به بستر مسواك مى كرد، و در بستر به دست راست مى خوابيد و دست راست خود را زير گونه چپ خويش ‍ مى نهاد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) مى فرمود: چون به بستر برويد كنار جامه خود را دست بكشيد كه ممكن است چيزى در آن رفته باشد و بعد بگويد: خداوندا! اگر جان مرا در خواب نگهداشتى مورد عفو قرار ده و اگر باز گردانيدى آن طور كه بندگان نيكت را نگه مى دارى نگهم دار.
دعا وقت بيدار شدن
حضرت صادق (عليه السلام) چون در آخر شب از خواب بر مى خاست با صدايى بلند كه همه اهل خانه مى شنيدند مى فرمود: (خداوندا! مرا در وحشت قيامت يارى كن ، و قبرم را گشاده گردان ، پيش از مرگ و پس از مرگ خير و عافيت را نصيبم فرما!)
از آن حضرت (عليه السلام) روايت است : پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) از هيچ خوابى برنمى خاست مگر آن كه براى خداوند عزوجل به سجده مى افتاد، و وقتى مى خوابيد چشمانش به خواب مى رفت ولى دل او خواب نبود، و مى فرمود: دل من در انتظار وحى مى باشد، و چون در خواب چيزى او را به وحشت مى افكند، مى فرمود: هو الله لا شريك له ، و پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) بسيار خواب مى ديد و هيچ مطلبى را در خواب نمى ديد مگر آن كه به زودى به ظهور مى پيوست همانطور كه سپيده صبح ظاهر مى شود، و چون از خواب بر مى خاست مى فرمود: (منزه است خداوندى كه مردگان را زنده مى كند، و بر همه چيز تواناست ).
و چون براى نماز بر مى خيزى بگو: سپاس براى خداوند بخشاينده نور وجود به آسمانها و زمين ، سپاس خداى به پا دارنده آسمانها و زمين ، و حمد خدا را پروردگار آسمانها و زمين و هر كه در آنهاست تو حقى و قول تو حق است ، و ديدار تو و بهشت تو و دوزخ تو و قيامت حق است ، خداوندا! تسليم تواءم و به تو ايمان دارم . و بر تو توكل مى نمايم ، و به سوى تو باز مى گردم ، و به يارى تو مخاصمه مى كنم ، و به نزد تو محاكمه مى نمايم ، همه گناهان گذشته و آينده و پنهان و آشكار مرا ببخشاى ! تو خداى منى كه جز تو خداوندى نيست ، بعد مسواك كند پيش از وضو گرفتن .
امير مؤمنان (عليه السلام) فرمود: نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) وقت بيدار شدن از خواب مى فرمود: سپاس خداوندى را كه مرا از اين خواب برانگيخت و بيدار كرد، و اگر مى خواست مرا تا قيامت در آن نگاه مى داشت ، حمد خدايى را كه شب و روز را نماينده قرار داد براى كسى كه بخواهد حق را به ياد آورد يا شكرگزارى كند سپاس خداوندى را كه شب را پوشش و براى خواب ، و روز را براى بيدارى و فعاليت قرار داد، منزهى تو كه جز تو خداوندى نيست ، تو منزهى و من از گناهكارانم ، سپاس خدايى كه عظمت درياها از تو پنهان نيست ، و آنچه در دلها نهان است از وى پنهان نيست .
از امام ششم (عليه السلام)، على (عليه السلام) فرمود: هرگاه از خواب بر مى خيزيد بگوييد: (نيست خدايى جز آن خداى حى و قيومى كه بر همه چيز تواناست ، منزه است آفريدگار انبياء و ابرار، منزه است پروردگار آسمانهاى هفتگانه و آنچه در آنهاست و خداوند عرش عظيم و سپاسها مخصوص خداست ) و چون نشستيد بگوييد: (يارى خدا مرا از يارى مردم بى نياز مى كند، آن كس كه تاكنون مرا بى نياز كرده است براى حل مشكلات من كافى است ، و او وكيل خوبى است .
دعايى ديگر
سپاس خدايى را كه مرا زنده مى كند پس از آن كه مى ميراند، و بازگشتم به سوى اوست ، سپاس خدايى را كه روحم را به من باز گردانيده تا او را شكر كنم و بندگى نمايم ، و چون به آسمان بنگرى بگو: (اى نور، نور و اى تدبير كننده نور، اى مدبر امور جهان ! و مجرى مقدرات ، خداوندا! امروزم را به سلامت و عافيت مقدر فرما) بعد آيات پنجگانه آخر آل عمران را ان فى خلق السموات ... تا انك لا تخلف الميعاد بخوان .
در بانگ خروس
از امام ششم (عليه السلام): چون بانگ خروس را بشنوى بگو: سبوح ، قدوس ، رب الملائكه و الروح رحمتت بر خشيتت پيشى گرفته لا اله الا اءنت سبحانك و بحمدك ، بدى كردم و به خود ستم نمودم ، مرا ببخشاى كه كسى جز تو نمى تواند گناهان را ببخشد.
و فرمود: از خروس پنج چيز بياموزيد مواظب بر اوقات پنج گانه نماز، غيرت ، سخاوت ، شجاعت ، زيادى آميزش .
و فرمود: از كلاغ سه چيز بياموزيد: پنهان داشتن آميزش ، صبح زود به دنبال روزى رفتن ، حرص بر مواظبت از خود، و فرار از خطرها.
در دعا در دل شب
حضرت زين العابدين (عليه السلام) در دل شب كه چشمان مردم به خواب بود اين دعا را قرائت مى كرد: پروردگارا! ستارگان آسمانت چشمك مى زنند و چشمان مخلوقانت به خواب رفته است و صداى بندگان و حيوانات بلند است درهاى سلاطين بسته است ، و نگهبانان بر در كاخ آنان پاس مى دهند و از دسترس حاجتمندان و اميدواران به دورند و تو اى خداى زنده و قيوم نه خوابت گيرد و نه چرتت برد و هيچ كارى تو را از كار ديگر غافل نمى سازد درهاى آسمانت به روى دعا كنندگان گشوده و در گنجينه هاى (احسان ) تو مسدود نشده است ، و ابواب رحمتت بسته نگشته و احسانهاى تو از سائلان ، ممنوع نمى باشد.
تو اى خداوند كريم ! كه نه سائلى را نوميد مى كنى و نه از هيچ مؤمنى كه به درگاه تو روى مى آورد محجوبى نه ، به عزت و جلال خودت و نه حاجات بندگان را به ديگرى حواله مى نمايى ، و نه كسى جز تو مى تواند كه حاجات ايشان را روا كند، خداوندا! وقوف و ذلت و خشوع مرا در پيشگاه خود مى بينى و از ژرفاى قلب و از نهفته هاى دلم آگاهى ، و آنچه را كه وسيله اصلاح دنيا و آخرت من است مى دانى ، خداوندا! چون به ياد مرگ و قيامت و ايستادن در پيشگاه حساب و محكمه عدل تو مى افتم غذا به كامم ناگوار مى شود و آب دهانم مى خشكد، و خواب از چشمانم مى رود، چطور بخوابد كسى كه آمدن ملك الموت را شب و روز به ياد دارد، و عاقل چگونه مى خوابد كه ملك الموت نمى خوابد، و براى گرفتن جان او در پى فرصت است ، بعد از اين دعا به سجده رود و گونه بر خاك نهد و بگويد: (از تو براى لحظه مرگ راحتى و براى روز ديدارت عفو و بخشش مى طلبم ).
نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) در وصيت خود به على (عليه السلام) فرمود: اى على ! در دل شب نماز بخوان گرچه (چند دقيقه ) به اندازه دوشيدن بزى باشد كه خداوند متعال مى فرمايد: (استغفار كنندگان در سحرها)(90).
دعاى نماز وتر
از معصوم (عليه السلام) آمده است : در قنوت نماز وتر بگويد: جز خداوند على و عظيم خدايى نيست ، منزه است پروردگار آسمانهاى هفتگانه ، و زمين هاى هفتگانه و آنچه در آنها و در بين آنهاست و پروردگار عرش عظيم ، خداوندا! روشنى آسمان ها و زمين از توست و تو زينت آسمانها و زمينى ، و تو جمال آسمانها و زمين ، و تكيه گاه آسمانها و زمينى ، و تو قوام آسمانها و زمينى ، و تو فريادرس فرياد خواهانى ! و گره گشاى گرفتارانى ، و زداينده غم از دل غمديدگانى ، و اجابت كننده دعاى مضطرانى ، و تو خداى جهانيانى ، و تو رحمن و رحيمى ، و برطرف كننده بديهايى ، تو آن خدايى هستى كه هر حاجتمندى به تو روى آرد. خداوندا! غضب تو را جز حلم تو باز نگرداند، و از عذاب تو، جز به رحمت تو نجاتى نباشد، و از تو جز با تضرع به درگاه تو رستگارى به دست نيايد، خداوندا! از جانب خود بر من رحمت آر كه از رحمت ديگرى بى نياز باشم . به آن قدرتت كه همه را زنده مى دارى و مردگان را بر مى انگيزى پيش از آن كه مرا بيامرزى و مورد رحمتت قرار دهى و دعايم را اجابت كنى جانم را مگير، و عافيت و سعادت هميشگى را روزى من فرما، و از لغزشها مصون ، و از شماتت دشمن محفوظم بدار و دشمن را بر من مسلط مگردان ، خداوندا! اگر تو مرا ذليل گردانى كيست كه بتواند عزيزم كند؟ و اگر تو مرا رفعت و بزرگى دهى كيست كه بتواند پست و خوارم نمايد؟ و اگر بخواهى هلاكم سازى كه مى تواند مانع شود، و دانسته ام كه تو در كارها ستم نمى كنى و در عذاب و انتقام شتاب نمى نمايى ، زيرا آن كس عجله دارد كه مى ترسد فرصت از دستش برود، و آن كس به ستم نيازمند است كه ضعيف و ناتوان باشد و تو از اين هر دو برتر و بالاترى ، خداوندا! مرا در مسير بلاهاى خود قرار مده ، و هدف نقمت خود مگردان ، و مرا مهلت ده ، و لغزشهايم را ببخش و بلاهاى متوالى بر من مفرست كه از ضعف و بيچارگيم آگاهى . امشب به تو پناه مى برم خداوندا! پناهم ده ، و از شر آتش به تو پناهنده مى شوم مرا در كنف حمايت خود قرار ده ! بهشت را از تو مى طلبم ، مرا از آن محروم مگردان !
پس از خواندن اين دعا هر چه مى خواهى از خدا بخواه و هفتاد بار استغفار كن و بگو: (خداوندا! از مظلمه هاى بسيارى كه از بندگان تو به گردن من است استغفار مى كنم و به تو مى نمايم . و هر بنده اى كه از نظر بدن يا آبرو يا مال به گردن من حق دارد كه نمى توانم آن را ادا كنم ، از او نيز حلاليت نخواسته ام به هر گونه كه مى دانى از من راضى كن ، و هر عوضى كه مى دانى به وى عنايت فرما. خداوندا! تو را از عذاب من چه سود؟ كه رحمتت همه چيز را فرا گرفته است . خداوندا! چه مانعى دارد كه به من احسان كنى ؟ و با عذابت خوارم نسازى خدايا! اگر حاجتم را برآرى در تو نقصانى پديد نيايد كه همه خوبيها از تو و در توست . خداوندا! تكرار گناهان من جاى ملامت توست ، و ترك استغفار با رحمت وسيع تو عجز است ، خداوندا! با آن كه از من بى نيازى چقدر به من محبت مى كنى ؟ و با آن نيازى كه من به تو دارم چقدر اظهار گردنكشى مى نمايم ؟ منزه است خدايى كه به وعده هايش وفا مى كند ولى از وعده هاى عذابش ، صرف نظر مى نمايد.
دعاى حزين
حضرت سجاد (عليه السلام): پس از نماز شب دعا حزين مى خواند: (اى كريم ! خداى موجود در همه جا با تو مناجات مى كنم شايد به ندايم گوش ‍ دهى ، كه جرمم بسيار و شرمم اندك گشته است ، مولاى من ، كدام وحشت را به خاطر آرم ؟ و كدام را از ياد ببرم ؟ كه اگر غير از مرگ چيزى نبود، همان كافى بود. و حال آن كه منازل بعد از مرگ بزرگ تر و وحشتناك تر است ، مولاى من ! مولاى من ! تا كى پى در پى بگويم : خشنودى و رضاى تو را مى جويم ولى صدق و وفا از من نبينى . خداوندا! واى واى از هوسهائى كه بر من غالب گشته است و از دشمنى كه چون سگ بر من حمله مى آورد، و از دنيائى كه براى فريبم خودآرايى نموده ، و از نفس اماره اى كه همواره مرا به بدى مى خواند مگر آن كه رحمت تو دستم را بگيرد.
مولايم ! مولايم ! اگر به گناهكارى ديگر چون من ، رحمت آرى بر من رحمت آر، و اگر عصيان گرى چون مرا بپذيرى مرا نيز بپذير، اى پذيرنده توبه ، مرا بپذير، اى آن كه هميشه از تو خوبى ديده ام ، اى آن كه شب و روز از نعمتهايت بهره مندم مى سازى ، در آن روزى بر من رحمت آر كه تنها و با چشمان وحشت زده ، سر به زير دارم و نامه عملم به گردنم آويخته و مردم همه از من دورى و بيزارى مى جويند به جان والدينم و قسم به آن كه سعى من براى اوست اگر تو بر من رحمت نياورى كه خواهد آورد؟ و چه كسى در قبر مونس من خواهد بود؟ آنگاه كه با اعمالم به پيش تو آيم و از اعمال من كه بر آنها بهتر از من آگاهى بازخواست بنمايى ؟ كه اگر اقرار از عدالت تو نمايم ، به كه پناه برم ، و اگر انكارم نمايم عليه تو شهادت داده ام ، پس ‍ خداوندا! عفو تو را مى طلبم پيش از آن كه لباسهاى دوزخ را بر من بپوشانى ، اى مولاى من ! عفو تو را مى طلبم پيش از آن كه دستهايم به گردن غل گردد، اى ارحم الراحمين و خير الغافرين