دفتر اول آداب زندگى اسلامى
(ترجمه فارسى مكارم الاخلاق)

حسن بن فضل بن حسن طبرسى
مترجم : عبد الرحيم عقيقى بخشايشى

- ۲۲ -


از ام سلمه روايت است ، از پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) شنيدم كه فرمود: ملائكه با قافله اى كه جرس و زنگ در آن باشد، همراهى نمى كنند.
آنچه درباره شتر روايت شده است
امام صادق (عليه السلام): شتر سرخ نخريد، كه از همه شتران كم عمرتر است .
و فرمود: شتر سياه رنگ قوى مفصل بخريد كه از همه شتران عمرش ‍ طولانى تر است .
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم): از رد شدن بين قطار شتران نهى فرمود، پرسيدند: چرا يا رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: زيرا در قطار شتر بين هر دو شتر شيطانى است . و نيز نهى فرمود: كه شتر نجاست خوار شير و گوشتش خورده شود، و خوردنى بر او بار شود، و مردم بر او سوار گردند، تا آن كه چهل شبانه روز علف بخورد تا پاك گردد.
اسب و غيره
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: خير و خوبى در سرشت است تا قيامت قرار داده شده و آن كسى كه در راه جهاد اسبى انفاق كند چنان است كه هميشه دستش به صدقه دادن گشاده است و هرگز بسته نشود.
از نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم): موى پيشانى و بال و دم اسب را نكنيد كه فايده خوبى آن ، در پيشانى اوست و يالش براى حفظ گرماى تن اوست و دمش وسيله دفاعى اوست .
و فرمود: ميمنت در اسب سياه كمرنگ آميخته به سرخ است و هم چنين در اسب سياه تندى است كه پيشانى و ساق پايش ، سفيد باشد.
از امام رضا (عليه السلام): بر بينى هر چهارپايى شيطانى است ، هر كه خواهد حيوانى را لجام زند، بسم الله بگويد.
ابى عبيده از اامام (عليه السلام) روايت كرده است : هرگاه چهارپايى موقع لجام زدن سركش يا فرارى باشد، در گوشش بخوانيد: ((آيا جز دين خدا را مى جويند، در حالى كه همه اهل آسمان و زمين خواه و ناخواه تسليم فرمان اويند و به سوى او باز مى گردند)) و بگوييد: ((خداوندا! اين حيوان را مسخر من كن ، و وسيله بركت من قرار ده ، به حق محمد و آل محمد، و هم سوره ((انا انزلناه )) بخوانيد.
از امام باقر (عليه السلام) روايت شده است : بهترين مركب ها نزد من الاغ است ، و پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم): الاغى داشت به نام ((يعفور)).
فصل هشتم : در نوادر سفر
پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) به على (عليه السلام) فرمود: چون به مسافرت روى در بيابانهاى (بى آب و علف ) فرود ميا كه جاى درندگان و گزندگان است .
از كتاب محاسن برقى ، در محضر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نام مردى به ميان آمد، حاضران از او تعريف كردند و گفتند: يا رسول الله با ما به سفر حج بيرون آمد، چون فرود مى آمديم همواره ذكر خدا مى گفت تا وقتى كه حركت مى كرديم ، و وقتى حركت مى كرديم ، پيوسته ذكر خدا را مى گفت تا موقعى كه فرود مى آمديم ، پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) پرسيد: پس چه كسى علف مركبش و غذاى خودش را فراهم مى آورد؟
گفتند: همه ما، حضرت فرمود: همه شما بهتر از او هستيد.
از امام صادق (عليه السلام) آمده است پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) در سفرى بر ناقه اى راه مى پيمود، چون فرود آمد، پنج سجده كرد، و چون سوار شد؛ گفتند: يا رسول الله كارى از شما ديديم كه قبلا انجام نمى داديد؟ فرمود: آرى ، جبرئيل به پيشواز من آمد، و از جانب خداوند عزوجل بشارت هايى برايم آورد، براى خدا سجده شكر نمودم . كه براى هر خبر خوشى سجده اى لازم است .
از اسحق بن عمار است : با حضرت صادق (عليه السلام) بيرون رفتم ، امام (عليه السلام) با خود سخن مى گفت ، بعد رو به قبله كرد و به سجده طولانى رفت ، بعد گونه ى راستش را به طول طولانى به خاك نهاد، بعد صورتش را پاك كرد و سوار شد، گفتم : يا رسول الله ! پدر و مادرم فدايت ! كارى كردى كه قبلا از شما نديده بودم ؟ گفت : اى اسحق ! به ياد يكى از نعمت هاى خداوند عزوجل افتادم ، خوشم آمد كه در برابرش خود را ذليل گردانم ، بعد فرمود: اى اسحق ! خداوند به هيچ بنده اى نعمتى ندهد، كه او آن را شكر گزارد، و از سجده فارغ گردد مگر آن كه خداوند، به فرشتگان امر مى كند كه در دو جهان برنعمت او افزوده شود.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم): هر كس به سفر مى رود وقتى به سوى خانواده اش باز مى گردد، براى آنها هديه اى آورد گرچه آن هديه سنگى بوده باشد!
و فرمود: چون يكى از شما خسته است آرام بدود.
از امام صادق (عليه السلام): امام پنجم (عليه السلام) فرمود: در چهار چيز امساك روا مدار: قربانى ، كفن ، بهاى موجود زنده اى كه مى خرى (يعنى چهار پا يا غلام ) و كرايه سفر مكه .
و حضرت زين العابدين (عليه السلام) وقتى مى خواست به وكيل خرج خود دستور دهد براى نيازمنديهاى سفر حج چيزى بخرد به وى مى فرمود: امساك مكن .
از جابر بن عبد الله ، پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نهى فرمود كه مرد شبانه به خانه آيد اگر مدتى غايب بوده ، مگر آن كه قبلا به آنها خبر داده باشد.
و پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: سفر قطعه اى از عذاب است ، و هر كه سفرش به پايان آمد (و كارش تمام شد) به خانه و خانواده اش ‍ بشتابد.
از امام صادق (عليه السلام): سفر توشه را تمام مى كند، و اخلاق را بد مى سازد، و لباس را كهنه مى نمايد. پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم ): اگر راه را گم كرديد، به طرف راست برويد.
و امام صادق (عليه السلام) فرمود: بر وسط و بالاى هر پلى شيطانى است ، چون به آنجا رسيدى بگو: بسم الله ، تا از تو دور شود.
از امام رضا (عليه السلام): از حضرت پرسيدند كه اگر در زين ها و دهانه مركب نقره به كار رفته باشد مى توان سوار آن مركب شد؟ فرمود: اگر طورى مخلوط و ممزوج با آن است كه نمى توان آن را جدا كرد و كند، اشكالى ندارد، وگرنه سوار نشو.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: هر كه مسافر مؤمنى را كمك و يارى كند، خداوند هفتاد و سه نوع رنج را از او ببرد، و از غم و اندوه در دنيا و آخرت نجاتش بخشد، و ناراحتى هاى بزرگ او را برطرف سازد، (روزى كه ستمكار دست خود را به دندان مى گزد يعنى روز قيامت ).
از يعقوب بن سالم ، به امام ششم (عليه السلام) گفتم : درهم هايى دارم كه برآن عكس و تمثال است ، و من محرم هستم ، مى توانم آنها را در حال احرام در هميانم نهم ، و به كمر ببندم ، فرمود: مانعى ندارد، اين نفقه تو و بعد از خدا عزوجل ، تكيه گاه توست .
و از آن حضرت (عليه السلام): چون به سفر مى رويد، سفره و غذا برداريد، و وسايل خوب انتخاب كنيد.
از نصر خادم : حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) به سفره اى نظر افكند و ديد كه بر آن حلقه هايى زرد (طلا، برنج ) نهاده شده است ، حضرت فرمود: اينها را برداريد و به جايش آهن بگذاريد، كه گزنده به آن نزديك نگردد.
از نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) روايت شده است : توشه مسافر؛ حدى و شعرهايى است كه در آن سخنان ركيك نباشد (حدى : يعنى آوازى كه شتربان براى شتر مى خواند)
از امام صادق (عليه السلام)، پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: بپرهيزيد از اين كه شبانه در وسط راه و يا وسط بيابان ، فرود آئيد كه آنجاها مكان رفت و آمد درندگان و ماران است .
امام صادق (عليه السلام) فرمود: وقتى با جمعى همراه هستى ، مگو اينجا فرود آييم ، و آنجا فرود نياييم ، كه در ميان آنان كسانى هستند كه اين كار را انجام دهند.
باب دهم : در دعا و آنچه مربوط به آن است
كه در پنج فصل است .
پدرم و ولى نعمت و مولايم - كه خداوند عمرش را طولانى گرداند و مسلمين را به طول عمر او بهره مند سازد - مجموعه اى كامل از دعا دارد كه من باب مختصرى كه در خور اين كتاب و حاوى مطالبى نفيس است از آن جدا نموده و در اينجا ذكر كرده ام و در اين همه از خداوند خير و كمك خواسته ام و بحمدالله بابى جامع از آب در آمده است ، و از خداوند متعال يارى مى جويم كه به فضل خود توفيق عنايت كند كه آنچه در آن است ، مورد عمل خود و ديگران قرار گيرد.
فصل اول : در فضيلت دعا و كيفيت آن
نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: هيچ چيز نزد خدا از دعا گرامى تر نمى باشد، از حنان بن سدير از پدرش روايت شده كه به حضرت باقر (عليه السلام) عرضه داشتم كه چه عبادتى از همه عبادتها بالاتر است ؟ امام (عليه السلام) فرمود: هيچ چيز نزد خداوند تبارك و تعالى از آن محبوب تر نيست كه دعا كنى و از او حاجت بخواهى و هيچ كس نزد خداوند مبغوض تر از آن نمى باشد كه در عبادت او (يعنى دعا كردن و حاجت خواستن از او تكبر ورزى و از نعمتهايش چيزى نخواهى ).
از امام ششم (عليه السلام): هر كس از فضل و احسان الهى در خواست نكند، فقير و بيچاره گردد.
نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: قضاى الهى را جز دعا بر نمى گرداند.
و فرمود: دعا اسلحه مؤمن و عمود دين و روشنى بخش آسمانها و زمين است .
و فرمود: مى خواهيد كه شما را به سلاحى رهبرى كنم كه شما را از دشمنان محفوظ نگهدارد، و روزيتان را فراوان سازد؟
گفتند: آرى يا رسول الله ، فرمود: آفريدگار خود را شب و روز بخوانيد كه سلاح مؤمن ، دعا است .
از حسين بن على (عليه السلام): پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به هنگام گرفتارى و ناراحتى دست به دعا بر مى داشت و مانند مسكين و گرسنه اى كه از كسى طعام مى طلبد دعا مى كرد و از خدا مسئلت مى نمود.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: عاجزترين مردم آن است كه از دعا عاجز باشد و بخيل ترين مردم آن است كه در سلام بخل ورزد.
و فرمود: هيچ مسلمانى دعا نمى كند به شرط آن كه دعاى او براى قطع رحم و ارتكاب گناهى نباشد، مگر آن كه خداوند يكى از سه چيز را به او عنايت مى كند: يا دعايش را مستجاب مى كند، يا پاداشش را براى آخرت ذخيره مى سازد، يا آن كه به قدر خواسته اش بدى را از وى مى گرداند.
از امير مؤمنان (عليه السلام): دعاى هيچ كس را كوچك مشماريد كه گاهى دعاى يك نفر جهود، درباره شما متسجاب مى شود، گرچه درباره خودش ‍ به اجابت نمى رسد.
و نيز فرمود: محبوب ترين كارها نزد خداوند دعا و برترين عادتها عفت و پاكدامنى است .
از عبد الله بن سنان : امام ششم (عليه السلام) فرمود: دعا قضاى خداوند را پس از آن كه حتمى شده باشد بر مى گرداند. بسيار دعا كنيد كه دعا كليد همه رحمتها و وسيله رسيدن به همه خواسته ها است و به فيضهاى حق نتوان رسيد مگر به وسيله دعا، چون هر درى كه بيشتر كوبيده شود به روى انسان گشاده خواهد شد.
از امام (عليه السلام): دعا منبع و مركز و هم وسيله رسيدن به حاجات است چنان كه ابرها پايگاه باران مى باشد.
و از آن حضرت (عليه السلام): هيچ بنده دست به درگاه خداوند عزيز جبار برندارد مگر آن كه خداوند عزوجل شرم مى كند كه دست او را خالى برگرداند و به هر حال از فضل و رحمت خود چيزى در دست او مى نهد پس ‍ هميشه بعد از دعا دست ها را به سرو صورت خود بكشيد.
هشام بن سالم گويد حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: آيا مى دانيد كه به چه سبب گاهى بلا طولانى مى شود و گاهى مدت آن كوتاه است ؟ گفتند: نه ، فرمود: اگر هنگام بلا به ياد دعا بيفتيد و ملهم شويد كه دعا كنيد بدانيد كه مدت بلا كوتاه مى شود.
و فرمود: دعا كردن در وقت راحت سبب بر آمدن حاجت ، به وقت گرفتارى است .
و فرمود: خداوند متعال به داود وحى كرد كه در وقت راحت مرا بخوان تا در موقع سختى دعاى تو را مستجاب كنم .
و فرمود: هر كه از بلايى بترسد و قبل از آمدن آن دعا كند، خداوند هرگز آن بلا را به او ننمايد.
از امام پنجم و ششم (عليه السلام): به خدا قسمت هيچ بنده اى به درگاه حق الحاح و اصرار نكند مگر آن كه خداوند جوابش دهد.
از امام ششم (عليه السلام): هر كه خوب وضو بگيرد و دو ركعت نماز گزارد و ركوع و سجده اش را كامل انجام دهد و بعد از سلام ، خدا را حمد كند و بر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) درود فرستد و بعد حاجت خود را بخواهد خوبى را به نحو شايسته اى طلب نمود و نوميد نخواهد شد.
پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: بلا چون قنديلى بين زمين و آسمان معلق مى ماند، اگر بنده از خدا عافيت بخواهد خداوند بلا را از او بگرداند، و فرمود: نيازمنديهاى خود حتى بند كفش را از خدا بخواهيد كه اگر خداوند آنها را برآورده نكند، هرگز برآورد نخواهد شد. و فرمود: حاجات خود حتى محكم شدن بند كفش را از خدا بخواهيد.
از امام ششم (عليه السلام): خداوند روزى مردم مؤمن را از جاى بى گمان قرار داده ، زيرا وقتى بنده ممرى معين براى روزى خود در نظر نداشته باشد، بسيار دعا مى كند.
و نيز از آن حضرت روايت است كه هر كه مى خواهد در هنگام مشكلات ، و شدائد حاجتش برآورده شود و در موقع راحتى بسيار دعا كند.
از حضرت رضا (عليه السلام): دعاى پنهانى برابر است با هفتاد دعاى علنى و آشكار.
از امام ششم (عليه السلام): خداوند حاجت بنده اش را مى داند ولى دوست دارد كه بنده اش بسيار اصرار ورزد.
و از آن حضرت (عليه السلام): دعايى كه از روى بى توجهى و غفلت باشد مستجاب نمى گردد، پس از ته دل به خدا توجه كن و بعد به استجابت دعا، يقين داشته باش .
و از آن حضرت (عليه السلام): خداوند دوست ندارد كه بندگانش در خواهش به يكديگر اصرار كنند، ولى درباره خود اين مطلب را دوست دارد، كه همواره دعا كنند و از فيوضات او مسئلت نمايند.
حضرت رضا (عليه السلام): همواره به اصحاب خود مى فرمود: بر شما باد به سلاح انبيا، گفتند: سلاح انبياء چيست ؟ فرمود: دعا. و از امام صادق (عليه السلام): دعااز سنان نيزه ، نافذتر است .
از حماد بن عثمان : از امام شنيدم كه دعا قضا و قدر را بر مى گرداند و آن را همانند ريسمان پاره مى كند اگر چه سخت و محكم شده باشد.
از موسى بن جعفر (عليه السلام): به دعا بسيار دست يازيد، كه دعا بلا را مى گرداند بلايى كه مقدر شده و تا سر حد امضاى بارى تعالى رسيده باشد، كه چون خدا را بخوانى بلا را به شدت بر مى گرداند.
از امام ششم (عليه السلام): بر شما باد به دعا پيش دستى كند، به هنگام بلا جواب داده شود، و فرشتگان مى گويند: اين صدا بسيار آشنا است و از اين رو محجوب نمى ماند و رد نمى شود، و هر كه در دعا پيش دستى ننمايد، به هنگام نزول بلا جوابش داده نشود و ملائكه گويند: ما با اين صدا آشنا نيستم . از امام صادق (عليه السلام): دعا پس از نزول بلا نتيجه نمى دهد.
از امام صادق (عليه السلام): چون خواهى دعا كنى با تمام دل به خدا روكن و حاجت خود را بيان نما.
و فرمود: هيچ بنده اى به درگاه حق اصرار و الحاح نكند مگر آن كه حاجت روا شود.
نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: خدا رحمت كند بنده اى را كه حاجتش را از خدا بخواهد و در دعا اصرار ورزد، مستجاب بشود يا نشود، و بعد اين آيه را تلاوت فرمود: ((خدا را مى خوانم و اميدوارم در دعايم محروم نمانم ))(80)
از على (عليه السلام): آدم گرفتار از آن كه در عافيت است به دعا كردن شايسته تر نيست .
اوقاتى كه در آن ها اميد استجابت است
از زيد شحام : حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: در اين وقت دعا كنيد وقت وزش بادها، و غروب خورشيد، و فرود آمدن باران ، و ريختن نخستين قطره خون شهيد كه در اين اوقات درهاى آسمان به روى مردم باز مى شود.
و از آن حضرت (عليه السلام): دعا در چهار جا مستجاب است : در وتر (نماز شب ) و بعد از فجر، و بعد از ظهر، و بعد از مغرب .
از امير مؤمنان (عليه السلام): در چهار وقت دعا را غنيمت شمريد: خواند قرآن ، گفتن اذان ، آمدن باران ، روبرو شدن صفوف سپاه مسلمين در برابر كفار براى شهادت .
از حضرت باقر (عليه السلام): پدرم هرگاه حاجتى به حق داشت وقت ظهر آن را از خدا مسئلت مى نمود.
از امام ششم (عليه السلام): چون قلب شما رقت پيدا كرد، دعا كنيد كه قلب هرگاه رقت آرد، خلاصى پيدا مى كند.
از معاويه بن عمار از امام (عليه السلام): پدرم اگر حاجت داشت وقت ظهر دعا مى كرد، چون قصد دعا داشت ، چيزى صدقه مى داد، و عطر مى زد و به مسجد مى رفت ، و براى حاجت خود دعا، مى نمود.
و از آن حضرت (عليه السلام): هرگاه تنت به لرزه در آمد و چشمانت پرآب شد، اين حالت را غنيمت شمر و از آن بهره گير و دعا كن ، كه به مقصود نايل خواهى شد.
از امام باقر (عليه السلام): خداوند از ميان بندگان ، آدم بسيار دعا كننده را دوست دارد، بر شما باد كه سحر تا بر آمدن خورشيد دعا كنيد، كه در اين ساعت درهاى آسمان مفتوح مى گردد، روزى ها تقسيم مى شود، و حاجت هاى بزرگ برآورده مى گردد.
عمر بن اذينه گويد: از امام صادق (عليه السلام) شنيدم كه فرمود: در شب ساعتى است كه هيچ مسلمانى در آن ساعت نماز نگزارد و دعا نكند مگر آن كه خداوند دعاى او را مستجاب گرداند، پرسيدم آن چه ساعتى است فرمود: يك شيشم اول از نيمه دوم شب .
از امام ششم (عليه السلام): موقع دعا كردن براى مطلوبى دست را به آسمان كن ، و به هنگام دعا براى ترس از چيزى پشت دست به آسمان بگير، و درباره آيه شريفه كه مى فرمايد: ((به سوى خدا بسيار ابتهال و ناله و زارى كنيد))(81) فرمود: ابتهال آن است كه با يك انگشت به آسمان اشاره كنى و تضرع آن است كه يك انگشت را حركت دهى ، و تبتل اين است كه هر دو دست را به آسمان بردارى و اشك بريزى و دعا كنى . و از آن حضرت (عليه السلام) روايت است كه دست به آسمان بلند كرد و فرمود: رغبت : (دعا براى طلب خيرى )، و پشت دست به آسمان كرد و فرمود: اين براى بيم از چيزى است ، و انگشتان را به راست و چپ حركت داد و فرمود: اين براى تضرع است ، و انگشتان خود را گاه بالا برده و گاه پايين آورد و فرمود: تبتل : چنين است ، و دو دست را تا جلوى پيشانى بلند نمود، و فرمود: اين ابتهال است ، بعد فرمود: ابتهال جز با ريختن اشك نباشد.
از امام ششم (عليه السلام): از دعا كردن و دست به آسمان برداشتن پرسيدم فرمود: چهار گونه است . تعوذ: پناه بردن به خدا از ناملايمات كه پشت دستها را به آسمان گيرى و دعا براى روزى كه كف دستها به آسمان كنى ، و تبتل : كه با انگشت سبابه اشاره نمائى ، و ابتهال : كه دست را از سربالا برى و با تضرع دعا نمايى .
مقدمات دعا
ابن المغيره : از امام صادق (عليه السلام) شنيدم كه : هرگز از خدا حاجتى براى دنيا و يا آخرت مخواهيد مگر آن كه دعا را به مدح و ثناى الهى آغاز نماييد و بر محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) درود فرستيد، و بعد حاجت خود را ياد كنيد.
از امام صادق (عليه السلام): در كتاب امير مؤمنان است كه بايد قبل از دعا، مدح خدا شود، پس چون خدا را مى خوانى نخست او را مدح گو، گفتم : چگونه او را مدح كنم ؟ فرمود: بگو اى آن كه از رگ كردن به من نزديك ترى و اى آن كه هر چه بخواهى مى كنى ، و اى كسى كه بين انسان و دل ، او حائل شوى و اى آن كه در مقامى بلند دور از دسترس فكرها مى باشى ، و اى آن كه همانند تو كسى نيست .
از امام ششم (عليه السلام): چون خواهى دعا كنى خداوند عزوجل را تمجيد كن ، و حمد و ثنا گو و تسبيح نما، و تهليل بگو و بر نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) درود فرست و سپاس دعا كن كه خواسته ات برآورده شود.
و از آن حضرت (عليه السلام): هر كه به خدا حاجتى دارد، خدا را ثنا گويد و مدح نمايد، كه وقتى كسى از پادشاهى قصد سؤ الى دارد سخنى نيكو و مدحى درخور او آماده مى نمايد، پس به هنگام طلب حاجت ، خداوند عزيز جبار را مدح و ثنا كنيد، و بگوييد: اى با جودترين عطا كنندگان ، و اى برترين سؤ ال شوندگان ، و اى مهربان ترين كسى كه از او رحمت خواهند، اى واحد و احد و صمد، اى آن كه زاييده نشده و نزاييده و همسرى برايش ‍ نباشد، اى آن كه زن و فرزندى نگيرد، و اى آن كه هر چه خواهد كند، و به آنچه اراده دارد حكم نمايد، و آنچه را كه دوست مى دارد انجام بدهد، و اى آن كه مثل و مانندى ندارد، شنوا و بينا است ، و بالاخره اسما خدا را بسيار بگويد كه اسما الهى بسيار است ، و بر محمد و آلش صلوات بفرستيد و بگوييد: خداوندا! روزى حلالت را بر من فراوان كن ، چندان كه آبرويم را حفظ كنم ، و امانتم را ادا كنم ، و صله رحم نمايم ، و حج و عمره انجام دهم .
و فرمود: مردى به مسجد درآمد، و دو ركعت نماز خواند و از خداوند حاجت خواست . پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: اين بنده عجله كرد، ديگرى آمد و نماز گزارد و خدا را مدح گفت و صلوات فرستاد، پيامبر فرمود: حاجتت را بخواه كه برآورده خواهد شد.
از امام ششم (عليه السلام): هيچ گروه چهل نفرى گردهم جمع نشوند كه به طور اجتماع خدا را بخوانند مگر اين كه خداوند دعايشان را مستجاب خواهد كرد، و اگر چهار نفر نبود ولى يك نفر چهل بار خدا را بخواند خداوند عزيز و جبار جوابش را خواهد داد.
و از آن حضرت (عليه السلام): هرگاه چيزى پدرم را غمگين مى ساخت ، زنان و كودكان را گرد مى آورد، و دعا مى فرمود، آنان آمين مى گفتند. و از آن حضرت (عليه السلام) روايت است كه : دعا كننده و آمين گوينده هر دو در اجر برابر و مساويند.
از امام ششم (عليه السلام): همواره دعا از خدا محجوب خواهد بود تا آنگاه كه دعا كننده صلوات بفرستد.
و از آن حضرت (عليه السلام): هركه دعا كند و درود به پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نفرستد دعا بر سرش بال زنان مى ايستد (يعنى بالا نمى رود) و چون بر پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) صلوات فرستد دعايش بالا رود.
و از آن حضرت (عليه السلام): مردى محضر نبى اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) شرف ياب شد و عرض كرد، يا رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) ثلث نه بلكه نصف ، بلكه همه درودهايم را نثار شما مى كنم حضرت فرمود: با اين كار فيض دنيا و آخرتت را تاءمين كرده اى .
ابو بصير و ابن الحكم گويند: از حضرت صادق (عليه السلام) پرسيدم : مراد از اين كه ثلث صلوات و درود را نثار تو مى كنم يعنى چه ؟ فرمود: درود را قبل از هر دعايى مى فرستد، و از خداوند هيچ چيز نمى طلبد مگر آن كه سخن خود را به نام پيغمبر آغاز مى كند، و بعد حاجت مى طلبد.
و از آن حضرت (عليه السلام)، پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: نام مرا مانند ظرف آبى كه مسافر سوار با خود بر مى دارد كه هر وقت بخواهد از آن مى آشامد به حساب مى آوريد، بلكه نام مرا در اول و آخر و وسط دعا قرار دهيد.
و از آن حضرت (عليه السلام): هر كه را حاجتى باشد اول صلوات بفرستد، بعد از خدا حاجت بخواهد، و دعا را نيز به صلوات ختم كند، كه خداوند متعال كريم تر از آن است كه دو طرف دعا را قبول كند و وسط آن را فراموش ‍ نمايد كه صلوات هرگز بى استجابت نخواهد ماند.
ازامام ششم (عليه السلام): پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: هيچ قومى در مجلسى جمع نشوند كه در آن مجلس ياد خداوند و صلوات بر محمد نباشد، مگر آن كه آن مجلس حسرت و وبال بر مجلسيان خواهد بود.
مستجاب الدعوه ها
از امام ششم (عليه السلام): سه گروه دعايشان مستجاب است : حاجيان ، جنگجويان در راه خدا، بنگريد كه آنها را با چه حالى نسبت به خود بدرقه كرده ايد، و بيمار، كه بيماران را فراموش مكنيد (و عيادت نماييد) و دلتنگشان مسازيد.
و از آن حضرت (عليه السلام): پدرم مى فرمود: پنج دعاست كه از پروردگار متعال محجوب نماند: دعاى امام عادل ، دعاى مظلوم ، كه خداوند عزوجل به وى مى فرمايد: قسم به عزت و جلالم كه حق تو را خواهم گرفت گرچه بعد از مدت ها باشد، و دعاى فرزند صالح براى پدر و مادر و دعاى پدر صالح در حق فرزندش ، و دعايى كه مؤمنى در غيبت مؤمنى براى او مى كند كه خداوند مى فرمايد: اى دعا كننده همين دعا براى تو نيز خواهد بود.