مساءله 1 - ابتداء وقت نماز جمعه رسيدن خورشيد به نصف النهار و زوال آن است كه همينكه خورشيد در افق به اين نقطه رسيد نماز جمعه واجب مى شود بنا بر اين اگر امام جمعه قبل از اين لحظه خطبه ها را ايراد كرده شروع در نماز نمايد صحيح است .
و اما آخر وقت آن كه بعد از آن ديگر نمى شود نماز جمعه خواند مورد اختلاف و اشكال است و نزديك تر به احتياط آن است كه از اوائل عرفى ظهر تاءخير نيفتد و اگر افتاد نزديك تر به احتياط آن است كه مكلف نماز ظهر را انتخاب كند هرچند كه بعيد نيست وقت آن تا اضافه شدن سايه بمقدار دو قدم از سايه قامت متعارف از مردم امتداد داشته باشد.
براى امام جمعه جائز است خطبه ها را آن قدر طول دهد كه وقت جمعه فوت شود البته اين در فرضى است كه نماز جمعه وجوبى تعيينى داشته باشد كه در اين صورت اگر چنين كند گناه كرده و بايد نماز ظهر بخواند و اگر وجوب تخييرى داشته باشد گناهى نكرده بلكه تنها بايد نماز ظهر را بخواند و نماز جمعه اگر وقتش فوت شده قضاء ندارد.
مساءله 2 - اگر نمازگزاران داخل در نماز جمعه شدند و در بين نماز وقت آن تمام شد در صورتى كه يك ركعت از آن در وقت واقع شده باشد صحيح است و گرنه باطل لكن نزديك تر به احتياط آن است كه هم آن نماز را بعنوان جمعه تمام كنند و هم نماز ظهر را بخوانند و اگر عمدا آن را تاءخير انداخته باشند تا زمانى كه بيش از يك ركعت از نماز در وقت واقع نمى شود اگر نماز جمعه را واجب تعيينى بدانيم گناه كرده اند و نمازشان صحيح است و اگر آن را واجب تخييرى بدانيم كه اقوى هم همين است در اين صورت احتياط آن است كه نماز ظهر را انتخاب كنند بلكه بايد در فرض اول ( يعنى جائى كه يك ركعت را در وقت درك كرده كه تعمدى در كار نبوده با قول به تخيير احتياط با آوردن شهر بعد از جمعه نيز ترك نشود.
مساءله 3 - اگر يقين كند كه از وقت نماز جمعه مقدارى كه اقل واجب از دو خطبه كوتاه و دو ركعت حفيف خوانده شود باقى است مخير است بين خواندن نماز جمعه و خواندن نماز ظهر و اگر يقين كند كه اين مقدار باقى نمانده تنها بايد نماز ظهر را بخواند.
و اما اگر شك كند در اينكه اين مقدار وقت باقيمانده يا نه مى تواند نماز جمعه بخواند و اگر بعد از نماز معلوم شد كه از وقت بمقدار يك ركعت باقى نبوده نماز ظهر را بخواند و اگر يقين دارد كه چه مقدار وقت هست لكن شك دارد در اينكه در اين مقدار وقت مى تواند نماز جمعه و خطبه هايش را بخواند يا نه مى تواند شروع كند اگر بعد از نماز معلوم شد كه وقت گنجايش ‍ داشته نمازش صحيح است و گرنه بايد ظهر را هم بخواند و نزديكتر به احتياط آن است كه در چنين فرضى از همان اول نماز ظهر را انتخاب كند بلكه اين احتياط در فرض قبلى با فرض گشادى وقت براى يك ركعت نيز ترك نشود.
مساءله 4 - اگر امام جمعه باعددى كه در نماز جمعه معتبر است - يعنى با چهار نفر - نماز را بخواند و در خطبه اول نماز غير آن چهار نفر كسى ملحق نشود بعد از آن كه دو خطبه و يك ركعت از نماز تمام شد كسى و يا كسانى در ركعت دوم ملحق شوند آن يك ركعت را باامام مى خوانند او يك ركعت ديگر خودشان مى خوانند و نماز جمعه آنان صحيح است و آخرين لحظه اى كه مى توان به نماز جمعه ملحق شد ركوع ركعت دوم است پس اگر ماءموم بركوع برود در حالى كه امام هنوز از ركوع بلند نشده صحيح است و براى كسى كه به الله اكبر ركوع دوم نرسيد بهتر آن است كه نمازش را چهار ركعتى و به نيت ظهر بخواند و اگر مكلف تكبير گفت و بركوع رفت و آن گاه شك كرد كه آيا امام را در ركوع درك كرد يا آن كه همان لحظه اى كه او براى ركوع خم مى شد امام سر از ركوع برداشت نمازش جمعه واقع مى شود حال آيا نمازش باطل است و براى نماز ظهر دوباره بايد تكبير بگويد يا آن كه صحيح است و بايد بخواندن حمد و سوره پرداخته نماز را چهار ركعتى و به نيت ظهر تمام كند؟
محل اشكال است و احتياط آن است كه هم آن را به نيت ظهر تمام كن و هم نماز ظهر را دوباره بخواند.
چند فر
1 - همه شرائطى كه در نماز جماعت غير جمعه معتبر است در نماز جمعه نيز معتبر است يعنى دراين نماز نيز بين امام و ماءمومين حائل نبايد باشد و جايگاه امام بلندتر از جايگاه ماءمومين نبايد باشد و ماءمومين از امام و از يكديگر دور نباشند و همچنين شرائط ديگر و شرائطى هم كه در امام جماعت معتبر است واز قبيل عمل و ايمان و حلال زادگى و عدالت در امام جمعه نيز معتبر است .
بله امامت و كودكان در نماز جمعه صحيح نيست هرچند كه در غير نماز جمعه قائل بجواز آن براى امثال خودشان باشيم .
2 - گفتن اذان دوم در روز جمعه بدعت و حرام است و اين اذانى است كه مخالفين در مذهب بعد از اذان موظف مى گويند و بعضى آن را اذان سوم ناميده اند حال يا به اعتبار اينكه سوم بار از اذان و اقامه نماز است و يا به اعتبار اينكه سومين اذان بعد ازاذان وقت و اذان نماز است و يا به اعتبار اين است كه بعد از اذان صبح و اذان ظهر سومين اذان است و ظاهرا منظور از آن غير اذان عصر است .
3 - در روز جمعه بعد از آن كه اذان نماز جمعه داده شد خريد و فروش و ساير معاملات حرام نمى شود چون وجوب نماز جمعه در اين اعصار تعيينى نيست بلكه تخييرى است .
4 - در صورتى كه ماءموم بخاطر ازدحام جمعيت و تنگى جا نتواند در ركعتى كه امام را در ركوع آن درك كرده سجده كند اگر چنانچه بتواند بعد از امام سجده كرده و برخيزد و قبل از ركوع رفتن امام براى ركعت دوم و يا در آن ركوع خود را بامام برساند و چنين كند و نماز جمعه اش صحيح است و اگر در ركوع بامام نرسيد امام را در ركوع متابعت نكند ( و اين ركوع را نياورد) بلكه اكتفاء كند به متابعت امام در دو سجده و ركوع ركعت اول را درك كرده بود دو سجده ركعت دوم را كه درك مى كند نيز به نسبت ركعت اول خودش بياورد و سپس يك ركعت ديگرخودش مى خواند و نماز جمعه اش تمام و صحيح است و اگر دو سجده ركعت دوم را به نيت ركعت دوم آورده باشد.
بعضى گفته اند آن دو سجده را بحساب نمى آورد و مجددا دو سجده به نى ركعت اول آورده برمى خيزد ركعت دومش را خودش مى خواند و نمازش ‍ صحيح است روايتى هم بر طبق اين فتوى وارد شده .
بعضى ديگر گفته اند نمازش باطل است اين احتمال هم هست كه اگر دو سجده را بخاطر غفلت يا جهل به نيت ركعت دوم آورده عيب نداشته باشد و وظيفه اش اين باشد كه نظير فرض اول برخيزد و ركعت دومش را خودش ‍ بخواند و بهر حال مسئله خالى از اشكال نيست و احتياط آن است كه دو سجده را به حساب نياورد و براى ركعت اول دو سجده ديگر بياورد و بعد از تمام كردن نماز مجددا نماز ظهر را بخواند و همين احتياط را عمل كند درصورتى هم كه بعنوان تبعيت از امام دو سجده را آورده باشد نه بعنوان سجده ركعت دوم خودش .
5 - نماز جمعه دو ركعت است مثل نماز صبح و مستحب است حمد و سوره آن بجهر خوانده شود و مستحب است سوره جمعه در ركعت اول و سوره منافقين در ركعت دوم آن قرائت شود.
و در نماز جمعه دو قنوت هست يكى در ركعت اول قبل از ركوع و دوم در ركعت دوم بعد از ركوع و ما بعضى از احكام راجع باين نماز را در مباحث قرائت و غير آن آورديم ، احكام نماز جمعه در شرائط و موانع و قواطع و خلل و شك و سهو و غير اينها همان احكامى است كه دركتاب طهارت و كتاب نماز گذشت .
گفتار در نماز عيد فطر و عيد قربان

اين دو نماز در حال حضور امام معصوم عليه السلام و مبسوط اليه بودن و آن حضرت و سائر شرائط واجب مى شود ولى درزمان غيبت مستحب است و احتياط آن است كه در چنين زمانى بجماعت خوانده نشود البته اگر آن را بجماعت و بقصد رجاء و اميد ثواب نه بقصد انجام دستور الهى بياورند عيب ندارد و وقت اين دو نماز از طلوع خورشيد تا هنگام ظهر است و اگر فوت شود قضاء ندارد و اين دو نماز هر يك دو ركعت است كه در هر ركعت حمد و سوره خوانده مى شود و بهتر آن است كه در ركعت اول سوره شمس ‍ و در ركعت دوم سوره غاشيه و يا در ركعت اول سوره اعلى و در ركعت دوم سوره شمس خوانده شود بعد از خواندن سوره درركعت اول پنج بار تكبير گفته و بعد از تكبير قنوت مى گيرد و در ركعت دوم بعد از سوره چهار تكبير و بعد از هر تكبير قنوتى مى آورد و در قنوت آن هر ذكر و دعائى كافى است مانند قنوت ساير نمازها چيزى كه هست در قنوت اين دو نماز خواندن دعائى كه معروف شده به اميد ثواب اشكالى ندارد بلكه خوبست و آن دعاى معروف اين است :
( اللهم اهل الكبريا و العظمه و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمة و اهل التقوى و المغفرة اسالك بحق هذا اليوم الذى جعلته للمسلمين عيدا و لحمد صلى الله عليه و آله ذخرا و شرفا و كرامة و مزيدا ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تدخلنى فى كل خير ادخلت فيه محمدا و آل محمد و ان تخرجنى من كل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد صلواتك عليه و عليهم اللهم انى اساءلك خير ما ساءلك به عبادك الصالحون و اعوذ بك مما استعاذ منه عبادك المخلصون ) .
بار الها اى خدائى كه اهل كبرياء و عظمتى و اهل جود و جبروت و اهل عفو و رحمتى و اهل تقوى و آمرزشى ، من از تو بحق اين روزى كه تو آن را براى مسلمانان عيد و براى محمد صلى الله عليه وآله ذخيره و شرف و كرامت و مزيد قرار دادى مى خواهم كه نخست بر محمد صلى الله عليه وآله و آل او درود فرستى و سپس مرا داخل در خيرى كنى كه محمد صلى الله عليه وآله و آل او را در آن خير داخلكردى و مرا از هر زشتى و بدى كه محمد صلى الله عليه وآله و آل او را خارج ساخته اى خارج سازى .
بارالها من از تو بهترين درخواستى را درخواست مى كنم كه بندگان صالحت آن را از تو درخواست نمودند و از هر بلا و زشتى كه بندگان مخلص تو از آن بتوپناه بردند بتو پناه مى برم .
و اگر اين نماز - به اميد ثواب - بجماعت خوانده شد امام جماعت بعد از نماز به اميد ثواب دو خطبه ايراد مى كند و در زمان غيبت جائز است كه ايراد دو خطبه ترك شود.
در اين دو نماز مستحب است كه آن را بصداى بلند بخوانند چه در جماعت و چه در فرادى و در حال گفتن تكبير دستها را بلند كنند و مستحب است آن را در صحرا بخوانند مگر در مكه كه اين دستور استحبابى در آن جا نيست و مكروه است كه آن را در زير سقف بخوانند.
مساءله 1 - در نماز عيد فطر و عيد قربان مانند همه نيازهاى جماعت امام جماعت بجز حمد و سوره چيزى را از ماءمومين تحمل نمى كند يعنى ماءمومين تنها از قرائت همنوعند و بقيه ذكرها و گفتنى ها را مى گويند.
مساءله 2 - اگر در عدد تكبيرها و يا قنوت ها شك كند در صورتى كه هنوز از محل نگذشته يعنى به ركوع نرفته بنا را بر كمتر مى گذارد.
مساءله 3 - اگر در نماز عيد عملى كه سجده سهو را باعث مى شود انجام دهد احتياط آن است كه سجده سهو را به نيت رجاء بياورد گو اينكه واجب نبودن آن در فرض مستحب بودن خود نماز خالى از قوت نيست و در قضاء تشهد و سجده فراموش شده نيز حكم همين است .
مساءله 4 - در نماز عيد اذان و اقامه نيست ، بله مستحب است بجاى اذان و اقامه سه بار بگويد: ( الصلوة ) .
گفتار در بعضى از نمازهاى مستحبى

يكى از نمازهاى مستحبى كه استحبابى مؤ كد دارد و بين شيعه و سنى از نمازهاى معروف است نماز جعفر بن ابيطالب عليه السلام است كه رسول خدا صلى الله عليه وآله آن را به وى هنگامى كه از سفر حبشه برمى گشت عطا كرد تا با اين وسيله محبت و كرامت خود نسبت به او را اظهار بدارد.
امام صادق عليه السلام در اين باره مى فرمايد: رسول خدا صلى الله عليه وآله وقتى كه جعفر در روز فتح خيبر از سفر حبشه برمى گشت باو فرمود: مى خواهى عطيه اى بتو بدهم ؟ ميخواهى يادگارى ماندنى بتو اهداء كنم ؟ آيا مى خواهى تو را بعطائى مخصوص اختصاص دهم .
جعفر عرضه داشت بله يا رسول الله
حضرت فرمود: من بتو چيزى عطا مى كنم كه اگر همه روزه آن را انجام دهى از همه دنيا و آنچه در آن است برايت بهتر است و اگر يك روز در ميان آن را انجام دهى خداى تعالى تو را در بين آن دو روز مى آمرزد و اگر هر جمعه و يا هر ماه و يا هر سال يكبار آن را بجاى آورى خدايتعالى تو را در بين آن هفته و آن ماه و آن سال مى آمرزد.
و بهترين وقت انجام آن هنگام بلند شدن آفتاب در صبح جمعه است و جائز است كه مكلف آن را جزء نافله هاى شب و يا روز خود حساب كند كه در خبر آمده خداى تعالى نماز جعفر عليه السلام را هم بعنوان نماز جعفر بحساب او حساب مى كند و هم بحساب نافله هاى او، مثلا اگر مكلف خواست آن را بعد از نماز مغرب بياورد مى تواند بعنوان نافله مغرب نيت كند.
و اما كيفيت نماز جعفر؟
اين نماز چهار ركعت با دو سلام است يعنى دو نماز دو ركعتى است كه در هر ركعت حمد و سوره را مى خواند و پس از تمام شدن سوره پانزده بار مى گويد: ( سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر) آن گاه بركوع مى رود و اين ذكر را در ركوع ده بار مى گويد و پس از سر برداشتن از آن ده بار مى گويد كه در نتيجه در يك ركعت هفتاد و پنج بار و در چهار ركعت سيصد بار اين ذكر را گفته است و ظاهرا مى تواند در ركوع و سجود بهمين ذكر اكتفاء نموده ذكر خاص ركوع و سجود را نگويد لكن نزديك تر به احتياط آن است كه بگفتن آن اكتفاء ننموده ذكر ركوع و سجود را نيز بگويد و در اين نماز سوره خاصى وارد نشده چيزى كه هست بهتر آن است كه در ركعت اول سوره : اذا زلزلت ) و در ركعت دوم سوره ( عاديات ) و در ركعت سوم ( اذا جاء نصر الله ) و در ركعت چهار سوره ( قل هو الله احد) را بخواند.
مساءله 1 - جائز است در صورتى كه عجله داشته باشد تسبيحات بعد از نماز بگويد همچنانكه جائز است در صورتى كه حاجتش ضرورى باشد اصل نماز جعفر را دو قسمت نموده يك دو ركعتى را بياورد و دو ركعت ديگر را بعد از بر آمدن حاجتش بخواند.
مساءله 2 - اگر بعضى از تسبيحات را در جاى خودش فراموش كند اگر در محلهاى ديگر بيادش آمد در همانجا قضائش را مى آورد و تسبيحات همان محل را نيز مى خواند بنابراين اگر تسبيحات ركوع را فراموش كرد و بعد از سربرداشتن از آن بيادش آمد در همانجا ده تسبيح ركوع را قضاء نموده تسبيح خود آن محل را نيز مى خواند و همچنين در محلها و در احوال ديگر نماز و اگر بيادش نيامد تا از نماز فارغ شد بهتر و به احتياط نزديك تر آن است كه تسبيحات فراموش شده را به اميد ثواب بياورد.
مساءله 3 - مستحب است در سجده دوم از ركعت چهارم بعد از تسبيحات بگويد:
( يا من لبس العز و الوقار يا من تعطف بالمجد و تكرم به يا من لا ينبغى التسبيح الا له يا من احصى كل شى ء علمه يا ذالنعمه و الطول يا ذالمن و الفضل يا ذالقدرة و الكرم اسالك بمعا قد العز من عرشك و منتهى الرحمة من كتابك و باسمك الاعظم الاعلى و كلماتك التامات ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تفعل بى كذا و كذا) .
( اى كسى كه عزت و وقار از آن او است ، اى كسى كه با مجد و عظمتش ‍ مهربانى و بزرگوارى كرده ، اى كسى كه تسبيح سزاوار براى غير او نيست ، اى كسى كه علم او عدد هر چيزى را بر شمرده ، اى صاحب نعمت وجود، اى صاحب منت و فضل ، اى صاحب قدرت و كرم من تو را سوگند مى دهم بمركز عزت عرشت و منتهاى رحمت از كتابت و باسم اعظم و اعلايت و كلمات نامه ات اينكه بر محمد صلى الله عليه وآله و آل او درود بفرستى و با من چنين و چنان كنى و بجاى جمله ( با من چنين و چنان كنى ) حاجت خود را ذكر كند.
و مستحب است بعد از تمام شدن نماز دعائى را كه شيخ طوسى و سيد بن طاووس از مفضل بن عمر روايت كرده اند بخواند.
مفضل بن عمر مى گويد امام صادق عليه السلام را ديدم كه نماز جعفر مى خواند و بعد از نماز دست به دعا بلند كرد و اين دعا را خواند.
( يارب يا رب ) و اين كلمه را تا آخر نفس تكرار كرد ( يارباه يارباه ) اين را نيز با يك نفس تكرار كرد ( رب رب ) اين را نيز با يك نفس خواند ( يا الله يا الله ) اين را نيز با يك نفس گفت ( يا حى يا حى ) و يك نفس گفت ( يا رحيم يا رحيم ) و هفت بار گفت ( يا رحمان يا رحمان ) و هفت بار گفت ( يا ارحم الراحمين ) آن گاه عرضه داشت :
( اللهم انى افتتح القول محمدك و انطق بالثناء عليك و امجدك و لا غاية لمدحك و اثنى عليك و من يبلغ غاية ثنائك و امد مجدك و انى لخليقتك كنه معرفة مجدك و اى زمن لم تكن ممدوحا بفضلك موصوفا بمجدك عوادا على المذنبين بحلمك تخلف سكان ارضك عن طاعتك فكنت عليهم عطوفا بجودك جوادا بفضلك عوادا بكرمك يا لا اله الا انت المنان ذالجلال و الاكرام ) .
( بار الها من سخن خود را با حمد تو آغاز مى كنم و همينكه خواستم با تو سخن گويم لب به ثناى تو مى گشايم و تمجيدت مى كنم در حالى كه مى دانم مدح تو محدود نيست ثنايت مى گويم اما كيست كه به نهايت ثناى تو برسد تمجيدت مى كنم اما كيست كه حد و مرز مجد تو دست يابد.
آرى آفريده و پديد آمده بدست قدرت تو كجا و شناختن كنه مجد تو كجا بارالها تو در چه زمانى ممدوح بفضل و موصوف به مجدت نبودى ( تا من بخواهم آغازگر آن باشم ) تو بسكه حليم و بردبارى همواره و دائما به بندگان گنهكارت كه از تو برمى گشتند برمى گشتى .
آرى ساكنان زمينت همواره از سر طاعت تو بر مى تافتند و تو لايزال بجود خود بر آنان عطوفت ميورزيدى و بفضل خود جود مى كردى و بكرم خود بسويشان بر مى گشتى .
اى خدائى كه لا اله الا هو لايق شاءن تو بتنهائى است توئى كه بر خلق منتهاى بيشمار دارى صاحب جلال و اكرامى .)
آن گاه بمن فرمود: اى مفضل هر زمان كه حاجت مهمى داشتى اين نماز را بخوان و با اين دعا، دعا كن و سپس حاجتت را بخواه كه خدايتعالى ان شاء الله آن حاجتت را برمى آورد كه او تنها مايه دلگرمى است .
يكى ديگر نماز طلب باران است

و خواندن اين نماز وقتى مستحب است كه نهرها خشك شود و باران نبارد و آسمان از ريختن بارانش بخل بورزد بجهت شيوع گناهان و كفران نعمتهاى خدا و ندادن حق مردم و كم فروشى و خيانت در كيل و وزن و ظلم و نيرنگ زدن و ترك امر به معروف و نهى از منكر و ندادن زكات و حكم كردن بر خلاف آن چه خدا نازل كرده و گناهانى ديگر نظير اينها، گناهانى كه خشم و سخط پروردگار را برمى انگيزد و از آمدن باران جلوگيرى مى نمايد همانطور كه در روايات آمده است .
و كيفيت آن نظير كيفيت نماز عيد دو ركعت است كه به جماعت برگزار مى شود و فرادى خواندنش نيز باميد اينكه مستحب باشد اشكالى ندارد.
در نماز باران بعد از حمد و سوره ركعت اول پنج بار تكبير مى گويد و بعد از هر تكبير قنوت مى گيرد و در ركعت دوم بعد از حمد وسوره چهار تكبير و بعد از هر تكبير يك قنوت انجام مى دهد و در قنوت هاى نماز باران هر دعائى كه بخواند كافى است البته بهتر آن است كه قنوتها مشتمل بر طلب باران باشد از خداى رحمان و عطوف طلب كند كه عطوفت و رحمتش را شامل او و مردم او بسازد و درهاى آسمان را برحمت و باران خود بگشايد و قبل از دعاء در هر قنوت نخست بر محمد صلى الله عليه وآله و آل او عليهم الصلوة و السلام درود بفرستد و مستحبات اين نماز چند چيز است .
1 - اينكه حمد و سوره آن را بصداى بلند قرائت كند و آن سوره هائى را كه در نماز عيد فطر و قربان مستحب بود انتخاب نمايد.
2 - اينكه مردم سه روز روزه بگيرند و روز سوم براى نماز بيرون روند و آن روز دوشنبه باشد و اگر ميسر نشد روز جمعه بخاطر شرافت و فضيلتش ‍ بيرون شوند.
3 - اينكه امام جماعت باتفاق مردم بطرف صحرا حركت كند و حركتشان با وقار و سكينت و خشوع و با حالت درخواست باشد و براى نماز محلى پاك و نظيف را انتخاب كند و بهتر آن است كه بيرون شدنشان با قيافه و هيئتى باشد كه رحمت خدا را جلب كند مثل پا برهنه بودن و امثال آن .
4 - اينكه منبر را هم با خود بطرف صحرا ببرنند و مؤ ذنهاى شهر پيشاپيش ‍ امام جماعت حركت كنند:
5 - اينكه آدابى را كه بزرگان شيعه در اين باب آورده اند رعايت كنند مثل اينكه پيرمردان و اطفال و معلولين و حيوانات را با خود ببرند اطفال را از مادران و اطفال حيوانات را از مادرها جدا كنند تا صداى ضجه و گريه زياد شود و بدين وسيله درياى رحمت الهى بخروش آيد و لازم است مسلمانان نگذارند كفار و مسيحيان و يهوديان كه اهل ذمه اند و ساير كفار با آنان بصحرا بيايند.
مساءله 1 - بهتر آن است كه نماز باران را در وقت نماز عيد (يعنى از طلوع خورشيد تا ظهر) انجام دهند هرچند كه بعيد نيست وقت مخصوصى نداشته باشد.
مساءله 2 - نماز باران اذان و اقامه ندارد بلكه مؤ ذن بجاى اذان و اقامه سه مرتبه مى گويد: ( الصلوة )
مساءله 3 - بعد از آن كه امام جماعت از نماز خارج شد مستحب است عباى خود را پشت و روى كند يعنى طرف راست آن را به طرف چپ و طرف چپ را سمت راست خود بيندازد و بالاى منبر رود و روى بقبله نموده صد مرتبه با صداى بلند تكبير بگويد سپس روى از قبله بطرف مردم سمت راست خود نموده با صداى بلند صد بار سبحان الله مى گويد و سپس به طرف مردمى كه در سمت چپ قرار دارند بر گردانيده صد بار با صداى بلند لا اله الا الله مى گويد آن گاه رو به مردم مى كند و صد بار حمد خدا مى گويد كه در گفتن آن نيز عيبى ندارد صداى خود را بلند كرده همچنانكه عيبى ندارد مردم نيز در گفتن اين ذكرها امام را متابعت نموده آنان نيز بگويند بلكه حتى مثل امام صدا را بگفتن اذكار بلند كنند واى بسا كه بلند كردن صدا زودتر رحمت الهى را جلب نموده اميد رسيدن به مقصود را بيشتر كند.
آن گاه امام دستها را بدعا برمى دارد مردم نيز دعا مى كنند و در دعا كردن پافشارى مى كنند و سعى مى كنند در دعا تضرع و زارى كنند از خدا طلب عطف و رحمت كنند التماس كنند و عيبى ندارد كه تنها امام دعا كند و مردم آمين بگويند، آن گاه امام شروع مى كند به ايراد خطبه و در خطبه مبالغه مى كند در تضرع و طلب عطف و رحمت و بهتر آن است كه بعضى از خطبه هائى كه از معصومين وارد شده را انتخاب كند نظير خطبه اى كه از مولايمان اميرالمؤ منين عليه السلام وارد شده و در اولش آمده : ( الحمد لله سابغ النعم ) تا آخر و بهتر آن است كه دو بار خطبه بخواند همان طور كه در نماز عيد دو بار بايد بخواند چيزى كه هست خطبه دوم را به نيت رجاء ايراد كند نه بعنوان دستور.
مساءله 4 - همان طور كه جائز است اين نماز در هنگام خشكسالى از جهت نيامدن باران خوانده شود جائز است در هنگام خشك شدن چشمه ها و چاهها نيز خوانده شود.
مساءله 5 - اگر اجابت اين خواسته از ناحيه خداى تعالى بتاءخير افتاد مردم مى توانند اين مراسم را آن قدر تكرار كنند تا رحمت الهى آنان را دريابد ان شاء الله تعالى و اگر در نيافت باز هم نبايد زبان به اعتراض بگشايند و يا از رحمت الهى ماءيوس گردند بلكه بايد بدانند كه قطعا مصالحى مهم تر در بين بوده كه خداى تعالى بآن واقف است و مردم از آن خبرى ندارند اين نيز جائز است كه نماز را همه روزه تكرار كنند ولى روزه سه روزه را تكرار نكنند.
و اما اگر همه روزه و متصل بهم انجام ندادند سه روز ديگر را براى بار دوم روزه مى گيرند ولى نه به نيت انجام دستورى بلكه به نيت رجاء بلكه درتكرار نماز نيز نيت رجاء مى كنند.
نماز غفليه

يكى ديگر ازنمازهاى مستحبى نماز غفليه است كه محل انجامش بين نماز مغرب و عشاء است كه تفصيل آن در مقدمه اول از كتاب نماز گذشت .
نماز شب دفن

يكى ديگر نمازيست كه در اولين شب بخاك سپردن ميت مى خوانند تفصيل اين نماز نيز در باب دفن از احكام اموات گذشت .
نماز اول هرماه

يكى ديگر نماز اول ماه است و يكى ديگر نماز حاجت است و نمازهاى مستحبى ديگرى هست كه تفصيل جزئيات آن در كتب ديگرى آمده .
فصل سوم در نماز مسافر