مساءله 1 - اگر شك كند در اينكه نمازى كه فعلا مشغول آن است نماز ظهر است و يا نماز عصر اگر قبلا ظهر را خوانده اين نمازش باطل است و اگر نخوانده و يا شك درخواندن آن دارد اگر عصر را نخوانده وقت هم مشترك است نيت خود را بظهر برمى گرداند و در صورتى هم وقت مختص به عصر باشد ولى آن قدر هست كه ظهر را تمام كند و يك ركعت از عصر را در وقت درك كند عدول بظهر مى كند و اما اگر وقت گنجايش اين را ندارد و تنها مى تواند يك ركعت از عصر را در وقت درك كند آنچه در دست خواندن دارد رها مى كند و نماز را به نيت عصر شروع مى كند و ظهرش را قضاء مى كند و اگر يك ركعت از عصر را هم در وقت درك نمى كند احتياط آن است كه آن نماز را به نيت عصر تمام كند و در خارج وقت ظهر و عصر را قضاء كند هرچند كه جواز صرفنظر كردن از نمازى كه مشغول آن است خالى از وجه نيست و در اين مسئله صور بسيارى تصور مى شود كه اى بسا به سى و شش صورت بالغ گردد و از آن چه كه گذشت حال صورتى هم كه شك كند نمازى كه مشغول به آن است مغربست يا عشائ روشن مى شود.
بله در اينجا تنها قبل از ركوع ركعت چهارم مى تواند نيت خود را به مغرب عدول دهد.
مساءله 2 - اگر بعد از نماز بفهمد كه از دو ركعت دو سجده را ترك كرده چه دو ركعت اول باشد و چه دو ركعت دوم نمازش صحيح است و تنها قضاء آن دو سجده و سپس دو بار دو سجده سهو بر او واجب است و همچنين اگر بداند دو سجده از او فوت شده و نداند از كدام ركعت بوده ولى يقين دارد كه هر دو از يك ركعت نبوده و نيز همين دستور در جائى هم كه در بين نماز و بعد از گذشتن از محل بفهمد دو سجده از دو ركعت از او فوت شده مى آيد.
مساءله 3 - اگر مثلا در ركعت چهارم شك كند در اين كه شك بين دو و سه كه قبلا در ركعت چهارم داشت بعد از اكمال دو سجده بود يا قبل از آن احتياط آن است كه هم بنا را بر اين بگذارد كه شكش بعد از اكمال بوده و به وظيفه شكش عمل كند و هم نمازش را از نو بخواند و همچنين اگر شك نامبرده از بعد از نماز پيدا شود.
مساءله 4 - اگر شك كند در اينكه ركعتى كه مشغول آن است ركعت آخر ظهر است و هنوز عصر را شروع نكرده و يا آنكه ظهر راتمام كرده و اين ركعت اول عصر است در صورتى كه در وقت مشترك قرار دارد آن ركعت را ركعت آخر ظهر حساب مى كند و اگر در وقت مختص به عصر قرار دارد اقوى آن است كه بنا را بر اين بگذارد كه ظهر را خوانده و نمازش را بشكند و نماز عصر را شروع كند البته اين در فرضى است كه حداقل يك ركعت از نماز عصرش در وقت واقع شود و اگر وقت گنجايش آن را ندارد احتياط آن است كه همان نماز را كه مشغول است عصر قرار داده تمام كند و در خارج وقت نيز نماز عصر را قضاء كند هر چند كه در اين صورت نيز جواز چشم پوشى از نمازى كه مشغول آن است خالى از وجه نيست .
مساءله 5 - اگر در نماز عشاء شك كند در اينكه سه ركعت خوانده و يا چهار ركعت و در همان لحظه بيادش بيايد كه مغرب را نخوانده نمازش باطل است هر چند كه نزديك تر به احتياط آن است كه بنا را بر چهار بگذارد و آن نماز را به نيت عشاء تمام كند و نماز احتياطش را هم بخواند و سپس هم مغرب را بخواند و هم عشاء را.
مساءله 6 - اگر در بين نماز عصر به يادش آيد كه از نماز ظهر يك ركعت مانده اقوى آن است كه نماز عصرش را رها نموده و بدون انجام منافى بقيه نماز را تمام كند و سپس نماز عصرش را بخواند بلكه تمام كردن عصر و سپس ‍ خواندن ظهر نيز وجهى دارد ولى احتياط آن است كه همان طريقه اول را انجام دهد باينكه بعد از تمام شدن ظهر عصر را بياورد و نزديك تر به احتياط آن است كه هم ظهر را اعاده كند و هم عصر را همه اينها در فرضى بود كه نماز گذارددر وقت مشترك باشد و اما اگر در وقت مختص باشد تفصيلى دارد.
مساءله 7 - اگر دو نماز بخواند و سپس يقين كند كه مثلا يك ركعت از يكى از آندو نماز ناقص شده و نداند از كداميك بوده اگر بعد از هر دو نماز عملى منافى با نماز انجام داده و آن دو نماز از نظر عدد ركعات مختلف بوده ( مثلا مغرب و عشاء بوده ) بايد هر دو نماز را اعاده كند و اگر هر دو مثلا چهار ركعتى بوده يك نماز چهار ركعتى به نيت آن چه در ذمه اش هست مى آورد.
و اما اگر هنوز بعد از نماز دوم عملى منافى نياورده تنها بعد از نماز اول عمل منافى آورده برمى خيزد و يك ركعت و يا هر چند ركعتى كه مى داند ناقض ‍ بوده به نماز متصل مى كند و آن گاه نماز اول را اعاده مى كند و اگر بعد از نماز اول نيز عملى منافى نياورده بعيد نيست بگوئيم كافى است يك ركعت بعنوان آنچه در ذمه دارد به نمازيكه سلام آن را داده متصل كند لكن ترك احتياط به اعاده نماز اول سزاوار نيست همه اينها وقتى است كه علم به نقصان يك ركعت از دو نماز در مشترك اتفاق افتاده باشد.
و اما اگر در وقت مختص به عصر باشد ظاهرا جائز باشد كه به متصل كردن يك ركعت بقصد نماز عصر اكتفاء كند و اعاده نماز اول واجب نباشد.
مساءله 8 - اگر شك كند بين سه و دو بعد از اكمال دو سجده و يا غير آن از شكهائى كه صحيح است و سپس شك كند در اينكه ركعتى كه در دست خواندن دارد ركعت آخر نماز است و يا ركعت نماز احتياط است آن ركعت را بقصد آن چه در ذمه دارد تمام مى كند و سپس نماز احتياط را مى خواند و اعاده نماز بر او واجب نيست البته اين وقتى است كه نماز احتياط يك ركعتى بعهده اش آمده و اما اگر دو ركعتى بعده اش آمده مثلا شكش بين دو و چهار بوده احتياط آن است كه علاوه بر آنچه گفته شد نماز را اعاده كند.
مساءله 9 - اگر شك كند در اينكه آنچه در دست خواندن دارد چهارمين ركعت نماز مغرب است و يا آن كه مغرب را در سر سه ركعتى سلام داده و عشارا در دست خواندن دارد؟ اگر اين شك بعد از ركوع اتفاق افتاده باشد نمازش ‍ باطل است و واجب است كه دوباره نماز مغرب را بخواند و اگر قبل از ركوع پيدا شده آن چه را كه در دست دارد از نماز مغرب حساب مى كند و بدون ركوع و سجود مى نشيند و تشهد و سلام ميدهد و چيزى بر عهده او نيست .
مساءله 10 - اگر در حالى كه دو سجده را تمام كرده و نشسته شك كند بين دو و سه و يقين داشته باشد كه در اين نماز هيچ تشهدى نخوانده بنا را بر سه مى گذارد و بعد از نماز تشهد ركعت دوم را قضاء مى كند.
و همچنين اگر در حال قيام شك كند بين سه و چهار با علم به اينكه تشهدى نياورده .
مساءله 11 - اگر شك كند در اينكه بعد از ركوع ركعت سوم است و يا قبل از ركوع ركعت چهارم على الظاهر نمازش باطل است و اگر شك او عكس اين باشد يعنى شك كند در اينكه قبل از ركوع ركعت سوم است يا بعد از ركوع ركعت چهارم بنا را بر اين مى گذارد كه هنوز ركوع چهارم را نياورده ركوع مى كند و آن گاه به وظيفه شك بين سه و چهار عمل مى كند لكن نزديك تر به احتياط اين است كه علاوه بر آنچه گفته شد نماز را اعاده كند.
مساءله 12 - اگر ايستاده و مى داند كه در ركعت دوم در نماز است و يقين كند كه در اين نمازش دو بار ركوع كرده اما ترديد دارد در اينكه هر دو ركوع را در ركعت اول آورده و يا يكى رادر ركعت اول و دومى را در اين ركعت على الظاهر نمازش باطل است .
مساءله 13 - اگر بعد ازتمام شدن نماز يقين كند كه دو سجده را ترك كرده و شك كند در اينكه هر دو سجده از يك ركعت بوده و يا از دو ركعت احتياط آن است كه در سجده بعنوان قضاء بياورد و دو بار سجده سهو كند و سپس ‍ نماز را هم اعاده كند اين وظيفه در جائى هم كه بين نماز يقين بترك دو سجده پيدا كند ميآيد البته بشرطيكه محل تدارك باقى نمانده باشد و اما با بقاء محل اقوى اين است كه دو سجده بياورد و چيزى بر او نيست .
مساءله 14 - اگر بعد از آن كه مثلا داخل سجده دوم شد يقين كند كه يا قرائت اين ركعت را نياورده و يا ركوع را ظاهرا نمازش صحيح است و همچنين اگر بعد از تمام شدن نماز اين شك برايش پيدا شود و اگر در همين دو فرض ‍ (يعنى بعد از دخول در سجده دوم يا بعد از نماز) شك كند در اينكه آيا سجده ركعت قبلى را ترك كرده و يا ركوع اين ركعت را واجب است بر او كه بعد از احتياط به تمام كردن نماز و قضاء سجده و آوردن دو سجده سهو اينكه نماز را اعاده كند.
مساءله 15 - اگر قبل از آن كه داخل ركوع شود يقين كند كه يا دو سجده از ركعت قبل را ترك كرده و يا قرائت اين ركعت را كه با بقاء محل شكى (به اينكه هنوز بطرف ركوع سرازير نشده ) اقوى آن است كه به آوردن قرائت اكتفاء كند و همچنين در هر علم اجمالى شبيه به آن و يا تجاوز از محل (مشكوك باينكه بطرف ركوع سرازير شده ولى بحد ركوع نرسيده باشد) و بقاء محل شكى تدارك لازم است بايد برگردد و دو سجده و قرائت را تدارك كند.
مساءله 16 - اگر بعد از برخاستن براى ركعت سوم يقين كند كه تشهد را ترك كرده و شك كند در اينكه سجده را نيز ترك يا نه اقوى آن است كه به آوردن تشهد اكتفاء كند يعنى بنشيند و تشهد را بخواند و سپس براى ركعت سوم برخيزد.
مساءله 17 - اگر بطور اجمال يقين داشته باشد باينكه يكى از دو وظيفه سجده تشهد را آورده ولى نداند آنچه آورده تشهد بوده يا سجده اگر چنانچه داخل در قيام شده بشك خود اعتناء نكند و اگر هنوز در محل شك باقى است (يعنى هنوز برنخاسته ) ظاهر اين است كه مى تواند به آوردن تشهد اكتفاء كند و چيز ديگرى بر عهده او نيست .
مساءله 18 - اگر علم اجمالى داشته باشد باينكه با يك سجده از ركعت قبل را ترك كرده و يا تشهد از اين ركعت را در صورتى كه در حال جلوس است بايد تشهد را بخواند و نماز را تمام كند و چيزى بر عهده او نيست و اگر برخاسته تا به ايستد و يا در حال ايستادن بوده و دچار اين شك شده اقوى اين است واجب است برگردد و بنشيند و تشهد را تدارك نموده سپس بقيه نماز را بخواند و سجده اى را قضا نموده سپس دو سجده سهو بياورد در نظائر اين مسئله نيز حكم همين است مثل جائيكه يقين كند كه يك سجده را ترك كرده يا از اين ركعت و يا از ركعت قبلى كه مى نشيند و يك سجده به جا مى آورد و نماز را تمام نموده يك سجده قضاء مى كند و سجده سهو مى آورد.
مساءله 19 - اگر در سجده مثلا ركعت دوم و يا بعد از آن بيادش آيد كه يك يا دو سجده از ركعت اول ترك كرده و از اين ركعت هم ركوع را ترك كرده دو سجده اى كه مشغول انجام آن است سجده ركعت اول قرار ميدهد و برخاسته حمد و سوره و قنوت ركعت دوم را مى خواند و نمازش را به آخر مى رساند و چيزى بر او نيست و همين طور است دستور در جائيكه چنين فرضى در سايرركعات اتفاق بيفتد مثل اينكه چنين شكى در سجده ركعت چهارم برايش بيايد.
مساءله 20 - اگر نماز ظهر و عصر را خوانده قبل از سلام نماز عصر اجمالا يقين پيدا كند كه يا يك ركعت از ظهر را جا گذاشته و در نتيجه ركعتى كه مشغول آن است چهارم از عصر است و يا ظهر را تمام خوانده و ركعت فعلى سوم عصر است بنا را بر اين مى گذارد كه ظهر را تمام خوانده و نسبت به عصر هم بنا را بر چهار مى گذارد آن را تمام مى كند و نماز احتياط مى خواند و محتمل است بتواند اكتفاء كند باضافه نمودن يك ركعت به نماز عصر بقصد ما فى الذمه (تا اگر نقص در ظهر بوده جبران آن باشد و اگر در عصر بوده عصر هم تكميل شود) و اگر عين اين علم اجمالى در نماز مغرب و عشاء پيدا شود حكم آن نيز همين است .
مساءله 21 - اگر نماز ظهر و عصر را هشت ركعت و نماز مغرب و عشاء را هفت ركعت بخواند ولكن نفهمد آيا هر دو را صحيح خوانده و يا يكى از آن دو يك ركعت كم وديگرى را يك ركعت زياد خوانده هر دو نمازش صحيح است و چيزى بر او نيست .
مساءله 22 - اگر با علم به اينكه ظهر و عصر را هشت ركعت خوانده قبل از سلام نماز عصر شك كند در اينكه آيا ظهر را چهار ركعت وركعتى كه مشغول آن است چهارم عصر است و ياظهر را پنج ركعت خوانده و ركعت فعليش سوم عصر است بنا را بر اين مى گذارد كه نماز ظهرش صحيح انجام شده و نسبت به عصرش بنا را بر چهار مى گذارد و بوظيفه شك عمل مى كند و در نماز مغرب و عشاء نيز وظيفه همين است باين معنا كه اگر بداند هفت ركعت خوانده و قبل از سلام از نماز عشاء شك كند در اينكه نماز مغرب را در سه ركعتى سلام داده و يا در چهار ركعتى ؟.
مساءله 23 - اگر يقين داشته باشد كه نماز ظهر و عصر را نه ركعت خوانده يعنى يك ركعت اضافى خوانده ولى نداند نماز ظهر را يك ركعت اضافى خوانده و يا نماز عصر را اگر اين حالت بعد از سلام از نماز عصر پيدا شده واجب است كه يك نماز چهار ركعتى به قصد آنچه در ذمه اش مانده و بدون نيت ظهر و عصر بخواند و اگر قبل از سلام و قبل از اكمال دو سجده باشد ظاهرا بايد حكم كند به اينكه نماز دومش باطل و نماز اولش صحيح است و اگر قبل از سلام و بعد از اكمال دو سجده بوده نيت را به ظهر بر مى گرداند و نماز را تمام نموده (سپس نماز عصر را مى آورد).
مساءله 24 - و اگر يقين كند كه نماز مغرب و عشائش را هشت ركعت خوانده و نداند كداميك را اضافى خوانده واجب است هر دو را اعاده كند چه اينكه شك او بعد از سلام باشد و يا قبل از سلام و بعد از اكمال دو سجده .
بله اگر قبل از اكمال دو سجده شك پيدا شده باشد ظاهرا بايد حكم كند به اينكه دومى باطل و اولى صحيح است .
مساءله 25 - اگر يك نماز بخواند و سپس معتقد شود باينكه آن را نخوانده مجددا شروع به خواندن آن كند و قبل از سلام نماز بيادش آيد كه آن را خوانده بود ولكن يقين كند كه در دو نماز يك ركعت زيادى خوانده و نداند در اولى بوده و يا در دومى مى تواند نماز اولى را صحيح بداند و از نماز دومى صرف نظر كند.
مساءله 26 - اگر در جائى كه محل شكى هنوز باقى است شك كند آيا تشهد را خوانده يا نه و به اينكه واجب است در همان لحظه تشهد را بياورد غفلت ورزيد و بپا خاست چنين شكى بعد از تجاوز محل نيست بلكه واجب است از آن قيام صرفنظر نموده بنشيند و تشهد را بخواند و اگر چنين شكى درباره ركوع پيدا شود و از تدارك آن غفلت ورزيده داخل سجده اول شود از آن سجده صرف نظر نموده بر مى گردد و ركوع را مى آورد و از باب احتياط نماز را دوباره بخواند.
و اما اگر بعد از داخل شدن در سجده دوم بيادش آيد نمازش باطل است و اگر جزئى كه مشكوك شده غير ركن باشد و بعد از داخل شدن در ركن بيادش آيد نمازش صحيح است و تنها دو سجده سهو بجا مى آورد و اگر از اجزائى است كه نقيصه آن موجب سجده سهو است .
مساءله 27 - اگر يقين كند كه چيزى از نماز را از ياد برده و اين يقين وقتى پيدا شود كه هنوز محل آن جزء فراموش شده باقى است لكن فراموش كرد آن را تدارك كند وقتى بيادش آيد كه داخل در ركن بعدى شده باشد ولى ناگهان يقينى كه بفراموشى آن جزء داشت مبدل به شك شود و خلاصه شك كند كه آيا من جزء قبلى را فراموش كرده ام يا نه اگر آن جزء ركن باشد در اينجا حكم مى كند به اينكه نمازش صحيح است و قصاء و دو سجده سهو - اگر سجده سهو داشته باشد - بر او واجب نيست البته اين وقتى است كه علم بفراموشى بعد از محل شكى رخ داده باشد.
و اما اگر در محل شكى پيدا شده باشد (يعنى در جائيكه به شك اعتناء مى شود) محل اشكال است هرچند كه به نظر قريب مى نمايد.
مساءله 28 - اگر بعد از سلام و قبل از انجام عملى منافى چه عمدا و چه سهوا يقين كند كه نمازش ناقض بوده ولى شك كند در اينكه نقصان نمازش يك ركعت بوده و يا دو ركعت حكم شك بين دو و سه درباره او جارى است يعنى بنا را بر سه گذاشته يك ركعت ديگر به نمازش متصل مى كند و پس از سلام نماز احتياط را مى خواند و دو سجده سهو بخاطر سلام بى جا احتياط مى آورد و همين حكم در جائى كه يقين به نقصان يكركعت داشته و بعد از شروع در آن شك كرده كه آيا ركعتى ديگر ناقض بوده يا نه مى آيد كه بنابر اين اگر در نماز مغرب باشد حكم به بطلان آن مى كند.
مساءله 29 - اگر بعد از سلام و قبل از انجام منافى يقين كند كه يك ركعت كم خوانده آن گاه شك كند در اينكه آن يك ركعت را خواندم يا نه واجب است بر او كه يك ركعت به نماز خود اضافه كند و اگر اين شك قبل از سلام باشد ظاهرا حكم شك در آن جارى مى شود اگر در چهارركعتى باشد و بايد بنا را بر اكثر بگذارد و اگر در غير چهار ركعتى باشد حكم به بطلان آن كند.
مساءله 30 - اگر بداند ركعتى كه مشغول آن است چهارمى است لكن نفهمد كه چهارمى واقعى است و يا چهارمى بنا گذارى است و آيا او قبل از اين شك بين دو و سه داشته و بنا را بر سه گذاشته و اين چهارمى است واجب است بر او كه بعد از نماز ركعت احتياط را بياورد.
مساءله 31 - اگر بعد از برخاستن براى ركعت بعدى يقين كند كه از ركعت قبلى يا يك سجده و يا دو سجده و يا تشهدى را فراموش كرده آنگاه شك كند در اينكه آيا برگشته و آن را تدارك كرده و بعد از تدارك برخاسته است و اين برخاستن همان برخاستن اول است دراينجا ظاهرا واجب باشد برگردد و آن چه فراموش كرده تدارك كند و اگر در ركنى بعد از تجاوز محل شك كند كه آيا آن را انجام داده ام يا نه و فراموش كند كه به محل گذشته برگردد و آن را تدارك كند ظاهرا نمازش باطل است و اگر بعد از تجاوز محل شك كند در عملى كه زيادش اش باعث دو سجده سهو مى شود ولى فراموش كند كه محل گذشته و آن را بياورد احتياط آن است كه بگوئيم دو سجده سهو بر او واجب است .
مساءله 32 - اگر در تشهد باشد و بيادش بيايد كه ركوع را فراموش كرده و در عين حال شك كند در اينكه دو سجده را آورده يا نه ظاهرا واجب است برگردد و اول ركوع و سپس دو سجده را تدارك كند حال چه اينكه اول فراموشى ركوع را بياد آورد و آن گاه شك درآوردن دو سجده كند و يا بعكس ‍ و نزديك تر به احتياط آن است كه نماز را هم اعاده كند.
مساءله 33 - اگر شك كندبين سه و چهار مثلا و بداند كه بفرض اينكه سه ركعت خوانده باشد يك ركن ترك كرده و يا عمليكه باعث بطلان نماز مى شود انجام داده ظاهرا نمازش باطل است و همچنين اگر اين علم را در صورت چهار ركعت خواندن انجام داده ظاهرا نمازش باطل است و همچنين اگر اين علم را در صورت چهار ركعت خواندن داشته باشد و اگر بداند كه بفرض ‍ سه ركعت بودن و يا چهار ركعت بود يا اين است كه كارى كرده كه دو سجده سهو بخاطر آن واجب مى شود ويا كارى را ترك كرده كه قضاء آن موجب است چيزى بر عهده او نيست .
مساءله 34 - اگر بعد از برخاستن و يا داخل تشهد شدن يقين كند كه يكى از دو سجده را فراموش كرده و در سجده ديگر هم شك كند كه آورده يا نه نزديك تر به نظر اين است كه بايد برگردد و آن چه را فراموش كرده بياورد و نسبت به آن چه شك دارد قاعده تجاوز را جارى كند و همچنين است حكم در صورتى كه نظير اين باشد.
مساءله 35 - اگر داخل در سجده ركعت دوم شود و شك كند در اينكه ركوع اين ركعت و دو سجده ركعت اول را انجام داده ام يا نه بنا را بر اين مى گذارد كه ركوع و دو سجده ركعت قبلى را انجام داده .
و بنابراين اگر بعداز اكمال دو سجده شك كند بين دو و سه يا اينكه شك دارد در ركوع اين ركعت و دو سجده ركعت قبلى شك او شك بين دو و سه بعد از اكمال دو سجده خواهد بود به وظيفه اين شك عمل مى كند و نمازش صحيح است .
بله اگر يقين داشته باشد كه ركوع و دو سجده ركعت قبلى را ترك كرده نمازش باطل است .
مساءله 36 - حكم كثيرالشك در اطراف علم اجمالى جارى نيست بنابراين اگر يقين اجمالى داشته باشد كه يكى از دو جزء نماز را نياورده در صورتى كه كثير الشك باشد بايد مراعات آن جزء را بكند هرچند كه نسبت به يك يك آن دو جزء شك دارد.
مساءله 37 - اگر يقين كند باينكه يا يك سجده از ركعت اول ترك كرده و يا يك سجده در ركعت دوم اضافى آورده چيزى بر او نيست و اگر يقين كند باينكه يا يك سجده را ترك كرده و يا تشهد را احتياط آن است كه قضاء هر دو را با يكبار دو سجده سهو بجاى آورد.
مساءله 38 - اگر در حاليكه مشغول تشهد است و يا بعد از تمام شدن آن شك كند در اينكه دو ركعت خوانده و در نتيجه اين تشهد بجا واقع شده و يا سه ركعت خوانده و اين تشهد بى جا بوده حكم شك بين دو و سه را جارى مى كند ( يعنى بنا را بر سه مى گذارد و در نتيجه تشهديكه در دست خواندن داشته بى مورد مى شود ولى در عين حال بخاطر تشهد بيجا) سجده سهو بر او واجب نيست هرچند كه نزديكتر به احتياط آن است كه آن را انجام دهد.
مساءله 39 - كسى كه تكليفش نماز خواندن بچهار طرف است بعد از سلام نماز چهار اگر يقين كند كه يكى از آن چهار نماز باطل واقع شده بايد بنا را بر اين بگذارد كه نمازش صحيح است و چيزى بر عهده او نيست .
مساءله 40 - اگر در محلى قصد اقامه كند و يك نماز چهار ركعتى بخواند آن گاه تصميم بگيرد كه از آن محل خارج شود با اينكه وظيفه اش اين است كه تا در آنجا است نماز را تمام بخواند غفلتا و يا بخاطر ندانستن مسئله نمازش را شكسته بخواند آن گاه يقين كند كه يا نماز تمامش باطل بوده و يا نماز شكسته اش بنا را بر اين مى گذارد كه نماز تمامش صحيح واقع شده و تكليفش نسبت به نمازهاى آينده اش اين است كه آن ها را تمام بخواند.