فقه براى غرب نشينان
طبق فتاواى آيت الله العظمى سيستانى ـ دام ظله

جمع آورى: عبدالهادى المحمد تقى حکيم
ترجمه: سيد ابراهيم سيد علوی

- ۹ -


فصل 8: مسائل جوانان

بسياری از جوانان مسلمان به قصد تحصيل، به برخی کشورهای اروپايی و آمريکايی وارد می شوند و به طور موقّت و يا دايم در آنجا می مانند. و چون هر جوان مسلمان خود را متعهد می داند خواه ناخواه با مشکلات و سؤالات خاصی رو به رو می شود و خواهان پاسخ مناسب است. و به همين سبب، من پاره ای احکام شرعی را برای آن جوانان متعهد که در کشورهای غربی زندگی می کنند، توضيح می دهم.

مسئله 453ـ فقها به صراحت فرموده اند: به زنان نامحرم نمی توان به قصد ريبه و لذّت نگريست، و منظورشان از لذّت، نگاه شهوت آلود و مرادشان از ريبه، بيم وقوع در حرام است.

مسئله 454ـ نگاه کردن به زنان بی حجابی که اگر آنان منع شوند، اعتنا نمی نمايند، جايز است امّا نه به قصد لذّت جنسي. پس می توان به رو، دو دست، دو پا و هر عضوی از اندام را که معمولاً باز می گذارند، اگر چه باز هم باشد نمی توان نگريست. وانگهی نگاه نبايد از روی شهوت و ميل جنسی باشد و بيننده، بيم وقوع در گناه، نداشته باشد.

مسئله 455ـ مرد به مرد و زن به زن نمی توانند از روی شهوت جنسی بنگرند.

مسئله 456ـ لواط و هم جنس بازی حرام است چنانکه مساحقه که هم جنس بازی زنان است، حرام می باشد.

مسئله 457ـ استمنا، به هر وسيله باشد حرام است.

مسئله 458ـ بنابر احتياط واجب، نگاه به عکس های قبيح و فيلم های باز اگر چه با لذّت جنسی و يا ريبه هم نباشد، حرام است.

مسئله 459ـ خانه های فساد، دستگاهی توليد کرده اند که ويژگی های دستگاه تناسلی زن را دارد و مرد می تواند آن را به هنگام خواب روی آلت تناسلی خود قرار دهد و با آن مأنوس شود بنابر احتياط واجب آن را استعمال نکند اگر چه قصد انزال هم نداشته باشد و در اين مسئله همسر داشتن و نداشتن فرق نمی کند.

مسئله 460ـ مرد می تواند برای جلوگيری از بارداری همسرش از کاندوم (کاپوت) استفاده کند امّا بنابر احتياط واجب، بايد رضايت او را به دست آورد.

مسئله 461ـ هيچ مرد مسلمانی نمی تواند به استخرهای مختلط و يا ديگر اماکن فساد برود در صورتی که گناه به دنبال آن باشد بلکه بنابر احتياط واجب هر چند حرام هم به دنبال نداشته باشد از رفتن به آنگونه جاها خودداری کند.

مسئله 462ـ هيچ مرد مسلمانی نمی تواند با يک زن نامحرم دست بدهد مگر با مانعی مثل دستکش و غيره، و اگر دست ندادن، وی را به ضرر و زحمت غير قابل تحمّل بيندازد در اين صورت مصاحفه و دست دادن، فقط به اندازه ضروری جايز می شود.

مسئله 463ـ يک مرد جوان می تواند خواهر جوان و يا خاله، عمه و يا دختران کوچک را از روی مهر و محبّت و بدون شهوت ببوسد امّا توأم با شهوت، جايز نمی باشد.

مسئله 464ـ بازی با شطرنج حرام است اعم از آنکه با پول و برد و باخت باشد و يا بدون آن. و همچنين بازی مزبور به وسيله دستگاه کامپيوتر در صورتی که هر دو طرف بازي، دستگاه باشند حرام می باشد و بنابر احتياط واجب اگر يک طرف بازی شخص و طرف ديگر دستگاه کامپيوتر باشد باز چنان بازي، ترک شود.

مسئله 465ـ بازی با همه انواع آلات قمار، حرام است مانند ورق، اگر گرو در ميان بگذارند و بنابر احتياط واجب اگر چه گرو هم در ميان نباشد باز، ترک شود.

مسئله 466ـ بازی و مشاهده ورزش هايی مثل فوتبال، بسکتبال، واليبال، کايت، پينگ پونگ و جز آنها چه در ميدان های ورزش، باشگاهها و استاديوم ها و يا بر روی صفحه تلويزيون جايز است اعم از آن که پولی پرداخت شود و يا نه به شرط آن که چنان کاري، به عمل حرام نکشد مثل نگاه شهوت و هوس آلود و يا ترک نماز.

مسئله 467ـ تمرين کشتی و بوکس، بدون گرو و با پول اگر موجب ضرر و آسسيب جدّی بدنی نباشد جايز است.

مسئله 468ـ بنابر احتياط واجب، مرد نبايد ريش خود را بتراشد هم چنانکه جايز نيست موی چانه را نگاهدارد و بقيه موی صورت را بتراشد هم. مسئله 469ـ مرد اگر به قصد معالجه و امثال آن و يا به سبب ضرر و زيان و يا زحمت فوق العاده و يا استهزاء و مسخره مردم که غير قابل تحمّل است، ناچار شود ريش خود را بتراشد، چنان کاری جايز است.

و اينک نمونه هايی از استفتائها و پاسخ های آيت الله العظمی سيستانی دام ظلّه العالي:

مسئله 470ـ پدری به دوست فرزند خود می سپارد که رفتار او را زير نظر بگيرد و پس از مدتی از آن دوست راجع به نوع رفتار فرزندش سؤال می کند آيا آن دوست جايز است برخی خصوصيات پسرا را که دوست ندارد پدر از آنها آگاه شود برای پدر وی بازگو کند؟

جواب: جايز نيست مگر زمانی که آن خصوصيات، گناهی باشد که جلوگيری از آن واجب است و با کمتر از افشای راز ميسّر نباشد.

مسئله 471ـ مقصود از اين جمله که گويند: "نگاه اوّل برای تو و نگاه دوم به ضرر تو می باشد" چيست؟

و آيا نگاه نخست را می توان طول داد و در زن دقّت کرد طوری که هنوز نگاه اوّل باشد چنانکه برخی می پندارد؟

جواب: ظاهراً، مقصود از آن جمله فرق گذاشتن ميان دو نوع نگاه است به اين معنی که نگاه اوّل معمولاً اتفاقی و گذراست و هرگز به هدف لذّت جويی نيست بر خلاف نظر دوم که هدف دار و همراه نوعی شهوت است و بدين جهت مضرّ می باشد چنانکه امام صادق (عليه السلام) فرمود: نگاه پس از نگاه، در دل تخم شهوت افشانده و بيننده را به فتنه اندازد و به هر حال مقصود از نگاه اول، اوّل عددی نيست هر چند در شروع هدف دار بوده باشد چنانکه منظور از نگاه دوم نگاهی است که به هدف چشم چرانی و معصيت صورت بگيرد نه آنکه يک لحظه به دور از شهوت بنگرد.

مسئله 472ـ در حرمت نگاه به زن نامحرم عبارت هايی به کار می رود که لا اقل براى عده اى چندان واضح نيستند مثل ريبه، لذت وشهوت، لطفاً توضيح دهيد آيا همه اين عبارت به يک معنى است؟

جواب: مقصود از کلمه هاى لذت و شهوت،لذت جويى و شهوت جنسى است و نه هر لذت و شهوت طبيعى که از نگاه به منظر هاى زيبا و دل انگيز حاصل مىشود ومنظور از ريبه، بيم گرفتارى به گناه است.

مسئله 473ـ مرز لذٌت حرام چيست؟

جواب: پايين ترين مرز لذت حرام، نخستين مرتبه احساس جنسى است.

مسئله 474ـ در مدارس رسمى انگلستان و شايد برخى کشورهاى غربى ديگر براى دختران و پسران جوان، ماده درسى ويژه اى در زمينه مسائل جنسى مىگنجانندو آن را با تصويرومانکن آلت تناسلى همراه مىکنند آيا شاگردان جوان در چنين کلاسى مىتوانند حاضر شوند و آيا والدين بايد جلو فرزندان رابگيرند هرگاه جوان خودبه شرکت در آن کلاس رغبت نشان دهد و بپندارد که اين اطلاعات در آينده براى او مفيد خواهد بود؟

جواب: اگر حضور در اين کلاس همراه با حرام نباشد مانند نگاه شهوانى و يا در اثر آموزش جنسى به انحراف اخلاقى کشيده نشود مانعى ندارد.

مسئله 475ـ آيا در مجالس بانوان و در حضور آنان مىتوان غزلهاى عاشقانه خواند اعم از آنکه هدف عشق بازى با آنان باشد يانه؟به ويژه اگر آن زنان داراى همسر نباشند و آن اشعار غزلى در وجود آنان موثر واقع شود؟

جواب: چنان کارى جايز نيست.

مسئله 476ـ آيا جايز است با بانوان، عاشقانه بدون لذت جنسى و يا ريبه و يا فرخوانى به فعل حرام، صحبت کرد؟ جواب: بنابر احتياط جايز نيست.

مسئله 477ـ آيا غزلسرايى به شعر و يا غير شعر، با يک زن معيّن و يا عموم زنان، جايز است؟

جواب: اگر در آن غزلها،ـ درخواست حرام نباشد و يا مفسده ديگر را در پی نداشته باشد، اشکالی ندارد.

مسئله 478ـ آيا جايز است با بانوانی بدون لذّت جنسی هم صحبت شد به آن قصد که نسبت به يکی از ايشان شناخت پيدا کند و سپس پيشنهاد ازدواج موقّت دهد؟

جواب: اگر صحبت، از اندازه خارج نباشد و طوری نشود که با زن بيگانه و نامحرم آنگونه صحبت نمی کنند، مانعی ندارد.

مسئله 479ـ در اروپا چنان مد شده است که مردان گوشواره های زنانه در يک و يا هر دو گوش می آويزند آيا تچنين عملي، جايز است؟ جواب: اگر طلا باشد جايز نيست و بنابر احتياط، به طور مطلق جايز نمی باشد.

مسئله 480ـ اگر کسی اولين بار ريش خود را بتراشد و حرام مرتکب شود آيا او در نوبت های بعدی می تواند تيغ بر صورتش بگذارند؟ جواب: احتياط واجب ترک آن است.

مسئله 481ـ گاهی برخی شرکت های اروپايی برای استخدام در شرکت خود امتيازی برای افراد ريش تراشيده قايل می شوند آيا جايز است برای استخدام در آن شرکت، ريش را تراشيد؟

جواب: بنابر حرمت ريش تراشي، چنانکه مقتضای احتياط است مطلب فرضی سؤال، جايز نمی شود.

مسئله 482ـ آيا تراشيدن موی صورت و باقی گذاشتن مو بر چانه حرام است؟

جواب: بنابر احتياط، ريش تراشی حرام است و تراشيدن موهای صورت که بر روی دو فک روييده مشمول حکم ريش تراشی است امّا تراشيدن موی گونه ها، اشکال ندارد.

مسئله 483ـ آيا انواع قمار را می توان با ماشين حساب و يا کامپيوتر، بازی کرد بدون برد و باخت و يا حتی با وجود برد و باخت؟ جواب: جايز نيست و آن در حکم قمار بازی با وسايل معمولی است.

مسئله 484ـ برخی بازی های حلال و از آن جمله بازی زر، جايز است؟

جواب: اگر "زر" از وسايل مخصوص قمار نباشد مانعی ندارد که بدانوسيله بازی کنند.

مسئله 485ـ آيا نگاه کردن به قسمت هايی از اندام زنان غير مسلمان که در تابستان عادت به پوشاندن آن ندارد جايز است؟

جواب: اگر لذت جنسی و يا خوف وقوع در حرام نباشد، مانعی ندارد.

مسئله 486ـ آيا نگاه کردن به عکس زن با حجابی که در عکس بدون حجاب است، جايز است؟

جواب: احتياط آن است که به غير از صورت و دو دست از آن عکس نگاه نشود و امّا صورت و دو دست بدون ريبه و لذت جنسي، جايز می باشد.

مسئله 487ـ آيا نگاه به تصوير تلويزيونی و غير تلويزيونی زنان غير مسلمانی که پوشش ندارد و برهنه و يا شبه برهنه هستند جايز است؟ آن هم به قصد کنجکاوی و امثال آن، با اين که اطمينان نداريم لذّت جنسی حاصل شود. و در خيابان ها نگاه به زنان نه به آن قصد که گذشت بلکه به نيّت تحريک شدن مرد نسبت به همسر خود، چطور است؟

جواب: نگاه کردن به صحنه های برهنه، به طور مستقيم و يا در صفحه تلويزيون و امثال آن جايز نيست بلکه احتياط واجب آن است به طور مطلق به آن مناظر نگاه نکند.

مسئله 488ـ آيا ديدن ميان پرده های تحريک کننده با اين که مطمئن نيستيم در ما اثر نگذارد جايز است؟

جواب: اگر در آن ميان پرده ها، برهنه باشند بنابر احتياط نگاه نشود.

مسئله 489ـ آيا به فيلم های جنسی بدون لذت جنسی می توان نگريست؟

جواب: به طور مطلق جايز نيست.

مسئله 490ـ در برخی کشورها، ايستگاههای تلويزيونی ويژه ای وجود دارد با کانالهای اختصاصی که ماهانه حق اشتراک دريافت می کنند و در غير نيمه شب برنامه هايی که به فساد اختصاص ندارد ارائه می دهند امّا از نيمه شب به بعد فيلمهای باز و برهنه پخش می کنند آيا شرکت در چنان امر و پرداخت حق اشتراک جايز است؟

جواب: جايز نيست مگر آن که به خود و ديگران اطمينان داشته باشد که برنامه های فاسد را نگاه نخواهند کرد.

مسئله 491ـ در برخی کشورها کسی که وارد مجلسی می شود با همه و حتی بانوان بدون لذّت جنسی دست می دهد و اگر از دست دادن با زنان خودداری کند چنان رفتاری خارج از نزاکت به حساب آمده و غالباً توهين به زن و تحقير اوشمرده می شود و به نظر ايشان عکس العمل منفی به دنبال دارد آيا در اين صورت دست دادن با زنان نا محرم جايز است؟

جواب: جايز نيست و بايد موقعيت را بسنجد يا با هيچ کس دست ندهد و يا دستکش به دست کند و اگر چنين چيزی ممکن نشد و امتناع از دست دادن هم زحمت فوق العاده ايجاد کرد در اين صورت جايز است و همه اين حرف ها در جايی است که حضور در چنان مجلسی لازم و ضروری باشد و در غير اين صورت حضور در آن مجلس که مستلزم فعل حرام است، جايز نمی باشد.

مسئله 492ـ در کشورهای اروپايی دست دادن به عنوان سلام و درود مطرح است گاهی ترک آن کار به محروميت و اخراج از کارخانه و مدرسه و امثال آن می کشد، آيا يک مرد و يا يک زن مسلمان می تواند در چنين حالات استثنايی دست بدهد؟

جواب: اگر با پوشيدن دستکش و امثال آن نمی شود از آن مشکل رهايی يافت جايز است مرد و يا زن مسلمان با ديگری مصافحه کند آنجا که ترک چنان کاری موجب ضرر و زيان طاقت رسا می شود.

مسئله 493ـ آيا مسلمانی که در اروپا زندگی می کند می تواند با يک زن غير مسلمان ازدواج کند آنجا که زن مسلمان پيدا نمی شود و اختلاف زبان، دين و تعليم و تربيت و ارزش ها و عادت و آداب اجتماعی فراوان فرق می کند؟!

جواب: بنابر احتياط، ازدواج دائم با زن کتابی جايز نيست و امّا ازدواج موقّت هر چند که جايز است امّا توصيه می کنيم که آن نيز ترک شود زيرا به توليد مثل منتهی می شود و اين در صورتی است که او دارای همسر مسلمان نباشد اعم از حضور و يا غياب. وگرنه بدون اجازه او ازدواج موقّت هم جايز نيست بلکه بنابر احتياط واجب اگر همسرش اجازه هم بدهد باز جايز نمی باشد.

مسئله 494ـ بعضی شرکت ها، دستگاهی ساخته اند مانند آلت تناسلی زن که بعضی مردان به هنگام خواب و به قصد لذت جنسی آن را روی آلت تناسلی خود می گذارند آيا اين کار نوعی استمنای حرام به حساب می آيد؟

جواب: اگر عادتاً موجب خروج منی می شود و يا مقصود او خروج منی باشد و منی بيرون آيد حرام است بلکه احتياط واجب آن است که با وجود اطمينان به عدم خروج منی باز اجتناب شود.

مسئله 495ـ روبوسی و معانقه مردان با يکديگر از روی شهوت جنسی چطور است؟ و اگر مسئله از اين حد هم بگذرد و به برخی کارهای ناشايست برسد چطور است؟

جواب: همه اين کارها حرام است هر چند که درجه حرمت ها، متفاوت می باشد.

فصل 9: مسائل بانوان

در شريعت اسلام برای بانوان احکام ويژه ای وجود دارد که در کتابهای مفصّل فقهی طی بابهای مختلف آمده است. و در نتيجه زندگی کردن بانوان در يک محيط غير اسلامی آنگونه که در آمريکا و اروپا هم اکنون پيش آمده شرايط تازه ای به وجود آورده است که مسائل نو و پاسخهای متناسب می طلبد و من الآن برخی از آنها را ذکر می کنم شايد خوانندگان محترم از آنها بهره ببرند.

مسئله 496ـ هر زنی می تواند صورت و دو دست خود را در مقابل مرد نامحرم باز بگذارد به شرط آنکه خوف وقوع در حرام نباشد تحريک نامحرمان به نگاه و به طور کلی فتنه انگيزی هدف نباشد وگرنه پوشاندن آنها حتّی از محرمها نيز واجب می شود.

مسئله 497ـ زن نمی تواند روی پاهای خود را برای نامحرم باز کند امّا در نماز رو و کف هر دو پا را اگر مرد بيگانه ای نبيند می تواند باز بگذارد.

مسئله 498ـ زنان می توانند بر چشمان خود سرمه بکشند و در دست خود انگشتر کنند به شرط آنکه قصد و نيتشان از اين کار تحريک شهوت مردان بيگانه نباشد و نيز از وقوع در حرام ايمن باشند وگرنه واجب است آنها را حتی از محرمها نيز بپوشانند.

مسئله 499ـ زنان می توانند برای انجام کارهايی از خانه بيرون روند و از عطر برای خوشبو کردن بدن خود استفاده کنند هر چند که ممکن است مردان نامحرم بو را استشمام کنند به شرط آن که چنان کاري، مردان بيگانه را تحريک نکند و يا قصد زنان، جلب توجه مردان و گرفتار کردن آنان نباشد.

مسئله 500ـ زن می تواند به تنهايی سوار اتومبيلی شود که راننده آن مرد بيگانه ای است به شرط آن که از افتادن در شرّ و فتنه ايمن باشد.

مسئله 501ـ جايز نيست زن با آلت تناسلی خود بازی کند تا به اوج لذّت جنسی برسد و انزال کند و اگر چنين کرد غسل بر او واجب می شود به شرط رسيدن به اوج لذّت و خروج مايع به بيرون و آن غسل از وضو کفايت می کند.

مسئله 502ـ زن نازا نمی تواند آلت تناسلی خود را پيش پزشک باز کند مگر آن که ضرورت ايجاب کند و اولاد دار شدن مستلزم چنان کاری باشد و يا بی فرزندی او را در زحمت طاقت فرسايی که تکليف از ميان می برد بيندازد.

مسئله 503ـ شايسته است که بچه از شير مادر تغذيه کند و در حديث آمده است شيری که طفل از پستان مادر می نوشد از هر چيزی برايش با برکت تر است و نيکو آن است که طفل بيست و يک ماه شير مادر بخورد و سزاوار نيست که کمتر از آن باشد و جنانکه سزاوار نيست دوران شيرخوارگی بيشتر از دو سال باشد و اگر پدر و مادر توافق کنند که طفل را قبل دو سالگی از شير بگيرند، بهتر است.

مسئله 504ـ کارهايی مثل آشپزي، خياطی و نظافت و شستن جامه ها که ربطی به مسائل جنسی ندارد بر همسر واجب نمی باشد بلی مستحب است او به چنان کارها و آماده سازی خانه برای زندگی بپردازد.

مسئله 505ـ شنيدن صدای زن نامحرم بدون لذّت شهوانی و نبودن ريبه و خوف واقع شدن در حرام جايز است. و هم چنين زن می تواند صدايش را به گوش مردان نامحرم برساند به شرط آنکه خوف وقوع در حرام در ميان نباشد ولی زن نمی تواند صدايش را نازک و زيبا سازد طوری که برای شنونده تحريک کننده باشد هر چند برای محارمش.

مسئله 506ـ اگر زنی برای درمان بيماری اش ناچار شود که به پزشک حاذق مرد مراجعه کند و آن مستلزم نگاه و لمس باشد چنان کاری جايز است و در صور امکان کفايت کردن به يکي، دومی جايز نمی باشد.

مسئله 507ـ بعضی از علما برای مصلحت زن و شوهر و خانواده و برای آنکه لذّت های جنسی را در چهارچوب خانواده، مهار کنند، حجاب و پوشش را برای بانوان لازم می دانند.

مسئله 508ـ فيلمساز مشهور جهانی (آلفرد هيچکاک) می گويد: زن شرقی ذاتاً جاذبه جنسی بيشتری دارد و اين جاذبه مايه نيرومندی او گشته است امّا در اثر کوششهايی که زن شرقی خواسته است بدان وسيله خود را همانند زن غربی کند و کم کم حجاب را کنار گذاشته به همان نسبت که از حجاب فاصله گرفته از جاذبه جنسی اش کاسته شده است.

مسئله 509ـ ويل دو رانت در بررسی اصول رفتار جنسی زن می گويد:

زن از اوّل دانست که نبايد خود را دست کم گرفته و خويشتن را خوار و زبون قلمداد کند وهمين را به دخترانش ياد داد پس زن با تمايل غريزی به عفّت و حياء و پوشاندن اندام خويش، ارزش خود را بالا برد و در نظر مردان، عزيز و دارای موقعيت گرديد.

و اينک برخی استفتائات و پاسخ های آيت الله العظمی سيستانی دام ظلّه العالي.

مسئله 510ـ در آغوش گرفتن، بوسيدن و بازی به قصد لذت جنسي، زنی با هم جنس خودش، چه حکمی دارد؟ و اگر کار از اين مراحل بگذرد و به کارهای ناشايست ديگر برسد چطور است؟

جواب: همه اين کارها حرام است با اختلاف و شدّت و ضعف در درجات حرمت.

مسئله 511ـ بيشتر اوقات، بانوان نياز به پرسش مسائل از يک عالم دينی پيدا می کنند آيا آنان می توانند با صراحت و بی پرده سؤال کنند؟ و آيا آن عالم هم حق دارد صريح، جواب دهد؟

جواب: بلی هر دو طرف به قصد آموزش مسائل شرعی می توانند سؤال و جواب صريح و بی پرده مطرح کنند امّا بر هر دو واجب است که صدق نيّت داشته و عفّت کلام را حفظ کنند.

مسئله 512ـ از آلت تناسلی زن، به هنگام ملاعبه، مايعی لزج و چسبنده ترشح می شود که اگر بازی ادامه پيدا کند چه به اوج هيجان جنسی که به عربی آن را "قذف" نامند می رسد و ترشح آن مايع رو به فزونی می نهد آيا در اولين مرحله ترشّح، غسل بر او واجب می شود؟ و در مرحله نهايی که غسل بر او واجب می شود آيا آن غسل، کفايت از وضو می کند؟

جواب: به مجرّد جريان مايع لزج، غسل بر او واجب نمی شود و در مرحله نهايی که غسل بر او واجب است، آن غسل در مواردی که طهارت از جنابت شرط است، از وضو کفايت می کند.

مسئله 513ـ در موسم حج، برخی بانوان، داروهای طبّی می خورند تا عادت ماهانه را با تأخير اندازد امّا در همان روز های عادت، به طور منقطع خون می بينند آيا چنان خوني، حيض است؟

جواب: اگر سه روز پی در پی خون ببيند اگر چه در درون رحم باشد حيض است وگرنه احکام حيض را ندارد.

مسئله 514ـ عده ای از زنان با حجاب مسلمان، عادت کرده اند که جانه و قسمتی از زير چانه را باز می گذارند امّا گردن را می پوشانند. آيا چنين کاری جايز است؟ و چه اندازه ای از صورت را می توان باز گذاشت و آيا گوشها را هم می توان بيرون گذاشت.

جواب: صورت شامل دو گوش نمی شود، پس پوشاندن آنها واجب است امّا چانه و مقدار اندکی از زير چانه، در حکم صورت می باشد.

مسئله 515ـ آيا با پير زنان بيگانه و کهنسال که اميدی با ازدواج ندارند، می توان دست داد؟ و عمر تقريبی باز نشستگی زنان چيست؟

جواب: دست زدن به بدن زن بيگانه به طور مطلق مگر به هنگام ضرورت، جايز نيست و بازنشستگي، زمان تقريبی ندارد و آن بستگی به حالات زنان دارد ولی ملاک باز نشستگی در قرآن کريم، نوميدی از نکاح و زناشويی به علت کهنسالی است.

مسئله 516ـ اگر پوشيه و نقاب زدن بر چهره در يک شهری مايه شگفتی و پرس و جو شود و لباس شهرت تلقی گردد واجب است آن را کنار گذاشت؟ جواب: واجب نمی شود مگر زمانی که پوشيه زدن بر صورت توجّه بيشتری را جلب کند و يا مردم شهر آن را زشت و غير عادی بشمارند و لباس شهرت به حساب آيد که کنار گذاشتن آن واجب است.

مسئله 517ـ آيا زن با حجاب تنها می تواند از مرد نامحرم رانندگی ياد بگيرد در صورتی که هنگام آموزش، بيم وقوع در حرام هم نباشد؟ جواب: با وجود ايمنی از فساد، جايز است.

مسئله 518ـ برخی آرايشگاههای زنانه به کارگر زن، احتياج دارند آيا يک زن مسلمان می تواند در چنين آرايشگاهی مشغول کار شود و زنان بی حجاب را اعم از مسلمان و غير مسلمان که در برابر مردان نامحرم، آرايش کرده ظاهر می شوند، آرايش کند؟

جواب: اگر آرايش کردن آنان، نوعی ترويج فساد و اشاعه گناه، محسوب گردد او چنان حقی را ندارد امّا تحقّق اين عنوان، بعيد به نظر می رسد.

مسئله 519ـ زنی که روی خود را نمی گيرد می تواند موهای صورت و ابروان را بردارد و پودر طبيعی و سبک بر صورت بزند؟

جواب: برداشتن موی صورت، و باريک کردن ابروان، مانع از بازگذاشتن رو نمی شود به شرط آنکه از وقوع در حرام، ايمن باشد و بازگذاشتن صورت به انگيزه نگاه نامحرمان، نباشد امّا پس از به کار بردن پودر و وسايل آرايشي، پوشاندن صورت واجب است.

مسئله 520ـ رنگ کردن همه و يا قسمتی از مو به نيٌت جلب توجه در مجالس بانوان برای ازدواج، جايز است؟

جواب: اگر، تنها برای آرايش باشد و جنبه فريبکاری و عيب پوشی و يا کم نشان دادن سنّ نباشد، مانعی ندارد.

مسئله 521ـ اگر زنی کلاه گيس بر سر گذارد و بدانوسيله موی حقيقی را بپوشاند آيا او می تواند صورت خود را به نيت آرايش و استتار، گريم کند و خود را به غير آنچه هست نشان دهد؟

جواب: استفاده از کلاه گيس به نيت زينت به شرط آن که آن را از نامحرمان بپوشاند جايز است.

مسئله 522ـ آيا يک زن جوان می تواند جوراب نايلون به رنگ پا که ساق پا را زيباتر نشان می دهد به عنوان حجاب بپوشد؟

جوبا: پوشيدن چنان جورابی اشکالی ندارد امّا اگر آن، زينت به حساب آيد بايد آن را از ديد نامحرمان بپوشاند.

مسئله 523ـ آيا پوشيدن جورابی که ساتر است امّا پا را مجسّم می کند، جايز است؟

جواب: پوشيدن چنان جورابی فی حد ذاته جايز است.

مسئله 524ـ پرستاری مسلمان، در يک کلينيک کار می کند و به مقتضای شغلش به اندام مردان اعم از مسلمان و غير مسلمان دست می زند آيا چنين عملی جايز است؟ با علم به اينکه او ناگزير است کار کند و کار، کمتر پيدا می شود وانگهی آيا فرقی ميان لمس اندام مسلمان و غير مسلمان، هست؟

جواب: جايز نيست زن به اندام مرد نامحرم دست بزند اعم از مسلمان و غير مسلمان مگر آنکه ضرورتی پيش آيد که برطرف کننده حرمت باشد.

مسئله 525ـ بانويی کفش پاشنه بلند می پوشد و به هنگام راه رفتن، صدا توليد می کند و توجّه بر انگيز است آيا پوشيدن چنين کفشی جايز است؟ جواب: اگر به انگيزه توجه مردان و يا فتنه انگيزی باشد، جايز نيست.

مسئله 526ـ آيا زن می تواند از انگشتر زينتی و يا دست بند و يا گردن بند به قصد آرايش استفاده کند و آيا چنان کاری حلال است يا حرام؟ جواب: چنان کاری حلال است امّا پوشاندن آنها از نامحرم، واجب می باشد مگر انگشتر و النگو به شرط ايمن بودن از وقوع در حرام و يا آشکار کردن آنها به انگيزه جلب توجه نامحرمان نباشد.

مسئله527ـ در کشورهای غربی متدوال شده که لنزهای رنگی بر چشم می چسبانند آيا چنان کاری به قصد آرايش و آشکار شدن دربرابر انظار مردان نا محرم، جايز است؟

جواب: اگر زينت حساب شودجايز نيست.

مسئله528ـ آيا خريد و فروش تخمک زن، جايز است؟

جواب: جايز است.

مسئله529ـ موی سر برخی بانوان در شرايطی می ريزد آيا آنان می توانند به پزشک مرد مراجعه کنندو به قصد درمان، موهای خود را به او نشان دهند اعم از آنکه ريزش مو برايشان زحمت داشته باشد و يا فقط به نيت زيبايی مراجعی کنند؟

جواب: با وجود زحمت طاقت فرسا جايز است والا جايز نمی باشد.

مسئله530ـ آيا يک زن مسلمان می توانددر مغرب زمين به دانشگاههايی برود که ميان دختران و پسران،روابط آزاد وجود دارد؟

جواب: اگر او مطمئن است که می تواند دين خود را حفظ کند و به مسئوليت های شرعی از جمله: حجاب، و دوری از لمس حرام و تأثير ناپذير از محيط فاسد و انحراف،مواظبت نمايد،جايز است وگرنه جايز نمی باشد.

مسئله531ـ در برخی کشورهای غربی ،صورتگرانی در ازاء دريافت مبلغی ،با دقت درچهره اشخاص تصوير آنها را رسم می کنند آيايک زن باحجاب می تواند در مقابل چنين صورتگرانی قرار بگيرند تا با دقت در چهره او صورتش را تر سيم کنند؟

جواب: شايسته نيست يک زن با حجاب چنان کند.

مسئله532ـ آيا بانوان می توانند به انواع مختلف ورزش کشتی بپردازند و آيا آنان می توانند اندام لخت کشتی گيران را مستقيم و يا در صفحه تلوزيون بدون لذت جنسی تماشا کند؟

جواب: هر چيزی که به انسان ضرر بزند حرام است و بنابر احتياط واجب،زن،اندام مردنامحرم را بدون لذت حتی در صفحه تلوزيون هم ننگرد مگر دست و پا آنچه که معمولاً،پوشانده نمی شود.

مسئله533ـ آيا بانوان می تواننداندام مردانی را که برای عزاداری (سينه زنی و زنجير زنی ) لباس خود را در می آورند،نگاه کنند؟

جواب: بنابر احتياط واجب، چنان نکنند.

مسئله534ـ کسی برای رضای خدادختر خردسالی راسرپرستی کرده واکنون او به سن بلوغ رسيده است آيا دختر برای اين مرد نامحرم است؟

جواب: بلی ، او همانند ديگر زنان اجنبی برای او نامحرم است.

مسئله535ـ بارداری نا مشروع يک دختر برای او بسيار سخت و احياناً به آبروی خانوادگی او لطمه وارد می کند آيا او می تواند جنين راساقط کند؟ جواب: اگر بارداری به اندازه ای زحمت داشته باشد که طاقت فرسا شده وراه نجاتی جز سقط جنين،وجود نداشته باشد قبل از حلول روح در جنين، چنان عملی جايز است.

مسئله536ـ آيايک زن می تواند کت و شلوار بپوشد و در خيابانها و بازارها راه بيفتد؟

جواب: اگر آن جامه بر جستگی های اندام او را مشخص کند و يا سبب فتنه انگيز شود،جايزنمی باشد.

مسئله537ـ بر سر گذاشتن کلاه گيس به نيت خوشگل تر شدن ومورد توجه بانوان قرار گرفتن در مجالس ويژه خانمها جهت پيدا شدن خواستگار،جايز است؟ و آيا چنان کاری عيب پوشی به حساب می آيد؟

جواب: اگر تنها به نيت آرايش باشد و نه فريبکاری و عيب پوشی از چشم خواستگاران، چنان کاری اشکال ندارد.

مسئله538ـ آيا بانوان حائض می توانند بيشتر از هفت آيه از قرآن بخوانند به جز آيات سجده و اگرچنان کاری جايز و مکروه باشد معنی کراهت آن چيست؟

جواب: تلاوت بيش از هفت آيه به جز آيات سجده که به کلی نيست کراهت دارد ومعنای کراهت دراينجا کمتر بودن ثواب می باشد.