فصل چهارم : پوشش
مقدار پوشش
1- مرد از مرد، و زن از زن ، بايد فقط عورتين خود
را بپوشانند.
2- مرد بايد از زن عورتين خود را بپوشاند، به استثناى زن و
شوهر و اما پوشيدن بقيه بدن بر مرد لازم نيست ولو بر زنها
نگاه كردن حرام است ، ولى اگر زن در نگاه كردن تعمد داشته
باشد، بعضى از مراجع پوشيدن را بر مرد لازم دانسته اند (از
باب كمك نكردن بر گناه ،) ولى حضرت امام آن را لازم نمى
دانند.
3- بر زن واجب است كه عورتين خود را از محارم خود بپوشاند،
ولى احتياط مستحب آن است كه از ناف تا زانو را هم بپوشاند،
مگر از شوهر.
4- پوشيدن لازم نيست .
5- پوشيدن بدن - غير از صورت و دستها از پسر بچه مميز، به
خصوص پسر بچه اى كه نزديك ايام بلوغ اوست ، واجب است .
6- پوشيدن بدن -غير از صورت و دستها - واجب است و اما صورت
و دستها را هم اگر متوجه شود كه با قصد ريبه و تلذذ نگاه
مى كند، پوشيدنش واجب است .
7- در اين صورت پوشيدن تمام بدن ، حتى صورت و دستها لازم
است .
8 - بايد در حال نماز حتما عورتين خود را بپوشاند -ولو كسى
هم نباشد ولى بهتر است كه از ناف تا زانو را هم بپوشاند.
9- در غير حال نماز، در هنگامى كه در معرض ديد نامحرم قرار
مى گرفت ، لازم بود تمام بدنش را بپوشاند، الا دو مورد:
يكى دستها تا مچ و يكى هم صورت به اندازه اى كه در وضو،
شستن آن واجب بود و اما در حال نماز، اگر در معرض ديد
نامحرم باشد، باز هم همين حكم را دارد (يعنى فقط صورت و
دستها را تا مچ مى تواند باز بگذارد) و اما اگر زن در جايى
نماز مى خواند كه در معرض ديد نامحرم نيست - حتى در اتاق
تاريك و دربسته بايد تمام بدن خود را بپوشاند، مگر سه مورد
را كه مى تواند آنها را نپوشاند:
الف ) صورت به اندازه اى كه در وضو واجب است ؛
ب ) دستها تا مچ ؛
ج ) كف پاها و روى پاها تا مچ .
البته بايد توجه داشت كه در اين موارد استثنا شده ، بايد
مقدار كمترى را باز بگذارد كه يقين كند به وظيفه خود عمل
كرده است و بازگذاشتن در اين موارد تا زمانى است كه با قصد
ريبه و تلذذ به او نگاه نشود و الا از باب كمك نكردن به
گناه ، پوشيدن اين مواردهم لازم است .
عروة الوثقى ، فى الستر والساتر، مساله 5 وباب النكاح ،
مساله 51
سؤ ال :
مى گويند: مگر خداوند به زنها نامحرم است كه گفته مى شود
زن ،حتى در اتاق تاريك و دربسته هم باشد، بايد اين چنين
خود را بپوشاند؟
جواب :
اولا: فلسفه همه احكام الهى براى ما روشن نيست .
ثانيا: شايد حكمت اين حكم يكى از دو چيز باشد يا به خاطر
اين باشد كه اين حالت زن بهترين حالت او در پيشگاه خداوند
متعال است و يا اين حكم بهترين تمرين براى حجاب زن باشد،
كه زنى كه در پنج نوبت در جايى كه نامحرمى نيست ، اين چنين
خود را بپوشاند، مسلما در جايى كه نامحرم هست ، بهتر خود
را خواهد پوشاند
يادآورى 1- زن بايد در حال نماز، گردن خود را بپوشاند و
همچنين بنا بر احتياط واجب ، بايد آن مقدارى كه بعد از
بستن روسرى بر سر، از زير گلو و چانه ديده مى شود،
بپوشاند.
عروة الوثقى ، فى الستر والساتر، مساله 6
2- در واجب بودن پوشش و شرط بودنش براى صحت نماز، فرقى بين
نمازهاى واجب و مستحب نيست ، بلكه در توابع نماز هم واجب
است مانند قضاى اجزاى فراموش شده نماز و بنابر احتياط واجب
در سجده سهو؛ بلى در نماز ميت و سجده واجب قرآن وسجده شكر
واجب نيست .
عروة الوثقى ، فى الستر والساتر، مساله 9
3- اگر در بين نماز به علت وزش باد يا غفلت ، عورتش پيدا
شود و بعد از لحظاتى متوجه شود، در اينجا اگر فورى مى شود
خود را پوشيد، بايد بپوشاند و نمازش صحيح است و حضرت امام
مى فرمايند:شايسته است احتياطا اين نماز را تمام كند و
دوباره بخواند واگر پوشيدن آن در وسط نماز زمان زيادى طول
مى كشد، در اين صورت آن را بپوشاند و بنابر احتياط واجب
نماز را تمام كرده و دوباره بخواند.
عروة الوثقى ، فى الستر والساتر، مساله 11
4- بر دختر بچه اى كه بالغ نشده است ، پوشيدن سر و گردن و
مو واجب نيست .
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 142 مساله 5.
چه بپوشيم ؟
لباسى را كه انسان مى خواهد بپوشد، چه در نماز و چه
در غير نماز، داراى شرايطى است كه رعايت كردن آنها موجب
خشنودى پروردگار متعال و سعادت ابدى است و چون بعضى از
شرايط لباس در غير حال نماز با حال نماز فرق دارند ما
مطالب مربوط به هر كدام را جداى از هم نقل مى نماييم .
شرايط لباس
در غير حال نماز
اگر انسان بخواهد در غير حال نماز لباس بپوشد، بايد
لباس او داراى شرايطى باشد كه ذيلا بدانها اشاره مى شود:
1- غصبى نباشد:بنابراين اگر لباسى را بخرد و پولش را ندهد
يا بنا نداشته باشد بدهد -ولوبه آن شخص قول داده باشد و يا
با عين پولى كه خمس به آن تعلق گرفته است ، بخرد و يا در
هنگام خريدن تصميم داشته باشد از آن پول بدهد، در تمام اين
موارد چنين لباسى غصبى است و يا حكم لباس غصبى را دارد.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 8، 9
2- بنابر احتياط واجب ، نبايد مرد لباس زنانه و زن لباس
مردانه بپوشد.
توضيح المسائل ، مساله 846
توضيح مراد از لباسى كه در اينجا مطرح است ، لباسهاى مخصوص
به مرد و لباسهاى مخصوص به زن است و اما لباسهاى مشترك بين
زن و مرد اشكالى ندارد، بنابراين اگر زن بخواهد مثلا در
نمايشنامه ها و تئاترها لباس مخصوص به مرد و يا مرد
بخواهد لباس مخصوص به زن را بپوشد، جايز نيست .
3- بنابر احتياط واجب ، بايد انسان از پوشيدن لباس شهرت كه
پارچه يا دوخت آن براى كسى كه مى خواهد آن را بپوشد معمول
نيست ، خوددارى كند
توضيح المسائل ، مساله 845
4- زن بايد از پوشيدن لباسهايى كه جلب توجه مى كند،اجتناب
نمايد.
س : حدود حجاب اسلامى براى بانوان چيست و آيا براى اين
منظور پوشيدن لباس بلند آزاد و شلوار و روسرى كفايت مى
كند، يا خير و اصولا چه كيفيتى در لباس و پوشش زن در برابر
افراد نامحرم بايد رعايت شود؟
ج : واجب است تمام بدن زن ، به جز قرص صورت و دستها تا مچ
، از نامحرم پوشيده شود و لباس مذكور اگر مقدار واجب
رابپوشاند،مانع ندارد، ولى پوشيدن چادر بهتر است و از
لباسهايى كه توجه نامحرم را جلب كند، بايد اجتناب شود.
380 استفتا از امام خمينى (ره ).
5- براى مرد پوشيدن لباسى كه از ابريشم خالص است ، جايز
نيست ، الا در حال ضرورت ، مانند بيمارى و سرما و در حال
جنگ و اما همراه داشتن آن ، مثلا گذاشتن در جيب مانعى
ندارد.
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 145 (الخامس ).
6- براى مرد پوشيدن لباس طلا باف حرام است و علاوه بر اين
زينت كردن مرد با طلا نيز حرام است ، مانند آويختن زنجير
طلا به سينه ويا دست كردن انگشتر طلا، و همچنين بنابر
احتياط واجب از استعمال عينك طلا، و طلا كردن دندانهاى جلو
براى تزيين خوددارى كنند.
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 514 مساله 14 وتوضيح المسائل ،
مساله 832
يادآورى الف ) در حرام بودن زينت كردن با طلا براى مرد
فرقى نمى كند كه زينت ظاهر باشد و ديده شود و يا پنهان
باشد.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 24
ب ) پوشيدن طلاى سفيد (پلاتين ) براى مردها جايز است .
380 استفتا، از امام خمينى (ره ) سؤ ال 182
مستحبات لباس
در غير حال نماز
1- پوشيدن لباس سفيد.
روضة المتقين ، ج 7، ص 621
2- پوشيدن لباس تميز.
3- داشتن لباس خانه و لباس بيرون و پوشيدن هر كدام در جاى
خود و يا لباس كار و غير لباس كار.
شرايط لباس
نمازگزار
لباس نمازگزار شش شرط دارد:
1- اگر نمازگزار مرد است ، لباسش طلاباف نباشد.
2- اگر نمازگزار مرد است ، لباس او از ابريشم خالص نباشد.
3- از اجزاى حيوانات حرام گوشت نباشد.
4- از اجزاى مردار نباشد.
5- غصبى نباشد.
6- پاك باشد (مگر در شش مورد كه مى شود با لباس نجس نماز
خواند).
كه از اين شش شرط لباس نمازگزار، دو شرط اول مخصوص مردان
است و در چهار شرط آخر زن و مرد شريكند كه مطالب هر كدام
را مطابق نظر حضرت امام ، مشروحا بيان مى كنيم :
شرط اول :
((اگر نمازگزار مرد
است ، لباسش طلاباف نباشد و همچنين خود را به زيورآلاتى كه
از طلا ساخته شده ، زينت نكرده باشد.))
پوشيدن لباس زرباف براى مرد حرام ، و نماز با آن هم باطل
است ؛ ولى همراه داشتن آن ، (مثلا گذاشتن در جيب ) مانعى
ندارد و اما براى زن چه در نماز و چه در غير نماز اشكالى
ندارد.
تحريرالوسيله ، ج 1، ص 145 مساله 14 وتوضيح المسائل ،
مساله 831
يادآورى 1- زينت كردن به طلا، مثل آويختن زنجير طلا به
سينه ، و انگشتر طلا به دست كردن و بستن ساعت مچى طلا براى
مرد حرام و نمازخواندن با آنها هم باطل است و احتياط واجب
آن است كه از استعمال عينك طلا و طلا كردن دندانهاى جلو
براى تزيين خوددارى شود، ولى زينت كردن طلا براى زنها در
نماز و در غير نماز اشكالى ندارد.
تحريرالوسيله ، ج 1، ص 145 مساله 14 و توضيح المسائل ،
مساله 833
2- در حرام بودن زينت كردن به طلا براى مرد فرقى نمى كند
كه زينت ظاهر باشد و ديده شود و يا پنهان باشد.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 24
3- در مواردى كه نماز خواندن با طلا باطل است ، اگر نمى
دانسته يا مى دانسته و فراموش كرده كه پوشش طلا دارد و با
آن نمازخوانده ، نمازش صحيح است .
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 22
4- پوشيدن طلاى سفيد (پلاتين ) براى مردها جايز و نماز
خواندن با آن هم اشكالى ندارد.
380 استفتاءاز امام خمينى (ره )، مساله 173
شرط دوم :
((اگر نمازگزار مرد
است ، لباسش از ابريشم خالص نباشد)).
پوشيدن لباس ابريشمى خالص -به خلاف مخلوط در نماز و غير
نماز، براى مردها حرام است و نماز را هم باطل مى كند، چه
بتوان با آن ستر عورت كرد، يا نشود، مانند: آستر لباس و
عرقچين و بند شلوار و...مگر در حال ضرورت ، مانند: مريضى و
سرما و درحال جنگ ، و اما همراه داشتن آن ، مثل در جيب
گذاردن مانعى ندارد و اما براى زن چه در نماز و چه در غير
نماز اشكالى ندارد.
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 145 (الخامس )، توضيح المسائل ،
مساله 835، 837
يادآورى اگر نداند لباسش از ابريشم خالص است و يا فراموش
كرده باشد و در آن نماز بخواند، نمازش صحيح است .
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 32
شرط سوم :
((لباس نمازگزار غصبى
نباشد)).
لباس نمازگزار بايد غصبى نباشد و اگر كسى عمدا با لباس
غصبى نماز بخواند -ولو لباسى كه يك نخ و يا دگمه يا چيز
ديگر آن غصبى باشد بايد بنابر احتياط واجب نمازش را دوباره
بخواند، چه مى دانسته نماز خواندن در لباس غصبى باطل است و
چه نمى دانسته ؛ ولى اگر نداند يا فراموش كرده باشد كه
لباس او غصبى است و با آن نمازبخواند، نمازش صحيح است ،
مگر آنكه خودش آن لباس را غصب كرده باشد، كه در اين صورت
بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند.
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 143 وتوضيح المسائل ، مساله 717،
816، 815
اگر در وسط نماز بفهمد لباسش غصبى است اگر نداند يا فراموش
كرده باشد كه لباسش غصبى است و در بين نماز يادش بيايد،
چنانچه چيز ديگرى كه عورت او را پوشانده و مى تواند فورا
يا بدون اينكه موالات نماز به هم بخورد، لباس غصبى را
بيرون آورد، بايد آن را بيرون آورد و نمازش صحيح است و
اگر چيز ديگرى عورت او را نپوشانده يا نمى تواند لباس
غصبى را فورا بيرون آورد، يا اگر بيرون آورد موالات نماز
بهم مى خورد، درصورتى كه به مقدار يك ركعت هم وقت داشته
باشد بايد نماز را بشكند و با لباس غير غصبى نماز بخواند و
اگر به اين مقدار وقت ندارد، بايد در حال نماز، لباس را
بيرون آورد و به دستور نماز برهنگان كه بعداگفته مى شود،
نماز بخواند؛مگر اينكه به خاطر سرما و حفظ جانش يا از ترس
اينكه اگر بيرون آورد، دزد لباسها را مى برد، لباس را
بيرون نياورد كه در اين صورتها مى شود با همان لباس نماز
خواند.
توضيح المسائل ، مساله 818، 819
يادآورى 1- اگر با عين پولى كه خمس آن را نداده ، لباس
بخرد، نماز خواندن با آن لباس باطل است و به احتياط واجب
همچنين است اگر به ذمه بخرد و در موقع معامله قصدش اين
باشد كه از پولى كه خمس يا زكاتش را نداده بدهد.
توضيح المسائل ، مساله 820
2- بعضى محمول غصبى (يعنى چيز غصبى كه همراه نمازگزار است
) را هم سبب بطلان نماز مى دانند، ولى حضرت امام مبطل نمى
دانند.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى (الثانى ).
3- هرگاه لباس را با آب غصبى تميز كنند و خشك شود، براى
نمازاشكالى ندارد و لو آن شخص ، ضامن آن مقدار آب هست و
همچنين اگر با صابون غصبى آن را بشويند و اثرى از صابون
غصبى در آن نباشد.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 3 تحرير الوسيله
، ج 1، ص 144 مساله 10
شرط چهارم :
((از اجزاى حيوانات
حرام گوشت نباشد)).
لباس نماز گزار بايد از حيوان حرام گوشت نباشد و نه تنها
لباس ، بلكه چيزى از اجزاى آنها هم ، مانند: مو، عرق و آب
دهان ، نبايد همراه نمازگزار باشد، چه از اجزايى باشند كه
روح داشته اند و چه از اجزايى باشند كه روح نداشته اند چه
آن حيوان زنده باشد يا مرده ، و مرده اش هم چه تذكيه شده
باشد -يعنى به دستور شرعى ذبح شده باشدو چه تذكيه نشده
باشد، چه از حيواناتى باشد كه خون جهنده دارند يا نه .
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى (الرابع ).
يادآورى 1- همراه بودن موم و عسل و خون پشه و مانند آن ،
از فضله هاى حيواناتى كه گوشت ندارند، نماز را باطل نمى
كنند.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 14 و توضيح
المسائل ، مساله 826
2- همراه بودن مو و آب دهان و چيزهايى مانند آن از
انسانها، نماز را باطل نمى كند.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 15
3- ظاهرا فرقى بين حيوانات حرام گوشت بالاصاله وبالعرض
نيست ، مانند حيوان حلال گوشتى كه نجاست خوار شده (جلال )
و يا انسانى با آن عمل شنيع انجام داده باشد؛ اگر چه اين
مساله خالى از اشكال نيست .
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 18
4- در چيزى كه شك دارد از اجزاى حيوان حلال گوشت است يا
حرام گوشت ، نماز خواندن مانعى ندارد و همچنين اگر شك كند
كه اين شى ء از اجزاى حيوان است يا غير حيوان .
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 18
5- اگر در چيزى از اجزاى حيوان حرام گوشت نماز بخواند و
بعد از نماز بفهمد يا قبلا نمى دانسته و حالا فهميده و يا
قبلا مى دانسته و فراموش كرده ، كه اگر قبلا نمى دانسته
نمازش صحيح است و اما اگر فراموش كرده بوده ، بنابر احتياط
واجب دوباره نمازش را با غير آن لباس يا اجزا بخواند.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 19
6- با پوست سنجاب و خز، نماز خواندن اشكالى ندارد.
توضيح المسائل ، مساله 829
شرط پنجم :
((از اجزاى مردار
نباشد))
لباس نمازگزار بايد از اجزاى حيوان مرده اى كه خون جهنده
دارد -يعنى حيوانى كه اگر رگش را ببرند، خون از آن جستن مى
كند نباشد، بلكه اگر از حيوان مرده اى كه مانند ماهى و
مار، خون جهنده ندارد، لباس تهيه كنند، احتياط واجب آن است
كه با آن نماز نخواند و نه تنها اگر لباس نمازگزارى از
مردار باشد، نمازش باطل است ، بلكه حتى اگر چيزى از مردار،
كه داراى روح بوده ، مانند:گوشت و پوست -ولو از مردار حلال
گوشت همراه نماز گزار باشد، اگر چه لباس او هم نباشد،
بنابر احتياط واجب با آن نماز نخواند و اما چيزهايى از
مردار حيوان حلال گوشت كه داراى روح نيستند، مانند:پشم و
مو -اگر چه به صورت لباس باشد نماز با آنها صحيح است .
توضيح المسائل ، مساله 821، 822، 823
يادآورى 1- گوشت و پيه و چرمى كه در بازار مسلمانان فروخته
مى شود، پاك است و همچنين است اگر يكى از اينها در دست
مسلمان باشد، ولى اگر بداند آن مسلمان از كافر گرفته -و
رسيدگى نكرده كه از حيوانى است كه به دستور شرع كشته شده
يا نه نجس مى باشد و اما اگر مسلمانى است كه احتمال تفحص
كردن را مى دهيم كه هر چند از كافر خريده ، ولى تفحص
كرده كه در آنجا شرايط تذكيه رعايت شده و آن مسلمان هم
براى اين خريده كه در موارد تذكيه شده استفاده كند، در اين
صورت پاك است و مى شود با آن نمازخواند.
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 144 (الثالث ) و توضيح المسائل ،
مساله 95
2- اگر در چيزى نماز بخواند و بعد بفهمد كه از مردار بوده
، نمازش صحيح است و اما اگر مى دانسته كه مردار است و با
آن به خاطر فراموشى ، نماز خوانده ، در اين صورت اگر از
مردارى است كه خون جهنده داشته ، بايد اگر در وقت است
،نماز را اعاده ، و اگروقت گذشته آن را قضا نمايد و اما
اگر از مردارى است كه خون جهنده نداشته ،اعاده و قضا لازم
نيست .
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 12
شرط ششم :
((لباس نمازگزار بايد
پاك باشد مگر در شش مورد خاص كه استثنا شده است
)).
اگر كسى عمدا با لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است ،
چه مى دانسته كه نماز خواندن با لباس نجس باطل است يا نمى
دانسته و همچنين چه مى دانسته فلان شى ء از نظر اسلام نجس
است يا نه و همچنين اگر مى دانسته لباسش نجس است وفراموش
كرده بود و بعد از مدتى يادش بيايد كه لباسش كه نجس بوده
، پاكش نكرده است ، آنچه با آن لباس نماز خوانده باطل است
، ولى اگر قبلانمى دانسته كه لباسش نجس است و بعدااز
نجاستش مطلع شده ، اگر بعد از نماز بفهمد، نمازش صحيح است
،هر چند احتياط مستحب آن است كه اگر وقت دارد، دوباره
بخواند و اما اگر در بين نماز بفهمد، بايد نماز را دوباره
بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
توضيح المسائل ، مساله 799، 803
توجه به
نجاست لباس در بين نماز
اگر كسى در بين نماز متوجه شود كه لباسش نجس است ،
سه صورت دارد:
- يا مى داند كه نجاست قبل از نماز بوده ؛
- يا مى داند كه ال آن پيدا شده و هنوز چيزى با آن نخوانده
؛
- و يا نمى داند كه از اول بوده يا حالا پيدا شده است .
اگر بداند نجاست ال آن پيدا شده و هنوز هم با آن چيزى
نخوانده يا شك دارد كه از اول بوده يا ال آن پيدا شده ، در
اينجا دو صورت دارد: يا امكان در آوردن و يا عوض كردن و يا
آب كشيدنش در همان موقع هست يا نيست ، اگر باشد كه لباس را
درآورده يا آب مى كشد و نمازش صحيح است و اما اگر امكان
درآوردن يا آب كشيدن نباشد، يا وقت وسعت دارد يا وقت تنگ
است - و در آوردن و يا آب كشيدن هم امكان ندارد - در اينجا
بايد لباسها را بيرون آورده و به دستور برهنگان نماز
بخواند و اما اگر طورى است كه مى بيند اگر لباس را در
آورد، نماز به هم مى خورد يا به واسطه سرما و گرما و مانند
آن نمى تواند لباس را در آورد، بايد با همان حال ، با لباس
نجس نماز بخواند و نمازش صحيح است .
توضيح المسائل ، مساله 804 805 عروة الوثقى ، فى الخلل
الواقع فى الصلوة ، مساله 7
و اما اگر بداند كه نجاست از اول بوده ، ولى او اطلاع
نداشته در اينجا هم دو صورت دارد: يا وقت وسعت دارد و يا
وقت تنگ است ، اگر وقت وسعت داد، بايد نماز را رها كرده با
لباس پاك نماز بخواند، چون حتى اگر برايش اين امكان باشد
كه بدون قطع نماز، نجاست را به وسيله شستن يا در آوردن يا
تعويض لباس از خود دور كند، باز هم فايده اى ندارد؛زيرا در
آن صورت فقط نيمه دوم نمازش را درست كرده ، حال آنكه نيمه
اول را با لباس نجس خوانده است و اگر وقت تنگ است بايد
لباسها را بيرون آورده و به دستور نماز برهنگان نماز
بخواند، البته بعداهم بنابر احتياط واجب اين نماز را قضا
نمايد.
كسى كه در
بين نماز متوجه شود لباسش نجس است
1- بايد آن نماز را رها كرده و دوباره با لباس پاك
بخواند.
2- بايد لباس ها را درآورده و به دستور نماز برهنگان نماز
بخواند و بنابر احتياط واجب بعدا آن را قضا نمايد.
3- بايد آن را رها كرده و دوباره با لباس پاك نماز بخواند.
4- احكام مانند صورت دوم است (كه مى داند نجاست ال آن پيدا
شده است ).
يادآورى به مسائل 807 801 813 847 توضيح المسائل مراجه
شود.
مواردى كه مى
شود با لباس نجس نماز خواند
در شش مورد مى شود با لباس نجس نماز خواند كه احكام
هر كدام مشروحا بيان مى شود.
اول :خون
قروح و جروح (زخم )
خون قروح و جروح در لباس تا وقتى كه زخمش خوب نشده
، بخشيده است ، چه كم باشد و چه زياد، به شرطى كه :
1- عوض كردن لباس يا شستن آن نجاست ، براى نوع مردم يا
براى او مشقت داشته باشد، پس ميزان در بخشيده بودن خون
قروح و جروح ، يكى از دو چيز است : يا بايد مشقت نوعيه
داشته باشد كه اگر مشقت نوعيه داشته باشد، بخشيده است ،
ولو براى خود اوسخت نباشد، و يا مشقت داشتن و سخت بودن
براى خود فرد است ولو براى نوع مردم مشقت نداشته باشد و
اگر چنين نباشد، بايد بنابر احتياط واجب ، خون را شسته ،
يا لباس را عوض نمايد.
2- زخمش جزئى و سطحى نباشد كه زود خوب شود و الا بايد خون
را پاك كرده يا لباس را عوض نمايد.
3- بايد اگر امكان دارد، روى زخم را محكم ببندد كه بيشتر
از حد متعارف را آلوده نكند.
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 412 مساله 1 و عروة الوثقى ، احكام
نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة ) (الاول ).
يادآورى 1- همان گونه كه خون قروح و جروح با شرايطش بخشيده
است ، همچنين چركى كه با آن خارج مى شود و دوايى كه روى آن
گذاشته اند و نجس شده است و همچنين آن مقدار عرقى كه به آن
متصل است ، بخشيده مى باشد، اما رطوباتى كه از خارج به آن
مى رسد و به اطراف سرايت مى كند، بخشيده نيست .
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
مساله 1
2- هرگاه دستش در مقام معالجه كردن ، به خون قروح و جروح
بخورد، يا زخمش طورى باشد كه عرفا نبايد اطرافش را آلوده
مى كرده ولى آلوده كرده باشد، اين خون هم بخشيده نيست .
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
مساله 2
3- خون بواسير (چه دانه هايش در داخل و چه در خارج باشد) و
همچنين خون هر زخم داخلى -چه قروح باشد و چه جروح بخشيده
است .
تحرير الوسيله ، ج 1، ص 124 مساله 1
4- هرگاه در عضوى از اعضاى بدن زخمهاى متعددى باشد، دو
صورت دارد: يا زخمها نزديك همديگرند و يا از هم فاصله
دارند، اگرنزديك هم باشند، همه در حكم يك زخمند و اگر بعضى
از آنها خوب شوند، شستن آن مقدار لازم نيست تا اينكه همه
شان خوب شوند و اما اگر با فاصله از هم باشند، هر كدام حكم
خودشان را دارند.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
مساله 7 و توضيح المسائل ، مساله 854
5- خون بينى جزء خون جروح به حساب نمى آيد ولذا از جهت اين
خون بخشيده نيست ، و اگر كمتر از درهم باشد حكم آن در بحث
بعدى مطرح مى شود.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
مساله 4
6- اگر جايى از بدن يا لباس ، كه با زخم فاصله دارد، به
رطوبت زخم نجس شود، جايز نيست با آن نماز بخواند؛ولى اگر
مقدارى ازبدن يا لباس ، كه معمولا به رطوبت زخم آلوده مى
شود، به رطوبت آن نجس شود، نماز خواندن با آن مانعى ندارد.
توضيح المسائل ، مساله 851
7- بر كسى كه خون قروح و جروح در لباسش هست ، مستحب است
روزى يك بار آن لباس را شستشو دهد.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
مساله 5
دوم : خون
كمتر از درهم
خون كمتر از درهم اگر در لباس نمازگزار باشد،
بخشيده است ، چه از خود انسان باشد و چه از شخص ديگر،
البته با چند شرط:
1- از خونهاى سه گانه زنها (حيض ، نفاس و استحاضه ) نباشد،
كه اگر يك ذره از آنها در لباس زن باشد، نمازش باطل است ؛
البته نسبت به خون استحاضه ، حضرت امام احتياط واجب دارند.
2- خون خالص باشد كه اگر رطوبتى از خارج به آن برسد و در
آن مستهلك نشود و يامجموع به اندازه درهم يا بيشتر
شود،بخشيده نيست و همچنين اگر چرك يا دارويى همراه خون
باشد. و حضرت امام مى فرمايند: بنابر احتياط مستحب ، از
خون نجس العين و مردار اجتناب شود و از خون حيوانات حرام
گوشت نيز، اجتناب نيكوست .
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )
الثانى و مساله 2
يادآورى 1- مراد از درهم ، سطح درهم است ، نه وزن آن وسطح
درهم را، بعضى به اندازه گودى كف دست و بعضى به اندازه بند
نگشت شست وعده اى به اندازه بند انگشت ميانى و بعضى به
اندازه بند انگشت سبابه گفته اند؛ ولى حضرت امام نظر آخر
را اختيار كرده و مى فرمايند: از سطح بند انگشت سبابه كمتر
باشد و در رساله فارسى (مساله 848) فرموده اند: تقريبا به
اندازه يك اشرفى و به تعبير يكى از فقها از پشت ناخن شست
كمتر باشد.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )
الثانى .
2- اگر خون از لباس به طرف ديگرش سرايت كند: يا آن قسمت دو
تا پارچه است مانند آستر و رويه ، يا يكى است ، اگر يكى
باشد كه حكم يك خون را دارد و هر طرف كه سطحش وسيع تر است
آن طرف حساب مى شود، مگر اينكه پارچه ضخيم باشد كه بهتر
است احتياط شود؛ البته اين در صورتى بود كه خون به يك طرف
بريزد و اما اگر خون به هر دو طرف بريزد، دو خون است ، ولو
در يك نقطه از دو طرف ريخته است ، و اما اگر پارچه دو تا
باشد، حكم دوتا خون را دارد و بايد هر كدام جداگانه حساب
شوند، كه اگرمجموعشان از درهم كمتر باشد، آن وقت اشكالى
ندارد.
توضيح المسائل ، مساله 856 و تحرير الوسيله ، ج 1، ص 124
مساله 2 و عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى
الصلاة )، مساله 1
3- اگر در مقدار خون شك كند كه كمتر از درهم است يا به
اندازه درهم ، بنا بگذارد كه كمتر است ،مگر آنكه قبلا به
اندازه درهم بوده و حالا نمى داند كمتر شده يا نه و همچنين
اگر مى داند كه كمتر از درهم است ، ولى شك دارد كه آيا از
خونهاى استثنا شده است يا نه ، در اين صورت هم بخشيده است
.
تحريرالوسيله ، ج 1، ص 25 مساله 3
4- اگر بدن يا لباس خونى نشود، ولى به واسطه رسيدن به خون
نجس شود، اگر چه مقدارى كه نجس شده ،كمتر از درهم باشد،
نمى توان با آن نماز خواند.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
مساله 4 و توضيح المسائل ، مساله 859
5- اگر اصل خون كمتر از درهم از بين برود، ولى جايش باقى
بماند، هنوز حكم بخشيدگى باقى است . عروة الوثقى ، احكام
نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )، مساله 6- خون كمتر از
درهمى كه غليظ است ، بخشيده است ، هر چند كه اگر رقيق بود
به ندازه درهم يا بيشتر مى شد.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى
الصلاة )، مساله 7
سوم :
چيزهايى كه به خاطر كوچكى نمى شود از آنها به عنوان پوشش
واجب استفادهكرد.
بعضى از اشيايى كه ممكن است همراه انسان باشد، به
شكلى است كه نمى توان با آنها عورتين را پوشانيد، حالا يا
از لوازم پوشاكى انسان است ، مثل : كلاه و عرقچين و جوراب
و... كه به دليل كوچكى خود قادر به پوشانيدن عورتين نيستند
و يا از سرى اشيايى است كه مانند ساعت و انگشتر و امثال
اينها به خاطر شكل خاص ساختمانى خود نمى توانند عورتين را
بپوشانند، ولى احتمال فراوان دارد كه هر يك از اين چيزها
همراه شخص باشد؛ به اين گونه چيزها كه قادر به پوشانيدن
عورتين نيستند، در اصطلاح مى گويند چيزهايى كه نماز با
آنها تمام نمى شود و اگر در حال نماز نجس باشند، نماز صحيح
است ، به شرطى كه :
1- از اجزاى مردار نباشد؛
2- از اجزاى نجس العين نباشد؛
و اما مانند عمامه -در صورتى كه پيچيده شده باشد نه دوخته
شده به هم اگر نجس باشد، نماز باطل است ؛چون با آن مى توان
ستر عورت كرد.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
الثالث .
چهارم : با
محمول متنجس
اگر همراه نمازگزار چيز نجس شده اى باشد كه نماز در
آن تمام نمى شود -يعنى نمى شود با آن ستر عورت كرد مانند
دستمال و چاقو و پول و...، اگر با آنها نماز خوانده شود،
نماز صحيح است و اما اگر چيز نجسى همراه نمازگزار باشد كه
بشود با آن ستر عورت كرد، مثل اينكه لباسى را در جيب خود
بگذارد، بنابر احتياط واجب مبطل نماز است و اما حمل خود
نجس در نماز، بنابر احتياطواجب ، نماز را باطل مى كند،
به خصوص مردار و اما اگر شى ء نجس جزء باطن انسان حساب
شود، نماز باطل نمى شود؛ مثل اينكه كسى از گوشت مردارى
بخورد و يا خونى را به او تزريق نمايند.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )،
الرابع و تحريرالوسيله ، ج 1، ص 125
پنجم :لباس
پرستار بچه
كسى كه از بچه اى پرستارى مى كند -چه مادرش باشد و
چه كسى ديگر بچه هم پسر باشد يا دختر، با شرايطى مى تواند
با لباس نجس نماز بخواند،اين شرايط عبارتند از:
1- پرستار زن باشد؛
2- فقط لباس بخشيده شده است نه بدنش ؛
3- بنابر احتياط واجب ، هر شبانه روز يك بار بشويد، آن هم
قبل از اولين نمازى كه نجس شده ؛
4- نجاستش فقط بول او باشد؛
5- بيش از همين يك دست لباس را نداشته ، يا اگر دارد، از
آن هم استفاده مى كند. كه با اين شرايط مى تواند با آن
لباس نجس نماز بخواند ولو بتواند به خريدن يا اجاره كردن
ياعاريه كردن لباس تهيه كند.
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )
الخامس و مساله 1
ششم : در
حالاضطرار
در حال اضطرار و ناچارى مى شود با لباس نجس نماز
خواند و نه تنها با لباس نجس ، بلكه با بعضى از لباسهاى
ديگرى هم كه مانع دارد، مى شود نماز خواند و اختصاصى به
باب نجاسات ندارد كه ما براى بهتر روشن شدن به بعضى از
موارد اضطرار اشاره مى كنيم :
عروة الوثقى ، احكام نجاسات (فيما يعفى عنه فى الصلاة )
السادس
1- اگر در آخر وقت ، در بين نماز لباسش نجس شود و امكان
درآوردن و يا شستن هم نباشد، يا اينكه اگر بخواهد در آورد،
نماز را به هم مى زند يا موالات را از بين مى برد و يا
اينكه به واسطه سرما و حفظ جانش نمى تواند لباس را در
آورد، در اين صورت با همان لباس نجس نماز مى خواند و نمازش
صحيح است .
توضيح المسائل ، مساله 825، 806
2- پوشيدن لباس غصبى و ابريشمى خالص و طلاباف و لباسى كه
از مردار تهيه شده ، در حال ناچارى مانعى ندارد و نيز كسى
كه ناچار است لباس بپوشد و لباس ديگرى غير از اينها
ندارد و تا آخر وقت هم ناچارى او از بين نمى رود، مى تواند
با اين لباسها نمازبخواند، ولى اگر غير از لباس غصبى و
لباس ابريشمى خالص و لباسى كه از مردار تهيه شده ، لباس
ديگرى ندارد و ناچار نيست لباس بپوشد، بايد به دستورى كه
براى برهنگان گفته خواهد شد نماز بخواند، ولى حضرت امام
درباره كسى كه جز لباسى كه از مردار تهيه شده لباس ديگرى
ندارد، مى فرمايند: علاوه بر نماز خواندن به دستور برهنگان
، بنابر احتياط واجب در همان لباس هم همان نماز را دوباره
بخواند.توضيح المسائل ، مساله 839، 842
يادآورى 1- به توضيح المسائل ، مساله 843 و 796 مراجعه
شود.
2- در پوشش در غير حال نماز، لازم نيست كه از پوشش مخصوص و
با كيفيت مخصوص استفاده شود، بلكه مراد پوشيدن و لو به
وسيله دست يا گل و... باشد كه كسى نتواند نگاه كند، اما در
پوشش مورد نظربراى نماز مى تواند حتى از گياهان و برگ
درختان و پنبه و پشم بافته نشده براى لباس استفاده كند،
ولى از گل و يا دست و... نمى تواند استفاده نمايد، ولو در
حال اضطرار باشد و در حال اضطرار بايد به دستورنماز
برهنگان كه گفته مى شود، بدون پوشش نماز بخواند، ولى اگر
گل وجود دارد، احتياطا يك بار هم نماز را با پوشش به وسيله
آن بخواند.
عروة الوثقى ، فى الستر و الساتر، مساله 16 تحرير الوسيله
، ج 1، ص 43 مساله 7
3- دستور
نماز برهنگان :
كسى كه مى خواهد نماز بخواند، اگر براى پوشانيدن
خود حتى برگ درخت و علف نداشته باشد و احتمال ندهد كه تا
آخر وقت چيزى پيدا مى كند كه خود را به آن بپوشاند، در
صورتى كه نامحرم او را مى بيند، بايد نشسته نماز بخواند و
عورت خود را با ران خود بپوشاند و اگر كسى او را نمى بيند،
ايستاده نماز بخواند و جلو خود را با دست بپوشاند و در هر
صورت ركوع و سجود را با اشاره انجام مى دهد و براى سجود،
سر را قدرى پايين تر مى آورد و در هنگامى كه نشسته نماز مى
خواند، براى سجده مهر را بالا مى آورد.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى ، مساله 43 و توضيح
المسائل ، مساله 797
بعضى از
چيزهايى كه در لباس نمازگزار مستحب است
1- پوشيدن لباس سفيد؛
2- پوشيدن پاكيزه ترين لباسها؛
3- استعمال بوى خوش (در روايت آمده است : جاجرج نمازى كه
با بوى خوش خوانده شود هفتاد برابر نماز معمولى است )؛
4- دست كردن انگشتر عقيق ؛
5- پوشيدن عمامه با تحت الحنك ؛
6- پوشيدن پاها (براى زنان )؛
7- آويختن گردنبند، در هنگام نماز (براى زنان ).
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى .
بعضى از
چيزهايى كه در لباس نمازگزار مكروه است
1- پوشيدن لباس چرك ؛
2- پوشيدن لباس تنگ ؛
3- پوشيدن لباس سياه (حتى براى زنها) به استثناى عمامه و
عبا؛ بلكه بهتر است از هر نوع لباس رنگى اجتناب شود؛
4- پيراهن را در شلوار كردن ؛
5- پوشيدن لباس فرد شرابخوار؛
6- پوشيدن لباس كسى كه از نجاست پرهيز نمى كند؛
7- پوشيدن لباسى كه نقش صورت دارد؛
8- لباسهايى كه موجب تكبر مى شود؛
9- نماز خواندن در لباسهاى كوچك نجسى كه نمى توان با آنها
ستر عورت كرد، مانند: عرقچين و جوراب و...؛
10- باز بودن تكمه هاى لباس ؛
11- دست كردن انگشتر كه نقش صورت دارد؛
12- همراه داشتن درهمى كه نقش صورت دارد.
عروة الوثقى ، شرائط لباس المصلى .
خلاصه مطالب
بدن نمازگزار هم بايد مانند لباس نمازگزار پاك باشد
و اگر شخص عمدا با بدن نجس نماز بخواند، نمازش باطل است ،
الا در سه مورد:1- خون قروح و جروح ؛2- خون كمتر از درهم
؛3- در حال اضطرار؛ كه در اين سه مورد با شرايطى كه در بحث
لباس نمازگزار گفته شده است ، مى توان با بدن نجس نماز
خواند و اما اگر نمى دانسته بدنش نجس است و نماز خوانده :
اگر بعد از نماز يادش بيايد،نمازش صحيح است و اما اگر قبلا
مى دانسته و فراموش كرده بود، نمازش باطل است و اما اگر
در وسط نماز بفهمد،بدنش نجس است ، صورتهاى مختلفى دارد
كه مباحث آن در بخش قبلى مشروحا گذشت .
والسلام على من اتبع الهدى
پى نوشتها:
1) براى اطلاعات بيشتر ر.ك : محمد محمدى اشتهاردى ،
پوشش زن در اسلام .
2) در اين زمينه به رواياتى در كتاب روضة المتقين ، ج 7، ص
617 620 621 مراجعه شود.
