احکام بانوان

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين ، والصلاة والسلام على محمّد وآله الطيبين الطاهرين ، ولعنة الله على اعدائهم اجمعين ، الى قيام يوم الدين .

آنچه در دست داريد چكيده درسهائى است در مسائل حيض واستحاضه ونفاس ، كه مطابق است بافتاواى حضرت آية الله العظمى حاج سيد محمد حسينى شاهرودى ، ادام الله ظله على رؤوس المسلمين .

در اين درسها اختصار ورسا بودن الفاظ وآسان بودن مطالب رعايت گرديده و ازاصطلاحات پيچيده علمى كه نيازى بآنها احساس نمى شود ، دورى جسته تابانوانى كه احتياج به اينگونه مسائل دارند ، در هر پايه فرهنگى وعلمى كه باشند ، بتوانند بهره مند گردند .

اميداست خداوند متعال در اين امر ما را يارى نمايد ، وبه راه راست وصراط مستقيم ارشاد فرمايد .

درس اوّل - حيض ونشانه هاى آن :

حيض خونى است كه از رحم زنها خارج مى شود ، ودر بيشتر خانمها در هر ماه يك بار است ، اين خون فوائدى نيز دارد كه مهم آنها عبارتند از :

1 - تغذيه جنين در رحم مادر .

2 - شير كودك بعد از زايمان ، از همان خون حيض است به صورت شير در پستان مادر جمع مى گردد ، بدينجهت است كه خون حيض در روزهاى باردارى وشير دادن در بيشتر بانوان قطع مى شود .

خروج اين خون برنامه خاص ومدت معينى ندارد ، ولى غالباً در هر ماه يك بار ودر چند روز پى در پى است ، واين حالت كه در زن پديد مى آيد ، اصطلاحاً (حيض) ناميده مى شود ، همانطورى كه هنگام قطع خون را باصطلاح (طُهر) مى نامند .خون حيض غالباً غليظ گرم وسياه ياقرمز است ،كه با شدت وفشار بيرون مى آيد ، وهمراه با كمى سوزش است ، وگاهى مى شود كه اين صفات ونشانه هايا برخى از آنهادر آن نيست ، و داراى برخى او آن نشانه هاست .

تمرين :

1 - خون حيض كدام است وفوائد آن چيست ؟

2 - چگونه ودر چه موقع خون حيض بيرون مى آيد ؟

3 - معناى حيض وطهر را بنويسيد ؟

4 - نشانه هاى خون حيض را بشماريد ؟

درس دوّم - شروط حيض :

خون حيض داراى چهار شرط است :

1 - حد اقل سن حائض 9 سال تمام مى باشد .

2 - حد اكثر سن حائض 50 سال در غير سيده (قرشيه)(=قرشيه زنى را گويند كه به نضر بن كنانه ( از اجدادرسول اكرم ) منتسب باشد.) و60 سال در سيده مى باشد ، وبنابر اين ، اگر عمر زن از سالهائى كه گفتيم بگذرد ، ياكمتر از 9 سال باشد وخون ببيند ، آن خون ، حيض نيست .

3 - مدت حيض كمتر از سه روز نيست ، وبيشتر از ده روز نيز نمى باشد ، بنابر اين اگر اندكى از سه روز كمتر خون ببيند ، آن خون حيض نيست ، چنانكه اگر از ده روز بيشتر خون ببيند ، آن زيادى حيض نيست .

4 - فاصله بين دو حيض كمتر از 10 روز نبايد باشد ، واگر فاصله كمتر از 10 روز شد ، يكى از آن دو حيض شمرده مى شود ، وديگرى حيض نيست ، وحد اكثر طُهر وپاكى كه فاصله بين دو حيض است ، معين نيست .

تمرين :

1 - شروط حيض چيست انها را بشماريد ؟

2 - خونى كه زن بعد از پنجاه سال وپيش از 9 سال مى بيند حيض است ؟

3 - مدت حيض چه اندازه است ؟

4 - فاصله بين دو حيض چند روز بايد باشد ؟

درس سوّم - اقسام حائض :

حائض 6 گروه است :

گروه اول : زنهائى هستند كه به اصطلاح عادت وقتيه وعدديه دارند ، يعنى در عادت ماهانه خود از يك برنامه طبيعى منظم ومرتبى برخوردار هستند ، وهميشه در وقت وروز معين خون مى بينند ، مثلاً دو ماه پى در پى اول هر ماه وبه مدت سه روز خون مى بينند .

گروه دوّم : زنهائى هستند كه فقط عادت وقتيه دارند ، به اين معنى كه دو ماه پى در پى در روز معينى حيض او شروع مى شود ولى مدت آن متفاوت مى باشد مثلا در اول هر ماه ، گاهى سه روز رگل مى شوند ، وگاه پنج روز ، وگاه بيشتر خون مى بينند .

گروه سوّم : زنهائى هستند كه فقط عادت عدديه دارند ، ومعنايش اينست كه عدد روزهاى حيض معين مى باشد مثلاً 7 روز ، ولى موقع آغاز آنرا نمى دانند گاهى اول ماه است ، وگاه پنجم ماه ، وگاه دهم وهمچنين تاآخر ماه .

گروه چهارّم : زنهائى هستند كه به اصطلاح به آنها (مضطربه) مى گويند ، يعنى عادت ماهانه آنها دچار اضطراب ودگرگونى است ، نه وقت آن معين است ، ونه عدد روزهاى آن ، وهرماه باماه پيش فرق دارد .

ونيز به زنهائى كه عادت ماهانه آنها منظم بوده ، ولى نظم آنها بهم خورده (مضطربه) گفته مى شود .

گروه پنجم : دوشيزه اى كه براى اولين بار حيض مى شود وخون مى بيند ، وباصطلاح (مبتدئه) هستند .

گروه ششم : بانوانى كه عادت ماهانه داشته اند ، ولى فراموش كرده ويادشان نيست كه چگونه بوده ، كه اصطلاحاً (ناسيه) ناميده مى شوند .

تمرين :

1 - حائض به چند گروه تقسيم مى شود ؟

2 - عادت وقتيه وعدديه كدام است ؟

3 - عادت وقتيه تنها چيست ؟

4 - عادت عدديه تنها چه گونه است ؟

5 - معناى مضطربه ومبتدئه وناسيه را بيان كنيد ؟

درس چهارم - پيرامون حيض وطهر :

1 - پيش از اين گفتيم كه كمترين مدت حيض سه روز است ، به اين معنى كه حد اقل دوشب وسه روز بشود ، مثلاً اگر روز جمعه خون ببيند ، وادامه داشته باشد تاشب دوشنبه ، حيض بشمار مى آيد ولازم نيست كه شب دوشنبه هم خون ببيند .

2 - لازم نيست سه روز اول حيض پشت سر هم باشد ، بلكه همين قدر كه ضمن ده روز باشد كفايت مى كند ، بنابر اين اگر يك روز يادو روز خون ببيند وقطع شود ، وهنوز ده روز نگذشته باز خون ببيند ، كه سه روز را تكميل كند ، همه روزهائى را كه خون ديده وروزهائى كه در بين خون نديده حيض بشمار مى آيد .

3 - بايد در مدت مذكور خون باشد ، خواه بيرون بيايد وخواه نيايد ودر باطن باشد ، واگر در مدت عادت ، از باطن هم خون قطع شود ، گرچه بيك لحظه ، آن خون ، حيض نيست .

4 - اگر سه روز خون ببيند وسپس يك روز يادو روز پاك شود ، ودو باره خون ببيند ، ومجموع روزهائى كه خون ديده ودر بين آنها پاك بوده 10 روز باشد ، همه آنها حيض حساب مى شود .

5 - اگر زن عادت معينى داشته باشد ، ولى دو بار بشيوه ديگرى خون ببيند بايد شيوه دوّم را عادت خود قرار دهد ، خواه برنامه عادت او وقتيه باشد ، ياعدديه ، ياوقتيه وعدديه ، وهم چنين است اگر زن عادت معينى داشته باشد ، وناگهان مضطربه شود ، يعنى برنامه عادت او بهم خورده وبطور نامنظم خون ببيند بايد به احكام مضطربه عمل نمايد ، وهـمچـنين اگـر مضطربه باشـد وناگهان عادت منظم ومعينى پـيدا كند ، كه بايد از شـيوه دوم پيروى كند ، وآنـرا عادت خود قرار دهد .

تمرين :

1 - سه روزى كه در حيض گفته مى شود ، به چه معنى است ؟

2 - منظور از بودن خون در مدت عادت چيست ؟

3 - وظيفه زن هنگام تغيير برنامه عادت چيست ؟

4 - ده روزيكه زن در آن خون مى بيند وپاك مى شود ، وباز خون مى بيند چه حكمى دارد ؟

درس پنجم - آنچه بر حائض حرام است :

حائض بايد چند چيز را ترك كند :

1 - هر عبادتى كه طهارت وپاكى در آن شرط شده ، مانند نماز بجز نماز ميت كه در آن طهارت شرط نيست .

2 - روزه

3 - طواف كعبه .

4 - تماس دست ياهر جاى بدن با نام خدا ، ياآيات قرآن ، وبهتر است اسماء انبياء وائمه معصومين وفاطمه زهراء عليهم السلام را نيز مس نكند .

5 - خواندن سوره هائى كه سجده واجب دارد ، وآنها عبارتند از :

سوره علق ، وسوره نجم ، وسوره سجده ، وسوره فصّلت وحتى يك آيه از آنها را نيز نبايد بخواند ، كه اصطلاحاً اين سوره ها را (سُوَر عزائم) مى گويند .

6 - توقف در مساجد ، به هر نحوى كه باشد ولى گذشتن از مسجد، مثلاً از يك درب وارد شود ، واز درب ديگر بدون توقف بيرون رود ، جايز است ، مگر مسجد الحرام در مكه ومسجد پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) در مدينه ، كه داخل شدن در آن جايز نيست حتى براى عبور از آن بدون توقف ومكث .

7 - داخل شدن در مسجد به قصد گذاشتن چيزى در آن، بلكه بنابراحتياط واجب گذاشتن چيزى در آن اگر چه بدون داخل شدن باشد.

8 - آميزش ونزديكى ، كه بر مرد وزن هر دو يكسان حرام وممنوع است ، وبنار احتياط واجب بر مرد كفاره مترتب مى شود ، وكفاره آن اگر در ثلث اول روزهاى عادت زن باشد 18 نخود طلا است ، ودر ثلث دوم روزهاى عادت 9 نخود طلا، ودر ثلث سوم 4 نخود ونيم طلا مى باشد ولى بر زن كفاره اى نيست ، وكفاره بر مرد در صورتى لازم مى شود ، كه بداند زن حيض است .

9 - طلاق زن حائض صحيح نيست ، در صورتى كه بااو نزديكى كرده باشد وحامله نباشد ، ومرد غايب نباشد وچنانچه غايب باشد وبتواند به آسانى از حال زن بااطلاع شود ، بازهم طلاق صحيح نيست .

تمرين :

1 - چند چيز بر حائض حرام است ؟

2 - سوره هائى كـه حائـض حتى يك آيه آنرا جايز نيست بخواند ، كدامند ؟

3 - آيا ماندن وگذشتن حائض در مساجد ، جايز است ؟

4 - مسجد الحرام ومسجد النبى (صلى الله عليه وآله وسلم) نسبت به حائـض ، چـه حكمى دارند ؟

5 - كفاره جـماع وآميزش در اوّل حيض يا وسط آن يا آخر، چه مقدار است وآيا زن هم بايد كفاره بدهد ؟

6 - آيا طلاق زن در حال حيض صحيح است ؟

درس ششم - مستحبات ومكروهات حائض :

دانستيد كه نماز از زن در حال عادت ساقط است ، ولى براى اينكه بر عادت به عبادت باقى بماند ، به اين دستور عمل كند :

مستحب است در اوقات نماز ، خود را ظاهراً پاك وپاكيزه كند ، يعنى پنبه يانوار بهداشتى را عوض كند ، ووضوء بگيرد ، ودر جاى نماز خود رو به قبله بنشيند ، وبه اندازه وقت نماز ، مشغول به ذكر وتسبيح خدا شود براى اينكه عادت به نماز قطع نشود واز بين نرود وضوء بگيرد ، وچنانچه نمى تواند تيمم كند برجاء مطلوبيت .

آنچه بر حائض مكروه مى باشد عبارت است از :

1 - رنگ آميزى خود به حنا يارنگهاى ديگر .

2 - قرآن خواندن ، البته غير از سوره هاى در آن سجده واجب دارد (عزائم) كه گفته شد خواندن آنها بر زن حائض حرام است .

3 - باخود داشتن قرآن ، ودست زدن به جلد وبه غير آيات قرآن ، واما مس آيات قرآن بر حائض حرام است .

پس از بند آمدن خون ظاهراً وباطناً ، واجب است براى نماز وروزه وطواف كعبه غسل كند ، واين غسل براى نماز كفايت از وضوء نمى كند ، واگر نمى تواند غسل كند بايد تيمّم كند ، وبراى نماز وضوء بگيرد، واگر وضوء وغسل براى او ممكن نيست ، بايد دو بار تيمّم كند ، يكى عوض از غسل ، ويكى عوض از وضوء، واگر در ماه مبارك رمضان حيض شد ، پس از پاك شدن ، بايد روزه ها را قضاء كند ، ونمازها قضاء ندارد ، جز نماز آيات كه بايد قضا كند ، البته در غير كسوف وخسوف (يعنى خورشيد گرفتگى وماه گرفتگى).

زن حائض پس از پايان عادت وقطع خون ، اگر دانست كه در باطن هم خون نيست ، مى تواند غسل كند ووضوء بگيرد ونماز بخواند ، واگر احتمال دهد كه خون قطع نشده پنبه اى را در موضع قرار مى دهد وكمى صبر مى كند سپس ملاحظه مى نمايد اگر خون آلود نبود ، مى تواند غسل كند ووضوء بگيرد ونماز بخواند ، واگر به خون آلوده بود گرچه به اندازه سر سوزن بايد صبر كند ، ونمى تواند غسل كند ، واگر نمى تواند پنبه بگذارد بايد آنقدر صبر كند تايقين نمايد پاك شده وخون بند آمده است .

تمرين :

1 - مستحبات ومكروهات حائض كدام است ؟

2 - پس از پاك شدن ، چه چيزهائى بر او واجب است ؟

3 - آيا غسل حيض كفايت از وضوء ميكند ؟

4 - اگر حائض نتواند غسل كند ، چه تكليفى دارد ؟

درس هفتم - احـكام بانوانى كه داراى عادت وقتيه وعدديّه مى باشند :

بانوانى كه عادت وقتيه وعدديه دارند ، اگر در هنگام عادت ماهانه يادو سه روز جلوتر يـادو سـه روز عقب تر خـون ببيند بطورى كه بگـويند حيـض را جلـو يـاعقب انداختـه اگـر چـه آن خون نشانه هاى حيض را نداشته باشد ، بايد به احـكامى كه براى زن حائـض گفتـه شـد عمـل كنـد ، وايـن خـون اگر سـه روز نشـده بنـد آمـد ، بايد بـداند كـه اسـتحـاضـه اسـت ، وحكم حيض را نـدارد ، چون كمتريـن حيـض سـه روز اسـت ، بنابر ايـن بـايـد نـماز وروزه را قضاء كند .

واگر به سه روز كشيده شد ، بايد آن را حيض بشمارد ، ودر اين صورت پس از بند آمدن خون بايد غسل كند وروزه را قضاء كند ، ولى قضاى نماز لازم نيست ، گرچه عادت ماهانه او بيشتر از سه روز باشد ، وچنانچه از سه روز بيشتر شد ، تاده روز را حيض بداند وبه وظيفه حائض رفتار نمايد ، گرچه عادت ماهانه وى از ده روز كمتر باشد .

بنابر اين ، اگر از ده روز نگذشت ، همه را حيض بداند ، واگر جريان خون از ده روز گذشت ، فقط روزهاى عادت خود را حيض بشمارد ، وزائد بر آنرا استحاضه قرار دهد ، يعنى فقط بايد روزه هاى ايام عادت را قضاء كند ، ودر زائد بر عادت ، هم نماز وهم روزه را قضاء نمايد، خواه خون زائد بر ايام عادت ، نشانه هاى حيض را در برداشته باشد ، وخواه نشانه هاى استحاضه ، وخواه برخى صفات حيض وبرخى صفات استحاضه را داشته باشد ، تااينجا فرض اين بود كه در ايام عادت ماهانه خود باشد .

اما اگر در غير وقت عادت خون ببيند ، وفاصله بين اين خون وحيض پيشين ، ده روز وبه اصطلاح (اَقلّ طُهر) نباشد ، بايد اين خون را استحاضه بداند ، خواه به نشانه هاى حيض باشد ، وخواه به نشانه هاى استحاضه ، ولى اگر فاصله بين اين خون وحيض سابق ده روز باشد ، وخون دومى نشانه هاى حيض را دارا باشد بايد حيض بداند ، كه حكم آن گذشت ، واگراين خون سه روز طول كشيد وبند آمد ، يااز سه روز بيشتر شد ، وظيفه او همان است كه در ايام عادت خود انجام مى دهد .

تمرين :

1 - حكم خونى را كه زن كمى پيش از عادت ، يادر عادت منظم وقتيه وعدديه خود مى بيند چيست؟

2 - اگر عادت ماهانه زن سه روز باشد ، ولى يازده روز خون ببيند، چه وظيفه اى دارد ؟

3 - زنى كه داراى عادت وقتيه وعدديه است ، اگر در غير وقت عادت خود ، خون به نشانه هاى حيض ببيند ، چه حكمى دارد ؟

4 - واگر به نشانه هاى استحاضه باشد ، تكليف او چيست ؟