218- با بصيرت باش !
حضرت امام على (عليه السلام ) فرمود: (( فمن اقرب الى الجنه من عامل الجنه ؟ )) و نيز (( و من اقرب الى النار من عامل النار؟ )) پس هر كس ‍ كارهاى نيك كرد پس او سازنده بهشت و هركس بدى ها را مرتكب شد، او سازنده جهنم است ، و نفرمود: فمن اقرب الى الجنه ممن عمل ما يجره الى الجنه او من اقرب الى النار ممن عمل ما يدخله النار؛ چه كسى به بهشت نزديك تر از آن كس كه كارى مى كند كه به بهشت بكشاند و يا چه كسى نزديكتر به نار است از كسى كه كارى بكند كه آن كار او را داخل جهنم نمايد. ))
و نظاير اين عبارات ، پس هر كس كارهاى حسنه كند، عامل جنت خويش ‍ است و هر كس كارهاى بد كند: سازنده دوزخ خويش است ، پس با بصيرت باش ! ⁽²⁷⁵⁾
219- غفلت از خود
منظور از (( نيسان نفس )) در آيه (( و الذين نسو الله فانسيهم انفسهم )) چيست ؟
استاد: منظور از نيسان ، همان غفلت و فراموشى از خود است ، كسى كه خودش را فراموش كرده ، ياد رفته كه مسافر است ، مثل كسى كه با كاروان به قصد حج راه مى افتد، در بين راه به بغداد كه مى رسد، سرگرم خريد در بازار مى شود، آن قدر مى ماند كه وقتى همراهانش از حج باز گشتند، تازه متوجه مى شود كه او مسافر بوده است .
ما آنچه را كه به يادش نيستيم ، خودمانيم . و شيوه و روش مردم بيدار اين طور كه ما هستيم ، نيست . خلاصه اگر جسارت حضور آقايان نباشد، شهد الله ما آدم نديده ايم و عقاب كسى كه از خدا غافل شود، همين است ، معيشه ضنكا است . ⁽²⁷⁶⁾
220- آموزش اسم اعظم
از حضرت امام باقر (عليه السلام ) آمده است كه : (( اسم اعظم خدا، هفتاد و سه حرف است . كه هفتاد و دو حرف را به محمد صلى الله عليه و آله آموخته و يك حرف از آن را پنهان داشته است . ⁽²⁷⁷⁾ ))
221- وصف خدا
در توحيد صدوق از جابر جعفى نقل است كه گفته است : از امام باقر (عليه السلام ) شنيدم كه مى فرمود: (( خدا نورى است كه تاريكى در آن نيست ، و علمى است كه جهل در آن نيست ، و حياتى است كه مرگ ندارد. ⁽²⁷⁸⁾ ))
222- اصلاح باطن
امير المومنين (عليه السلام ) فرمود: من كان الاخره همه ، كفاه الله همه من الدنيا، و من اءصلح سريرته اصلح الله علانيته ، و من اصلح فيما بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين الناس ؛
هر كه همت و توجهش به كار آخرت باشد، خدا كفايت مهمات دنياى او را خواهد كرد و هر كس باطن خود را اصلاح كند، خدا ظاهرش را بين خلق نيك و صالح مى گرداند تا همه او را به نيكويى ياد كنند و زبان به ذكر خيرش گشايند. ^{(279) (280)}
223- پيام استاد براى نسل جوان
چه پيامى براى نسل جوان داريد؟
همان پيامى كه خدا، قرآن و همه انبيا دارند، دو كلمه است ، يكى اين كه پاك باشيد و ديگر آن كه در پى تحصيل كمال و معارف برويد. مهم ترين كارى كه هر كس مى تواند بكند اين كه خودش را درست بسازد و صنع الهى را آلوده نكند. جوانان ما بايد در صنع وجودشان تامل كنند.
هيچ نبودند و هيچ نداشتند. ولى الان اين همه سرمايه هاى علمى ما و هر چه هست علم است و آنها دنبال علم و عالم باشند. اميدواريم كه جوانان ما بيدار باشند و دنبال كمالات علمى خود و اعمال شايسته و صالح باشند. ⁽²⁸¹⁾
224- اهميت شير مادر
باقر علوم النبيين (عليه السلام ) فرمود: (( به فرزندت ، از شير زنان نيكو و زيبا بنوشان و از نوشاندن شير زنان زشت بپرهيز؛ شير، گاهى ويژگى هاى شيرده را سرايت مى دهد. )) و هم او فرمود: (( عليكم بالوضاء من الظئوره فان اللبن يعدى . ))
ترجمه : (( بر شما لازم است دايه هاى خوبروى براى فرزندانتان بر گزينيد زيرا شير سرايت مى دهد. ⁽²⁸²⁾ ))
225- توصيف بهشت
امام باقر (عليه السلام ) روايت شده است كه فرمود: اءحسنوا الظن بالله و اعلموا ان للجنه ثمانيه ابواب عرض كل باب منها مسير اربعماءه سنه ؛ گمان خود را به خداى ، نيكو نماييد و بدانيد كه بهشت هشت در دارد، پهناى هر درى چهارصد سال راه است . ⁽²⁸³⁾
226- بهترين لذايذ اهل بهشت
اگر با همين تجربه فعلى به سنين جوانى بر گرديد، چه مى كنيد؟
سعى مى كنم خودم را پاك كنم و باز دنبال تحصيل معارف بروم .
مى روم به دنبال علم تحصيل علم مى كنم و دنبال تحصيلات بالاتر مى روم . بهترين لذايذ اهل بهشت همان تحصيل معارف است .
227- خوشا به حال مشتاقان آخرت
امير المومنين (عليه السلام ) فرمود: (( طوبى للزاهدين الدنيا الراغبين فى الاخره ؛ ⁽²⁸⁴⁾
خوشا بر حال زاهدان در دنيا و راغبان و مشتاقان به عالم آخرت . ))
(( شرح ))
يعنى سعادتمند و سرافراز ابد كسى است كه عالم دنيا را شناخت و لذات زايل و ناقابل او را از نظر انداخت و پرده موهومات و خيالات عامل پست مادى را بر دريد تا حجاب توجهش به عالم اعلاى آخرت نگرديد و به حكم فطرت روح كه از عالم امر و نشاءه تجرد است و وطنش آنجاست كه (( قل الروح من اءمر ربى ⁽²⁸⁵⁾ ))
دائم به دل مشتاق وطن اصلى خويش است و ذكر و فكرش در جهان مافوق طبيعت مشغول است .
حضرت فرمود: (( خوشا به حال چنين نفس قدسى كه با زهد و تقواى حقيقى مشتاق جهان جاودانى و عاشق بهشت لقاى الهى است . ⁽²⁸⁶⁾ ))
228 - حكمت خداوندى
در كافى از امام باقر (شكافنده ) علوم پيامبران روايت شده است كه آن حضرت فرمود: (( وقتى خداوند بخواهد كه نطفه اى را كه بر آن در صلب آدم پيمان گرفته شده ، خلق كند يا آن كه را، وى در نظر دارد و آن را در رحم قرار دهد، مرد را بر جماع تحريك كند و به رحم وحى مى كند كه درت را باز كن تا خلق و قضاء نافذ من و قدر من در تو راه يابد، آنگاه رحم درش را باز مى كند و نطفه به رحم مى رسد )) .
229- نور امام صادق (ع )
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: (( نورنا من نور ربنا كشعاع الشمس من الشمس )) يعنى (( نور ما از نور پروردگارمان مقابل پرتو خورشيد از خورشيد ⁽²⁸⁷⁾ ))
230- فروختن آخرت به دنيا
امير المومنين (عليه السلام ) فرمود:
(( لاتبيعوا الاخره بالدنيا و لا تستبدلوا البقاء بالفناء ⁽²⁸⁸⁾ ))
عالم آخرت را به دنيا نفروشيد و سراى بقا را به دار فنا مبدل نكنيد.
(( شرح )) هر كه زايد بر ضرورت و از مقدار حاجت (( آن هم از طريق حلال )) مال دنيا را جمع آرد و از راه حرام تحصيل مال و جاه كند و با حرص و آز و طمع و با هر جنايت و خيانت و كار ناشايست در طلب مال و مقام بر آيد در حقيقت آخرت را فروخته تا به دنيا رسيده است و عالم بقا و سراى ابدى بهشت و لذات بى پايان آخرت را از جهل و سفاهت به خانه چند روزه دنيا تبديل كرده است . ⁽²⁸⁹⁾
231- اسم مكنون الهى
كلينى در كافى از امام صادق (عليه السلام ) روايت مى كند: (( خداوند تبارك و تعالى اسمايى را خلق كرده است كه با حروف به صدا در نمى آيند، و اسمايى را به صورت لفظ آفريده است كه به زبان نمى آيند. اسمايى به صورت شخص هستند كه متجسد نيستند و اسمايى را با تشبيه آفريده است كه موصوف نشوند و اسمايى را با رنگ كه رنگ شده نيستند و قطر و حد ندارند و از حواس محجوبند و بدون پرده ، پوشيده اند. آنها را يك كلمه تامه كه داراى چهار جزء است قرار داده است كه با هم هستند و از هم جلو و عقب نبوده ، هيچ كدام از هم جلو نيستند. سه نام از آنها را براى نياز مردم آشكار ساخت ، و يكى را در پرده نگاه داشت كه آن اسم مكنون و مخزون اوست . ⁽²⁹⁰⁾ ))
232- لاك همه حقايق
نمى شود دين را از برهان جدا كرد. همان گونه كه بارها گفته ام : قرآن و برهان و عرفان از همديگر جدايى ندارند. قرآن ، لاك و مدرك همه حقايق است . ميزان و معيار قسط تمام آراء و افكار است . قرآن ، متن برهان است . ⁽²⁹¹⁾
233- تخم مرغ ، استدلال مبرهن !
از بيان مبارك امام جعفر صادق (عليه السلام ) است : (( تخم مرغى را در دست گرفت و جواب عبد الله ديصانى را كه به حضرتش عرضه داشت : (( دلنى على معبودك )) تقرير مى فرمود؛ و خبر در اوايل كتاب توحيد اصول كافى ، جناب ثقه الاسلام كلينى - رضوان الله عليه - منقول است . ⁽²⁹²⁾ يعنى (تخم مرغ ) قلعه اى است پوشيده از هر طرف . مر او را پوستى ستبر است و نيز آن پوست ستبر پوست نازكى است و زير پوست نازك ، طلاى مايع (زرده تخم مرغ ) و نقره آب شده (سفيده تخم مرغ )، نه طلاى روان با نقره آب شده مى آميزد و نه نقره آب شده به طلاى روان . پس اين تخم مرغ به حال خود است ، نه مصلحى از آن خارج شده است تا از صلاح آن خبر دهد، و نه مفسدى در آن داخل شده است تا از فساد آن آگاهى دهد. كس نداند كه براى نر آفريده شده است يا براى ماده . شكافته مى شود و مرغانى بسان طاووسان رنگارنگ از آن به در مى آيند. ⁽²⁹³⁾ ))
234- سعادتمند حقيقى
سعادتمند كسى است كه كتاب وجودش را فهميده ورق زده است . ⁽²⁹⁴⁾
235- رفيق خوب
(( امير المومنين (عليه السلام ) فرمود: خير من صحبت من ولهك بالاخرى ، و زهدك فى الدنيا، و اعانك على الطاعه ⁽²⁹⁵⁾
بهترين كسى كه با او مصاحبت و رفاقت مى كنى آن كس است كه تو را مشتاق آخرت و متنفر از دنيا گرداند. ))
(( شرح )) رفيق حقيقى و هم صبحت گرامى آن است كه به روح انسان كه از عالم بقاست مساعدت كند و به علم معرفت انسان بيافزايد و گرد و زنگار دنيا را كه منشاء هر خطا و شقاوت است و بالطبع همه مردم عادى مشتاق آن اند از دل پاك كند و اشتياق و عشق عالم آخرت را كه اغلب مردم از آن تا دم مرگ غافل اند در آينه دل منعكس گرداند، چنان كس به حقيقت رفيق انسان است ، اين گونه رفيق است كه فرمودند: (( الرفيق ، ثم الطريق ))
حافظ فرمايد: