next page

fehrest page

back page


شرح :
كـلمـه (((حـواريـيـن ))) كه لقب اءصحاب مخصوص حضرت عيسى است از ماده (((تحوير))) مـشـتـق اسـت كـه بمعنى سفيد كردنست ، بعضى گفته اند: ايشان لباسشوئى مى كردند و بـعـضـى گفته اند، چونكه با پند و اندرزهاى حكيمانه خود، آلودگى گناه را از دلها مى شستند، ايشانرا (((حواريين ))) ناميدند.
آيه شريفه فاذا فرغت فانصب در قرائت مشهور بفتح صاد و از (((نصب ))) بعمنى كوشش كـردن و رنج بردن مشتق است ، يعنى چون از عبادتى فارغ شدى ، در عبادت ديگر كوش و چـون از جـنگ فارغ شدى بعبادت پرداز و چون از نماز فارغ شدى دعا پرداز ولى مطابق اين حديث شريف بكسر (((ص ))) و از نصب به معنى گماشتن و بپاداشتن مشفق : يعنى چون از تبليغ رسالت فارغ شدى جانشينت را براى رهبرى مردم نصب كن تا رشته ارتباط بين خـدا و بـنـدگانش بريده نشود، و بنابراين معنى هم ممكن است كلمه فانصب به فتح صاد بـاشـد و تـفـسـيـر امام عليه السلام بيان يكى از مصاديق كوشش و رنج در عبادت و انجام وظيفه الهى باشد.
در اين جا علامه مجلس (ره ) از زمخشرى نقل مى كند كه او در تفسير كشاف خود گفته است : از جمله بدعتهاى روافض اين است كه گويند: فانصب به كسر صاد هم قرائت شده و معنى اش اين است كه على را بامامت نصب كن ، ولى اگر اين توجيه براى رافضى درست باشد، نـاصـبـى را هم مى رسد كه بگويد: فانصب به كسر صاد بمعنى امر به كينه و دشمنى على است .
مـجـلسـى گـويد: باين متعصب بد خواه بنگر كه چگونه خدا بصيرتش را با پرده عصيبت كـور كـرد تـا آنكه چنين سخت پست و زشتى را اظهار كرده است ، از زيرا اولا مناسبتى نيست بـيـن فـراغـت از انـجـام وظـيـفـه و امـر بدشمنى على ولى بين فراق تبلغ رسالت و نصب جـانـشـيـن كـمـال مـنـاصـبـت اسـت و ثـانـيـا احـتـمـالى كـه تـو دادى هيچ مسلمانى نگفته ولى احـتـمـال كه ما گفتيم ، بيشتر مؤ منين پرهيزگار مى گويند و ثالثا آنچه شيعه ميگويد: دل بـخـواهـى و اخـتـراعـى آنـهـا نـيـسـت ، بـلكـه آنـان را از پـيـشـوايـان خـود نـقل مى كنند كه تمام مسلمين فضيلت آنها را اعتراف دارند و خود اين ناصبى (زمخشرى ) هم در بـسـيـارى مـوارد، قـراآت و تـفـاسـيـر را از ايـشـان نـقـل مـيـكـنـد، آنـچـه از ائمـه خـدا نـقـل مـيـكـنـد كـه كـمـتـر از قول قناده و كعب و ابن مسعود و ديگران نيست ـ انتهى ـ.
بعقيده ما تنها باعث زمخشرى بر نوشتن چنين جمله ئى همان بغض و عدالت مكنونى است كه نـسـبـت بـعـلى بـن ابـيـطـالب عـليـه السلام در نهاد هر سنى نهفته است و گاه و بيگاه از گـوشـه و كـنـار قلم و زبان آنها بى اختيار بيرون ميجهد تا باطن و سريره آنها بناچار ظـاهـر گـردد و حـقـايـق بـراى مـردم كـنـجكاو و حق جو آشكار شود، چنانچه خود مولاى متقيان امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـلى عـليـه السـلام مـى فـرمـايد: ما اءضمر اءحد شيئا الا و قد يظهر فى فـلتـات لسـانـه و صـفـحـات وجـهـه (((هـيـچـكـس چـيـزى در دل پـنـهـان نـكـنـد، جـز اينكه گاهى در سخنانيكه از دهانش مى پرد يا در تابلو رخسارش هـويـدا مـيـگـردد))) درسـت اسـت كـه زمـخشرى از لحاظ عقيده با شيعه و روافض مخالفست و بـراى اظـهـار عـقيده خود بايد با ايشان مخالفت كند، اما چرا نسبت بعلى بن ابيطالب كه خـودش او را خليفه و امام مى داند چنين جسارتى اگر چه بنحو قضيه شرطيه است مى كند، آيا او در تمام نوشتجاتش نسبت بخلفاء ديگر چنين گفته است ؟!!
4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ يَحْيَى بـْنِ مـُعـَمَّرٍ الْعـَطَّارِ عـَنْ بـَشِيرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِى مـَرَضـِهِ الَّذِى تـُوُفِّيَ فـِيـهِ ادْعُوا لِي خَلِيلِي فَأَرْسَلَتَا إِلَى أَبَوَيْهِمَا فَلَمَّا نَظَرَ إِلَيْهِمَا رَسُولُ اللَّهِ ص أَعْرَضَ عَنْهُمَا ثُمَّ قَالَ ادْعُوا لِى خَلِيلِى فَأُرْسِلَ إِلَى عَلِيٍّ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَيْهِ أَكَبَّ عَلَيْهِ يُحَدِّثُهُ فَلَمَّا خَرَجَ لَقِيَاهُ فَقَالَا لَهُ مَا حَدَّثَكَ خَلِيلُكَ فَقَالَ حَدَّثَنِى أَلْفَ بَابٍ يَفْتَحُ كُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ
اصول كافى جلد 2 صفحه 61 رواية 4
ترجمه روايت شريفه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فرمايد: رسولخدا صلى اللّه عليه و آله در مرض ‍ وفات خود فـرمـود: دوسـتـم را نـزد مـن حـاضـر كـنـيـد، آن دو زن (حـفـصـه و عـايـشـه ) بدنبال پدران خود فرستادند، چون نظر رسولخدا صلى اللّه عليه و آله بر آنها افتاد، رو بـگـردانـيـد و فـرمـود: دوسـتـم را نـزد مـن حـاضـر كـنـيـد پـس بـدنـبال على فرستادند، چون ديدارش بعلى افتاد، باو متوجه شد و حديثش گفت . و چون عـلى بـيـرون آمـد، آنـدو نـفـر (ابـوبكر) و عمر را ملاقات كرد، باو گفتند: دوستت بتو چه حديث كرد؟ فرمود: هزار باب بمن حديث كرد كه هر هر بابى مفتاح هزار بايست .

5- أَحـْمـَدُ بـْنُ إِدْرِيـسَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبـْدِ الْجـَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يـُونـُسَ عـَنْ أَبـِى بـَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِيّاً ص أَلْفَ حَرْفٍ كُلُّ حَرْفٍ يَفْتَحُ أَلْفَ حَرْفٍ
اصول كافى جلد 2 صفحه 61 رواية 5
ترجمه روايت شريفه :
امـام بـاقـر عـليه السلام فرمود: رسولخدا صلى اللّه عليه و آله بعلى هزار حرف آموخت كه از هر حرفى هزار حرف گشوده گشت .

6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبـِى بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ فِى ذُؤَابَةِ سَيْفِ رَسُولِ اللَّهِ ص صَحِيفَةٌ صـَغـِيـرَةٌ فـَقُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَيُّ شَيْءٍ كَانَ فِي تِلْكَ الصَّحِيفَةِ قَالَ هِيَ الْأَحْرُفُ الَّتِي يَفْتَحُ كُلُّ حَرْفٍ أَلْفَ حَرْفٍ قَالَ أَبُو بَصِيرٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَمَا خَرَجَ مِنْهَا حَرْفَانِ حَتَّى السَّاعَةِ
اصول كافى جلد 2 صفحه 61 رواية 6
ترجمه روايت شريفه :
ابوبصير گويد امام صادق عليه السلام فرمود: در گوشه دسته شمشير پيغمبر صلى اللّه عليه و آله دفترچه ئى بود، بامام صادق عليه السلام عرضكردم : در آن دفترچه ، چه نوشته بود؟ فرمود حروف بود كه حرف آن مفتاح هزار حرف بود، ابوبصير گويد، امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: تا اكنون دو حرف از آنها خارج نشده است (براى مردم ظاهر نگشته است ).

شرح :
ذوابـة در لغت بمعنى پيشانى و گيسو و بلندى هر چيز است ، گاهى براى دسته شمشير دو گـوشـه مـانـند دو گيسو مى ساختند، تا دست نلغزد و هم محفظه بعضى از اشياء كوچك باشد.
7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ سُكَّرَةَ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِى عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ هَلْ لِلْمَاءِ الَّذِى يُغَسَّلُ بِهِ الْمَيِّتُ حَدٌّ مَحْدُودٌ قَالَ إِنَّ رَسـُولَ اللَّهِ ص قـَالَ لِعَلِيٍّ ع إِذَا مِتُّ فَاسْتَقِ سِتَّ قِرَبٍ مِنْ مَاءِ بِئْرِ غَرْسٍ فَغَسِّلْنِى وَ كَفِّنِّى وَ حَنِّطْنِى فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِى وَ كَفْنِى فَخُذْ بِجَوَامِعِ كَفَنِى وَ أَجْلِسْنِى ثُمَّ سَلْنِى عَمَّا شِئْتَ فَوَ اللَّهِ لَا تَسْأَلُنِى عَنْ شَيْءٍ إِلَّا أَجَبْتُكَ فِيهِ
اصول كافى جلد 2 صفحه 61 رواية 7
ترجمه روايت شريفه :
فـضيل گويد: بامام صادق عليه السلام عرضكردم : قربانت گردم ، آيا آبيكه ميت را با آن غـسـل مـى دهـنـد، انـدازه معينى دارد؟ فرمود: همانا رسولخدا صلى اللّه عليه و آله بعلى عـليـه السـلام فـرمـود: چـون مـن مـردم شـش مـشـك از آب چـاه غـرس بـكـش و مـرا غـسل بده و كفن پوش و حنوطنما، و چون از غسل و كفنم فارغ شدى ، اطراف كفنم را بگير و مرا بنشان و سپس هر چه خواهى از من بپرس ، بخدا كه از هر چه پرسى پاسخت گويم .

8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عـَلِيِّ بـْنِ أَبـِي حـَمْزَةَ عَنِ ابْنِ أَبِي سَعِيدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمَّا حـَضـَرَ رَسُولَ اللَّهِ ص الْمَوْتُ دَخَلَ عَلَيْهِ عَلِيٌّ ع فَأَدْخَلَ رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ يَا عَلِيُّ إِذَا أَنَا مِتُّ فَغَسِّلْنِى وَ كَفِّنِّى ثُمَّ أَقْعِدْنِى وَ سَلْنِى وَ اكْتُبْ
اصول كافى جلد 2 صفحه 61 رواية 8
ترجمه روايت شريفه :
امـام صـادق عليه السلام فرمود: چون وفات رسولخدا صلى اللّه عليه و آله نزديك شد، على عليه السلام نزدش آمد و سر درون برد (پيغمبر سر زير روپوش كرد ـ سر على را در بر گرفت ) و فرمود: اى على ! چون من مردم غسلم بده و كفنم پوش ، سپس مرا بنشان و بپرس و بنويس .

9- عـَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ شَبَابٍ الصَّيْرَفِيِّ عَنْ يُونُسَ بـْنِ رِبـَاطٍ قـَالَ دَخـَلْتُ أَنـَا وَ كـَامـِلٌ التَّمَّارُ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ كَامِلٌ جُعِلْتُ فـِدَاكَ حـَدِيـثٌ رَوَاهُ فـُلَانٌ فـَقـَالَ اذْكُرْهُ فَقَالَ حَدَّثَنِى أَنَّ النَّبِيَّ ص حَدَّثَ عَلِيّاً ع بِأَلْفِ بـَابٍ يـَوْمَ تـُوُفِّيَ رَسـُولُ اللَّهِ ص كـُلُّ بـَابٍ يـَفـْتَحُ أَلْفَ بَابٍ فَذَلِكَ أَلْفُ أَلْفِ بَابٍ فـَقَالَ لَقَدْ كَانَ ذَلِكَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَظَهَرَ ذَلِكَ لِشِيعَتِكُمْ وَ مَوَالِيكُمْ فَقَالَ يَا كَامِلُ بـَابٌ أَوْ بـَابـَانِ فـَقـُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَمَا يُرْوَى مِنْ فَضْلِكُمْ مِنْ أَلْفِ أَلْفِ بَابٍ إِلَّا بـَابٌ أَوْ بَابَانِ قَالَ فَقَالَ وَ مَا عَسَيْتُمْ أَنْ تَرْوُوا مِنْ فَضْلِنَا مَا تَرْوُونَ مِنْ فَضْلِنَا إِلَّا أَلْفاً غَيْرَ مَعْطُوفَةٍ
اصول كافى جلد 2 صفحه 61 رواية 9
ترجمه روايت شريفه :
يـونـس بـن ربـاط گـويـد: مـن و كـامـل بـه خـدمـت امـام صـادق عـليـه السـلام رسـيـديـم كـامـل بـه حـضرت عرض كردم : قربانت گردم ، فلان شخص ‍ حديثى روايت كند، فرمود: آنرا باز گو، عرضكرد: او گفت : رسول خدا صلى اللّه عليه و آله در روز وفاتش بعلى عـليـه السـلام هـزار باب حديث كرد و هر بابى مفتاح هزار حديث بود، كه جمعا يك ميليون بـاب مـى شـد، فـرمـود: آرى چـنـيـن بود، عرضكردم : قربانت ، آن بابها براى شيعيان و دوسـتـان شـمـا هـم ظـاهـر شـد؟ (از آن عـلوم آگـاه گـشـتـنـد؟) فـرمـود: اى كامل يك باب يا دو باب آن (از يكباب بيشتر و بدو باب نرسيده ) ظاهر گشت . عرضكردم : قـربـانـت ، بـنـابـرايـن ، از يـك مـيـليـون بـاب از فـضـل شـمـا جـز يـك يـا دو بـاب روايـت نـشـده اسـت ؟ فـرمـود: تـوقـع داريـد كـه شما از فـضـل مـا چـه انـدازه روايـت كـنـيـد؟ شـمـا از فـضـل مـا جـز يـك اءلف غـيـر متصل روايت نكنيد.

شرح :
گويا كامل از سخن امام صادق عليه السلام چنين فهميد كه گفتار پيغمبر صلى اللّه عليه و آله بـا عـلى عـليه السلام درباره فضايل اهل بيت بوده است ، آنحضرت هم طبق همين معنى جـواب داد كـه فـضـائل اهـل بـيـت بـواسـطـه نـقـصـان عـقـول بيشتر مردم از درك و فهم آن ، نسبت بعلوم ديگر كمتر منتشر شده است و آنچه منتشر شـده و مـردم مـيـدانـنـد، نـسبت ، يك واند است بيك ميليون يا مانند نسبت يك اءلف ناقص است بتمام حروف و كلمات . زيرا كه حرف الف در ميان حروف الفبا ساده و بسيطترين آنهاست مـخـصـوصـا وقـتـى كـه بـه چـيـزى مـانـنـد نـقـطـه يـا حـرف يـا شـكـل ديـگـر مـتـصـل نـشـود. و مـمـكن است گفتار پيغمبر صلى اللّه عليه و آله بعلى عليه السـلام عـلومـى بـاشـد كـه ايـن مـورد احـتـيـاج بـشـر اسـت و از آن سـؤ ال مى كنند و پاسخ ميخواهند و معنى گشوده شدن هزار باب از هر باب اين است كه آن علوم قـواعـد كـلى و قـوانـين جامعى بود كه هزارها مصاديق و جزئيات دارد چنانكه قواعد كلى هر علمى اين امتياز را دارد:

next page

fehrest page

back page