مديريت در اسلام

على آقاپيروز، ابوطالب خدمتى ، عباس شفيعى و سيد محمود بهشتى نژاد

- پى‏نوشت‏ها -
- ۲ -

300- مديريت عمومى ، ص 167.
 

301- Moorhead & Griffin; Organizational Behavior; 6th ed; P.250.
302- Koontz Harold & Heins Weihrich; Essentialas of Management, 5th ed; P.365.
303- Schermerhorn; Management, P.446.
304- سازمان و مديريت از تئورى تا عمل ، ص 343.
305- هاملتون ، سيمور، تجزيه و تحليل ارتباطات سازمانى ، ترجمه داوود محب على ، ص 1.
306- هاملتون ، سيمور، تجزيه و تحليل ارتباطات سازمانى ، ترجمه داوود محب على ، ص 4 - 5.
 
307- Moorhead & Griffin; Organizational Behavior; P.249, 250
308- غررالحكم و دررالكلم ، ح 10426.
309- طاها، 27 و 28.
310- غررالحكم و دررالكلم ، ح 3304.
311- اصول كافى ، ج 2، ص 127.
312- آل عمران ، 159.
313- مديريت عمومى ، ص 172.
314- غررالحكم و دررالكلم ، ح 4969.
315- عنكبوت ، آيه 18.
316- ر.ك : مجموعه آثار، مرتضى مطهرى ، ج 17، ص 351.
317- غررالحكم و دررالكلم ، ح 8495.
318- غررالحكم و دررالكلم ، ح 9173.
319- كول ، كريس ، كليد طلايى ارتباطات ، مترجم محمدرضا آل ياسين ، ص 78.
320- بحارالانوا، ج 7، ص 346.
321- بحارالانوا، ج 43، ص 319.
322- نحل ، 125.
323- ر.ك : ده گفتار؛ مرتضى مطهرى ؛ ص 196 - 198.
324- الميزان ؛ ج 11، ص 373.
325- ر.ك : كليد طلايى ارتباطات ، ص 143 - 148.
326- ر.ك : رى ام . بركو و ديگران ، مديريت ارتباطات ، ترجمه سيد محمد اعرابى و داوود ايزدى ، ص ‍ 80 - 78.
327- ر.ك : رى ام . بركو و ديگران ، مديريت ارتباطات ، ترجمه سيد محمد اعرابى و داوود ايزدى ، ص ‍ 90 - 94.
 
328- Robbins, Stephen. P; Organizational Behavior; 6th ed; PP.329, 330.
329- ر.ك : مديريت عمومى ، ص 177 - 178.
 
330- CF: Management; James. Stoner and R. Edward Freeman, 5th ed, P.535.
331- كافى ، ج 2، ص 610.
332- غررالحكم و دررالكلم ، ح 3877.
333- غررالحكم و دررالكلم ، ح 8211.
334- مديريت عمومى ، ص 154.
335- ر.ك : مديريت عمومى ، ص 176 - 177.
336- غررالحكم و دررالكلم ، ح 1356.
337- بحارالانوا، ج 68، ص 428.
338- البته صريح بودن در گفتار، غير از جسور و بى ادب بودن است ؛ از ديدگاه اسلام ، مسلمانان وظيفه دارد حتى در مقابل يك فرد معمولى هم رعايت ادب را در گفتار و معاشرت داشته باشند؛ چه رسد كه مخاطب او مدير عالى باشد؛ به ويژه رهبر جامعه و بالاتر از همه ، رهبر معصوم . بنابر اين مراد از اين سخنان و سفارشها اين است كه زيردستان بايد اجازه داشته باشند و حرف حق را آزادانه بزنند و بدون كوچك ترين ترس و وحشتى ، آنچه را در دل دارند خير خواهانه مطرح كنند.
339- نهج البلاغه ، خطبه 216.
340- بحارالانوا، ج 16، ص 229.
341- نهج البلاغه ، خطبه 226.
342- البته ثناگويى و تجليل از بزرگان و زمامداران ، در حد متعارف و معقول ، كار مطلوب و پسنديده اى است ، و چه بسا آثار سازنده اى براى شخص تجليل كننده و همچنين براى جامعه داشته باشد؛ همان طور كه ما با تجليل از اهل بيت (عليه السلام ) و اظهار ارادت به آنها، محبت و ارتباط خود را به آنها گسترش مى دهيم و از اين رهگذار، روح خود را تكامل مى بخشيم ؛ ولى به طور كلى اگر ثناگويى از حد بگذرد و به مرز چاپلوسى در مقابل زمامداران برسد، كار مذموم و غير شايسته اى است .
343- نهج البلاغه ، نامه 67.
344- نهج البلاغه ، نامه 53
345- ر.ك : تجزيه و تحليل ارتباطات سازمانى ؛ ص 5.
346- ر.ك : ارتباطات انسانى ؛ على اكبر فرهنگى ، ج 1، ص 45 - 46.
347- شرح نهج البلاغه ، ج 20، ص 287.
348- نهج البلاغه ، خطبه 175.
349- غررالحكم و دررالكلم ، ح 844.
350- نهج البلاغه ، نامه 53.
351- نهج البلاغه ، نامه 53.
352- مديريت ارتباطات ، ص 93 - 94.
353- نهج البلاغه ، خطبه 51.
354- ر.ك : مجموعه آثار؛ مرتضى مطهرى ؛ ص 498 - 500.
355- مديريت ارتباطات . ص 20.
356- مديريت ارتباطات . ص 147 - 148 (تلخيص ).
357- بحارالانوا، ج 73، ص 131.
358- بحارالانوا، ج 16، ص 248.
359- بحارالانوا، ج 76، ص 300.
 
360- Rolph M. Stagdill.
361- Stoner, James & Edward Freeman, Management, P.472.
362- Ibidl.
363- Harold Koontz.
364- Cyril O'Donnell.
365- Heinz Weihrich.
366- Koontz Harold & Others, Essentials of Management, p.397.
367- Moorhed & Griffin, Organizational Behavior, p.334.
368- ر.ك : رضائيان ، على ، مديريت رفتار سازمانى ، ص 376 - 377.
 
369- trait theories.
370- behavioral theories.
371- Contingency theories.
372- James, Stoner & Edward. Freeman, Management, p.473.
373- مديريت رفتار سازمانى ، ص 379.
 
374- Stoner, James & Edward Freeman, Management, p.474.
375- Ibid.
376- Ibid.
377- مديريت رفتار سازمانى ، ص 381.
 
378- Contingency theories.
379- Stoner, James, & Edward Freeman, Management, pp. 480-
380- Robbins, Stephen. P; Organizational Behavior; p.407.
381- Daft, Richard; Organizationa Theory & Design; p.404.
382- ديويس كيت و نيو استورم جان ، رفتار انسانى در كار (رفتار سازمانى )، ترجمه محمدعلى طوسى ، ص 258.
 
383- Position Power.
384- Personal Power.
385- Legitimate Power.
386- Reward Power.
387- نهج البلاغه ، نامه 53.
388- نهج البلاغه ، نامه 53.
 
389- Coercive Power.
390- Luhans, Fred; Organizational Behavior; p.431.
391- نهج البلاغه ، نامه 20، بحارالانوا، ج 33، ص 489.
392- نهج البلاغه ، نامه 53.
393- مجلسى ، محمد باقر، بحارالانوا، ج 33، ص 482.
394- بحارالانوا، ج 24، ص 107.
 
395- Referent Power.
396- احزاب ، 21.
397- بحارالانوا، ج 44، ص 139.
398- بحارالانوا، ج 70، ص 285.
399- آل عمران ، 159.
400- بحارالانوا، ج 75، ص 53.
401- غررالحكم و دررالكلم ، ح 9006.
402- غررالحكم و دررالكلم ، ح 3325.
403- غررالحكم و دررالكلم ، ح 1778.
404- بحارالانوا، ج 78، ص 269.
405- غررالحكم و دررالكلم ، ح 902.
406- نهج البلاغه ، نامه 46.
407- انعام ، 12.
408- ابراهيم ، 7.
409- بحارالانوا، ج 94، ص 386.
410- نهج البلاغه ، نامه 31.
411- نهج البلاغه ، حكمت 50.
412- بحارالانوا، ج 68، ص 70.
413- انبياء، 107.
414- توبه ، 128.
415- فصلت ، 34.
416- فصلت ، 35.
417- بحارالانوا، ج 43، ص 344.
418- آل عمران ، 134.
419- بحارالانوا، ج 46، ص 54.
420- طاها، 24.
421- طاها، 25 و 26.
422- انشراح ، 1 - 3.
423- قاضى عياض ، الشفا بتعريف حقوق المصطفى ، ج 1، ص 155.
424- نهج البلاغه ، حكمت 176.
425- نهج البلاغه ، نامه 53.
426- نهج البلاغه ، نامه 53.
427- نهج البلاغه ، نامه 53.
428- بحارالانوا، ج 8، ص 47.
429- بحارالانوا، ج 41، ص 137.
430- نهج البلاغه ، خطبه 224.
431- يعقوبى ، احمد بن اسحاق ، تاريخ اليعقوبى ، ج 2، ص 180.
432- محمدى رى شهرى ، محمد، موسوعة الامام على بن ابى طالب (عليه السلام )، ج 4، ص 214 - 215.
433- (((حيره ))) نام شهرى در نزديكى كوفه بود كه آب و هواى بهترى از كوفه داشت .
434- بحارالانوا، ج 41، ص 113.
435- موسوعة الامام على بن ابى طالب (عليه السلام )، ج 4، ص 22.
436- موسوعة الامام على بن ابى طالب (عليه السلام )، ج 4، ص 22.
 
437- Self Control.
438- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.600.
439- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.600.
440- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.600.
441- Ibifd, P.602.
442- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.602.
443- نهج البلاغه ، نامه 53.
444- نهج البلاغه ، نامه 53.
 
445- Bovee Cortland & Others, Management. P.603.
446- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.600.
447- Koontz Harold & Weihrich, Essential of Management, P.393.
448- Control Proces.
449- Establish Standards.
450- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.601.
451- Physical Standards.
452- Cost Standards.
453- Subjective Standards.
454- Hisrorical Standards.
455- Engineerd Standards.
456- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.666.
457- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.1388.
458- Bounds Gregory & Others, Management, P.679.
459- حجرات ، 6.
 
460- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.667.
461- Bounds Gregory & Others, Management, P.679.
462- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.668.
463- Koontz Harold & Heinz Weihrich, Essentials of Management, P.430.
464- نهج البلاغه ، نامه 69.
 
465- Stoner James & Edward Freeman, Management. p.601.
466- نهج البلاغه ، نامه 53.
467- نهج البلاغه ، حكمت 368.
468- نهج البلاغه ، نامه 53.
469- الكافى ، ج 5، ص 161.
470- كنز العمال ، ج 4، ص 159.
471- بحارالانوا، ج 41، ص 104.
472- غررالحكم و دررالكلم ، ح 8607.
473- غررالحكم و دررالكلم ، ح 3638.
474- نهج البلاغه ، نامه 53.
475- نهج البلاغه ، نامه 33.
476- نهج البلاغه ، نامه هاى 63، 40، 71، 43.
477- نهج البلاغه ، نامه 71.
478- نهج البلاغه ، نامه 53.
479- آل عمران ، 110.
480- نهج البلاغه ، حكمت 374.
481- بحارالانوا، ج 75، ص 38،
482- توبه ، 71.
483- بحارالانوا، ج 2، ص 148.
484- نهج البلاغه ، خطبه 34.
485- الكافى ، ج 5، ص 55.
486- وسائل الشيعه ، ج 11، ص 44.
487- قاضى ابو يوسف ، الخرج ، ص 118.
488- نهج البلاغه ، نامه 43.
489- نهج البلاغه ، نامه 45.
490- نهج البلاغه ، نامه 20.
491- نهج البلاغه ، نامه 71.
492- نهج البلاغه ، نامه 40.
493- ر.ك : همين نوشتار، ص 351.
494- نهج البلاغه ، نامه 53.
495- نهج البلاغه ، نامه 53.
496- محمودى ، محمدباقر، نهج السعاده فى مستدرك نهج البلاغه ، ج 5، ص 425.
497- نهج البلاغه ، نامه 53،
498- نهج البلاغه ، نامه 53.
499- الخراج ، ص 128.
500- نهج البلاغه ، نامه 53.
501- نهج البلاغه ، نامه 53.
 
502- Griffin, Ricky; Management, P.623.
503- Chandan, J.S, Management Theory & Practic; P.297.
504- Ibid.
505- C.F: Management: Ricky Griffin, P.623.
506- C.F: Management: J.S. Chandan, P.297.
507- Ibid, P.298.
508- حجرات ، 12.
509- نهج البلاغه ، نامه 53.
510- غررالحكم و دررالكلم ، ح 2429.
511- در كتاب مفردات فى غريب القرآن (( وقايه )) به معناى نگه دارى اشياء است در برابر امورى كه به آنها زيان و آزار مى رساند؛ و تقوا قرار دادن روح است در يك پوشش محافظتى در برابر خطرها. از اين رو گاهى تقوا را به خوف و ترس تفسير كرده اند؛ در حالى كه خوف ، سبب تقوا مى شود. و در عرف شرع ، تقوا به معناى خويشتن دارى در برابر گناهان است و كمال تقوا آن است كه از مشتبهات نيز اجتناب شود.
512- حجرات ، 14.
513- تفسير نمونه ، ج 1، صفحه 80.
514- تفسير نمونه ، ج 1، صفحه 81.
515- نهج البلاغه ، نامه 53.
516- نهج السعادة فى مستدرك نهج البلاغه ، ج 4، ص 109.
517- ر.ك : مديريت عمومى ؛ ص 282 - 283.
 
518- Robbins, Stephen; Organizational Behavior; P.212.
519- مديريت عمومى ، ص 135.
520- برخى از تعاريف وجدان كارى عبارتند از:
1. وجدان كارى عبارت است از چنان حالت كار و كشش و كيفيت و روحيه اى در كار كه با توجه به زمينه مناسب (قوه باطنى ) در انسان ، كه خوب و بد اعمال به وسيله آن درك مى شود، انسان از كيفيت بالاى مسئوليت پذيرى و توجه خاص به نيك خواهى و عدالت (افزايش كيفيت كار) برخورد مى شود. (افجه اى ، على اكبر، (( بررسى راههاى عملى تقويت وجدان كار )) ، اقتصاد و مديريت ، ش 26 و 27، 1374).
2. گرايش درونى كه به مدد آن ، انسان گرايش به انجام كار بيشتر و بهتر پيدا مى كند و ارضاى روحى و مادى مى شود و در صورت فقدان و يا ضعف چنين حالتى ، بيكارى ، كم كارى ، نظارت خواهى ، مسئوليت گريزى ، رخوت ، تنبلى ، فساد، كلاهبردارى ، تقلب و تزوير، فقر و بدبختى گريبان گير جامعه خواهد شد. (جدى ، سوسن ، (( روش هاى ايجاد وجدان كارى در سازمان )) ، تدبير، ش ‍ 65، 1375)
3. انجام وظايف محوله به طور كامل و در حد امكان ، بى عيب و نقص ، احساس مسئوليت كردن در قبال وظايف ، و انجام وظايف با كيفيت مورد انتظار با حداقل نظارت . (ميرسپاسى ، ناصر، (( موانع تقويت وجدان كار )) ، اقتصاد و مديريت ، ش 28، 29، 1375).
521- مصباح يزدى ، محمد تقى ، آموزش عقايد، ج 3، ص 127.
522- نهج البلاغه ، ص 137.
523- نور، 24.
524- نهج البلاغه ، نامه 53.
525- غررالحكم و دررالكلم ، ح 7645.
526- نهج البلاغه ، خطبه 224.
527- نهج البلاغه ، خطبه 224.
528- وسائل الشعيه ، ج 12، ص 13.
529- مستدرك الوسائل ، ج 7، ص 378.
530- وسائل الشيعه ، ج 12، ص 3.
531- وسائل الشيعه ، ج 12، ص 37.
532- نهج البلاغه ، حكمت 239.
533- تحف العقول عن آل الرسول ، ص 216.
534- محمدى رى شهرى ، محمد، ميزان الحكمة ، ج 7، ص 29.
535- نهج البلاغه ، نامه 47.
536- نهج البلاغه ، نامه 53.
537- نهج البلاغه ، نامه 53.
538- سيره نبوى ، دفتر سوم ، ص 351، به نقل از الترغيب و التراهيب ، ج 4، ص 129.
539- مكانى در نزديكى مدينه .
540- بغدادى ، ابى عبدالله محمد بن محمد النعمان الكبرى ، مصنفات الشيخ المفيد، ج 12، (الاختصاص )، ص 343.
541- اعراف ، 31.
542- وسائل الشيعه ، ج 15، ص 257.
543- غررالحكم و دررالكلم ، ح 5529.
544- نهج البلاغه ، خطبه 33.
545- بشرح النووى ، صحيح مسلم ، ج 11، ص 187.
546- داستان حضرت على (عليه السلام ) با برادرش عقيل در ابتداى همين بخش آمده است .
547- فرقان ، 37.
548- نهج البلاغه ، خطبه 176.
549- قمى ، شيخ عباس ، سفينة البحار، ج 2، ص 318.
550- وسائل الشيعه ، ح 17 ص 21.
551- مستدرك الوسائل ، ج 13، ص 24.
552- بقره ، 188.
553- بحارالانوا، ح 73، ص 317.
554- بقره ، 21.
555- غررالحكم و دررالكلم ، ح 7645.
 
556- C.F: Organization Theory & Desighn Richard. Daft; 5th ed. P.107.
557- قاضى نعمان ، دعائم الاسلام ، ج 1، ص 361.
558- نهج البلاغه ، نامه 53.
559- اين فرمان حضرت ، در نسخه ديگر، با كمى تفاوت چنين نقل شده : ثم اسبغ عليهم فى العمالات ، و وسع عليهم فى الارزاق ... يعنى حقوق و دستمزد كاركنان را به طور كامل و وافر بپرداز و در روزيهاى آنها توسعه بده (نهج السعادة فى مستدرك نهج البلاغه ، ج 5، ص 79 - 80).
560- ر.ك : محجة البيضاء؛ ملامحسن فيض كاشانى ؛ ج 8، ص 149.
561- غررالحكم و دررالكلم ، ح 7180.
562- احزاب ، 52.
563- امام على (عليه السلام ): من تعاهد نفسه باالمحاسبة امن فيها المداهنه . (غررالحكم و دررالكلم ، ح 8080).
564- امام على (عليه السلام ): ان الحازم من قيد نفسه بالمحاسبة . (غررالحكم و دررالكلم ، ح 3574).
565- امام كاظم (عليه السلام ): ليس منا من لم يحاسب نفسه فى كل يوم . (بحارالانوا، ج 70، ص ‍ 72)
566- امام على (عليه السلام ): حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا. (غررالحكم و دررالكلم ، ح 4933)
567- امام على (عليه السلام ): ثمرة المحاسبة صلاح النفس . (غررالحكم و دررالكلم ، ح 4656)
568- امام على (عليه السلام ): من حاسب نفسه وقف على عيوبه و احاط بذنوبه و استقال الذنوب و اصلح العيوب . (غررالحكم و دررالكلم ، ح 8927)
569- قيامت ، 2.