[2] . همان 8 : 229.

[3] . د رّ المنثور 3 : 186.

[4] . تفسير طبري (جامع البيان) 10 : 8 شمارة 12500.

[5] . خصال 1 : 139.

[6] . انفال: 41 . «اگر به خدا و آن چه بر بندة خود نازل کرده‌ايم ايمان داريد، بدانيد هرگونه غنيمتي به دست آوريد، خمس آن براي خدا و براي پيامبر و براي نزديكان و يتيمان و مستمندان و در راه ماندگان آن‌هاست. »

[7] . صف، 8.

[8] . انفال: 41.

[9] . همان.

[10] . حشر : 6 ـ 7.

[11] . اسراء : 26

[12] . موطّأ 1: 249. صحيح بخاري 2 : 545 (65 باب في الركاز خمس).

[13] . صحيح بخاري 5 : 116.

[14] . چهار نوع ظرف شراب سازي بوده اند كه از سفال يا چوب تهيه مي‌شده‌اند: «دباء» (ظرفي تهيه شده از كدو تنبل) «نقير» (ظرفي تهيه شده از چوب) «حنتم» (خمرة بزرگ سبز رنگ) «مزفّت» (خمره‌اي قير اندود) بوده است. وجه حرمت اين چهار نوع ظرف كه مورد نهي رسول خدا (ص) قرار گرفته اين بوده است كه اين ظرف‌ها را پس از خالي شدن از شراب، با مختصر شستشويي مورد استفاده كارهاي ديگر قرار مي دادند و چون شراب به ديوارة آن‌ها نفوذ مي‌كرده و با شستشو، از بين نمي‌رفته است، رسول خدا (ص) مردم را از استفادة چنين ظروفي نهي فرموده است. مترجم.

[15] . صحيح بخاري 5 : 116.

[16] . حشر : 6.

[17] . سنن الكبري بيقهي: 6، 296.

[18] . به لسان العرب، اقرب الموارد، مفردات راغب، قاموس،‌ نهاية ابن اثير، معجم مقاييس اللغه مادة (غ ن م) و ديگر كتب لغت رجوع شود.

[19] . غ ريب الحديث 1 : 46.

[20] . نساء : 94.

[21] . مسند احمد 2: 177.

[22] . به مقدمة مر ة العقول ج 1، ص 84 و 85 رجوع شود.

[23] . نهج البلاغه : 233، خطبة 120.

[24] . نهج البلاغه، حكمت 150.

[25] . همان، نامه 31.

[26] . همان، حكمت 331 .

[27] . نهاية ابن اثير مادة «غَنَم».

[28] . انفال: 41 . « اگر به خدا و آن‌چه بر بندة خود نازل كرده‌ايم ايمان داريد، بدانيد هرگونه غنيمتي به دست آوريد، خمس آن براي خدا و براي پيامبر و براي نزديكان و يتيمان و مستمندان و در راه ماندگانِ آن‌هاست.»

[29] . تفسير قرطبي ج 8، ص 1.

[30] . الفروق اللغويه : 29 شمارة 1568.

[31] . تفسير ثعلبي 4 : 357.

[32] . العين 8 : 4 07

[33] . غريب الحديث 1 : 46.

[34] . الصحاح 5 : 1833.

[35] . سنن الكبري 4 : 152.

[36] . موطّا 1 : 250.

[37] . شرح الكبير 2: 585.

[38] . الأحكام 2 : 487.

[39] . الرساله : 67 _ 68. معر فة السنن و الآثار ج 5 : ص150.

[40] . نيل الأوطار 8 : 229.

[41] . در المنثور 3 : 186.

[42] . تفسير ثعلبي 4 :358.

[43] . الخلاف 2 : 116.

[44] . منهاج الصالحين 1 : 386.

[45] . كافي 1 : 544. تهذيب الاحكام 4 : 121.

[46] . مبسوط 2 : 212. شرح فتح القدير 1 : 537 و 541. الخلاف 2 : 116.

[47] . مبسوط 2 : 213. شرح فتح القدير 1 : 541. الخلاف 2 : 116.

[48] . مبسوط 2 : 212. الخلاف 2 : 116.

[49] . الاُم 2 : 42. مختصر مزني: 53. كف ية الأخيار 1 : 117.

[50] . مغني المحتاج 1 : 394. مبسوط سرخسي 2 : 211.

[51] . الخلاف 2 : 91 ـ 92. الخراج : 70. النتف في الفتاوي 1 : 178.

[52] . مبسوط سرخسي 2 : 211 ـ 213. تبيين الحقائق 1 : 291. المحلّي 6 : 117.

[53] . الخلاف 2 : 119. مبسوط سرخسي 2 :  211. مغني ابن قدامه 2 : 618. المجموع 6 : 83 و 90 . بد ية المجتهد 1 : 250.

[54] . الوجيز 1 : 96. المجموع 6 : 9. كف ية الاخيار 1 : 118 مبسوط سرخسي 2 : 211.

[55] . الام 2 : 43. مختصر مزني: 53. المجموع 6 : 2. كف ية الاخيار 1: 113. مغني ابن قدامه : 618. الخلاف 2 : 119.

[56] . الام 2 : 43. مختصر مزني: 53. الخلاف 2 : 119.

[57] . الام 2 : 43. المدو نة الكبري 1 : 287 ـ 288. الخلاف 2 : 120.

[58] . منهاج الصالحين 1 : 386.

[59] . همان، 388 ـ 389..

[60] . انفال : 41.

[61] . الأحكام 1 : 190.

[62] . الخلاف 2 : 118. المجموع 6 : 81. مغني ابن قدامه 2 : 619. فتح العزيز 6 : 91.

[63] . مختصر مزني: 53. المجموع 6 : 81. فتح العزيز 6 : 91. مغني المحتاج 1 : 394 ـ 395. مغني ابن قدامه 2 : 619. مبسوط 2 : 211.

[64] . الخلاف 2 : 121. تبيين الحقائق 1 : 289. حاشية تبيين الحقائق 1 : 389. المجموع 6 : 102. مغني ابن قدامه 2 : 614.

[65] . مغني ابن قدامه 2 : 614. المجموع 6 : 102.

[66] . الخلاف 2 : 124. المجموع 6 : 102.

[67] . المجموع 6 : 101 ـ 102. فتح العزيز 6 : 103.

[68] . همان.

[69] . المحلّي 7 : 327.

[70] . المهذّب ابن براج 1 : 178 ـ 179.

[71] . الخلاف 2 : 73. شرايع الاسلام 1 : 135. مبسوط سرخسي 14 : 171. النتف 1 : 185. الهدايه 1 : 111. شرح فتح القدير 2 : 12. المجموع 5 : 560. تبيين الحقائق 1 : 294.

[72] . النتف 1 : 185. الهدايه 1 : 111. شرح فتح القدير 2 : 12. المجموع 5 : 56 ـ 561. تبيين الحقائق 1 : 294.

[73] . النتف 1 : 185. الهدايه 1 : 111. شرح فتح القدير 2 :12. المجموع 5 : 56 ـ 561. تبيين الحقائق 1 : 294. مغني ابن قدامه 2 : 590.

[74] . المجموع 5 : 65..

[75] . من لا يحضره الفقيه 2 : 22 حديث 80. التهذيب 4 : 139 حديث 393.

[76] . الانتصار : 225. المقنعه : 276. المهذّب  ابن براج 1 : 177 ـ 178.

[77] . الخلاف 2 : 118.

[78] . منهاج الصالحين 1 : 392.

[79] . انفال : 1.

[80] . مقنعه :378 . مهذب ابن براج 1: 186

[81] . مقنعه: 278.

[82] . شرح الأزهار 1: 562-571.

[83] . مختصر مزني : 147

[84] . مختصر مزني : 147 . معر فة السنن والآثار: 5، 112.

[85] . مختصر مزني : 147

[86] . همان .

[87] . تفسير قمي: 254 و شيخ صدوق آن را دركتاب امالي خود ص 317 روايت كرده است.

[88] . اسراء :26

[89] . تفسير قمي : 38

[90] . الانتصار: 26 ـ 27. جامع الشواهد 1: 182 . اللباب 1: 160. الهدايه 1: 117. بدائع الصنائع 2: 73. المنهل العذب 9: 223. فتح العزيز 6، 195. مجمع الانهر 1: 229.

[91] . بدائع الصنائع، 125.

[92] . همان.

[93] . انفال: 41.

[94] . تفسير ثعلبي 4: 361.

[95] . انفال: 41.

[96] . همان، 20.

[97] . مقنعه: 276 ـ 278.

[98] . الانتصار: 225.

[99] . مقنعه: 227.

[100] . وسائل الشيعه 6 : 356، باب 1، از ابواب تقسيم خمس ، ح4.

[101] . همان :356. باب 1 ، از ابواب تقسيم خمس ح 2.

[102] . خصال : 324 ـ 325.

[103] . الاحكام : 2 ، 487.

[104] . الأحكام : 2 ، 487.

[105] . المغني 7 : 301.

[106] . المغني 7 : 301 ـ 303.

[107] . انفال: 41.

[108] . بدائع الصنائع 7 : 124 ـ 125.

[109] . المحلّي 7 : 324.

[110] . بد ية المجتهد 1 : 313 ـ 314.

[111] . منهاج الصالحين 1 : 386.

[112] . شرح الأزهار 1 : 57.

[113] . مستمسك عرو ة الوثقي 9 : 504 ـ 555.

[114] . الخلاف 2 : 121. الام 2 : 45 و 48. مختصر مزني ; 53. المجموع 6 : 99 و 102.

[115] . همان.

[116] . المجموع 6 : 99 و 102. المدو نة الكبري 1 : 291. تبيين الحقائق 1 : 288.

[117] . المجموع 6 : 101 ـ 102.

[118] . منهاج الصالحين 1: 387.

[119] . الخلاف 2 : 122. المجموع 6 : 97 . الوجيز 1 : 97.

[120] . الفتاوي الهنديه 1 : 185. النتف 1 : 181. المجموع 6 : 102.

[121] . الخلاف 2 : 122.

[122] . المجموع 6 : 98. فتح العزيز 6 : 105.