پيش كش به
او كه در گل پوش ترين بهار مى آيد
و طنين سبز قدم هايش
باغ انديشه ها را جانى سبز مى بخشد
كرامت و لطف بهاران با اوست
كه او حقيقت بهار است
السلام على ربيع الانام و نضرة الايام
پیشگفتار
مجموعه ى « کلام جدید » نوشته هاى گزیده اى است، حاصل
سال ها تحقیق و تدریس در حوزه و دانشگاه. این مباحث که در
جمع طلاب حوزه ى علمیه ى قم، دانش پژوهان رشته ى تخصصى
کلام در مؤسسه ى امام صادِ(علیه السلام)، رشته ى تخصصى
تربیت مبلغ در مدرسه ى دار الشفا، رشته هاى کار شناسى
ارشدِ مدرسه ى امام خمینى(قدس سره) و نیز در جمع دانشجویان
دانشگاه هاى شهید چمرانِ اهواز، علامه ى طباطبایى و شهید
بهشتىِ تهران تدریس شده;
با توجه به چالش ها و نقد و نظرها و توصیه هاى فرهیختگان،
به رشته ى تحریر در آمد. مجموعه اى در هفده گفتار که بخش
هاى اولیه ى آن به مباحث مقدماتى و روش شناسى و معرفت
شناختى اختصاص دارد (مباحث چیستى کلام و دانش هاى همگن،
چیستى دین، روش شناسى دین پژوهى، معرفت شناسى دینى، قبض و
بسط تئوریک شریعت و عقل و دین) و گفتارهاى دیگر آن، در بر
دارنده ى مسائل جدید کلامى است (پلورالیسم دینى، قرائت هاى
مختلف از دین، تجربه ى دینى و تجربه ى عرفانى، ایمان دینى،
علم و دین، علم دینى، قرآن و تئورى تحول، دین و دنیا، زبان
دین، دین و اخلاِ و کارکردهاى دین).
بى تردید، مسائل جدید کلامى، بیش از موضوعاتى است که در
این مجموعه گرد هم آمده اند و مباحث آن ها نیز بسیار
گسترده تر از آن است که نوشته ى مذکور در برگیرنده ى همه ى
آن ها باشد و نویسنده، تنها به مسائل دوران معاصر ایران
پرداخته است; مسائلى که زاییده ى تعارض سنت و تجددند و از
جوامع مدرن اقتباس یافته اند; مباحثى که متفکران را دچار
شکاف هاى فکرى عظیمى کرده است.
در این نوشتار، سعى شده به چالش ها و ضرورت هاى این
محورها اکتفا شود; به طورى که ذهن ها را به زوایاى پیچیده
تر مشغول نسازد و در حد امکان، پرسش هاى معاصر کلامى در
بستر اجتماع ما را پاسخ دهد. ولى نباید دغدغه مندان و
حافظان شریعت، از اهمیت مباحث کلامى و دفاع از حریم مقدس
اسلام و پاسدارى از معارف دینى غافل باشند و مسائل و شبهات
جدیدى را که زاویه ى عمیقى یافته و ذهن جوانان را مشغول
ساخته، به حال خود برهانند.
سلوک منصفانه اقتضا مى کند که این نوشتار را محصول نعمت
سفره ى اساتید بزرگ بدانم و بر سَبیل حق شناسى و اداى دین،
سپاس گزارِ اساتید بزرگوارم در حوزه هاى علمیه ى دزفول و
قم و نیز پدر و مادرِ عزیزم باشم. بى شک، اگر ضعف و خامى
در این اثر مشاهده مى شود، به نگارنده و اگر قوتى باشد، به
اساتید فرهیخته ام انتساب دارد و با این که این کتاب و دو
کتاب دیگرِ در دست انتشار،[1] حاصل پژوهش هاى آغازینِ
کلامىِ راقمِ سطور است ولى پرونده ى مسائل آن باز است و
پیشنهاد و انتقاد خوانندگان، کاستى ها و نقص هاى آن را
جبران مى کند و آنان با چشم اندازها و دیدگاه ها و نظرات
خویش، نویسنده را مرهون لطف خود خواهند ساخت.
در پایان، لازم مى دانم از دوست اندیشمند، جناب حجت
الاسلام « سید محمدعلى داعى نژاد » که با مطالعه ى
گفتارهاى این کتاب و از ویراستار محترم، آقاى « رضا مصطفى
لو » که با هموار ساختن دست نوشته هایم بر غناى آن
افزودند، تشکر کنم و هم چنین بسیار سپاس گزارم از همسر
فرهیخته ام که در فراهم ساختن محیط مناسب و مطالعه ى دقیق
کتاب و اصلاح کاستى هاى علمى، ادبى و نگارشى، بر تقویت آن
افزود و نیز لازم مى دانم تشکر کنم از جناب حجت الاسلام و
المسلمین « حسینى بوشهرى » ـ مدیر محترم حوزه ى علمیه ى قم
و مرکز مطالعات و پژوهش هاى فرهنگى ـ که با نشر این اثر،
نگارنده را در تقدیم این تحفه ى نا چیز، به ساحت مقدس ولى
عصر(عج) یارى نمود.
ناله زند جانِ وجود از دل سوداى عدم *** پیش خرابات
وجود، خرقه ز آواى عدم
گفت به من هاتف دل، راز نهان را بگشا *** تا که رها گردى ز
خود، غرقه ز دریاى عدم
نیست وجود من و تو، هست زلیخاى وجود *** پس تو نظر کن به
وجود نیست ز غوغاى عدم
عبدالحسین خسروپناه
20 مهر ماه 1379 / 13 رجب 1421
میلاد با سعادت امیر کلام و امید، درخشنده ى قله ى هستى
على بن ابى طالب(ع)
پىنوشت:
1 . «انتظارات بشر از دین» و «قلمرو دین».
