 |
|
كارنامه اسلام دكتر عبد الحسين زرينكوب - پىنوشتها -
1.بامداد اسلام،چاپ اول/113 2.29/. Guillaume,A.,lslam
Hitti.Ph. K.,The Arabs, A
Short History, 4th ed 3.84/. 4.523/ Sarton,
Introduction,Vol I 5.10، Durant,W.,The Age of
Faith, Part IV, Chap. XIV 6.524/ Sarton,
Introduction, Vol, I 7.بر خلاف قول بيرونى كه اين مقدمه را تقريبا
از جعل زنادقه اسلام مىداند شواهد و امارات حاكى
از اصالت در اصل آن هست.براى تفصيلرجوع كنيد به
كريستن سن،ايران در زمان ساسانيان/3-451. 8.متز،الحضارة الاسلاميه،1/57 9.«من ظلم معاهدا و كلفه فوق طاقته فانا حجيجه
يوم القيامه»،فتوحالبلدان،/162 10.131/ Assemani, Bib.
Orient. Roma 1917-23 Vol.III Arnold,(Toleration) in
Hasting,s E.R.E. 11.369/12 12. . Gobineau, Religions
et Philosophies/24 ff 13.مثل كريمه:او لم ينظروا فى ملكوت السموات و
الارض...،ان فى خلقالسموات و الارض و اختلاف
الليل و النهار لايات لاولى الالباب. 14.قل هل يستوى الذين يعلمون و الذين لا يعلمون
انما يتذكر اولو الالباب،يرفع الله الذين آمنوا
منكم و الذين اوتو العلم درجات،فاسالوا اهلالذكر
ان كنتم لا تعلمون. 15.شهد الله انه لا اله الا هو و الملائكة و
اولو العلم قائما بالقسط. 16.احياء العلوم،1/11 17.مثل:من جائه الموت و هو يطلب العلم ليحيى به
اسلام فبينه و بينالانبياء فى الجنة درجة
واحدة،طلب العلم فريضة على كل مسلم،اطلبواالعلم و
لو بالصين،العلماء ورثة الانبياء، اقرب الناس من
درجة النبوةاهل العلم و الجهاد،يشفع يوم القيامة
ثلاثة:الانبياء ثم العلماء ثمالشهداء.براى اسناد
اين احاديث و نظائر آنها رجوع شود به:احياءالعلوم
غزالى و هامش آن: «المغنى عن حمل الاسفار»،1/15-12
18. f.Margoliouth,
Mohammed andThe Rise of Islam, London
270/1905 19.اسد الغابة،2/222 20.احياء العلوم،1/36 21.ايضا،1/23 22.ايضا،1/36 23.درباره اهميت نقش ايرانيان در تمدن
اسلامى،مخصوصا رجوع شودبه داوريهاى سرويليم
موير،دوزى،و گلدزيهر درين باب.براون،تاريخ ادبى
ايران،جلد اول،ترجمه على پاشا صالح، 1333/407-364
24.به خاطر اهميت علمى و ادبى اين دوران است كه
آن را محققان يكنوع عصر رنسانس در اسلام
خواندهاند.مقايسه شود با: .1922
MEZ, A., Renaissance DES
Islams, 25.در مورد ولتر البته بايد بين آنچه او به
عنوان مورخ نوشته استبا آنچهبه عنوان نمايشنامه
نويس دارد فرق گذاشت.درباره اقوال وى وهمچنين
درباب سخنان فرانسيس بيكن در باب محمد و اسلام
رجوع شود به: 59،56-55/1962
Hitti,Ph.Kh., Islam AndThe West, 26.در باب داوريهاى تعصب آميز گذشته
اروپائىها،مقايسه شود با: تاريخ ايران بعد از
اسلام، چاپ دوم/581 27. 12-10/ Werner,
Philosophie Gre,cque,PP 28. 15-14/ IBID
29.ارسطو در مقدمه متافيزيك مىگويد كه
معرفتبخودى خود و مستقلاز منفعت آن،به انسان
خرسندى و شادى مىبخشد.اريستوكسنشاگرد او هم،در
رساله ارثماطيقى نقل مىكند فيثاغورس اولين
كسىبود كه اين علم را به ماوراء حوائج مربوط به
تجارت رسانيد. 30. ابن الفقيه،طبع ليدن/39-137 31.ابن خرداذبه،چاپ دخويه،/107-106 مقايسه با:
9-8/ Vassiliev, Byzance
32.35/ Grunebaume, L,Islam
Medie,val 33.احياء العلوم،1/37 34.مجتبى مينوى،«ترجمه علوم چينى»،مجله
دانشكده ادبيات 3/1 35. 92-185/1838 Theophanes
Continuatus,ed. Bekker, 36. 546/پ Sarton,
Introduction, 37.درباره كاغذ و نقشى كه مسلمين در اشاعه صنعت
مربوط به آن داشتهاند،رجوع شود به: تاريخ صنايع و
اختراعات،تاليف پيرروسو،ترجمهحسن صفارى
1341/3-162 38 و 39.در باب بيت الحكمه مامون و همچنين براى
اطلاعاتى دربارهكتابخانه در عصر خلفا رجوع شود
به:عصر المامون،1/6-375،مقايسه شود با: 1928
Pinto, O., Le Biblioteche
Degli Arabi, 40.در باب اصل اين روايت و نقد آن رجوع شود
به:جرجى زيدان،تاريخ التمدن الاسلامى 3/51-44 و
حواشى دكتر حسين مونس/51 41.اينكه قتيبة بن مسلم هم،چنانكه بيرونى نقل
مىكند،در فتح خوارزمبه نابود كردن كتب امر كرده
باشد،به جهات مختلف بعيد به نظر مىرسد. مقايسه
شود با: Barthold, V._V.
, Turkistan, 1958/1
42.در باب مدارس در نزد مسلمين و نقش مدرسه
نظاميه رجوع شود به: Talas,
A., La Madrasa Nizamyya Et Son Histoire,1939
43.براى مدارس قبل از آن رجوع شود
به:متز،الحضارة الاسلاميه1/19-318 44 Islam/245Guillaume,
A.,(Philosophy andTheology) in Legacy of.
Scheader, der Mensch in
Orient und Okzident, Munchen 45.
60-107/1960 46.552،346، Rosenthal. F.
Fortleben der Antike im Islam/25 47.در باب كليله رجوع شود به همين
كتاب،يادداشتشماره 7،و درباره E.Littmann در الف
ليل و بحثهايى كه درباب مآخذ آن شده است رجوع
نمائيد به مقاله دائرة المعارف اسلام،چاپ جديد
بزبان فرانسوى،ج 1/75-369. 48 Arabern,Leipzig
1905Hirschberg, Geschichte der Augenheilkunde
bei den. 49. 57 Hirschberg, op.
cit./ 50.اين واقعه را درباره بناى بيمارستان عضدى
نقل كردهاند اما آنبيمارستان مدتها بعد از وفات
رازى درستشده است.ظاهرا بيمارستانمعتضدى كه
مربوط به عهد رازى استبسبب شباهت نام بعدها
درينمورد با بيمارستان عضدى خلط شده است. 51.دكتر محمود نجم آبادى،«قانون»،مجله معارف
اسلامى،1/4 Hitti, Ph. K., History of
the Arabs, 7th ed. New York. 52 6-5/1960 53 1929/162 Hitti, Ph. K.,
An Arab-Syrtan Gentleman, New York. Meierhof, M.,[Science and
Medicine] in Legacy of Islam, 54. 353/.حح خژ8 55.اقدامات وليد اموى در مورد جذاميها كه به
روايت طبرى آنها را از گدائى و ولگردى در بين مردم بازداشت تا حدى
نوعى احتياط بهداشتى هم بود اما منتهى به تاسيس بيمارستان
نشد. 56.355 Lewin, B., EI(2),
Vol.I/ 57 و 58.براى تفصيل بيشتر درباب احوال و آثار
ابن ابى اصيبعه و ابن بيطار، و همچنين درباره بررسىهاى مسلمين در باب فلاحت
رجوع شود به J. Vernet, ،در ماخذ
مذكور در شماره 47، مقالات مصطفى الشهابى، ج 2/22-920 و ج 3/16-715 و 60-759 59.سيد حسين نصر،نظر متفكران اسلامى درباره
طبيعت/103-98 (Xenophanes) حكيم
يونانى هم فسيل را نشانهيى مىدانسته 60.كسنوفانس است از اينكه زمين مكرر زير آب دريا فرو رفته و
بيرون آمده است. رجوع شود به:73 Sarton,
Introduction, I/ 61.585/پ Sarton,
Introduction, 62.مصاحب،خيام بعنوان عالم جبر/103 63.4-563/پ Sarton,
Introduction, 64.خيام بعنوان عالم جبر/104 Carra de Vaux, in Legacy
of Islam/ 66.مصاحب،خيام بعنوان عالم 65.
390 جبر/109 67.سارتون،سرگذشت علم،ترجمه احمد بيرشك/205 68. 1138/ Nallino,
EI(2),Vol.I 69.تقى زاده،تاريخ علوم در اسلام/99 Aydin Sayili, in Ankara
uniuersitesi dil ue Tarib-Gografya. 70 3-2/2-1 Fakultesi
Dergisi,Cilt XIV, Sayi 71.تقى زاده،تاريخ علوم در اسلام/97 72.4-143 Millas, J.M.
EI(2), Vol.I/ 73.334 Legacy of Islam/
74. 271 Sarton,
Introduction I/ 75.مصاحب،خيام بعنوان عالم جبر/106 76. 694 Sarton
Introduction, I/ 77. 181 Carra de Vaux,
Penseurs de l|Islam II/ 78. 29-128 Usher, A.,
History of Mechanical inuention I/ 79.368/2 Kraus-Plessner,
EI (2),Vol. 80.درباب عباس بن فرناس و كارهاى او رجوع شود
به: ff Levi_Provencal, E., La
Ciuilisation Arabe En Espagne, 76 81.75 Barthold V._V., La
De,conuertede L,Asie/ 82. 590 I/590M.Ahmed, EI
(2),Vol.II/ 83.مروج الذهب 1/59 84. 590 EI (2),Vol.II/
Sarton, Introduction, I
85. 571/ 86.75/ Barthold,
Decouverte Rambaud, l,Empire Grec,
Paris 87. 435/1870 9-8/1935 Vasiliev. Byzance
et les Arabes, Bruxelles 88.ن.مار،آثار گزيده(بزبان
روسى)،5/105-104،مقايسه شود با: نيكيتين در: 74/ Barthold,
Decouverte de l,Asie 89.احسن التقاسيم/19-16 مقايسه شود با:آدم
متز،الحضارة الاسلاميه 2/7-6 90.متز،الحضارة الاسلاميه 2/10
Legacy of Islam/90 Kramer,
J.H. [Geography and
Commerce] in.91 92.13/ Carra de Vaux,
Pensurs, II 93.جرجى زيدان،تاريخ التمدن الاسلامى 3/109 94.براى تفصيل بيشتر و ارزيابى جامعتر از كار
تاريخ نويسان اسلامى رجوع شود به:تاريخ در ترازو/75-67 95.وفيات الاعيان 4/311 96.ايضا 4/4-253 97.29/ Barthold,
Decouverte 98.مروج الذهب 2/327 99.تاريخ بغداد 10/186 مقايسه شود با:عبال
اقباس،خاندان نوبختى. 100.مفاتيح الغيب 5/537 101. Horovitz, (Torath),
EI (1) Vol. IV 102.معارف/13 103.«هان تا سپر نيفكنى از حمله فصيح×كاو را
جزين مبالغه مستعار نيست»-سعدى 104.الفصل 1/4-82،و بعد.ابن حزم فصل مفصلى در
رد مقالات يهود دارد كه حاكى است از آشنائى دقيق با تورات.درين
انتقادات نظر ابن حزم تنها دفاع از اسلام نبوده استبه هجوم
و رد بر عقايد يهود هم بىشك نظر داشته است.محمد ابو زهره،ابن
حزم/2-191 در باب امكان نسخ كه نزد مسلمين مبتنى بر اصل جواز
تغيير مصلحت تلقى مىشده است،رجوع شود به:كشف المراد/224 و انوار
الملكوت/197 105.الانوار و المراقب،طبع نيويورك
45-1939/4-292 106.ايضا/296 107.الرد على النصارى/6-42 108.ايضا/16-7 Grunebaume, l,Islam
Medieval 109.7-56/ «تو بر يارو ندانى عشق باخت×آفتى نبود بتر از
ناشناخت»-مثنوى 110 Summa Contra Gentiles.
111. Guillaume,A.,BSOAS
112.وفيات الاعيان 1/685 113.العقد الفريد
1/207 114. 22-19/ De Menasce,
Une Encyclope|die mazdee|nne 115.الملل و النحل،ترجمه افضل تركه/182 116.انوار الملكوت/200 117.شيخ صدوق،كتاب التوحيد/16-215 118.ابن طيفور،كتاب بغداد/23-22 119.524/ Sarton,
Introduction I 120.بيرونى،الهند/2-51 121.كشف المراد/217 122.بحار الانوار 2/19 123.ايضا 2/11 124.اين استدلال را در نهج البلاغه،احياء
العلوم،و كتاب ميزان غزالى نيز مىتوان يافت،مقايسه شود با:
de Pascal, Santander 1920/5 M. Asin Palacios,
Los Precedentos Musulmanes del Pari 125.كتاب الامانات و
الاعتقادات،ليدن،1880/25-63 126.دلالة المتحرين،پاريس 3/18 127.رجوع شود به مقاله نگارنده،مجله يغما.در
ذيل آن مقاله اسم شارح گلشن راز بجاى شيخ محمد لاهيجى بغلط عبد
الرزاق چاپ شده است،بايد اصلاح كرد. 128.الانتصار/2 129.معجم الادباء 1/94-189 130.مرآة الزمان 1/344 و 262 131.دو اثر مهم غزالى كه اين نظر را تاييد
مىكند عبارتست از: تهافة الفلاسفه،و الجام العوام. 132.6/ Lahr, Cours de
Philosophie I 133.مقايسه شود بين قول ژيلسون،فلسفه در قرون
وسطى/345 با بحث كوادرى،فلسفه عرب/25-24 134.تبصرة العوام/57 و نظير آن را با بعضى
تفاوتها به نظام(شهرستانى، الملل و النحل،چاپ اروپا/39)و حتى هشام بن
الحكم(الفرق/79- 84)نسبت دادهاند. 135.الفرق بين الفرق/86 Malebranche, Entretiens
Met.VII, 136.7 در باب مذهب فنوميسم رجوع شود به:متافيزيك
فليسين شاله، ترجمه نگارنده/35-34 137.ژيلسون،فلسفه در قرون وسطى/347 138.گارده-قنواتى،مدخل در علم
كلام(فرانسوى)/8-284 Pines,Beitrage zur
Islamischen Atomenlehre, Berlin. 139
23-103/1936 140.وفيات الاعيان 4/239 در باب ادعاى فارسى
الاصل بودنش،رجوع شود به:دكتر صفا،تاريخ علوم عقلى/179 141.الفهرست/357 142.دكتر صفا،تاريخ علوم عقلى/164 143.67-66/ Quadri, G., la
Philorophie Arabe 144. 347/ Gilson, la
Philosophie au Moyen Age 145.شهابى،رهبر خرد/277،204،51-150 146.سير حكمت در اروپا/،14-163-39-138 147.ژيلسون،فلسفه قرون وسطى/351 148.كوادرى،فلسفه عرب/96 149. 260/ Legacy of Islam
Carra de Vaux,Penseurs IV
150.102/ مقايسه شود با: Der
Islam/22-26Goldzihcr,uber die Benennung der
Ichwan_al_Sata 151. Leipzig 1876Dietrici
Der Darwinismus in X undXIX Jahrhundert,
152.60-59/ Quadri,
Philosophie Arabe 153. 162/ Gordon Leff,
Medieval Thought, P.B. 154. 368/ Gilson,
Philosophie au Moyen Age 155.قصص العلما،طهران 1304/278 156. 236/ Renan, E.,
Anrroes 157. 194-1924 Horten, Die
Philosophie des Islam, Munchen 158. 86-385/ Guillaume,
A., Legacy of Islam/279.159 Gilson,
Philosophie au Moyen Age
160. Hastings 2/266Carra
de Vaux, [Averroes, Avrroeism], in 161.پل كراوس،رسائل رازى طبع مصر/209 162.مبرد،الكامل،ليپزيگ 1874/150 163.ايضا/77 164.جاحظ،البيان 1/213 165.131/ Sprenger,
Muhammad, Berlin 1861-69, III 166. 518/ Sarton,
Introduction, I 167.خمس رسائل،استانبول 1301/187 مقايسه شود
با:البيان 1/100 168.جاحظ،البيان 1/213 169.ابن مسكويه،تهذيب الاخلاق/44 170.نهاية الرتبة فى طلب الحسبه،المشرق/1085
171. 7-405/ Goldziher,
Muhammedanische Studien,II 172.ريحانة الادب 6/263 173.ايضا 6/261 174.الجواهر...2/278 175.ريحانة الادب 6/260 176.ويل دورانت 11/117 177.ايضا 11/318 178.گوستاولوبون،تمدن اسلام و عرب/672 179.86/ Guillaume A. Islam
180. 14/ Grunebaume,
L,Islam Medieval 181.نقد ادبى چاپ دوم 1/139 182.عمدة الطالب/55 183.لامنس كه فقه اسلامى را از جهات عديده تحت
تاثير نفوذ خارجى مىداند مىگويد اين عوامل چنان به يكديگر
درآميختهاند كه بهرحال فقه اسلام در ذهن انسان تصور يك وحدت و حتى يك
اصالت را القاء مىكند. 93/ Lammens, l,Islam
184. 169/
Grunebaume,l,Islam Medieval 185. Islam /308-309D. de
Santillana, [Law and Society], Legacy of
186.109/ Tritton, A. S.
lslam, London 1957 187. 122/ Gibb, H. A. R.
Mohammedanism 188.صابى،كتاب الوزراء/22 مقايسه شود
با:متز،الحضارة الاسلامية1/149 189.دكتر زرين كوب،«مسجد،گالرى هنرهاى
اسلامى»،مجله هنر و مردمفروردين 1344 190 Victor Hugo, les
Orientales. 191.ويل دورانت،مشرق زمين گاهواره تمدن 2/853
192. 225/ Lane-Poole,
Moors 193.ابراهيم بن مهدى را عباسيان در بغداد بر ضد
مامون علم كردند و او در مدتى كه مامون در خراسان بود(203-202)در
بغداد خلافت كرد اما وقتى مامون به حوالى بغداد رسيد وى
متوارى شد و بعدها مشمول عفو برادرزاده خويش گشت.در اغانى ابو
الفرج اطلاعات بسيار راجع به موسيقى او هست. 194.367/ Farmer, [Music]
in Legacy of Islam 195. 371/ Ibid 196.ارزش ميراث صوفيه چاپ سوم 111 197. 313/ Grunebaume,
l,Islam medieval 198. 316/ ibid 199. 5/ D. M. Lang, The
Wisdom of Balahwar 200.براى تفصيل رجوع شود به مقاله نگارنده
درباره داستان زندگىبوذاسف، ايندوايرانيكا/32-25
201. 192/ Gibb,
[Literature], Legacy of Islam 202. 97/1911 Mackail,
Lectures on Poetry, 203. 2-191/
Gibb,[Literature] in Legacy of Islam 204.شعر بيدروغ/68-266 205. 1962 Von Grunebaum,
Oriens, 206. 305/ Becker C.,
Islamstudien I 207. Spengler, O., Die
Untergang Des Abendlandes Torino 1929 Gino Loria,
Storia Della Matematiche, Vol.I, 208. 209.كتاب الشفا،فصل اول،مقاله اول،«فن
الطبيعيات»،طبع طهران /28 ايضا فصل 7 مقاله 5 فن ششم/همچنين الاشارات
فصل 7 مقاله پنجم نمط 13. 210. G. Furlani, Avicenna
E IL Cogito Islamica 211. Madrid 1931/64Angel
Gonzales Palencia, EI Islam y Occidente
212. 1948 Gilson, E.,
Dante et Pnilosophie, 213. E.Cerulli, Libro
Delia Scala Vaticano 1949 214. 67/ Gibb, H., The
Influence of Islamic Culture 84-5 215. 39-329 Renan, E.,
Averroes, 8e ed. p 216. 86/ Grunebaum,l,Islam
Medieval
|
