الحياة ، جلد ۴

محمد رضا حكيمى ، محمد حكيمى ، على حكيمى
ترجمه : احمد آرام

- پى ‏نوشتها -
- ۴ -


901- ((سوره قلم )) (68): 12.
902- وسائل 6 / 31.
903- ((صحيفه سجاديه )) / 177 (دعاى 26).
904- ((وسائل )) 2 / 328.
905- ((ثواب الاعمال )) / 297.
906- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 2 / 89.
907- ((سوره معارج )) (70): 24 - 25.
908- ((معانى الاخبار)) 1 / 150؛ ((وسائل )) 6 / 30.
909- ((وسائل )) 6 / 31.
910- ((وسائل )) 6 / 3.
911- ((سوره نسا)) (4): 161.
912- ((سوره نسا)) (4): 10.
913- ((نهج البلاغه ))/ 1242؛ ((عبده )) 3 / 231.
914- ((وسائل )) 12 / 41.
915- ((مستدرك الوسائل )) 2 / 322.
916- ((سوره اعراف )) (7): 10.
917- ((اصول كافى ))1 / 524.
918- (در همين جلد).
919- ((سوره الرحمن )) (55): 10.
920- ((سوره هود)) (11): 61.
921- ((سوره اعراف )) (7): 10.
922- ((مستدرك الوسائل )) 3/194.
923- ((لسان العرب المحيط)) 2/721، ستون 1.
924- ((وسائل )) 13/195.
925- ((نهج البلاغه )) / 66؛ ((عبده )) 1/42. شيخ محمد عبده مصرى ، در ((شرح نهج البلاغه )) مى گويد: ((قطايع عثمان ، يعنى : زمينهايى كه وى به كسانى بخشيده بود (و به تيول داده بود) - (1/42).
926- ((تفسير عياشى )) 2/48.
927- ((وسائل )) 17/345.
928- (جلد پنجم )
929- ((سوره حشر)) (59): 7.
930- ((مستدرك الوسائل )) 3/150.
931- ((بحار)) 103 / 24؛ از كتاب ((عدة الداعى )) /93، با كمى اختلاف .
932- ((نهج البلاغه )) /1031؛ ((عبده )) 3/120.
933- ((نهج البلاغه )) 961-962؛ ((عبده )) 3/76.
934- ((اصول كافى )) 2/293.
935- ((بحار)) 3/126.
936- ((عيون اخبار الرضا (ع ))) 2/126.
937- ((سوره اعراف )) (7): 130.
938- ((سوره هود)) (11): 97.
939- ((غررالحكم )) /191.
940- ((غررالحكم )) / 190.
941- ((غررالحكم )) /357.
942- ((مستدرك نهج البلاغه )) /31.
943- ((نهج البلاغه )) /1013؛ ((عبده )) 3/107.
944- ((نهج البلاغه )) 1014؛ ((عبده )) 3/108.
945- ((نهج البلاغه )) /884 ؛ ((عبده )) 3/30.
946- ((نهج البلاغه )) /879 - 881؛ ((عبده )) 3/27 - 29.
947- چون حيوان نيز در اموال زكاتى هست .
948- ((سوره انبيا)) (21): 80.
949- ((سوره نحل )) (16): 92.
950- ((مكارم الاخلاق )) /538.
951- ((غررالحكم )) /236.
952- ((غررالحكم )) /42
953- ((احتجاج )) 2/84.
954- ((سوره نسا)) (4): 5.
955- ((تحف العقول )) /39.
956- ((بحار)) 70/307، از كتاب ((المحاسن )).
957- ((نهج البلاغه )) /1139؛ ((عبده )) 3/177.
958- تدبير: ترتيب ، نظم ، سنجيده كارى ، كاردانى ، همه جوانب امرى را با دقت سنجيدن و برنامه ريختن ، سپس آغاز كردن .
959- ((غررالحكم )) /167.
960- ((نهج البلاغه )) /880 - 881؛ ((عبده )) 3/28.
961- ((نهج البلاغه )) /1050؛ ((عبده )) 3/131 - 132.
962- ((خصال )) 2/437.
963- ((تفسير عياشى )) 1/86.
964- ((تحف العقول )) /270.
965- تاءليف محدث اقدم و فاضل و موثق ، ابو محمد حسن حرانى حلبى ، معروف به ((ابن شعبه حرانى ))، معاصر شيخ صدوق (م :381 ق )، و از استادان شيخ مفيد (م : 413 ق ). بزرگان شيعه از اين كتاب تجليل بسيار كرده اند، و آن را بيمانند شمرده اند، و مورد همه گونه اعتماد دانسته اند (الذريعه 3/400، و مقدمه چاپ بيروت ). در كتاب ((الحياة ))، از اين كتاب شريف و بسيار گرانقدر فراوان نقل شده است ، از چاپ بيروت ، ((مؤ سسه الاءعلمى للمطبوعات )) (1349 ق ). چاپ منقحى نيز از آن بوسيله استاد على اكبر غفارى انتشار يافته است . 966- ((وافى )) 2 (م 6) / 62؛ ((وسائل )) 11 / 521.
967- ((عيون اءخبارالرضا - (ع ) - 2 / 126.
968- 1 و 2. (جلد سوّم )
969- در ارتباط با آنچه در اين بند مطرح مى شود، مسائل و مطالب مهمى در فصلهاى مختلف باب 7، و باب 9، و باب 10 نيز آمده است ، حتما ملاحظه شود (جلد دوّم ).
970- ((سوره هود)) (11): 61
971- ((وسائل )) 13/195
972- ((وسائل )) 12/44؛ ((كافى )) 5/91، با اندكى اختلاف
973- ((وسائل )) 1/24
974- (جلد ششم ).
975- روزنامه : ((اصول كافى )) 1/406 فصل 32 از اين باب (در همين جلد).
976- ((سوره نحل )) (16): 71؛ ((مجمع البيان )) 6/373.
977- ((مناقب )) 2/111.
978- ((نهج البلاغه )) /360؛ ((عبده )) 2/10.
979- ((وسائل )) 18/156.
980- ((نهج البلاغه )) /114؛ ((عبده )) 1/80.
981- ((نهج البلاغه )) /125؛ ((عبده )) 1/87.
982- ((نهج البلاغه )) /884؛ ((عبده )) 3/30.
983- ((نهج البلاغه )) /125؛ ((عبده )) 1/87.
984- ((نهج البلاغه )) /121؛ ((عبده )) 1/85.
985- ((نهج البلاغه )) 956؛ ((عبده )) 3/73 - 74.
986- ((مناقب )) 2 / 98.
987- ((تحف العقول )) / 244 - 245.
988- ((نهج البلاغه )) /966، ((عبده )) 3/78.
989- ((نهج البلاغه )) /984؛ ((عبده )) 3/90.
990- ((نهج البلاغه )) 1019؛ ((عبده )) 3/111 - 112.
991- ((نهج البلاغه )) 1019؛ ((عبده )) 3/112.
992- ((سوره هود)) (11): 29 - 30.
993- ((سوره هود)) (11): 31.
994- ((سوره قصص )) (28): 5.
995- ((بحار)) 72/2.
996- مؤ لفة القلوب ، يعنى كسانى كه پيامبر اكرم (ص ) دوست داشت آنان به خدا ايمان آورند و دين اسلام را بپذيرند، از اينرو به تاءليف قلوب آنان (دلجويى از آنان ) مى پرداخت .
997- يعنى : آيه 28، از ((سوره كهف )) (18): ((و اصبر نفسك مع الذين يدعون ربهم بالغداة و العشى ...)) خويشتن را براى زندگى كردن و همنشينى با كسانى (مستضعفانى ) كه بامداد و شامگاه ، پروردگار خويش را مى خوانند، آماده ساز (و با آنان همنشين شو).
998- (در همين جلد).
999- ((نهج البلاغه )) /1063؛ ((عبده )) 3/140.
1000- ((نهج البلاغه )) 1019؛ ((عبده )) 3/112.
1001- ((نهج البلاغه )) /976؛ ((عبده )) 3/85.
1002- چنانكه در دو فصل پيش (فصل 33 و 34)، خاستگاههاى شخصى و فردى ، و خاستگاههاى اجتماعى و عمومى فقر را - بر شالوده آيات روشن و احاديث صريح - يادآور شديم .
1003- خوانندگان گرامى توجه دارند كه مقصود از اين عنوانها و فصلها و بحثها، طرح كردن مسائل اصلى و علمى و دينى است ، بصورت اصل و قاعده ، كه در هر جا تحقق يابد، چنان آثارى در پى خواهد داشت ؛ و نظرى به موردى خاص نيست ، چنانكه قواعد علمى و كلى اينگونه اند.
1004- ((بحار)) 3/126.
1005- و اين چگونگى ، ويژه هنگامهايى بود كه پيامبر اكرم (ص )، به مردم كارى بزرگ و سفارشى مهم داشت .
1006- و اين چگونگى ، ويژه هنگامهايى بود كه پيامبر اكرم (ص )، به مردم كارى بزرگ و سفارشى مهم داشت .
1007- ((اصول كافى )) 1/406.
1008- (جلد ششم ).
1009- (جلد ششم ).
1010- ((نهج البلاغه )) /996؛ ((عبده )) 3/95 - 96.
1011- ((سوره هود)) (11): 113.
1012- <5font size="1">((نهج البلاغه )) /1017؛ ((عبده )) 3/110.
1013- ((سوره نحل )) (16): 90.
1014- ((مناقب )) 2/98.
1015- ((كافى )) 3/502.
1016- ((مترداف )) /237.
1017- ((سوره بقره )) (2): 22.
1018- ((سوره بقره )) (2): 29.
1019- ((سوره بقره )) (2): 164.
1020- ((سوره بقره )) (2): 168.
1021- ((سوره مائده )) (5): 88.
1022- ((سوره انعام )) (6): 141.
1023- ((سوره اعراف )) (7): 10.
1024- ((سوره يونس )) (10): 24.
1025- ((سوره ابراهيم )) (14): 32.
1026- ((سوره حجر)) (15): 19 - 20.
1027- ((سوره نحل )) (16): 5.
1028- ((سوره نحل )) (16): 8.
1029- -((سوره نحل )) (16): 10 - 12.
1030- ((سوره نحل )) (16): 13 - 14.
1031- ((سوره نحل ))(16): 66 - 67.
1032- ((سكر)) به معناى مسكر نيز تفسير شده است ، يعنى از ميوه درختان خرما و انگور نوشيدنيهاى حرام و خوراكيهاى حلال مى توانيد به دست آورد، كه بايد از گونه ((حرام )) آن اجتناب كنيد؛ براى تفصيل موضوع - ((مجمع البيان )) 6 / 371.
1033- ((سوره نحل )) (16): 69.
1034- ((سوره نحل ))(16): 72.
1035- ((سوره نحل ))(16): 80 - 81.
1036- ((سوره طاها))(20): 53 - 54.
1037- ((سوره طاها)) (20): 81.
1038- ((سوره مؤ منون ))(23): 18 - 22.
1039- ((سوره نمل )) (27): 60.
1040- ((سوره لقمان ))(31): 20.
1041- ((سوره غافر))(40): 13.
1042- ((سوره غافر)) (40): 64.
1043- ((سوره غافر))(40): 79 - 80.
1044- ((سوره زخرف ))(43): 12.
1045- ((سوره ق ))(50): 7 - 11.
1046- ((سوره الرحمن ))(55):10.
1047- ((سوره حديد))(75): 25.
1048- ((مجمع البيان )) 9/241.
1049- ((سوره نازعات ))(79): 30 - 31 و 33.
1050- ((بحار))3 / 61، از كتاب ((توحيد مفضل )).
1051- ((بحار))3 / 121.
1052- ((بحار))3 / 128.
1053- (در همين جلد).
1054- جلد پنجم .
1055- ((غرر الحكم )) / 147.
1056- چنانكه در فصل 25 از اين باب ، ((نگاهى به سراسر فصل ))، بدان اشاره كرده ايم . (در همين جلد).
1057- ((بحار))3 / 125 - 126؛ از كتاب ((توحيد مفضل )).
1058- ((اصول كافى )) 1 / 542.
1059- در همين جلد).
1060- جلد پنجم ).
1061- ((سوره عبس ))(80): 25 -32.
1062- ((سوره فتح ))(48):4.
1063- ((سوره مدثر))(74): 31.
1064- ((كافى )) 6/302.
1065- ((سوره يس )) (36): 34 - 35.
1066- ((مجمع البيان )) 8/423.
1067- ((سوره انعام )) (6): 46.
1068- ((اصول كافى )) 2/373.
1069- ((اصول كافى )) 2/374.
1070- ((غررالحكم )) / 349.
1071- ((كافى )) 8/23، نيز - فصل 8، از اين باب (جلد سوم ).
1072- ((سوره شورى )) (42): 32 - 33.
1073- ((مستدرك الوسائل )) 2/645.
1074- ((وسائل )) 12/41، ((خصال )) 1/121.
1075- - ((نهج البلاغه )) /432؛ ((عبده )) 2/3؛ نير - فصل آينده .
1076- (جلد سوم ).
1077- (جلد سوم ).
1078- (در همين جلد).
1079- ((سوره حديد)) (75): 7.
1080- ((سوره ابراهيم )) (14): 31.
1081- ((سوره بقره )) (2): 43.
1082- ((سوره رعد)) (13): 21؛ حديث شماره 17، در همين فصل ملاحظه شود.
1083- ((سوره بقره )) (2): 273.
1084- ((اصول كافى )) 2/668.
1085- ((وسائل )) 16 / 564.
1086- ((قرب الاسناد))/ 51.
1087- ((غررالحكم )) / 152.
1088- ((نهج البلاغه )) / 432؛ ((عبده )) 2/33.
1089- ((امالى )) شيخ طوسى 2/ 136.
1090- ((نهج البلاغه )) / 1242؛ ((عبده )) 3/ 231.
1091- ((تحف العقول )) / 140.
1092- ((دعائم الاسلام )) 1/245، (در چاپى ديگر: 250).
1093- ((وسائل )) 3/421.
1094- ((ثواب الاعمال )) / 298.
1095- ((وسائل )) 6 / 150؛ ((الوافى )) 2 (جزء 6) / 25.
1096- ((امالى )) شيخ طوسى 1 / 309.
1097- ((كافى )) 3/ 497.
1098- ((وافى )) 2 (جزء 6) / 58.
1099- ((كافى )) 3/502.
1100- ((مجمع البيان )) 6/289.