الحياة ، جلد ۴

محمد رضا حكيمى ، محمد حكيمى ، على حكيمى
ترجمه : احمد آرام

- پى ‏نوشتها -
- ۱ -


1- ((سوره مومنون )) (23): 55-56
2- ((سوره يونس )) (10): 188؛ ((مجمع البيان )) 5/129-130
3- ((بحار)) 73/122
4- ((نهج البلاغه )) /330؛ ((عبده )) 1/211
5- ((اصول كافى )) 2/136
6- ((سوره توبه )) (9): 87
7- ((بحار)) 73/122
8- ((نهج البلاغه )) /330؛ ((عبده )) 1/211
9- ((اصول كافى )) 2/136
10- ((اصول كافى )) 1/22
11- ((تحف العقول )) /292
12- ((سوره توبه )) (9): 93
13- ((تحف العقول )) /48 و 141
14- ((تحف العقول )) /48 و 141
15- ((نهج البلاغه )) /330؛ ((عبده )) 1/211
16- ((كنز الفوائد))، ((بحار)) 103/20
17- ((سوره شعرا)) (26): 151-152
18- ((سوره قصص )) (28): 77
19- ((سفينة البحار)) 2/361
20- يعنى : جهل و نادانى و زاييده از تكاثر (افزوندارى و افزونخواهى و نازيدن به توانگرى ) جهل و نادانى كه از افزوندارى و افزونخواهى در انسان پديد مى آيد، و بر رفتار و كردار و افكار او اثر مى گذارد
21- ((نهج البلاغه )) / 33؛ ((عبده )) 1/ 17.
22- ((خصال )) شيخ صدوق / 31.
23- ((علل الشرائع )) 1/ 109.
24- ((علل الشرائع )) 1/ 109.
25- ((خورنق ))، قصرى معروف در بين النهرين ، كه يكى از ملوك عرب آن را براى يزدگرد اول ساسانى ساخت . ((سدير)) نيز قصرى معروف كه نامش در اشعار عرب آمده است .
26- ((سوره حج )) (22): 46.
27- ((اختصاص )) شيخ مفيد / 339.
28- ((تحف العقول )) / 48.
29- ((غرر الحكم )) /17.
30- ((اصول كافى )) 2/ 166، ((بحار)) 74 (71 از چاپ بيروت ) / 234.
31- ((تحف العقول )) / 141.
32- ((سوره ق )) (50): 37.
33- ((بحار)) 77 / 175.
34- ((سفينة البحار)) 2/ 361.
35- درباره ((تكاثر)) و طرد آن ، فصل 8، از اين باب را نيز بنگريد (جلد سوم ).
36- ((وسائل )) 11/ 336.
37- ((علل الشرائع )) /484، از احاديث امام باقر (ع ).
38- ((سوره بقره )) (2): 275؛ ((مجمع البيان ))2/389.
39- ((نهج البلاغه )) /755؛ ((عبده )) 2/150.
40- ((تحف العقول )) /196.
41- ((سوره نساء)) (4): 38.
42- ((سوره نساء)) (4): 38.
43- ((خصال )) 1/113.
44- ((تحف العقول )) /141.
45- ((اصول كافى )) 2/315
46- ((سفينة البحار)) 2/361
47- ((سوره قصص )) (28): 76.
48- ((خصال )) 1/ 164.
49- ((نهج البلاغه )) / 1160؛ ((عبده )) 3/ 190.
50- ((صحيفه سجاديه )) / 202 (دعاى 30)
51- ((سفينة البحار)) 2/ 361.
52- ((سوره كهف )) (18): 57.
53- ((سوره كهف )) (18): 57.
54- ((اصول كافى )) 2/ 135.
55- ((خصال )) 1 / 39.
56- ((سوره مدثر)) (74): 12 و 15.
57- ((نهج البلاغه )) / 981؛ ((عبده )) 3/ 88.
58- -((غررالحكم )) / 352.
59- ((اصول كافى )) 2/ 319.
60- ((بحار)) 71 / 349.
61- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 1/ 276 - 277؛ ((خصال )) 1/ 283.
62- ((سوره ليل )) (92): 108؛ ((مجمع البيان )) 10 / 502.
63- ((سوره آل عمران )) (3):180.
64- ((سوره فجر)) (89): 19 - 20.
65- ((امالى )) شيخ صدوق / 201.
66- ((وسائل )) 12/ 21.
67- ((غررالحكم )) / 352.
68- ((اصول كافى )) 2 / 136.
69- ((عيون اءخبار الرضا- ع -)) 1/ 276.
70- ((سوره همزه )) (104): 3.
71- ((سوره شعرا)) (26): 129.
72- ((سوره ابراهيم )) (14): 3؛ ((مجمع البيان )) 6 / 303.
73- ((مكارم الاخلاق )) /526.
74- ((خصال )) 1/13.
75- ((تحف العقول )) /57.
76- ((عيون اءخبار الرضا- ع - )) 1/276.
77- ((سوره انبيا)) (21):67.
78- ((سوره حج )) (22):71.
79- ((معانى الاءخبار)) 2/382.
80- ((معانى الاءخبار)) 2/382.
81- ((خصال )) 1/113.
82- ((نهج البلاغه )) /330؛ ((عبده )) 1/211.
83- ((بحار)) 73/115.
84- ((نهج البلاغه )) /927؛ ((عبده )) 3/56.
85- ((سوره حديد)) (57) 23-24.
86- ((سوره همزه )) (104): 3.
87- ((سوره بلد)) (90): 5-6.
88- ((سوره بلد)) (90): 7.
89- ((تفسير تبيان )) 10/351.
90- ((تفسير مجمع البيان )) 10/493.
91- ((تحف العقول )) /28.
92- ((ارشاد القلوب )) /201.
93- ((اصول كافى )) 2/262-263.
94- ((بحار)) 72/15.
95- ((سوره بقره )) (2):247.
96- ((سوره زخرف )) (43): 53 و 31.
97- ((سوره زخرف )) (43): 53 و 31.
98- ((مكارم الاخلاق )) /529.
99- ((بحار)) 52/264. از كتاب ((جامع الاءخبار)).
100- ((غررالحكم )) /31.
101- ((كافى )) 8/21.
102- ((غررالحكم )) /42.
103- ((عيون اءخبار الرضا- ع -)) 2/130؛ نيز فصلهاى مناسب ديگر.
104- ((سوره بقره )) (2): 168.
105- شيخ بزرگوار كلينى ، از حضرت امام جعفر صادق (ع ) روايت كرده است كه فرمود: قال الله عز و جل -: الخلق عيالى ، فاءحبهم الى ، اءلطفهم بهم ، و اءسعاهم فى حوائجهم ((خداوند بزرگ فرموده است : ((خلق خانواده منند، از اينرو محبوبترين آنان در نزد من كسانى هستند كه با مردم هر چه بيشتر لطف و مهربانى كنند، و در بر آوردن نيازهاى مختلف آنان هر چه بيشتر بكوشند))( ((اصول كافى )) 2/199).
106- ((نهج البلاغه )) /230؛ ((عبده )) 1/159. در اين نسخه ، ((عياله الخلق )) آمده است .
107- ((كافى )) 8/23.
108- در اين باره ، بحثى مفصل - بر پايه آيات و احاديث - در فصل 36، از اين باب خواهد آمد (در همين جلد).
109- و اطمينان مردم را از اينكه اسلام بتواند آنان را از اختاپوس بيعدالتى و تبعيض و محروميت نجات دهد، سلب مى كند...
110- ((كافى )) 8/21، از سخنان امام على بن ابيطالب (ع )، از ((خطبه وسيله ))؛ نيز فصل 14، از اين باب (جلد سوم ).
111- حديث شريف نبوى : ((شر اءمتى الاءغنياء))، در فصل 8، از اين باب آورده شد، ملاحظه شود (جلد سوم ).
112- نزديك شدن متكاثران به مقامات دينى و وجهه داشتن در نزد آنان نيز، براى امت اسلامى امرى كمرشكن است ، و باعث ضعف دين ، تباهى جامعه ، نابودى قسط و عدل ، فروخفتن شعله انقلاب ، بسته شدن دست حاكميت در اجراى عدالت ، نوميدى مصلحان آگاه ، بريدن جوانان آينده جو، و دلسردى طرفداران مخلص حق و عدل است . از آيات قرآنى و احاديث متعددى كه درباره آنان صفات فردى و اجتماعى و رفتارى آنان آمده است ، اين حقايق بروشنى فهميده مى شود. در يك كلمه بايد گفت : ((نزديك شدن ياد شده و پذيرش ، آن ، بر خلاف سيره الهى پيامبران است )) و يا قوم ! لا اءساءلكم عليه مالا - ((سوره هود)) - 11 - آيه 29). نيز فصل 22، از اين باب (در همين جلد)، و فصل 50 (جلد پنجم )، ملاحظه شود.
113- ((سوره بقره )) (2): 247.
114- ((سوره زخرف )) (43): 53.
115- ((مكارم الاخلاق )) /529 و /526.
116- ((مكارم الاخلاق )) /529 و 526.
117- ((سوره اعراف )) (7):90.
118- ((سوره زخرف )) (43):22-24.
119- ((نهج البلاغه )) /594؛ ((عبده )) 2/128-129.
120- ((سوره مزمل )) (73):11.
121- ((سوره قلم )) (68): 12-15.
122- ((سوره اعراف )) (7):75.
123- ((سوره اعراف )) (7):127.
124- ((سوره يونس )) (10):83.
125- ((سوره زخرف )) (43):52.
126- ((سوره اعراف )) (7): 66.
127- ((نهج البلاغه ))789 - 790؛ ((عبده )) 2/168-169.
128- ((سوره يس )) (36):47.
129- ((سوره انبياء)) (21): 11-14.
130- ((مجموعه ورام (تنبيه الخواطر) )) /10.
131- (در همين جلد).
132- ((بحار)) 103/26، از كتاب ((اءعلام الدين ))، نيز فصل 8، از اين باب (جلد سوم ).
133- ((سوره توبه )) (9):81.
134- نيز - ((مجمع البيان )) 5/56.
135- ((سوره توبه )) (9):83.
136- ((سوره توبه )) (9):86.
137- ((بحار)) 73/104.
138- ((نهج البلاغه )) /400؛ ((عبده )) 2/16.
139- ((سوره آل عمران )) (3):181.
140- ((سوره بقره )) (2): 247.
141- ((سوره سباء)) (34):35.
142- ((بحار)) 52/246، از كتاب ((جامع الاءخبار)).
143- ((مكارم اخلاق )) /526.
144- ((سوره حجر)) (15):3.
145- ((غررالحكم )) /33.
146- ((غررالحكم )) /286.
147- ((بحار)) 3/87.
148- ((بحار)) 3/106.
149- ((سوره مجادله )) (58):19.
150- ((سوره بقره )) (2):268.
151- ((نهج البلاغه )) 438-439؛ ((عبده )) 2/37-38.
152- ((بحار)) 73/92.
153- ((اصول كافى )) 2/315.
154- ((سوره طاها)) (20):131.
155- ((سوره انفال )) (8):28.
156- ((سوره تغابن )) (64): 15.
157- ((غررالحكم )) /26.
158- ((غررالحكم )) /51.
159- ((بحار)) 73/81.
160- ((سوره قيامت )) (75): 26-30.
161- ((نهج البلاغه )) /331-332؛ ((عبده )) /211-212 در اين قطعه ، چند ((فعل )) كه بايد به صورتهاى گوناگون ((فعل ماضى )) ترجمه مى شد، بتناسب ، با ((زمان حال )) ترجمه گشت .
162- ((سوره همزه )) (104):4-7.
163- ((سفينة البحار)) 2/327.
164- فصل 3، از اين باب را بنگريد (جلد سوم )
165- ((عدة الداعى )) /113.
166- با اينكه پيامبر بزرگ توحيد، محمد بن عبداللّه (ص )، و امام سترگ موحدان ، اميرالمؤ منين على بن ابيطالب (ع )، و معلم داناى خداشناسى ، امام جعفر صادق (ع )، حرمان محرومان و نيازمندى نيازمندان را به ظلم و گناه و حق خوارى توانگران مربوط دانسته اند - احاديث جهت بخش اين موضوع را در اين فصلها آورده ايم ، تا اين اصل تحول آفرين در افكار جا بيفتد، و تا محرومان عوامل محروميت خويش را بشناسند، و به چاره انديشى دست يازند...
167- ((سوره شعرا)) (26): 151-152.
168- فصل 27، از اين باب (در همين جلد).
169- ((سوره اسرا)) (17):16.
170- ((مكارم الاخلاق )) 525 - 526.
171- ((غررالحكم )) /34.
172- ((بحار)) 78/23؛ از كتاب ((مطالب السؤ ول )).
173- ((نهج البلاغه )) 373 - 374؛ ((عبده )) 1/235.
174- ((اصول كافى )) 2/135.
175- ((سوره بقره )) (2): 188.
176- ((سوره اعراف )) (7): 127.
177- نيز فصل 7، از اين باب (جلد سوم )، و فصل 50 (جلد پنجم ).
178- بايد توجه داشت كه آنچه در اين ((نگاه )) مى آيد، مربوط است به نظامهاى تكاثرى و اقدامهاى متكاثران ، نه نظامهاى اسلامى عامل بالعدل و جامعه هاى اسلامى قائم بالقسط.
179- ((سوره نسا)) (4): 41.
180- و اين كاگزارى كردن ، پس از گرايش به ((تكاثر)) و زندگيى آنگونه داشتن (كه لازمه اش پيوند يابى يا متكاثران و سرمايه داران جهانى است )، امرى قهرى است ، چه گروه ياد شده بخواهند چه نخواهند، و يكى از مسائلى كه واجب است جامعه از آن غافل نباشد اين است كه مبارزه با ((امپرياليسم خارجى )) - در هر جامعه - بدون مبارزه با ((امپرياليسم داخلى )) و تكاثر حاكم بر محيط، نتيجه و اثر چندانى ندارد، چنانكه تجربه نيز شاهد آن است .
181- ((سوره مزمل )) (73): 10- 11.
182- ((سوره توبه )) (9): 48.
183- ((عده الداعى ))/ 111. همه سخنان ابن فهد حلى را در اين باره ، در صفحه هاى 111 تا 113 كتاب وى بنگريد، كه بس سودمند است . بخش ديگرى از اين سخنان را - كه در كلام وى ، پيش از بخش مذكور در بالا آمده است - در فصل 39، از اين باب آورده ايم (همين جلد)؛ ملاحظه شود.
184- يكى از نمونه هاى ويرانگرى پايگاههاى ياد شده ، حديثى است كه امام موساى كاظم (ع ) نقل فرموده است : ((روزى پيامبر خدا وارد مسجد شد، ديد عده اى دور مردى گرد آمده اند. پرسيد: اين چيست ؟ گفتند: علامه است . فرمود: علامه چيست ؟ گفتند: كسى است كه انساب عرب و حوادث تاريخى و جنگهاى دوره جاهليت را از همه بهتر مى داند. فرمود: اينها معلوماتى است كه به هر كس نداند زيانى نمى رساند، و به هر كس بداند سودى نمى بخشد. سپس فرمود: علم (سودمند براى صيرورت متعالى انسان ) تنها سه چيز است : معارف اعتقادى و شناختى درست (آيه محكمه )، و احكام فقهى و حقوقى مبتنى بر عدالت (فريضه عادله )، و سنن و تعاليم اخلاقى رشد آفرين (سنه قائمه ). و جز اينها هر چه باشد فضل است (اطلاعاتى نه چندان ضرورى ) )) - ((اصول كافى )) 1/32).
در آن دوران ، تفكر جاهليت متوجه اطلاعاتى بود واهى ، درباره استخوانهاى پوسيده و تاراجگريهاى پراكنده اى كه عرب جاهليت ، اين سوى و آن سوى ، بدانها مى پرداخت ، و چيزهايى درباره زندگى مردگان جاهليت كه داراى همينگونه پندارها و كردارها بودند. و اين اطلاعات را براى آن مى خواستند تا اشراف و خاندانهاى بزرگ جاهليت افتخار ورزند كه از بازماندگان آن تاراجگرانند، كه بر مردمان نجيب و فرو دست برترى مى فروخته اند و سلطه داشته اند. اسلام ، همه اين پندارهاى پوچ راكه انسانها را از يكديگر جدا مى كند و خاندان را بر خاندانى برترى مى نهد پايمال كرد، و آن نظامهاى فكرى جاهلى و عرفهاى منحط را از ميان برداشت ، و به هرگونه افتخارى به آثار جاهليت و تكاثر و ثروت پايان داد. و اكنون بايد بهوش باشند و بكوشند تا آنگونه پندارهاى واهى جاهلى و عرفهاى منحط اشرافى در ميان آنان زنده نشود، و اگر شده است ، همه گونه تلاش كنند تا از ميان برود.
185- ((نهج البلاغه )) /993؛ ((عبده )) 3/93.
186- ((نهج البلاغه )) /491؛ ((عبده )) 2/65.
187- ((وسائل )) 11/81؛ نيز فصل 47، از اين باب (جلد پنجم ).
188- ((سوره حجرات )) (49): 13.
189- ((تحف العقول )) /271.
190- ((وسائل )) 11/81.
191- ((سوره هود)) (11): 112 - 113.
192- ((سوره شعرا)) (26): 150 - 151.
193- ((ارشاد القلوب )) /201؛ (در چاپى ديگر: 279 - 280)؛ در برخى از نسخه ها به جاى ((بعد))، ((ابعد)) است ، كه به يك معنى است .
194- ((تحف العقول )) / 42.
195- ((بحر المعارف )) /258.
196- ((بحار)) 14 / 83، از كتاب ((مجموعه ورام (تنبيه الخواطر) )).
197- ((سوره نمل )) (27): 80.
198- ((تحف العقول )) /42.
199- ((خصال )) 1/113.
200- ((بحار)) 14/252.
201- ((سوره نوح )) (71): 21 - 22.
202- ((وسائل )) 12/98.
203- ((بحار)) 22/ 435.
204- ((بحار)) 22/ 424.
205- ((امالى )) شيخ طوسى 2/ 134.
206- ((امالى )) شيخ طوسى 2/ 134.
207- ((مستدرك نهج البلاغه )) / 179 (تاءليف عالم فاضل و اديب ، شيخ هادى كاشف الغطاى نجفى چاپ بيروت ).
208- ((نهج البلاغه )) / 1236؛ ((عبده )) 3/ 229.
209- ((بحار)) 52 / 264؛ از كتاب ((جامع الاخبار)).
210- ((منية المريد)) / 19، از سخنان امام على بن ابيطالب (ع ).
211- صفحه هاى 78 - 79.
212- ((سوره سباء)) (34): 34؛ ((سوره مزمل )) (73): 11.
213- ((وسائل )) 11/ 521؛ نيز فصل 2، از اين باب (جلد سوم ).
214- و هر زمان كه دين - براى اقامه حق و اجراى عدالت - نيازمند به خون (شهادت ) شده است ، ديده ايد كه چگونه پهنه هاى ((جهاد)) و ((شهادت )) و ((فداكارى ))، از جوانان قشرهاى تحت فشار و محروم و مستضعف پر گشته است . و آيا هيچگاه در چنين پهنه ها، اثرى از جوانان خانواده هاى توانگر و ثروتمند و برخوردار - جز مواردى اندك - ديده ايد؟ آرى ، جوانان آنان را- اغلب اوقات - در اين سر و آن سر جهان ، غرق در تن آسانى و تنعم و خوشگذرانى ، مى توان ديد.
215- ((سوره هود)) (11): 29.
216- ((سوره شعرا)) (26): 114.
217- ((خصال )) 1/ 164؛ متن حديث نبوى ، در فصل 17 گذشت ، صفحه 56.
218- و آنچه امام على بن ابيطالب (ع )، آن را نكوهيده است ، واقع نخواهد شد - ( ((نهج البلاغه )) / 1010؛ ((عبده )) 3/ 105).
219- ((روضة الواعظين )) / 9،از سخنان امام على بن ابيطالب (ع ).
220- ((بحار)) 72 / 47؛ از كتاب ((جامع الاخبار))، سخن پيامبر اكرم (ص )، فصل 30، از اين باب (در همين جلد).
221- (جلد سوم ).
222- ((تحف العقول )) / 261؛ از سخنان حضرت امام جعفر صادق (ع ).
223- ((سوره زخرف )) (43): 32.
224- ((سوره نازعات )) (79): 33، ((سوره عبس )) (80): 32.
225- ((كافى )) 5/80.
226- ((نهج البلاغه )) /83؛ ((عبده )) 1/56.
227- (جلد پنجم ).
228- ((نهج البلاغه )) /224؛ ((عبده )) 1/158.
229- ((كافى )) 5/81.
230- - ((كافى )) 1/ 542.
231- ((سوره فرقان )) (25): 67.
232- ((سوره نساء)) (4):5.
233- ((بحار)) 78/23، از كتاب ((مطالب السؤ ول )).
234- ((اصول كافى )) 1/23.
235- در فصل 16، و ((نگاهى به سراسر آن )) (در آغاز اين جلد)، درباره اين حديث سخنى كوتاه آورديم .
236- ((مجمع البيان )) 7/179.
237- ((تحف العقول )) /296.
238- ((سوره نساء)) (4):29.
239- ((سوره توبه )) (9):34.
240- (همه در جلد سوم )
241- يعنى باب 11 و باب 12، از اين كتاب (جلد سوم تا ششم ).
242- ((بحار)) 72/66. از كتاب ((اسرائر))، ابن ادريس حلى .
243- (در هيمن جلد).
244- ((تحف العقول )) /279.
245- ((بحار)) 72/66، از كتاب ((التمحيص )).
246- ((بحار)) 72/66. از كتاب ((التمحيص )).
247- - ((اصول كافى )) 2/131.
248- ((جامع السعادات )) 2/.38
249- ((جامع السعادات )) 2/36.
250- ((جامع السعادات )) 2/38؛ نيز، فصل 41، از اين باب ، پايان ((نگاهى به سراسر فصل )) (جلد پنجم ).
251- ((علل الشرائع )) /577؛ از سخنان امام باقر (ع ).
252- ((نهج البلاغه )) /755؛ ((عبده )) 2/149 - 150.
253- ((سوره نازعات )) (79):33؛ ((سوره عبس )) (80):32.
254- ((سوره ق )) (50):11.
255- ((سوره رحمان (الرحمن ) )) (55):10.
256- ((سوره ذاريات )) (51):58.
257- ((سوره عنكبوت )) (29):60؛ ((مجمع البيان )) 8/291.
258- ((كافى )) 5/81.
259- ((مستدرك الوسائل )) 1/509.
260- ((وسائل )) 6/4؛ ((كافى )) 1/542؛ ((مستدرك )) 2/322.
261- ((وسائل )) 6/4؛ ((كافى )) 1/542؛ ((مستدرك )) 2/322.
262- ((وسائل )) 6/4؛ ((كافى )) 1/542؛ ((مستدرك )) 2/322.
263- ((بحار)) 73/167، از كتاب ((كنز الفوائد)) (از احاديث قدسى ).
264- ((تحف العقول )) 279؛ از سخنان امام صادق (ع ).
265- ((سوره روم )) (30):41.
266- ((سوره بقره )) (2):195.
267- فصلهاى دهگانه درباره فقر، از اين باب ، يعنى فصلهاى 30 تا 39 (در همين جلد).
268- ((سوره قصص )) (28): 59.
269- ((المحجه البيضاء)) 3/140.
270- نيز فصل 34، از باب دوازدهم (جلد ششم ).
271- ((كافى )) 5/80، از سخنان پيامبر اكرم (ص ) به روايت امام محمد باقر (ع ).
272- ((سوره نحل )) (16): 118.
273- ((سوره نحل )) (16): 118.
274- ((سوره مائده ))(5): 87.
275- ((سوره مائده )) (5): 88.
276- ((اصول كافى )) 1/22.
277- ((سوره مائده )) (5): 2.
278- (جلد سوم ).
279- ((علل الشرايع )) /557.
280- عزت - در اينجا -: كميابى ، دشوارى ، در دسترس نبودن ، بسختى در دسترس قرار گرفتن .
281- ((جامع السعادات )) 2/129.
282- ((علل الشرائع )) /369. اين حديث شريف رضوى ، در چند جا از فصلهاى باب 11 و باب 12 آمده است ، از جمله فصل 40، از باب 12، بند ((و)) (جلد ششم ).
283- ((اصول كافى )) 2/131.
284- ((اصول كافى )) 2/131.
285- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 1/276 - 277، نيز فصل 17، از اين باب (در همين جلد).
286- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 1/276 - 277، نيز فصل 17، از اين باب (در همين جلد).
287- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 1/276 - 277، نيز فصل 17، از اين باب (در همين جلد).
288- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 1/276 - 277، نيز فصل 17، از اين باب (در همين جلد).
289- ((عيون اخبار الرضا - ع -)) 1/276 - 277، نيز فصل 17، از اين باب (در همين جلد).
290- فصل 8، از اين باب (جلد سوم ).
291- فصل 8، از اين باب (جلد سوم ).
292- فصل 8، از اين باب (جلد سوم ).
293- فصل 8، از اين باب (جلد سوم ).
294- فصل 34، از اين باب (در همين جلد)،
295- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
296- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
297- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
298- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
299- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
300- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
301- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
302- فصل 34 و فصل 35، از اين باب (در همين جلد)،
303- فصل 35، از اين باب (در همين جلد).