اولـيـن گـام در رسـيـدن به اين مطلوب تهيه كليه ترجمه هاى موجود قرآن به زبانهاى مختلف دنـياست , تا ضمن اطلاع و اشراف بر كارهاى گذشته , با بررسى و ارزيابى آنها ازاشتباهات پيشين جلوگيرى شود, كه خوشبختانه مقدار زيادى از ترجمه ها تهيه شده وهم اكنون گروههاى علمى آشـنـا به زبانهاى مختلف مشغول بررسى و ارزيابى ترجمه هاهستند كه با انتخاب نسخه اصلح , در هر زبانى به تكميل و اصلاح آن پرداخته و آن راآماده چاپ كنند.
طبيعى است كه برخى از زبانها به علت داشتن مخاطبين بيشتر در اولويت هستند ((347)).

كتابشناسى غريب القرآن .

يـكـى از مباحث تفسيرى واژه شناسى و پيدا كردن لغات مشكل و غامض قرآن مجيد مى باشد, كه تاكنون كتابهاى متعددى پيرامون اين امر نوشته شده است .
نخستين كتاب مربوط به زيد بن على بن الحسين (متوفى 122 ه.
بـه مـعرفى آن پرداختيم و چون موضوع مفردات و غرايب قرآن يكى از مباحثى است كه باتوجه به دور شـدن مـسلمانان از لغت قرآن دامنه ى آن توسعه و گسترش يافته است وشامل اغلب كلمات قرآنى اعم از غامض و غير غامض مى گردد از اين رو تفاسيرى كه عهده دار شرح لغات قرآنى باشند در بـيـن آثـار شـيـعه فراوان يافت مى شود و ما در شرح حال مرحوم طريحى تعدادى از اين آثار را معرفى نموديم .
منابع و كتابشناسى هايى كه در زمينه ى مفرادت قرآن به وجود آمده است تعداد انبوهى ازاين نوع تـفـاسـيـر را در اخـتـيـار داريم كه محض سهولت امر محققان و پژوهشگران قرآنى در يكجا ارائه مـى دهـيـم هـر چند احتمال تكرار در برخى از موارد پيش بينى مى شود و درنگارش اين بخش به جـاى تـرتـيـب تـاريخى به حروف تهجى اوايل نام فاميلى نويسندگان اكتفا مى شود چون ترتيب تاريخى مشكلات عديده اى در به هم زدن ترتيب مجلدات گذشته را همراه دارد.
آرام , احمد, مترجم ((الفاظ القرآن الميسر)) كه به نام ((لغت هاى قرآن مجيد)) در1361 ه.
ابـن عـبـاس , عبداللّه (متوفى 68), مؤلف ((غريب القرآن )) به روايت عطا بن ابى رباح و نيز روايت عـلـى بن ابى طلحه (متوفى 143) با ترجمه و تعليقه محمد ابراهيم سليم كه به سال 1413 توسط مكتبة الزهرا قاهره چاپ و انتشار يافته است .
ابـن عطا, ابى حذيفه واصل بن عطا (متوفى 131), مؤلف ((معانى القرآن )) كه توسط الاعلام , ج 8, ص 109 ـ 108 معرفى گرديده است .
ابو خالويه , ابى عبداللّه حسن بن احمد (متوفى 1370) مؤلف ((اعراب ثلاثين سورة من القرآن )) كه توسط فهرست ابن نديم , ص 37 معرفى گرديده است .
اردكـانى , محمد على بن نعمت اللّه , مؤلف ((نثر اللالى فى تفسير غريب القرآن بترتيب السور)) كه توسط الذريعه , ج 24, ص 53 معرفى گرديده است .
ارمـوى تـبريزى , اسماعيل بن على نقى , مؤلف ((لغات القرآن )) كه در مقدمه تفسير غريب القرآن , ص 86 معرفى شده است .
اسـترآبادى , عمادالدين على , مؤلف ((رسم كلمات القرآن على الترتيب )) كه توسط الذريعه , ج 11, ص 232 معرفى گرديده است .
اسـلامـى , مـحـمـد جعفر, مؤلف ((ريشه يابى واژه ها در قرآن )) كه در تهران به سال1403 چاپ و انتشار يافته است .
اصفهانى , محمد حسن بن محمد كاظم , مؤلف ((تفسير بعض كلمات القرآن )) كه توسط كتابخانه آستان قدس , ج 11, ص 570 معرفى گرديده است .
اصـفـهانى , حيدر على بن محمد مهدى معروف به نديم الملك , مؤلف ((لغات القرآن )) كه توسط رسالة القرآن , سال اول , شماره 3, ص 180 معرفى گرديده است .
الهى قمشه اى , مهدى , مؤلف ((فرهنگ لغات قرآن )) كه به چاپ رسيده است .
انصارى راد, حسين على , مترجم ((تفسير كلمات القرآن )) تاليف حسنين احمدمخلوف كه توسط بنياد پژوهش هاى مشهد به سال 1408 ه.
آستان قدس رضوى , ص 288 نيز معرفى شده است .
ايـن اثـر بـرخـى از الـفاظ قرآن را با اندكى تفسير و توضيح به ترتيب سور و آيات قرآنى نه به شكل الفبايى معنا كرده است .
قرآن بوده است .
بـازرگـان , عـبدالعلى (معاصر), مؤلف ((تحقيق در كلماتى از قرآن )) كه توسطشركت انتشار به سال 1401 ه.
يافته است .
بـدره اى , دكـتـر فـريـدون , مترجم ((ساختار معنايى مفاهيم اخلاقى دين در قرآن كريم )) تاليف توشيهيكو ايزوتسو مى باشد.
انـتشارات قلم به چاپ رسيده است به شرح و تفسير كلمات و لغاتى پرداخته است كه بار اخلاقى و مـعـنـوى دارنـد و در طـى يـازده فـصل همراه مقدمه كلمات سخاوت ,شجاعت , وفا, راستگويى , صـداقـت , صـبر, فسق , فجور, ظلم , ايمان , معروف و منكر,خير و شر, حسن و سؤ, فحشا, طيب و خبيث , حلال و حرام , گناه و ثواب و ديگرالفاظ قرآن پرداخته است .
بـحترى كوفى , هيثم بن عدى بن عبدالرحمن ثعلبى طائى (متوفى 207),مؤلف ((لغات القرآن )) كه توسط الاعلام زركلى , ج 8, ص 104 معرفى گرديده است .
بكرى جريرى , ابان بن تغلب بن رباح (متوفى 141), مؤلف ((غريب القرآن )) كه توسط الذريعه , ج 4, ص 239 و ج 16, ص 46 معرفى گرديده است .
بهرام پور, ابوالفضل , مترجم ((لغنتامه آسان قرآن )) كه اصل آن ((المفردات القرآنية الميسره )) كه توسط رسالة القرآن , سال اول , شماره 3, ص 182 معرفى گرديده است .
تـفـليسى , ابوالفضل حبيش بن ابراهيم بن محمد (متوفى 629) مؤلف ((جوامع البيان فى ترجمان القرآن )) كه در منابع متعددى معرفى شده است .
جوينى , دكتر عزيز اللّه , مترجم ((تفسير مفردات قرآن )) از مؤلفى ناشناخته كه به سال 1400 ه.
چهاردهى , ميرزا محمد على بن مولى نصير (متوفى 1334 ه.
((تبيان اللغه فى بعض لغات القرآن )) كه توسط الذريعه , ج 3, ص 333 معرفى گرديده است .
حـافـظ, عـادل بـن على بن عادل , مؤلف ((ترتيب ترجمان القرآن )) كه در رسالة القرآن سال اول , شماره 3, ص 163 معرفى شده است .
حسينى , محمد على بن محمد اسماعيل (متوفى 1350), مؤلف ((بيان المشكلات فى بيان الالفاظ المشكلة القرآنيه )) كه توسط الذريعه , ج 3, ص 183 معرفى گرديده است .
حـسـينى , محمد بن مهدى ,, مؤلف ((لغات غرايب القرآن )) كه در الذريعه , ج18 , ص 329 معرفى گرديده است .
حـسينى , محمد على , مؤلف ((منتخب التفسير)) كه به سال 1387 در 104صفحه به صورت چاپ سنگى در تهران انتشار يافته است .
حـسـيـنـى جـرجـانى , على بن محمد بن على , مؤلف ((الترجمان فى لغات القرآن ))يا ((ترجمان القرآن )) كه اخيرا با تحقيق دكتر محمد دبير سياقى توسط بنياد قرآن به سال1401 ه.
خـسـروى حـسـيـنـى , سـيد غلامرضا, مترجم مفردات الفاظ قرآن راغب كه به سال 1402 توسط انتشارات منشورات مرتضوى تهران به چاپ رسيده است .
خـلـيلى نجفى , محمد بن الحجه حاج ميرزا حسين خليلى (متوفى 1355)مؤلف ((قاموس غريب القرآن )) كه در الذريعه , ج 17, ص 17 معرفى گرديده است .
خوئى , محمد صادق بن على يار, مؤلف ((لغات القرآن )) كه در مقدمه تفسيرغريب القرآن , ص 86 معرفى شده است .
خـواجـه مـحـمد حسام الدين , مؤلف ((مفتاح اللغات القرآنيه )) كه توسط الذريعه ,ج 21, ص 347 معرفى گرديده است .
خوانسارى , سيد جمال الدين محمد بن حسين (متوفى 1125), مؤلف ((موائدالرحمان فى ترجمة القرآن )) (تاج التراجم ) كه توسط رسالة القرآن , سال اول , شماره 3,ص 188 معرفى گرديده است .
دامغانى , حسين بن محمد, مؤلف ((قاموس القرآن )) يا ((اصلاح الوجوه و النظائر))(2 مجلد) كه به سال 1402 توسط بنياد علوم اسلامى در 692 صفحه وزيرى چاپ وانتشار يافته است .
دامـغـانـى , حسين بن محمد, مؤلف الوجوه و النضائر فى القرآن كه با تصحيح اكبر بهروز, دانشگاه تبريز, انتشارت شفق به سال 1407 ه.
انتشار يافته اشت .
دوانـى , جـلال الـديـن محمد (متوفى 928), مؤلف ((گزيده جواهر القرآن )) كه به وسيله مقدمه غريب القرآن , ص 85 معرفى گرديده است .
دهـلـوى جـمپورى , عبدالحى , مؤلف لغات قرآن كه در سال 1307 در 640صفحه به صورت چاپ سنگى به چاپ رسيده است ((349)).
ديلمى كوفى , يحيى بن زياد بن عبداللّه (متوفى 207), مؤلف ((غريب القرآن ))كه توسط الذريعه , ج 16, ص 50 معرفى گرديده است .
رازى , مـحـمد على بن شاه قلى , مؤلف ((القسطاس المستقيم فى لغات القرآن الكريم )) كه توسط الذريعه , ج 17, ص 80 معرفى گريده است .
رازى نـجـفى , محمد بن حسين خليلى (متوفى 1355), مؤلف ((لغات القرآن )) كه در الذريعه , ج 18, ص 330 معرفى شده استت .
ربيعى , شمس الدين , مؤلف ((شرح معضلات قرآنى در الميزان )) كه به سال1403 توسط منشورات فاطمه تهران چاپ و انتشار يافته است .
رجـائى بـخـارايـى , احـمـد عـلـى , مؤلف ((فرهنگ لغات قرآن )) كه به سال 1404توسط مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى و چاپ مجدد آن در سال 1404 توسطنشر آفتاب در 588 صفحه به چاپ رسيده است .
رضائى , محمد, مترجم ((اصطلاحات القرآن )) تحت عنوان ((واژه هاى قرآن )) كه توسط نشر مفيد به سال 1401 در 325 صفحه چاپ و انتشار يافته است .
رهجو, حسين , مؤلف ((تحليل تاريخى )) از دو مفهوم قرآنى كه در سال 1397 ه .
زنجانى , فتحعلى (متوفى 1338), مؤلف ((غريب القرآن )) كه توسط الذريعه , ج4 , ص 297 معرفى گرديده است .
زهـيرى (حجة الاسلام ), مؤلف ((راهنماى كلمات مشكله قرآنيه )) كه توسطكتابخانه چهل ستون تهران چاپ و انتشار يافته است .
زيد بن على بن الحسين على بن ابيطالب .
القرآن )) كه توسط معجم المؤلفين , ج 1, ص 739 معرفى گرديده است .
زيـدى , مـحمد بن ادريس بن على بن عبداللّه بن الحسن (متوفى 730), مؤلف ((الحسان المرهف فى تفسير غرب المصحف )) كه توسط هدية العارفين , ج 2, ص 147معرفى گرديده است .
سـيدگيلانى , محمد, مترجم ((المفردات فى غريب القرآن )) تاليف راغب اصفهانى (متوفى 502) كه در سال 1381 توسط كتابخانه مرتضوى چاپ و انتشاريافته است .
شـجاعى , مرتضى , مترجم ((كليدهاى فهم زبان قرآن )) (24 جلد) كه اصل آن ((مفاتيح فهم لغت قرآن )) مى باشد و اين كتاب در تهران توسط مؤسسه فجر چاپ وانتشار يافته است .
شريعت سنگلجى , محمد باقر, مؤلف ((فرهنگ لغات قرآن )) كه در تبريز به چاپ رسيده است .
شـريـعتمدار استرآبادى , على بن محمد جعفر (متوفى 1315), مؤلف ((كنزالتفاسير فى المفردات القرآنيه )) كه توسط مقدمه تفسير غريب القرآن , ص 85 معرفى گرديده است .
شعرانى , ابوالحسن (متوفى 1393), مؤلف ((نثر طوبى )) يا ((دائرة المعارف لغات قرآن مجيد)) كه به سال 1389 توسط كتابفروشى اسلاميه تهران چاپ و انتشاريافته است .
الاسلامية تهران به سال 1398 چاپ و انتشار يافته است .
شـفـيـعـى دارابى , حسين , مؤلف ((آشنايى با برخى از واژه هاى قرآن )) كه توسطنشر روح به سال 1401 ه.
شـوشترى , عباس مهرين (معاصر), مؤلف ((فرهنگ كامل لغات قرآن )) (2 جلد)كه به سال 1394 در 664 صـفـحـه وزيـرى تـوسـط مؤسسه دريا و چاپ مجدد آن به سال1400 توسط كتابفروشى گنجينه چاپ و انتشار يافته است .
شهرستانى حائرى , مؤلف سيد على بن حاج ميرزا محمد حسين شهرستانى (متوفى 1344), مؤلف ((التبيان فى تفسير غريب القرآن )) كه توسط الذريعه , ج 3, ص 333 معرفى گرديده است .
شـيبانى , ابى عمرو اسحق بن مراره (متوفى 205), مؤلف ((غريب القرآن )) كه توسط الاعلام , ج 1, ص 296 ـ معجم الادبا, ج 3, ص 77 ـ معجم المؤلفين , ج 1,ص 345 معرفى گرديده است .
شـيـرازى نـجفى , محمد حسين (متوفى 1339), مؤلف ((لغات القرآن )) كه درالذريعه , ج 18, ص 330 معرفى نموده است .
صـابرى , محمد, مدير كتابخانه ى صابرى تبريز, مؤلف ((كلمات القرآن )) كه به سال 1389 در 401 صفحه چاپ و انتشار يافته است .
صـدر الـمـتالهين شيرازى , مؤلف ((رسالة فى فهم متشابهات القرآن )) كه درمقدمه قريب القرآن معرفى شده است و توسط دفتر تبيلغات اسلامى به سال 1403چاپ و انتشار يافته است .
صديقه سلطانى فر و مريم حكيم سيما, مؤلفان ((كتابشناسى قرآن و علوم قرآنى )) كه توسط مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامى به سال 1411 ه.
صفحه چاپ و منتشر گرديده است .
طـالقانى , نظر على (متوفى 1306), مؤلف ((لغات القرآن )) در حجم بزرگ وكوچك كه در مقدمه تفسير غريب القرآن , ص 86 معرفى شده است .
طـالـقـانى , دكتر سيد عبدالوهاب , مترجم ((تراجم الالفاظ و اللغات القرآنيه ))تاليف كمال الدين محمود در 3 جلد و 1971 صفحه توسط دار القرآن الكريم به سال1402 چاپ و انتشار يافته است .
تـا طـريحى , فخر الدين (متوفى 1085), مؤلف ((غريب القرآن )) كه درنجف اشرف به سال 1372 و بار دوم توسط دار الاضوا بيروت به سال 1406 چاپ وانتشار يافته است و ((كشف غوامض القرآن )) كه در الاعلام , ج 5, ص 138 معرفى گرديده است .
سـيـد احـمـد حسينى , توسط كتابخانه مرتضوى در (2 جلد) به سال 1403 به چاپ رسيده است و مؤلف ((نزهة الخاطر و سرور الناظر و تحفة الحاضر و متاع المسافر)) كه به سال1372 در نجف به چاپ رسيده است .
طريحى , شيخ صفى الدين بن فخر الدين , مؤلف ((ملحقات مجمع البحرين )) كه در الذريعه , ج 22, ص 200 معرفى گرديده است .
عاملى , قاسم بن حسن آل محى الدين , مؤلف ((البيان و تبيان ))(منظومة فى شرح غريب القرآن ) و ((الـبـيـان فى شرح غريب القرآن )) (3 جلد), تحقيق مرتضى حكمى , چاپ نجف , مطبعة علميه و ((دلايـل الـتبيان ـ ارجوزة فى غريب القرآن تقرب من اهل بيت )) كه توسط الذريعه , ج 3, ص 183 معرفى گرديده است .
عـبـاس , ابن مسعود, مؤلف ((شموس العرفان فى اللغة القرآن )) كه توسط رسالة القرآن , سال اول شماره 3, ص 160 معرفى گرديده است .
عـرب باغى , سيد حسين بن نصر اللّه بن صادق حسينى موسوى ارموى , مؤلف ((التبيان فى معانى القرآن )) كه توسط معرفى رسالة القرآن , سال اول , ص 163 معرفى گرديده است .
علم الهدى , سيد شريف رضى (متوفى 406) مؤلف ((تلخيص البيان فى مجازات القرآن )) با تحقيق محمد عبدالغنى حسن توسط مكتبه علمى بغداد چاپ وانتشار يافته است .
علوى , سيد مجتبى , مؤلف ((فرهنگ لغات كامل در قرآن )), كه به سال 1407 در54 صفحه انتشار يافته است .
عـلـوى نـصـر, سـيد رضا, مؤلف ((پند شايان )) و ((ترجمه لغات قرآن )) پيرامون لغات غريب قرآن مى باشد.
غـروى نـجفى , محمد رضا بن قاسم , مؤلف ((بلوغ منى الجنان فى تفسير بعض الفاظ القرآن )) كه توسط الذريعه , ج 3, ص 149 معرفى گرديده است .
غزنوى , احمد بن محمد, تحقيق مسعود قاسمى و محمود مديرى تهرانى به سال 1407 انتشار يافته است .
فاضل مقداد, ابوعبداللّه مقداد بن عبداللّه سيورى (متوفى 826 ه.
((تفسير مغمضات القرآن )) كه توسط ريحانة الادب , ج 4, ص 283 معرفى گرديده است .
فرهنگ لغات قرآن , بى نام مؤلف در مشهد 1376 چاپ و انتشار يافته است .
فرهنگ نامه قرآنى , از گروه فرهنگ و ادب بنياد پژوهش هاى اسلامى , جلددوم آن در 531 صفحه وزيرى كه اخيرا چاپ و انتشار يافته است .
فياض على , ابوالفضل , مؤلف ((غريب القرآن فى لغات الفرقان )) كه در حيدر آبادبه سال 1366 ه.
قرشى , سيد على اكبر (معاصر), مؤلف ((قاموس قرآن )) (6 جلد) كه توسط دارالكتب الاسلاميه به سال 1405 در 2350 صفحه چاپ و انتشار يافته است و مكررتجديد چاپ شده است .
قـريـب , دكـتر محمد (متوفى 1407), مؤلف ((تبيين اللغات لتبيان الايات )) يا و((فرهنگ و لغات قرآن )) (2 جلد). قـطـب راونـدى , سـعيد بن هبة اللّه (متوفى 573) مؤلف ((شرح الايات المشكله ))پيرامون تفسير غريب القرآن كه در الذريعه در باب خود معرفى شده است .
قـمـى نـيشابورى , نظام الدين حسن مؤلف ((غريب القرآن )) كه در الذريعه , ج 16,ص 48 معرفى گرديده است .
كاشانى , محمد تقى بن محمد حسين (متوفى 1316), مؤلف ((ايضاح مشتبهات فى تفسير الكلمات المشكلة القرآنيه او ايضاح المشكلات )) كه توسطالذريعه , ج 2, ص 499 معرفى گرديده است .
كـاظـمـى , خـوانـسـارى اصـفـهـانـى , سـيد مهدى محى بن سيد محمد واعظخوانسارى مؤلف ((الـفـيـوضات الربانيه فى بعض الكلمات القرآنيه )) كه توسط الذريعه , ج16 , ص 140 معرفى و در بغداد به چاپ رسيده است .
كرمانى , سيد محمد, مترجم ((لغات كلام اللّه مجيد)) كه در سال 1369 ه.
صورت چاپ سنگى در 144 صفحه و باز به سال 1371 ه.
حسن مسوقى چاپ و انتشار يافته است .
كـسـائى , ابـوالـحسن على بن حمزه (متوفى 189), مؤلف ((ما تشابه فى الفاظالقرآن و تناظر من كلمات القرآن )) كه در الذريعه , ج 19, ص 15 معرفى گرديده است .
كسائى , على بن حمزة بن عبداللّه اسدى كوفى (متوفى 189), مؤلف ((غريب القرآن )) كه در هدية العارفين , ج 1, ص 668 معرفى شده است .
كـفـعـمى , ابراهيم (متوفى 1330), اختصار غريب القرآن كه اصل آن از محمد بن عزيز سجستانى است به اختصار آن پرداخته است .
كـلانـتـرى , الياس , مؤلف ((مفردات القرآن فى مجمع البيان )) كه به سال 1407توسط منشورات بيان چاپ و انتشار يافته است .
كلبى , محمد بن سائب بن بشر بن عمر بن حارث (متوفى 146), مؤلف ((غريب القرآن )) كه توسط الذريعه , ج 4, ص 239 و ج 16, ص 46 معرفى گرديده است .
كـلـبـى , ابـو مـنـذر هـشام بن محمد بن السائب (متوفى 205), مؤلف ((لغات القرآن ))كه توسط الذريعه , ج 18, ص 331 معرفى گرديده است .
لارى , حـسن , مؤلف ((ترجمان الحسنى )) كه مجله بينات , شماره 7, سال دوم ,ص 187 به معرفى آن پرداخته است .
لكنهوئى , وزير على بن منور على , مؤلف ((تيسير القرآن لتخريج لغات القرآن ))كه به سال 1387 ه.
مـازنـى , بـكر بن محمد (متوفى 248), مؤلف ((غريب القرآن )) كه توسط الذريعه ,ج 16, ص 47 و رجال نجاشى , ص 110 معرفى گرديده است .
مـجـتبى , علا الدين , مؤلف ((فرهنگ لغات قرآن )) كه به سال 1384 در 228صفحه چاپ و انتشار يافته است .
مـحـدث قـمـى , شـيخ عباس (متوفى 1407), مؤلف ((الدر النظيم فى كلمات القرآن )) كه توسط مؤسسه در راه حق قم چاپ و انتشار يافته است .
محقق , دكتر محمد باقر, مؤلف ((دايرة الفرائد در فرهنگ قرآن )) (5 جلد) كه توسط مؤسسه بعثت به سال 1405 چاپ و انتشار يافته است .
محقق , مهدى , مصحح ((لسان التنزيل فى ترجمة اللغات القرآنيه )) كه در سال1385 توسط بنگاه تـرجمه و نشر كتاب و باز به سال 1403 توسط مركز انتشارات علمى و فرهنگى چاپ و انتشار يافته است .
مـديـر شـانه چى , كاظم , مؤلف ((لغات القرآن )) كه در مقدمه تفسير غريب القرآن ,ص 86 معرفى شده است .
مـرعشلى , مصحح و تنظيم كننده مفرادت راغب اصفهانى كه در تهران توسطانتشارات مرتضوى در 827 صفحه وزيرى براى نخستين بار چاپ و انتشار يافته است .
مرعشى شوشترى , شيخ محمود بن سلطان على خان , مؤلف ((كشف الغنا))المشكلات القرآن كه در مقدمه تفسير غريب القرآن , ص 84 معرفى گرديده است .
مـشـهـدى خراسانى , محمد, مؤلف ((شرح الايات المشكله و الاحاديث المفصله )) كه توسط غريب القرآن , ص 73 معرفى گرديده است .
مصطفوى , شيخ حسن تبريزى (معاصر), مؤلف ((التحقيق فى كلمات القرآن ))(14 جلد) كه توسط مـؤسـسـه نـشر كتاب به سال 1395 و چاپ مجدد آن توسط اداره فرهنگ و ارشاد اسلامى چاپ و انتشار يافته است .
مـعـزى , مـحـمد كاظم , مؤلف ((مفردات القرآن )) كه در تهران به سال 1384 چاپ وانتشار يافته است .
مـعـصومى لارى , سيد حسين بن حسن (متوفى 1374), مولف ((مفتاح التفاسيرو كشف الايات )) كه توسط انتشارات مصطفوى تهران به سال 1414 ه.
صفحه چاپ و انتشار يافته است .
مـوسـوى نـجـفى , محمد مهدى بن حسن آل خرسان , مؤلف ((غريب القرآن )) (2جلد) كه توسط الذريعه , ج 16, ص 50 معرفى گرديده است .
ناصح آذرشهرى , مؤلف ((كاشف الاذهان فى شرح الاسما القرآن )) چاپ 1367 ه.
ديگر آن ((فاكهة القارئين )) نيز مى باشد.
سربى به صورت جيبى در 217 صفحه چاپ و انتشار يافته است ((350)).
نـهـاوندى , على اكبر بن محمد حسين , مؤلف ((لمعات الانوار فى حل مشكلات الايات و الاخبار)) كه به صورت چاپ سنگى به طبع رسيده است .
نهوى رواسى , ابوجعفر محمد, مؤلف ((غريب القرآن )) كه توسط الذريعه , ج16 , ص 49 ـ 48 معرفى گرديده است .
نهوى شمشاتى , ابوالحسن على بن محمد عدوى , مؤلف ((غريب القرآن )) كه در الذريعه , ج 16, ص 48 معرفى شده است .
وزان , مـحمد بن على بن مظفر, مؤلف ((لغات القرآن )) كه در مقدمه تفسير غريب القرآن , ص 86 معرفى شده است .
شريعتمدارى استرآبادى , محمد جعفر, ((اصلاح كلمات القرآنيه )) و ((ايضاح الكلمات القرآنيه )). هـاشـمـى , تاج الدين بن محمد ابراهيم , مؤلف ((ترجمان القرآن )) كه توسطالذريعه , ج 4, ص 72 معرفى گرديده است .
هـروى اصـفـهانى , محمد تقى بن حسين بن على (متوفى 1299), مؤلف ((خلاصة البيان فى حل مشكلات القرآن )) كه توسط معجم المؤلفين , ج 3, ص 17معرفى گرديده است .
هـريـسـى تبريزى , جعفر بن ابراهيم , مؤلف ((لغات القرآن و بعض مشكلاته )) كه در مقدمه تفسير غريب القرآن , ص 86 معرفى شده است .
هـريـسـى هاشم زاده , ميرزا هاشم , فعاليتهاى گسترده در عرصه تفسير و آموزش قرآن دارند كه تحت عناوين ((آموزش قرآن , معرفى لغات و كلمات قرآن مجيد))مى باشد.
همدانى , محمد رضا بن محمد امين , مؤلف ((الدر النظيم )) كه توسط الذريعه , ج8 , ص 83 معرفى گرديده است .
يـاحـقـى , فرهنگنامه قرآنى , تاليف گروه فرهنگ و ادب بنياد پژوهشهاى آستان قدس رضوى زير نظر محمد جعفر ياحقى در 3 جلد به انجام رسيده است .
اين اثر, واژه نامه اى از برابر نهادهاى فارسى در برابر كلمات , اصطلاحات وتعبيرات قرآنى است كه بـر مبناى عبارات ترجمه تحت اللفظ و بين السطور قديم 142قرآن خطى ترجمه دار گردآورى , مرتب , مدون و الفبايى شده است .
فـرهنگ وار دستنامه اى براى مترجمان قرآن كريم و علاقه مندان به علاقه و ادب فرهنگ اسلامى است .

تفاسير تاريخى و بيانگر قصص انبيا(ص ).