/ آشنايى با سوره حجر /

آشنايى بااين سوره مباركه

اين سوره مباركه پانزدهمين سوره از قرآن شريف است كه پيش از آغاز ترجمه و تفسير آن، به نكانى از شناسنامه آن اشاره مى رود:

1 - نام سوره

نام اين سوره از هشتادمين آيه آن - كه از جامعه سركش و حق ناپذير «حجر» سخن مى گويد - برگرفته شده است.(132)

واژه «حجر» نام سرزمين و شهر و ديارى آباد و پر ناز و نعمت بود كه سر راه مكّه و شام قرار داشت، و در آن جامعه و مردمى مى زيستند كه از نعمت هاى خدا بهره ور، و در حال رفاه و برخوردارى هاى مادى بودند و خدا پيامبر بزرگى به نام «صالح» را - براى بر چيدن بساط ستم و حق كشى ، ايجاد فرصت و امكانات برابر براى رشد و پيشرفت در عرصه هاى گوناگون حيات، ارشاد و هدايت آنان به سوى حق و عدالت، آزادى و آزادگى، رفاه و معنويت و زندگى در خور مقام انسان - به سوى آنها فرستاد، امّا آن مردم بد مست و گستاخ، هم او را دروغگو انگاشتند و هم آيات و نشانه ها و معجزه هاى همراه او را.

2 - فرودگاه اين سوره

از ديدگاه مفسّران از جمله «مجاهد» و «قتاده» اين سوره مباركه در مكّه و در كنار كهن ترين خانه توحيد و تقوا بر قلب پاك پيامبر مهر و آزادى فرود آمده است، امّا «حسن» بر آن است كه دو آيه از اين سوره، در مدينه فرود آمده و ديگر آيات آن همگى در مكّه فرود آمده است. آن دو آيه كه به باور «حسن» در مدينه فرود آمده اند عبارتند از:

وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ(133)

و ديگر، آيه كَما أَنْزَلْنا عَلَى الْمُقْتَسِمِينَ الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ.(134)

3 - شمار آيات و واژه هاى آن

اين سوره به گونه اى كه محدّثان و مورّخان آورده اند، پنجاه و دوّمين سوره است كه بر پيامبر گرامى نازل شده است(135) و داراى 99 آيه مى باشد.

گفتنى است كه سوره حجر از 654 واژه، 2760 حرف و شش بخش كلّى تشكيل شده است.

4 - پاداش تلاوت آن

در فضيلت اين سوره مباركه و پاداش تلاوت آن، از پيامبر گرامى صلى الله عليه وآله آورده اند كه فرمود:

من قرأها اعطى من الاجر عشر حسنات بعدد المهاجرين و الانصار...(136)

هر كس اين سوره مباركه را با شور و اخلاص و براى آگاهى و عمل به رهنمودهاى آن تلاوت كند، خدا به شمار ياران مكّى و مدنى پيامبر و به شمار آن تاريك انديشان و كوردلانى كه آن حضرت را مورد تمسخر قرار دادند، به او پاداش ارزانى خواهد داشت.

5 - دورنمايى از سوره «حجر»

اين سوره مباركه نيز كه پانزدهمين سوره از قرآن شريف، و پنجاه و دوّمين سوره اى است كه بر قلب پاك پيامبر فرود آمده است، از سوره هاى مكّى است؛ و به همين دليل محتواى آن بيشتر جهت فكرى، عقيدتى، فرهنگى، اخلاقى، انسانى و سازندگى معنوى و روحى دارد و در قالب ها و فرازهاى گوناگونى بر آن است كه نخست در جامعه شرك زده و گرفتار ضدّارزش ها، تحولى مطلوب از نظر انديشه و عقيده و عواطف انسانى پديد آورد و آنان را به سوى قله هاى پرفراز شرف و كمال و ارزش هاى والاى توحيدى و انسانى رهنمون سازد.

اگر بخواهيم دورنمايى از معارف و مفاهيم و محتواى اين سوره را به تابلو بريم، با اين عناوين كلّى روبه رو مى گرديم:

شناخت پديدآورنده هستى با نگرش به كران تا كران هستى و پديده هاى شگفت انگيز آن.

شناخت پديده وحى و رسالت و پيامبران و هدف هاى بلند تربيتى، معنوى، انسانى ، عادلانه، رشددهنده، و آزادى بخش آنان.

شناخت شكوه و عظمت قرآن، اين آخرين سند و برنامه آسمانى.

شناخت جهان پس از مرگ.

آشنايى با آفرينش آدم.

آشنايى با موضع شيطان در برابر آدم از آغاز تا فرجام كار.

ترسيم فرازهايى از سرگذشت عبرت انگيز برخى اقوام و جامعه هاى پيشين.

هشدارها و تشويق ها براى دلگرم ساختن انسان و انگيزش او به سوى ايمان و عمل،

و سفارش پيامبر به پايدارى در برابر مشكلات براى ايجاد تحوّل انسانى.

آرى، اين دورنمايى از سوره مباركه «حجر» است كه در آستانه اش ايستاده ايم.