(1) - سوره نور: آيه36 .
(2) - سوره حج: آيه27.
(3) - منظور از آداب و رسومى است كه رعايت آن از نظر مذهب اشكالى ندارد.
(4) - سوره مجادله: آيه11.
(5) - و چنانچه كتابخانه داراى كتب خطى و نسخه هاى كمياب و منحصر بفرد باشد. مى توانند از دستگاههاى ميكرو فيلم استفاده كنند و تمام كتابهاى قيمتى را عكسبردارى كنند.
ضمنا بسيار ضرورى است براى كتابخانه هائى كه در مراكز علمى و حوزه هاى علميه است اطاقهاى متعددى براى نويسندگان تهيه كنند و در هر اطاق فهرست كتابهاى كتابخانه موجود باشد و اين معنى در حوزه هاى علمى بسيار ضرورى است كه متاسفانه هنوز عملى نشده است (مترجم).
(6) - بجزوه فتاوى العلماء رجوع شود.
(7) - سوره احزاب: آيه6 .
(8) - منظور آن است كه بايد از حركات نامربوط و زايد خوددارى كرد، نه آنكه روى منبر خشك و مستقيم و بدون هيچنوع توجه به جوانب مجلس و افراد صحبت كند، بلكه واعظ بايد بسيار طبيعى سخن بگويد و درموارد لزوم حركات و اشارات مناسب داشته باشد، و تمام اهل مجلس را زير نظر داشته، مجلس را كنترل كند، و تسلط داشته باشد (مترجم).
(9) - سوره صف: آيه2 و 3.
(10) - مسئله تدبير و اداره مجلس سخنرانى به خصوص مجالس پرجمعيت بسيار اهميت دارد، و بهتر است كه قبلا واعظ و بانيان مجلس افرادى را براى حفظ نظم مجلس در گوشه و كنار و حتى وسط مجلس و پاى منبر و بخصوص به منظور مراقبت از دستگاه بلندگو داشته باشند، و با همه اين پيش بينى هاى لازم گاهى حوادث غير مترقبه اى پيش مى آيد كه براى اصلاح آن بايد واعظ خودش از ابتكار و تدبير آنى استفاده كند.
مى گويند: جمعى از رندان خواستند منبر يك واعظ معروف را بهم بزنند، و لذا مقدارى پول بيك نان شيرمال فروشى دادند كه درست موقع گريز واعظ كه مردم حالى پيدا كرده اند وسط مجلس برود و با داد و فرياد شروع بفروختن نان شيرمال كند، نان شيرمال طبق نقشه در همان حال وارد مجلس شد و يكباره توجه مردم را به خود جلب كرد، واعظ فورا متوجه جريان شد، و نان شيرمالى را صدا زد كه آقاى نان شيرمالى بيا ترا بخدا بيا كه من خريدار نان تو هستم، نان ها را از دست او گرفت و آنها را جلو صورت خود قرار داد و با صدائى حزين فرياد كشيد آه كه اطفال گرسنه امام حسين از گرسنگى چه كشيدند، اى نان شيرمالى اى كاش در صحراى كربلا بودى و اين نانها را به آن اطفال گرسنه مى دادى!!
بدين ترتيب واعظ توانست علاوه بر آنكه نقشه برهم زنندگان مجلس را نقش برآب كند، حتى از نقشه آنان براى خود استفاده مهم نيز نمود.
(11) - مثلا چه اشعارى بايد بخواند، و يا مناسب مجلسش چه مصيبتى را بايد بخواند، كه در اصطلاح آنرا گريز مى گويند.
(12) - به اين معنى كه در بحث از يك موضوع در عين حال كه نبايد از موضوع خارج شد، بايد كارى كرد كه در منبر مطالب متنوع و مناسبى باشد، زيرا اگر در بحث از يك موضوع انسان تا آخر منبر تنها در جنبه علمى آن گفتگو كند، و بذكر داستان و تاريخ و شواهد و مؤيدات نپردازد منبر خسته كننده و خالى از تنوع خواهد شد (مترجم).
(13) - سوره يس: آيه21 . از اين آيه استفاده مى شود كه مطالبه نكردن اجرت در مقابل هدايت كار بسيار خوبى است كه جزء شرائط يك رهبر واقعى مى باشد، منبر و تبليغ رهبريت افكار مذهبى جامعه است، وضع فعلى بيشتر منبرها چندان تطبيقى با موازين شرعى ندارد، چه خوب بود مراكز روحانيت مى توانستند وعاظ را كاملا تأمين كنند، تا در مقابل منبر پولى از بانيان و صاحبان مجالس قبول نكنند، و اين نقص از محيط تبليغى برداشته مى شد، زيرا مردم بيش از وجوهات شرعيه اى كه مى دهند ملزم بپرداخت وجهى بعنوان پول منبر هم نيستند (مترجم)