10 آثار عدم انفاق
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله
: من منع ماله من الاخيار اختيارا صرفه الله
ماله الى الاشرار اضطرارا. بحار / 96 /
131
ب قال الصادق عليه السلام : اعلم انه من لم ينفق
فى طاعة الله ابتلى بان ينفق فى معصية الله عزّ و جلّ و من لم يمش فى
حاجة ولىّ الله ابتلى بان يمشى فى حاجة عدوالله عزّوجلّ.بحار
/ 96 / 130
ج قال الصادق عليه السلام : من منع حقا لله عزّ
و جلّ انفق فى باطل مثليه . وسائل / 6 /
25
اشاره
الف شخصى از حضرت على عليه السلام درخواست كمك كرد. حضرت دستور
داد به او هزار درهم بدهند خدمتكار حضرت سؤ ال كرد از طلا يا نقره بدهم
؟ فرمود: هر كدام براى او مفيدتر خواهد بود. زيرا طلا و نقره نزد من
سنگى بيش نيست . (كلاهما عندى حجران ) بحار / 41
/ 32
ب در يكى از جنگ ها شخص مشركى به حضرت على عليه السلام عرضه داشت :
شمشير خود را به من هديه كنيد. امام عليه السلام شمشير خود را داد. او
پرسيد آيا در چنين موقعيتى (كه لحظه خطرناك است ) شمشير خود را به من
مى دهيد؟ حضرت فرمود: فلانى تو از ما درخواست كردى و از كرامت به دور
است كه ما سائل را محروم برگردانيم ؛ ((ليس
من الكرم ان يردّ السائل )).
مناقب / 1 / 358
حجّ
1 اهميت حج
قال الباقر عليه السلام : بنى الاسلام
على خمس على الصلوة و الزكاة و الحجّ و الصوم و الولاية .وسائل
/ 1 / 7
قال الصادق عليه السلام : ان استطعت ان تاءكل
الخبز و الملح و تحجّ فى كل سنة فافعل .تهذيب
/ 5 / 442
2 حج پرچم اسلام
جعله علما للاسلام .
وسائل / 8 / 10
3 حج جهادضعيفان
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : الحج
جهاد كل ضعيف . بحار / 97 /7
4 پول خرج كردن در راه حج
قال على عليه السلام : نفقه درهم فى الحج
تعدل الف درهم . بحار / 99 /8
5 قصد قربت در حج ؛ قال
الصادق عليه السلام :
من حجّ يريد به الله لا يريد به رياء و
لا سمعة غفر الله له البتة . عوالى
اللئالى / 4 / 30
6 پذيرفته نشدن حج با مال
حرام
عن ابى جعفر عليه السلام : من اصاب مالا
من اربع لم يقبل منه فى اربع من اصاب مالا من غلول او ربا او خيانة او
سرقة لم يقبل منه فى زكوة و لا صدقة و لا حج و لا عمره .وسائل
/5/103
7 آثار ترك حج
الف مسلمان نمردن ؛ قال النبى صلّى اللّه عليه و آله :
من مات و لم يحج فليمت ان شاء يهوديا و ان شاء
نصرانيا. محجة البيضاء / 2 / 145
ب نزول عذاب ؛ قال الصادق عليه السلام : لو ترك
الناس الحج انزل عليهم العذاب .وسائل /8
/ 13
8 حج ضيافت الهى
قال الصادق عليه السلام : ان ضيف الله
عزّ و جلّ رجل حج و اعتمر فهو ضيف الله حتى يرجع الى منزله .
خصال / 127
9 حج و اجابت دعا
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ثلاث دعوات مستجابه : دعاء الحاج فى تخلّف اهله و دعاء المريض فلا تؤ
ذوه و لا تضجروه و دعاء المظلوم . دعوات
راوندى / 30
10 حج بازار آخرت
قال الصادق عليه السلام : الحج و العمرة
سوقان من اسواق الا خرة . كافى / 4 / 255
11 آداب حج
الف اخلاص ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ياءتى على الناس زمان يكون فيه حج الملوك نزهة و
حجة الاغنياء تجارة و حج المساكين مساءلة .
جامع الاخبار/69
ب تعجيل ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
عجّلوا الخروج الى مكة فانّ احدكم لا يدرى ما
يعرض له من مرض او حاجة . سنن كبرى / 4
/5 55
ج تطهير مال ؛ قال الصادق عليه السلام : اذا
اكتسب الرجل مالا من غير حلّه ثم حج فلبى نودى لا لبيك و لا سعديك و ان
كان من حله فلبى فنودى لبيك و سعديك )).
كافى /5/ 124
د) كمك به دوستان و همسفران ؛ اسماعيل الخثعمى قلت لابى عبدالله عليه
السلام انا اذا قدمنا مكة ذهب اصحابنا يطوفون و يتركونى احفظ متاعهم
قال انت اعظمهم اجرا.
كافى / 4 / 545
ه ملاقات امام عليه السلام ؛ قال الباقر عليه السلام : تمام الحج لقاء
الامام . كافى / 4 / 549
12 فلسفه ى حج
1- آزمايش انسان ؛ قال على عليه السلام :
و هذا بيت استعبد الله به خلقه ليختبر به طاعتهم
فى اتيانه فحثّهم على تعظيمه و زيارته .
بحار / 99 / 29
2 توجه به خداوند 3 پيام گيرى و پيام رسانى ؛
قال الرضا عليه السلام : فان قال فلم امر بالحج
قيل لعلّة الوفادة و طلب الزيادة ... مع ما فيه من التفقه و نقل اخبار
الائمة الى كل صقع و ناحية . نور الثقلين
/ 2 / 283
4 شناخت آثار پيامبر صلّى اللّه عليه و آله 5 شناخت اقوام و ملل ؛
فجعل فى الاجتماع من الشرق و الغرب ليتعارفوا ... و لتعرف آثار رسول
الله و تعرف اخباره و يذكر و لا ينسى . وسائل /
8 / 9
6 تواضع براى خداوند؛ قال على عليه السلام : و
فرض عليكم حج بيته الحرام ... علامة لتواضعهم لعظمته و اذعانهم لعزّته
. نهج البلاغه / خطبه1
13 آثار و فوايد حج
1 در خير و خوبى به سر بردن ؛ قال الصادق عليه السلام :
من حج حجتين لم يزل فى خير حتى يموت .
بحار / 91 / 6
2 دچار فقر نشدن ؛ عن ابى عبدالله عليه السلام قال :
من حج ثلاث حجج لم يصبه فقر ابدا.خصال
/ 93
3 سلامت جسم 4 توسعه رزق 5 خودكفا شدن ؛ قال زين العابدين عليه السلام
: حجوا و اعتمروا تصح اجسامكم و تتسّع ارزاقكم و
يصلح ايمانكم و تكفوا مؤ نة الناس و مؤ نة عيالاتك .بحار
/ 96 / 25
6 آرامش روح ؛ قال الباقر عليه السلام : الحج
تسكين القلوب . بحار / 75 / 183
7- شفاعت ؛ عن عبدالصالح : من حج اربعين حجة قيل
له اشفع فيمن احببت ....
خصال /156
8- عدم محاسبه در قيامت
قال ابو عبدالله عليه السلام : من حج عشر حجج لم
يحاسبه الله ابدا. روضة الواعظين / 420
اشاره
الف امام سجاد عليه السلام چهل مرتبه به حج مشرف شد و هرگز
تازيانه به مركب سوارى خود نزدند. وسائل / 8 /
353
ب امام صادق عليه السلام هنگامى كه مى خواست مُحرم شود لبيك نمى گفت
شخصى به ايشان عرض كرد چرا لبيك نمى گوييد؟ فرمود:
((مى ترسم بگويم لبيك لكن خداوند به من بگويد
((لا لبيك لا سعديك )).
بحار / 47 / 16
ج عبدالرحمن بن كثير گويد: من همراه امام صادق عليه السلام بودم يك
نگاهى به جمعيت طواف كننده كرد و فرمود: ما اكثر
الضجيج و اقلّ الحجيج . بحار / 27 / 181
د ادريس بن يوسف گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : در سرزمين
عرفات چه كسى گناه او بيشتر است ؟ فرمود: كسى كه از عرفات مراجعت كند و
گمان كند خداوند او را نيامرزيده است ((و
هو يظن انّ الله لم يغفر له ))
سفينه /2/69
جهاد
1 فضيلت جهاد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
الخير كله فى السيف و تحت ظل السيف و لا يقيم الناس الاّ السيف و
السيوف مقاليد الجنة و النار.وسائل / 11
/ 5
2 جهاد درى از درهاى بهشت
قال على عليه السلام : ان الجهاد باب من
ابواب الجنة . بحار / 10 /8
3 جهاد ستون دين
قال على عليه السلام : الجهاد عماد الدين
و منهاج السعداء . تصنيف غرر/333
4 جهاد تفريح مسلمانان
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
انّ لكل امة سياحة و انّ سياحة امتى و رهبانيتهم الجهاد فى سبيل الله
. بحار/40/328
5 جهاد مايه ى صلاح دين و
دنيا
قال على عليه السلام : ان الله فرض
الجهاد و عظّمه و جعله نصره و ناصره و الله ما صلحت دنيا و لا دين الاّ
به . وسائل / 11 / 9
6 جهاد مايه ى عزت اسلام
قال على عليه السلام : الجهاد عزا
للاسلام . غرر الحكم / 6608
7 وظيفه مجاهد
قال على عليه السلام : تزول الجبال و لا
تزل عضّ على ناجذك اعر الله جمجمتك تدفى فى الارض قدمك ارم ببصرك اقصى
القوم و غضّ بصرك و اعلم انّ النصر من عندالله سبحانه .نهج
البلاغه / خطبه 11
8 توبيخ از ترك جهاد
قال على عليه السلام : افّ لكم لقد سئمت
عتابكم ارضيتم بالحياة الدنيا من الا خرة عوضا و بالذّل من العز خلفا
اذا دعوتكم الى جهاد عدوّكم دارت اعينكم كانّكم من الموت فى غمرة
. بحار/34/74
9 عواقب ترك جهاد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
فمن ترك الجهاد البسه الله ذلاّ فى نفسه و فقرا فى معيشته و محقا فى
دينه . بحار / 100 / 9
10 فضيلت نماز مجاهد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
صلوة الرجل متقلدا بسيفه تفضل على صلاته غير متقلّد بسبعماءة ضعف
. كنز العمال / 10791
11 فضيلت مرزبانى مجاهد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
حرس ليلة فى سبيل الله عزّ و جلّ افضل من الف ليلة يقام ليلها و يصام
نهارها. كنز العمال / 1073
12 جهاد زكات بدن و شجاعت
قال على عليه السلام : زكاة البدن الجهاد
و الصيام . غرر الحكم /5 452
قال على عليه السلام : زكاة الشجاعة الجهاد فى
سبيل الله . غرر الحكم /5 455
اشاره
قاطعيت رهبر در جهاد
حضرت على عليه السلام در جنگ صفين با صداى بلند فرمود: سوگند به خدا
معاويه را مى كشم ؛ و الله لاقتلنّ معاويه و
اصحابه بعد از آن آهسته فرمود: (انشاءالله ) يكى گفت شما به طور
قطعى فرموديد پس چرا آهسته فرموديد انشاءالله ؟ حضرت فرمود: زيرا جنگ
نيرنگ است خواستم اصحاب خود را براى جنگ تشويق نمايم
ان الحرب خدعه فاردت ان احرضّاصحابى عليهم لكيلا
يفشلوا ....كافى / 7 / 460
امر به معروف و نهى از منكر
1 اهميت امر به معروف
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من أ مر بالمعروف و نهى عن المنكر فهو خليفة
الله فى الا رض و خليفة رسوله .مستدرك
الوسائل / 2 /3 58
ب قال على عليه السلام : و ما أ عمال البِرّ
كلّها و الجهاد فى سبيل اللّه عند الا مر بالمعروف و النهى عن المنكر،
الاّ كَنَفْثَةٍ فى بحر لُجِّى . نهج
البلاغة / حكمت 3 74
2 ترك نهى از منكر نشانه
ى ضعف ايمان
قال الصادق عليه السلام عن ابائه قال رسول اللّه صلّى اللّه
عليه و آله : انّ الله يبغض المؤ من الضّعيف
الّذى لادين له . فقيل : و ما المؤ من الذى لادين له ؟ قال : الّذى
لاينهى عن المنكر.
كافى /5/59
3 آداب امر به معروف
قال الصادق عليه السلام : انّما ياءمر
بالمعروف و ينهى عن المنكر مَنْ كانت فيه ثلاث خصال ؛ عامل لما ياءمر
به و تارك لما ينهى عنه ، عادل فيما ياءمر و عادل فيما ينهى ، رفيق
فيما ياءمر و رفيق فيما ينهى . مستدرك
الوسائل / 2 / 359
4 مراتب امر به معروف و
نهى از منكر
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من راءى منكم منكرا، فليغَيّره بيده ، فان لم يستطع ، فبلسانه ، فان لم
يستطع فبقلبه و ذلك اضعف الايمان . سنن
بيهقى / 6 / 95
5 ترك امر به معروف در
آخر الزمان
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
كيف بكم اذا فسد نسائكم و فسق شبابكم و لم تاءمروا بالمعروف و لم تنهوا
عن المنكر. فقيل له : و يكون ذلك يا رسول الله ؟
قال : نعم و شرُّ من ذلك ! كيف بكم اذا أ مرتم بالمنكر و نهيتم عن
المعروف . قيل يا رسول الله : و يكون ذلك ؟ قال : نعم و شرُّ من ذلك !
كيف بكم اذا راءيتم المعروف منكرا و المنكر معروفا.بحار
/ 97 / 74
6 آثار امر به معروف
الف قال الباقر عليه السلام : انّ الا مر
بالمعروف و النّهى عن المنكر سبيل الانبياء و منهاج الصلحاء، فريضة
عظيمة بها تقام الفرائض و تاءمن المذاهب و تحلّ المكاسب و تردّ المظالم
و تعمر الا رض و ينتصف من الا عداء و يستقيم الا مر.
كافى / 5 / 56
ب قال على عليه السلام : ... من أ مر بالمعروف
شدّ ظهر المؤ من و من نهى عن المنكر أ رغم أ نف المنافق و أ من كيده
. كافى / 2 / 51
ج قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من أ
مر بمعروف أ و نهى عن منكر أ و دلّ على خير أ و اشار به فهو شريك
. بحار / 97 / 76
7 آثار ترك امر به معروف
و نهى از منكر
الف زوال بركت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لا يزال
أ مّتى بخير ما أ مروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و تعاونوا على
البِرّ، فاذا لم يفعلوا ذلك نُزعت منهم البركات و سلّط بعضهم على بعض و
لم يكن لهم ناصر فى الا رض و لا فى السّماء.
مستدرك الوسائل / 2 / 358
ب تسلط اشرار و عدم استجابت دعا
قال على عليه السلام : لا تتركوا الا مر
بالمعروف و النّهى عن المنكر، فيُولّى عليكم شراركم ثمّ تدعون فلا
يستجاب لكم . نهج البلاغة /نامه ى 47
ج عذاب الهى
قال الباقر عليه السلام : أ وحى الله عزّ و جلّ
الى شعيب : انّى معذب من قومك ماءة أ لفٍ؛ أ ربعين أ لفٍ من شرارهم و
ستّين أ لفٍ من خيارهم ! فقال : يا ربّ، هؤ لاء الا شرار، فما بال الا
خيار؟ فأ وحى الله تعالى اليه : داهنوا أ هل المعاصى فلم يُبغضوا لغضبى
.
بحار / 97 / 79
8 نكوهش از عدم هماهنگى
گفتار با عمل
الف قال على عليه السلام : لا تكن ممّن
يرجوا الاخرة بغير العمل ... ينهى و لا ينتهى و ياءمر بما لا ياءتى
. نهج البلاغة / حكمت 150
ب قال على عليه السلام : كفى بالمرء جهلا أ ن
ينكر على النّاس ما ياءتى مثله .
غرر الحكم / 7073
ج قال على عليه السلام : لعن الله الا مرين
بالمعروف التّاركين له و النّاهين عن المنكر العاملين به .
نهج البلاغة / خطبه 129
اشاره
امام صادق عليه السلام در ذيل آيه ى (لعن الذين كفروا من بنى
اسرائيل على لسان داود و عيسى بن مريم ذلك بماعصواوكانوا يعتدون كانوا
لا يتناهون عن منكر فعلوه ) مائده / 79
فرمودند: اين گروه ملعون در مجلس گناه شركت نداشتند لكن هرگاه با اهل
گناه برخورد مى كردند به آن ها مى خنديدند و با آن ها انس و الفت
داشتند؛ كانوا اذا لقوهم ضحكوا فى وجوههم و
انسوا بهم . نورالثقلين /1/661
مسائل تربيتى و اخلاقى
حسن خلق
1 حسن خلق نشانه كمال ايمان
قال الباقر عليه السلام : اكمل المؤ منين
ايمانا احسنهم خلقا. كافى / 2 /
99
2 اهميت حسن خلق
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :ما
من شى ء اثقل فى الميزان من خلق حسن .بحار/71/383
3 حسن خلق كليد همه ى
نيكى ها
قال على عليه السلام : حسن الخلق راءس
كلّ برّ. غرر الحكم /4 857
4 حسن خلق بهترين نيكويى
قال الحسن عليه السلام : انّ احسن الحسن
الخلق الحسن . خصال /2 9
5 نشانه حسن خلق
قال على عليه السلام : حسن الخلق فى ثلاث
اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسّع على العيال .
بحار / 71 / 394
6 حسن خلق و زندگى گوارا
قال الصادق عليه السلام : لا عيش اهناء
من حسن الخلق . علل الشرايع /5 60
7 حسن خلق و شباهت به
پيامبر صلّى اللّه عليه و آله
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اشبهكم بى احسنكم خلقا. بحار / 71 / 387
8 تفاوت محاسن اخلاق با
مكارم اخلاق
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
بعثت بمكارم الاخلاق و محاسنها. مستدرك /
2 / 282
سئل عن الصادق عليه السلام ما حدّ حسن الخلق ؟ قال عليه السلام :
تلين جانبك و تطيب كلامك و تلقى اخاك ببشر حسن
. معانى الاخبار /2 53
سئل عن الصادق عليه السلام عن مكارم الاخلاق ؟ فقال عليه السلام :
العفو عمن ظلمك و صلة من قطعك و اعطاء من حرمك و
قول الحق ولو على نفسك . معانى الاخبار /
191
9 خطر سوء خلق ؛ قال على
عليه السلام :
من ساء خلقه فاذنّوا فى اُذنه .
بحار / 62 / 277
10 آثار حسن خلق
1 لذت روحى ؛ قال الحسن عليه السلام : لا
عيش الذّ من حسن الخلق .كافى /2 / 57
2 جلب دوستى ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
حسن الخلق يثبت المودّة و يحسن البشر و يذهب
بالسخيمة . بحار / 77 / 148
3 نابودى گناهان ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ان الخلق الحسن يذيب الذنوب كما تذيب الشمس
الجمد. عيون اخبار الرضا / 2 / 37
4 افزايش رزق ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
حسن الخلق من الدين و هو يزيد فى الرزق .تحف
العقول / 275
5 آبادانى شهرها و طول عمر؛ عن ابى عبدالله عليه السلام :
البرّ و حسن الخلق يعمران الديار و يزيدان فى
الاعمار. كافى / 2 / 100
6 پاداش شايسته ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ان العبد لينال بحسن خلقه درجة الصائم القائم
. كافى / 2 / 100
11 آثار سوء خلق
1 مايه فشار قبر و عذاب روح ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و
آله : عند ما دفن سعد بن معاذ قد اصابته ضمّة
فسئل عن ذلك فقال انّه كان فى خلقه مع اهله سوء.
امالى صدوق / 315
تذكر: با اين كه درتشييع
جنازه اوپيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله وهفتادهزارفرشته شركت كرده
بودند.
2 سختى زندگى ؛ قال على عليه السلام : ((سوءالخلق
نكدالعيش وعذاب النفس )).غررالحكم
/5639
3 فساد ايمان و عمل ؛ قال النبى صلّى اللّه عليه و آله :
الخلق السيّى ء يفسد العمل كما يفسدالخّل العسل
. بحار / 73 / 297
4 دوام ناراحتى ؛ سئل عن على عليه السلام من ادوم الناس غما؟ قال عليه
السلام : اسؤ هم خلقا.مستدرك
/ /3 328
5 عذاب نفس ؛ قال على عليه السلام : من ساء خلقه
عذّب نفسه . بحار / 78 / 246
6 دورى از مردم ؛ قال على عليه السلام : سوء
الخلق يوحش القريب و ينفرالبعيد.غررالحكم
/ 5593
7 كمياب شدن دوست ؛ قال على عليه السلام : من
ساء خلقه اعوزه الصديق و الرفيق .غرر
الحكم / 9187
8 ورود به جهنم ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ان العبد ليبلغ من سوء خلقه اسفل درك جهنم
.محجة البيضاء / 5 / 93
اشاره
نمونه هايى از مكارم اخلاق پيامبر اكرم صلّى
اللّه عليه و آله
الف كنيزى محضر پيامبر آمد و لباس آن بزرگوار را سه مرتبه كشيد
تا اين كه نخى را از لباس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بيرون كشيد.
مردم به او گفتند: چرا چنين كارى انجام دادى ؟ گفت : مريضى در منزل
داريم مرا فرستادند تا به وسيله ى نخ لباس پيامبر تبرك جويد و شفا پيدا
كند و من خجالت كشيدم اين مطلب را بازگو كنم از اين رو اين كار را
انجام دادم . كافى / 2 / 102
ب هنگامى كه در جنگ احد دندان مبارك پيامبراكرم صلّى اللّه عليه و آله
شكسته شد و جراحات زيادى بر ايشان وارد آمد، اصحاب عرض كردند تا بر
دشمنان خود نفرين كند. فرمود: من به عنوان پيامبر رحمت بر اين ها مبعوث
شدم و در حق آنان دعا فرمود تا خداوند آنان را هدايت كند؛
اللهم اهد قومى فانهم لا يعلمون .
سفينة البحار / 2 / 681
ج مرد عربى بر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله وارد شد و عباى پيامبر را
محكم كشيد به طورى كه اثر آن در گردن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله
باقى ماند و گفت به من كمك كنيد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله با تبسم
به او كمك فراوانى كرد. سفينة البحار / 2 / 682
د شخصى به نام هبّار بن اسود، زينب دختر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله
را ترساند و در اثر آن فرزند زينب سقط شد. هنگامى كه از كار خود پشيمان
شد و از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله عذرخواهى كرد، پيامبر او را
بخشيد. سفينة البحار / 2 / 683
ه بعضى از افراد كودكان خود را براى تبرك جستن نزد پيامبر صلّى اللّه
عليه و آله مى آوردند، گاهى كودكان لباس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله
را آلوده مى ساختند پيامبر صلّى اللّه عليه و آله هيچ ناراحت نمى شدند.سفينة
البحار / 2 /6 91
و انس گويد: من مدت ده سال خدمتگزار پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بودم
. هرگز به من افّ نگفت و براى كارهايى كه انجام مى دادم نمى فرمود چرا
انجام مى دادى و براى كارهايى كه ترك مى كردم به من اعتراض نمى كرد.
سفينة البحار / 2 / 692
برّ و نيكى
1 ابعاد برّ و نيكى
قال الباقر عليه السلام : الا اخبركم خمس
خصال هنّ من البرّ و البرّ يدعوا الى الجنة قلت بلى قال اخفاء المصيبة
و كتمانها و الصدقة تعطيها بيمينك لا تعلم بها شمالك و برّ الوالدين
فان برّهما لله رضى و الاكثار من قول لا حول و لا قوّة الا بالله
العلىّ العظيم فانّه من كنوزالجنّة والحبّ لمحمدو آل محمد6.
بحار/69/390
قال على عليه السلام : ثلاث من ابواب البرّ:
سخاء النفس و طيب الكلام و الصّبر على الاذى .بحار
/ 71 / 89
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اربع من
كنوز البرّ كتمان الحاجة و كتمان الصدقة و كتمان الوجع و كتمان المصيبة
. بحار / 81 / 208
2 به چه كسانى نيكى كنيم
؟
1 والدين ؛ عن منصور بن حازم عن ابى عبدالله عليه السلام قال
قلت : اىّ الاعمال افضل ؟ فقال عليه
السلام : الصلوة لوقتها و برّ الوالدين و الجهاد
فى سبيل الله . بحار / 82 / 226
2 فرزندان ؛ قال على عليه السلام : برّوا
اولادكم و احسنوا اليهم . بحار / 74 / 77
3 مهمان ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من كرم الاخلاق برّ الضيف .بحار/
21/ 376
4 خانواده ؛ قال الصادق عليه السلام : من حسن
برّه باهل بيته زيد فى رزقه .
بحار/74/104
قال الصادق عليه السلام : من حسن برّه باهله زاد
الله فى عمره . بحار / 69 / 385
5 برادران ايمانى ؛ قال عليه السلام : من خالص
الايمان البرّ بالاخوان .بحار/ 69/159
6 اقوام ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
برّ القرابة تزيد فى الاعمار.
بحار / 77 / 172
7 همسايه ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
رحم الله جارا اعان جاره على برّه .
بحار / 74 / 65
8 دوست ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
رحم الله رفيقا اعان رفيقه على برّه .
بحار/74/65
3 نشانه هاى نيكوكار
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اما علامة البارّ فعشرة يحبّ فى الله يبغض فى الله و يصاحب فى الله و
يفارق فى الله و يغضب فى الله و يرضى فى الله و يعمل لله و يطلب للّه و
يخشع خائفا مخوفا طاهرا مخلصا مستحيا مراقبا و يحسن فى الله .
تحف العقول / 21
4 شهادت بالاترين بر و
نيكى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
فوق كلّ ذى برّ برّ حتى يقتل فى سبيل الله فليس فوقه برّ.بحار/
74 / 61
اشاره
در شب عروسى حضرت فاطمه عليها السلام سائلى به او مراجعه كرد آن
حضرت پيراهن عروسى خود را به او تقديم كرد. هنگامى كه پيامبر صلّى
اللّه عليه و آله متوجه شدند پرسيدند: چرا پيراهن كهنه را ندادى ؟ عرضه
داشت : از شما شنيدم كه خداوند مى فرمايد: (لن تنالوا البر حتى تنفقوا
ممّا تحبون ). آل عمران / 92؛ خصائص فاطمية /
379
آثار اعمال و اوصاف زيبا
1 اثر رعايت امانت
قال على عليه السلام : الامانة تجرّ
الرزق . بحار / 78 / 60
2 اثر نيكى به برادران
قال الكاظم عليه السلام : من حسن برّه
باخوانه و اهله مدّ فى عمره .مستدرك /
12/421
3 اثر اقاله
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من اقال مسلما اقاله الله عثرته . سنن
ابى داود / 3 / 274
4 اثر توبه
قال على عليه السلام : التوبة تطهّر
القلوب و تغسل الذنوب . غرر/1 355
5 اثر همنشينى با
دانشمندان
قال على عليه السلام : جالس العلماء يزدد
علمك و يحسن ادبك و تزك نفسك .غررالحكم
/4786
6 اثر مبارزه با نفس
قال على عليه السلام : من جاهد نفسه اكمل
التّقى . غرر/7751
7 اثر جود و بخشش
قال على عليه السلام : الجواد فى الدنيا
محمود و فى الا خرة مسعود. غرر/2152
8 اثر خوب همسايه دارى
قال الصادق عليه السلام : حسن الجوار
يعمّر الديار و يزيد فى الاعمار.كافى / 2
/ 667
9 اثر ياد مرگ
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من اكثر ذكر الموت احبّه الله . كافى / 2
/ 122
10 اثر تقديم محبت الهى
بر علاقه به خويشتن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من آثر محبة الله على محبة نفسه كفاه الله مؤ نة الناس .كنزالعمال
/ 43127
11 اثر حج و عمره
قال على عليه السلام : و حجّ البيت و
العمرة فانّهما ينفيان الفقر و يكفّران الذنب و يوجبان الجنّة .
تحف العقول / 149
12 اثر برآوردن نياز مؤ
من
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من قضى لاخيه المؤ من حاجة قضى الله عزّ و جلّ له يوم القيامة ماءة الف
حاجة من ذلك اولها الجنة . كافى / 2 /1
93
13 اثر تلاش در برآوردن
نياز مؤ من
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من سعى فى حاجة اخيه المؤ من فكانّما عبدالله تسعة الف سنة صائما نهاره
قائما ليله . بحار / 74 / 315
14 اثر اخلاص
قال على عليه السلام : بالاخلاص ترفع
الاعمال . غرر/4242
15 اثر خوف از خداوند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من خاف الله عزّ و جلّ خاف منه كل شى ء و من لم يخف الله اخافه الله من
كل شى ء. بحار / 77 / 50
16 اثر عبادت و بندگى
خداوند
قال الحسن عليه السلام : من عبدالله عبّد
الله له كل شى ء. تنبيه الخواطر / 2 /
108
17 اثر نماز با معرفت
قال على عليه السلام : من اتى الصلوة
عارفا بحقّها غفر له . خصال /6 28
18 اثر روزه
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
الصوم يورث الحكمة و الحكمة تورث المعرفة و المعرفة تورث اليقين فاذا
استيقن العبدلايبالى كيف اصبح بعسر ام بيسر.
بحار/77/27
19 اثر حسن ظن به مردم
قال على عليه السلام : من حسن ظنّه
بالناس حاز منهم المحبّة . غرر الحكم /
4823
20 اثر بى رغبتى به دنيا
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من زهد فى الدنيا هانت عليه المصيبات .
بحار / 77 / 94
اشاره
حضرت صادق عليه السلام فرمود: خداوند به موسى وحى نمود: آيا مى
دانى چرا تو را براى مقام رسالت انتخاب ، و كليم خود قرار دادم ؟ عرض
كرد: نه . خداوند به او وحى كرد به دليل تواضع و سجده هايى كه دارى و
صورت خود را به خاك مى گذارى .
بحار / 17 / 410
آثار اعمال و اوصاف زشت
1 اثر پرخورى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اياكم و البطنه فانها مفسدة للبدن و مورثة للسقم و مكسلة عن العبادة
. بحار / 62 / 266
2 اثر پرحرفى
قال على عليه السلام : اياك و كثرة
الكلام فانه يكثر الزلل و يورث الملل .
غررالحكم /2680
3 اثر آرزوى دراز
قال على عليه السلام : اما طول الامل
فينسى الا خرة . كافى / 2 /3 35
4 اثر پرداختن به لهو
قال على عليه السلام : اللهو يسخط الرحمن
و يرضى الشيطان و ينسى القرآن . بحار /
78 / 9
5 اثر سرزنش زياد
قال على عليه السلام : ((لاتكثرن
العتاب فانه يورث الضغينة ويدعواالى البغضاء)).غررالحكم
/10214
6 اثر ثروت فراوان
قال على عليه السلام : اعلموا ان كثرة
المال مفسدة للدين مقساة للقلوب . تحف
العقول / 141
7 اثر ستم
قال على عليه السلام : من سلّ سيف البغى
قتل به . نهج السعادة / 1 /5 2
8 اثر تهمت
قال الصادق عليه السلام : اذا اتهمّ المؤ
من اخاه انماث الايمان من قلبه كما ينماث الملح فى الماء.
9 اثر جدال بى مورد
قال على عليه السلام : الجدل فى الدين
يفسد اليقين . غرر الحكم /1 077
10 اثر جزع و فزع
قال على عليه السلام : الجزع لا يدفع
القدر ولكن يحبط الاجر. غرر الحكم / 1876
11 اثر حرص
قال على عليه السلام : الحرص ينقص قدر
الرجل و لا يزيد فى رزقه .غررالحكم /
1550
12 اثر حرام خورى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من اكل لقمة من حرام لم تقبل له صلوة اربعين ليلة .
كنزالعمال /9266
13 اثر حسادت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اياكم و الحسد فانه ياءكل الحسنات كما تاءكل النار الحطب .جامع
الاخبار / 451
14 اثر كينه توزى ؛
قال العسكرى عليه السلام : اقلّ الناس
راحة الحقود. تحف العقول /4 88
15 اثر تحقير مردم
قال الصادق عليه السلام : من استذل مؤ
منا او مؤ منة او حقّره لفقره او قلّة ذات يده شهره الله يوم القيمة ثم
يفضحه . بحار / 72 / 44
16 اثر رياست طلبى
قال الصادق عليه السلام : اياك و الرئاسة
فما طلبها احد الاّ هلك . معانى الاخبار
/ 180
17 اثر خنده ى زياد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اياك و كثرة الضحك فانه يميت القلب .معانى
الاخبار / 335
18 اثر فروتنى براى
ثروتمند
قال على عليه السلام : من اتى غنيا
فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دينه . نهج
البلاغه /حكمت 228
اشاره
الف اثر ترك نهى از منكر؛ عابدى نماز مى خواند در همان لحظه دو
كودك خروسى را گرفته وپرهاى آن رامى كندنداواعتنانكردوخداوندآن
عابدرابه زمين فروبرد.سفينة البحار/1/40
ب اثر سخن چينى ؛ شخصى از على بن يقطين نزد هارون سعايت كرد. هارون
فرمان داد سخن چين را هزار تازيانه بزنند پانصد ضربه كه زدند از دنيا
رفت . سفينة البحار /1/43
ج اثر تكبر؛ شيطان بر اثر تكبر و غرور از منزلتى كه نزد خداوند داشت
سقوط كرد.سفينة البحار / 1 / 40
بهترين ها
1 بهترين انسان
الف قال على عليه السلام :
خير الناس من انتفع به الناس .
بحار /75 /2 3
ب قال على عليه
السلام :
خير الناس من طهّر من الشهوات قلبه ...غرر1/1/392
2 بهترين برادر
قال على عليه السلام : خير اخوانك من
واساك و خير منه من كفاك . بحار / 78 /
12
3 بهترين بى نيازى
قال على عليه السلام : خير الغنى غنى
النفس . امالى صدوق / 394
4 بهترين همنشين
قيل يا رسول الله اىّ الجلساء خير قال : من ذكركم بالله رؤ يته
و زادكم فى علمكم منطقه و يرغبكم فى الا خرة عمله .
امالى طوسى / 157
5 بهترين زادوتوشه
قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
خيرالزادالتقوى .
بحار/77/114
6 بهترين اخلاق
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
الا ادلّكم على خير اخلاق الدنيا و الا خرة ؟ قالوا بلى يا رسول
الله . قال : من وصل من قطعه و اعطى من حرمه و
عفا عمن ظلمه . بحار / 74 / 102
7 بهترين كار؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
خيرالامورخيرهاعاقبة . امالى صدوق / 395
8 بهترين دست ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
خير الايدى المنفقة . بحار / 77 /
149
9 بهترين كلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
...فاما خيرته من الكلام فسبحان الله و الحمد لله و لا اله الاّ الله و
الله اكبر فمن قالها عقيب كل صلوة كتب الله له عشر حسنات و محاعنه عشر
سيئات و رفع له عشر درجات . بحار / 97 /4
7
10 بهترين پيامبران
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اما خيرته من الانبياء فاختار ابراهيم خليلا و موسى كليما و عيسى روحا
و محمدا حبيبا. بحار / 97 / 47
11 بهترين فرشتگان ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اما خيرته من الملائكة فجبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و عزرائيل .
بحار/97/47
12 بهترين زنان
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اما خيرته من النساء مريم بنت عمران و آسية بنت مزاحم امراءة فرعون و
فاطمة الزهراء و خديجة بنت خويلد. بحار /
97 / 47
13 بهترين ماهها و روزها
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اما خيرته من الشهور فرجب و ذوالقعدة و ذوالحجة و المحرم و هى الاربع
الحرم . و اما خيرته من الايام فيوم
الفطر و يوم عرفة و يوم الضحى و يوم الجمعه .بحار
/ 97 / 47
اشاره
ابن عباس مى گويد: هنگامى كه آيه شريفه (انّ الذين امنوا و
عملوالصالحات اولئك هم خير البريّة ) بينه 8
نازل شد پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به على عليه السلام فرمود:
مقصود از اين آيه تو و شيعيانت هستيد كه در روز قيامت وارد عرصه محشر
مى شويد در حالى كه هم شما از خدا راضى هستيد و هم خدا از شما راضى است
و دشمنت خشمگين وارد محشر مى شود و به زور به جهنم مى رود. (هو انت و
شيعتك تاءتى انت و شيعتك يوم القيمه راضين مرضيين و ياءتى عدوك غضبانا
مقمحين
شواهد التنزيل 2/357
توجّه به فضائل
1 وادار كردن نفس به فضيلت ها
قال على عليه السلام : اكره نفسك على
الفضائل فانّ الرذائل انت مطبوع عليها.غررالحكم
/2477
2 بهترين فضيلت ها
قال على عليه السلام : افضل الفضائل صلة
الهاجر و ايناس النافر و الاخذ بيد العاثر.غررالحكم
/ 3357
3 ريشه ى فضيلت
قال على عليه السلام : راءس الفضائل ملك
الغضب و اماتة الشهوة . غرر الحكم / 5237
4 بهترين فضيلت اخلاقى
قال على عليه السلام : ان افضل اخلاق
الرجال الحلم . غرر الحكم /3 386
5 بافضيلت ترين مردم
قال على عليه السلام : افضل الناس فى
الدنيا الاسخياء و فى الاخرة الاتقياء.
غررالحكم /3210
6 نمونه اى از فضيلت ها
1 ترك سؤ ال از مردم ؛ قال على عليه السلام :
التقرب الى الله بمساءلته و الى الناس بتركها.غرر
الحكم / 1801
2 قناعت ؛ قال الباقر عليه السلام : من قنع بما
رزقه الله فهو من اغنى الناس . كافى
/2/139
3 بخشش به هنگام قدرت
قال على عليه السلام : من عفا عند القدرة عفا
الله عنه يوم العسرة . كنز العمال / 7007
4 كرامت اخلاقى
قال زين العابدين عليه السلام : اللهم صل على
محمد و آله و سدّدنى لان اعارض من غشّنى بالنصح و اجزى من هجرنى بالبرّ
و اثيب من حرمنى بالبذل و اكافى ء من قطعنى بالصلة و اخالف من اغتابنى
الى حسن الذكر. صحيفه سجاديه /دعاى2 0
اشاره
ابوحمزه ثمالى گويد: از امام سجاد عليه السلام شنيدم فرمود:
وقتى كه روز قيامت مى شود خداوند تمام انسانها را جمع مى نمايد سپس
منادى حق ندا مى كند صاحبان فضيلت كجا هستند؟ جمعيتى از مردم بر مى
خيزند فرشتگان با آنها ملاقات مى كنند و مى پرسند فضيلت شما چيست ؟
آنان گويند. (كنّا نصل من قطعنا و نعطى من حرمنا و نعفو عمّن ظلمنا) در
اين هنگام منادى حق به آنها مى گويد: راست گفتيد، وارد بهشت شويد.وسائل
8 / 521
تقوا
1 تقوا درمان جسم و روح
قال على عليه السلام : ... فانّ تقوى
اللّه دواءِ قلوبكم و بصرُ عمى أ فئدتكم و شفاءُ مرض أ جسادكم و صلاح
فساد صدوركم و طهور دنس أ نفسكم و جلاء عشاء أ بصاركم .بحار
/ 67 / 284
2 تقوا، امر قلبى
قال الصادق عليه السلام : لا يغرّنّك
بكاؤ هم ، انّما التّقوى فى القلب . بحار
/ 67 / 286
3 باتقواترين انسان
قال على عليه السلام عن رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
أ تقى النّاس من قال الحقّ فيماله وعليه
.بحار/67/288
4 تقوا معيار كرامت
قال زين العابدين عليه السلام : لاحسب
لقرشىٍّ و لا عربىّ الاّ بتواضع و لا كرم الاّ بالتّقوى .بحار
/ 67 / 288
5 درجات تقوا
قال الصادق عليه السلام : التقوى على
ثلاثة أ وجه : تقوى باللّه فى اللّه و هو ترك الحلال فضلا عن الشبهة و
هو تقوى خاص الخاص و تقوى من الله و هو ترك الشبهات فضلا عن الحرام و
هو تقوى الخاص و تقوى من خوف النار و العقاب و هو ترك الحرام و هو تقوى
العام . بحار / 67 / 295
6 تفسير تقوا
قال على عليه السلام : التقوى اجتناب
، التقوى أ ن يتّقى المرء كلّ ما يؤ ثمه
، المتّقى من اتّقى الذّنوب ،
راءس التقوى ترك الشهوة ،
من ملك شهوته كان تقيّا،
ملاك التّقوى رَفْضُ الدّنيا.
غرر الحكم / 1 6
7 ويژگى متّقيان
امام على عليه السلام در خطبه ى همام بيش از 100 ويژگى براى
متقيان بيان مى كند، از جمله : 1 منطقهم الصّواب
2 ملبسهم الاقتصاد 3 مشيهم التّواضع 4 غضّوا أ بصارهم عمّا حرّم الله
عليهم 5 وقفوا أ سماعهم على العلم النّافع لهم 6 نزلت اءنفسهم منهم فى
البلاء كالّتى نزلت فى الرّخاء 7 عظم الخالق فى اءنفسهم فصغر مادونه فى
اءعينهم 8 قلوبهم محزونة 9 شرورهم ماءمونة 10أ جسادهم نحيفة 11 حاجاتهم
خفيفة 12 أ نفسهم عفيفة ...نهج البلاغه /
خطبه ى 193
8 بركات تقوا
1 صلاح ايمان ؛ قال على عليه السلام :
سبب صلاح الايمان التّقوى .غررالحكم /
5514
2 خويشتن دارى از محرمات ؛ قال على عليه السلام :
ان تقوى الله حمت أ ولياء الله محارمه .نهج
البلاغه / خطبه 114
3 آبادى دين ؛ قال على عليه السلام : انّ تقوى
الله عمارة الدّين و عماد اليقين و انّها لمفتاح صلاح و مصباح نجاح
. غرر الحكم / 3623
4 كليد پاكى ، 5- توشه قيامت 6- آزادى از هر نوع بندگى ؛ قال على عليه
السلام : انّ تقوى الله مفتاح سداد و ذخيرة معاد
و عتق من كل ملكة و نجاة من كل هلكة بها ينجح الطّالب و ينجوا الهارب و
ينال الرّاغب . نهج البلاغه / خطبه 230
7 پذيرش اعمال ؛ قال على عليه السلام : صفتان لا
يقبل الله سبحانه الاعمال الاّ بهما التّقى و الاخلاص .
غرر الحكم / 5887
8 نجات از گرفتارى ها؛ قال على عليه السلام : من
اتقى الله سبحانه ، جعل له من كلّ همّ فرجا و من كلّ ضيق مخرجا.
غرر الحكم / 8847
9 زندگى نيرومند؛ من اتقى الله عاش قويا.
بحار / 70 / 283
10 محبوبيت نزد مردم ؛ من اتقى الله أ حبّه
النّاس . بحار / 78 / 79
11 حفاظت الهى ؛ من اتقى الله يُتَّقى .
بحار / 50 / 177
12 ورود به بهشت ؛ أ كثر ما تلج به أ متى الجنّة
تقوى اللّه . بحار / 71 / 375
اشاره
الف عُقبة بن بشير اسدى به حضور امام باقر عليه السلام آمد و
گفت : من فرزند بشير اسدى و از خاندان بزرگ و شريفى هستم . امام به او
فرمود: با به رخ كشيدن حسب و نسب خود بر ما منت مگذار. ملاك برترى فقط
تقوا و پرهيزكارى است ؛ فليس لاحد فضل على احد
الاّ بالتّقوى .كافى / 2 /2 47
ب مفضل بن عمر گويد: نزد امام صادق عليه السلام بودم . سخن از اعمال
پيش آمد عرض كردم چقدر عمل من ضعيف است . فرمود: استغفار كن بعد فرمود:
عمل اندك با تقوى بهتر از عمل زياد بدون تقوى است . عرض كردم : چگونه ؟
فرمود: مثل اينكه شخصى اطعام مى كند و به همسايگانش نيكى مى نمايد لكن
هرگاه به حرام مى رسد خود را كنترل نمى كند و اين عمل بدون تقوى است .
كافى 2/2/76
محبّت به خداوند
1 عدم سازگارى محبّت خدا و دنيا
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله :
حبّ الدّنيا و حبّ اللّه لايجتمعان فى قلب اءبدا.
تنبيه الخواطر/362
2 قلب انسان جايگاه محبت
الهى
قال الصادق عليه السلام : القلب حرم
اللّه فلا تسكن حرمَ اللّه غيرَ اللّه .بحار/70/
25
3 محبّت ، اساس دين
قال الصادق عليه السلام : هل الدّين الاّ
الحبّ؛ انّ اللّه عزّ و جلّ يقول : (قل إ ن كنتم تحبّون اللّه
فاتّبعونى يحببكم اللّه ). بحار / 69 /
237
4 درخواست محبت خداوند
قال زين العابدين عليه السلام : اللّهمّ
انّى اءسئلك أ ن تملا قلبى حبّا لك و خشية منك و تصديقا لك و ايمانا بك
. بحار / 98 / 89
5 محبّتِ الهى لذيذترين
نعمت بهشتى
قال على عليه السلام : اءطيب شى ء فى
الجنّة و أ لّذه حبّ اللّه و الحبّ فى اللّه و الحمد للّه ربّ العالمين
. مستدرك / 2 / 366
