طرائق تألّه; شيوه هاى شيدايى

الف0 روش بهره مندى از ساحت قدس آنحضرت عليه السّلام :

 عن جابر الجعفي قال: سمعت جابر بن عبد الله يقول: لمّا أنزل الله عز و جل على نبيّه "يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا الله وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الأَمْرِ مِنْكُم" قلت: يا رسول الله عرفنا الله و رسوله فمن أولو الأمر الذين قرن الله طاعتهم بطاعتك؟ قال: هم خلفائي يا جابر و أئمة المسلمين بعدي، أوّلهم عليّ بن أبيطالب ثم الحسن ثم الحسين ثم علي بن الحسين ثم محمّد بن علي المعروف في التوراة بالباقر، و ستدركه يا جابر فإذا لقيته فأقرءه منّي السّلام ثم الصّادق جعفر بن محمّد ثم موسى بن جعفر ثم علي بن موسى ثم محمّد بن علي ثم علي بن محمّد ثم الحسن بن علي ثم سميّي و كنيّي حجة الله في أرضه و بقيّته في عباده ابن الحسن بن علي; ذاك الّذي يفتح الله ـ تعالى ذكره ـ على يديه مشارق الأرض و مغاربها، ذاك الذي يغيب عن شيعته و أوليائه غيبة لا يثبت فيها على القول بإمامته إلاّ من امتحن الله قلبه للإيمان. قال: فقال جابر: يا رسول الله فهل ينتفع الشيعة به في غيبته؟ فقال صلى الله عليه و آله إي و الّذي بعثني بالنبّوة إنّهم لينتفعون به و يستضيؤون بنور ولايته(1)في غيبته كانتفاع الناس بالشّمس و إن جلّلها السّحاب(2)،يا جابر هذا مكنون سرّ الله و مخزون علمه فاكتمه إلاّ عن أهله. (بحار الانوار 36/250 به نقل از كمال الدين)

جابر جعفى گويد: از جابر بن عبدالله شنيدم كه مى گفت: وقتى كه خداى تعالى بر پيامبرش اين آيه را فرو فرستاد كه: "يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا الله وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الأَمْرِ مِنْكُم" گفتم: يا رسول الله، خدا و رسولش را شناخته ايم، پس اولوالأمرى كه خداوند طاعت آنها را مقرون به طاعت خود كرده چه كسانى هستند ؟ فرمود: اى جابر آنها جانشينان من و ائمه مسلمين پس از من هستند، اوّل ايشان على بن ابيطالب است و بعد از او حسن و حسين و على بن الحسين و محمّد بن على ـ كه در تورات به باقر معروف است و تو اى جابر او را مى بينى و آنگاه كه او را

ـــــــــــــــــــــ

1- فى المصدر: انهم يستضيئون بنوه و ينتفعون بولايته .

2- فى المصدر: و ان تجللها سحاب .

ديدى سلام مرا به او برسان ـ و پس از او جعفر بن محمّد صادق و موسى بن جعفر و علىّ بن موسى و محمّد بن على و على بن محمّد و حسن بن على و پس از او همنام و هم كنيه من حجة الله در زمينش و بقية الله در بين عبادش، فرزند حسن بن على ائمه مسلمين خواهند بود. او كسى است كه از شيعيان و اوليائش غايب شود غيبتى كه بر عقيده به امامت او باقى نماند مگر كسيكه خداوند قلبش را به ايمان امتحان كرده است. جابر گويد: گفتم : يا رسول الله آيا در غيبت او براى شيعيانش انتفاعى هست ؟ فرمود: آرى، قسم به خدايى كه مرا به نبوّت مبعوث فرمود به نور او استضائه مى كنند و به ولايت او در دوران غيبتش بهره مند مى شوند مانند بهره بردن مردم از خورشيدى كه در پس ابر است ، اى جابر اين سرّ مكنون خداوند و علم مخزون اوست، آنرا از غير اهلش بپوشان.

پس اينك در محضر و مشهد او به ادب باش كه اگر نه تو شاهد بر اوئى، او شاهد بر توست.

ل 0 روش گشايش مشكلات و توفيق حضور در ولايت آنحضرت عليه السّلام:

عن مولانا صاحب الزّمان عليه الصلوة و السّلام :

اكثروا الدّعاء بتعجيل الفرج فانّ ذلك فرجكم.(كمال الدين2/483)

يكى از معانى "فرجكم"; حصول معرفت آن حضرت و يافتن گستردگى و سعه وجودى خود است و نيز برآورده شدن حاجات و حلّ مشكلات شخص.

م 0 روش حضور در ولايت و حكومت آنحضرت عليه السّلام:

 عن الصّادق عليه السّلام: توقّع أمر صاحبك ليلك و نهارك.

(بحار الانوار 98/159 به نقل از اقبال الاعمال)

يعنى: بهار ظهور امر (امامت، ولايت و حاكميت ) صاحبت (قرين و مالكت ) را به هر شب و روزت رخ داده بدان و زمين را از آن فرا گرفته بدار.

ى 0 روش بهره مندى از هدايت ،امامت و ولايت آن حضرت عليه السّلام:

عن مولانا صاحب الزمان عليه السّلام:

سلام على آل يس. السّلام عليك يا داعى الله و ربّانىّ آياته...و اشهد انّك حجة الله. (الاحتجاج 2/492)

" سلام " يعنى ; "تسليم شدن" كليد است و موت و حيات، حضور و غياب دائر مدار حجّيّت او نيست.

بارزترين صورت و مورد در تسليم و تسلّم در اختيار و مسخّر بودن "شىء" در رابطه با مالك آنست ; خداى متعالى در همين مورد مى فرمايد:

 " أفغير دين الله يبغون و له أسلم من فى السّموات و الأرض طوعاً و كرهاً و اليه يرجعون ". (آل عمران /83)

آيا جز دين خداى را مى جويند با آنكه هر كه در آسمانها و زمين است، خواه و نا خواه، تسليم او شده است و بسوى او باز گردانده مى شوند.

 "... و الشمس و القمر و النّجوم مسخّرات بأمره ألا له الخلق و الأمر تبارك الله ربّ العالمين ". (الاعراف /54)

و خورشيد و ماه و ستارگان رام فرمان اويند، آگاه باش كه خلق و امر از آن اوست، فرخنده خدائى است پروردگار جهانيان.

و لذا جدى ترين شرط بهره مندى از وجود آن نفس نفيس و آيه ربّانى الهى، قرار دادن خود بعنوان "شىء" نه بعنوان "شائى" در اختيار ايشان است و ناظر به همين نكته است آنچه امير المؤمنين صلوات الله عليه در فقرات اوليه دعاى شريف كميل فرموده اند: "اللهم انى اسئلك برحمتك التى وسعت كلّ شيىء و بقوتك التى قهرت بها كلّ شىء و خضع لها كلّ شىء و ذل لها كلّ شىء و بجبروتك التى غلبت بها كلّ شىء و بعزتك التى لا يقوم لها شىء و بعظمتك التى ملأت كلّ شىء و بسلطانك الذى على كلّ شىء بوجهك الباقى بعد فناء كلّ شىء و باسمائك الّتى ملأت أركان كل شىء و بعلمك الّذى أحاط بكلّ شىء و بنور  وجهك الذّى أضاء له كلّ شى ء..."

يعنى اينكه: آن همه حقائق و تجليات الهيه به "شى" تعلق مى گيرد.

س 0 روش هاى  معرفت و وجدان (يافتن) حضور ولائى آنحضرت عليه السّلام:

01 " و الفجر ... و الشّفع و الوتر ". (الفجر /1و3)

0 الامام الصّادق عليه السّلام: قوله عزوجل: "و الفجر" هو القائم عليه السّلام. (معجم الاحاديث الامام المهدى عليه السّلام 5/492)

امام صادق عليه السّلام در مورد كلام خداى عزوجل: و الفجر (سوگند به فجر) فرمودند: او قائم عليه السّلام است.

ـ " حتّى مطلع الفجر ". (القدر / 5)

0 الامام الصادق عليه السّلام: " حتّى مطلع الفجر " حتى يقوم القائم عليه السّلام. (معجم الاحاديث الامام المهدى عليه السّلام 5/504)

امام صادق عليه السلام در توضيح فقره شريفه «حتى مطلع الفجر» در سوره قدر فرمودند: تا هنگاميكه قائم عليه السلام بپا خيزد.

 الامام الباقرعليه السّلام: ... و الوتراسم القائم.

(معجم الاحاديث 5/491)

امام باقر عليه السّلام (در توضيح آيه شريفه "والشفع و الوتر") فرمودند: و الوتر اسم قائم عليه السّلام است.

و از طرف ديگر وتر، تك ركعتى نماز شب است.

02 "و النّهار اذا تجلّى". (الليل / 2)

و قسم به روز هنگاميكه جلوه كند.

الامام الباقر عليه السّلام قال: و النّهار اذا تجلّى قال: النّهار هو القائم عليه السّلام منّا اهل البيت، اذ قام غلب دولته الباطل.

(معجم الاحاديث 5/498)

امام باقر عليه السلام در تفسير آيه شريفه " والنهار اذا تجلّى" فرمودند: نهار (روز) همان قائم عليه السلام از ما اهل بيت است كه هنگاميكه بر خيزد دولتش بر باطل غلبه كند.

" و النّهار اذا جلّيها ". (الشمس / 3)

و قسم به روز هنگاميكه روشن گرداند.

 الامام الحسين عليه السّلام: " و النّهار اذا جلاّها " قال: ذلك القائم من آل محمّد صلى الله عليه و آله يملأالأرض قسطاً

و عدلاً. (معجم الاحاديث 5/494)

امام حسين عليه السلام در تفسير آيه شريفه " و النهار اذا جليها" فرمودند: منظور از روز هنگاميكه بدرخشد قائم از آل محمد صلّى الله عليه و آله است كه زمين را از قسط و عدل پر كند.

ط0 روش نيل به ولايت و عنايت آنحضرت عليه السّلام در جامعه:

همدلى جمعى در محبّت و توجّه و تقيّد بايشان:

 عن مولانا صاحب الزّمان عليه السّلام: و لو أنّ أشيا عنا ـ و فقهم الله لطاعته ـ على إجتماع من القلوب فى الوفاء بالعهد عليهم لما تأخّر عنهم اليُمن بلقائنا و لتعجّلت لهم السعادة بمشاهدتنا على حقّ المعرفة و صدقها منهم بنا. فما يحبسنا عنهم إلّا ما يتّصل بنا ممّا نكرهه و لا نؤثره منهم... .(الاحتجاج 2/498)

امام زمان صلوات الله عليه فرمودند: همانا اگر شيعيان ما كه خدا آنان را بر طاعت خود توفيق دهد در راه وفا به پيمانى كه بر آنهاست همدل بودند، بركت ملاقات ما از ايشان تأخير نمى افتاد و سعادت ديدار ما براى آنان بخاطر معرفت راستينى كه به ما دارند زودتر دست مى داد. پس ما را از آنان دور نمى دارد مگر آنچه از ناخشنودى ها و نا پسنديده ها كه از ايشان به ما مى رسد .

03 " و فى السّماء رزقكم و ما توعدون. فو ربّ السّماء و الأرض إنّه لحقٌّ كما أنّكم تنطقون ". (الذاريات / 22)

روزى شما و آنچه وعده داده شده ايد، در آسمان است پس قسم به پروردگار آسمان و زمين (آن وعده) جدّاً حق است همانگونه كه سخن مى گوئيد.

 عن علىّ بن الحسين عليه السّلام فى قول الله عزّوجل: " فو ربّ السّماء و الأرض إنّه لحقّ كما أنّكم تنطقون " قال: قوله " إنّه لحقّ" هو قيام القائم عليه السّلام... .

(المحجّة فيما نزل فى القائم الحجة عليه السّلام با ترجمه/360)

امام سجاد عليه السلام در مورد آيه مزبور فرمودند: منظور از فرمايش خداى متعال «انّه الحق» همان قيام قائم عليه السلام است.

ـ پس معرفت حضورش هم واقعى و عينى است و هم اختيارى.

04 حضور آگانه  در روز جمعه كه روز ظهور ايشان و بلكه شب جمعه، كه شب هر روزى ملحق به آن روز است.

 ... هذا يوم الجمعه و هو يومك المتوقع فيه ظهورك...       (مفاتيح الجنان)

05 " وفى أنفسكم أفلا تبصرون". (الذاريات /21)

06السّلام عليك يا عين الحيوة.

(زيارت حضرت امام عصر در روز جمعه)

07 اللهم صلّ على وليك ... نور أبصار الورى. (زيارت آل يس)

08 توجه به حال مسلّط و غالب بر اوقات فضيلت نماز خصوصاً نماز ظهر (نيم ساعت اوّل).

وجود مبارك حضرت زهراى مرضيه سلام الله عليها در اوقات نماز جلوه بر كائنات مى فرمودند(1)و هم ايشان اسوه وجود مبارك حضرت بقيه اللّهند(2):

عن ابن عماره عن أبيه قال: سألت أبا عبد الله  عليه السّلام ـ عن فاطمة لم سميّت زهرا؟ فقال: لأنّها اذا قامت فى محرابها زهر نورها لاهل السّماء كما يزهر نور الكواكب لأهل الأرض.(علل الشرائع1/181)

ابن عماره از پدرش نقل كرد كه  گفت: از امام صادق عليه السلام سئوال كردم كه چرا حضرت فاطمه ]سلام الله عليها[، زهرا ناميده شده؟ پس فرمودند: زيرا ايشان هنگاميكه در محرابشان به نماز مى ايستادند، نورشان به اهل آسمان چنان مى تابيد كه نور ستارگان به اهل زمين مى تابد.

 عن مولانا صاحب الزمان عليه السّلام: و فى ابنة رسول الله صلى الله عليه و آله لى اسوة حسنة. (غيبة الطوسى / 173)

از صاحب الزمان عليه السلام: و در دختر رسول خدا صلى الله عليه و آله براى من، اسوه حسنه ايست.

ـ پس ايشان نيز به همانسان ترحم كرده و در همان اوقات تجلى مى فرمايند. و الحمدلله ربّ العالمين.

09 اعمال و خصوصاً اعمال عبادى اصطلاحى را به محبّت ايشان انجام دادن ; كه هر محبوبى در محبّت خود لحاظ و حاضر است. و كتاب و سنت مشحون از نصوصى است كه دلالت دارد بر اينكه اعمال بجز به معرفت و محبت و ولايت آنان مقبول نيست. (بنگريد: بحارالانوار 27/166-202)

هـ0 روش نيل به ولايت و محّبت آنحضرت عليه السّلام:

 عن الباقر عليه السّلام: يا خيثمه أبلغ موالينا انّا لا نغنى عنهم من الله شيئاً الاّ بعمل و أنّهم لن ينالوا ولايتنا إلاّ بالورع و أنّ أشدّ الناس حسرة يوم القيامة من وصف عدلاً ثم خالفه إلى غيره.(الكافى 2/175)

امام باقر عليه السّلام در قسمتى از سفارشاتشان به خيثمه فرمودند:

اى خيثمه بدوستان ما پيغام ده كه ما از طرف خدا آنها را جز به عمل بى نيازى ندهيم. و همانا آنان جز با ورع به ولايت ما نائل نگردند و پر حسرت ترين مردم روز قيامت كسى است كه عدالتى را بستايد و سپس به خلاف آن گرايد.

ـ ورع ; به معناى پرهيز كردن از عمل به ميل خود و در اختيار ولى الله بودن است ; پرهيز كردن از عمل است; و لذا منفعل بودن است به فعل ولىّ الله نه فعّال بودن بخود.

ص 0 و بالاخره غزل غزلهاى روش هاى معرفت آموزى كه آتش در خرمن است فهم روش تعرّف از خود واژه "معرفت " است كه فرمودند:

نفس المهوم لنا المغتم لظلمنا تسبيح و همُّه لنا عبادة...

(الكافى 2/226 از امام صادق عليه السّلام )

من دم نزنم ليك دم نَحنُ نَفَخنا

در من بدمد، ناله رسد تا به ثريا

اين ناى تنم را چو ببريد و تراشيد

 از  سوى نيستان عدم عزّ تعالا

دل يكسر نى بود و دهان يك سر ديگر

 آن سر زلب عشق همى بود شكر خا

چون از دم او پر شد و از دو لب او مست

 تنگ آمد و مستانه بر آورد علالا

و الله ز مى آن دو لب ار كوه بنوشد

 چون ريگ شود كوه، ز آسيب تجلاّ

نى پرده لب بود كه گر لب بگشايد

نى چرخ فلك ماند و نى زير و نه بالا

آواز ده اندر عدم اى ناى و نظر كن

صد ليلى و مجنون و دو صد وامق عذرا

(كليات شمس 7/113)

*   *   *

مى نخوردى سخن از باده و از جام بگو

يا بدل يا بزبان حرفى از آن نام بگو

از زبان گوى بدل، باز ز دل گو بزبان

هر دو چون گشت يكى، با همه اندام بگو

تا بهوشى و خرد لب بلب چاه بنه 

چون شدى مست زمستى بلب بام بگو

خاصه را ما حضر از راتبه خاص بيار

عامه را نيز سخن از روش عام بگو

كودكان را كه ندانند بجز حرف هجى

 زان قد و زلف مگو، از الف و لام بگو

خردسالان كه نخوانند بجز حرف هجى

 زان لب و چشم مگو، پسته و بادام بگو

طمع  خام بود وصل تو، با مرده دلان

دلخوشى را  سخنى زان طمع خام بگو

نزد اغيار نشايد سخن از يار سرود 

سر بگوشم نه و آهسته و آرام بگو

(ديوان حاج ميرزا حبيب خراسانى/ 195-196)

*   *   *

و إن فهمت ذلك فطوبى لك فطوبى لك.

و خذ ما آتيتك و كن من الشاكرين  (الاعراف /144)

و

من اين دو حرف نوشتم چنانكه غير ندانست 

 تو هم ز روى كرامت چنان بخوان كه تو دانى