آفتاب ولايت

آيت الله محمد تقى مصباح يزدى

- پى‏نوشت‏ها -

1- نظامى گنجوى ، مخزن الاسرار، ص 38
2- شيخ عباس قمى ، كليات مفاتيح الجنان ، زيارت حضرت صاحب الامر (عليه السلام ) (زيارت آل ياسين ).
3- محمد تقى مجلسى ، بحارالانوار، ج 36، ص 323.
4- نعمانى ، الغيبه ، ص 244.
5- كلينى ، اصول كافى ، ج 2، ص 130؛ موسوعة احاديث اميرالمؤ منين (عليه السلام )، ج 1، ص 209.
6- كلينى ، موسوعة كلمات الامام الحسين (عليه السلام )، ص 660.
7- سيد بن طاووس ، مصباح المتهجد، ص 697.
8- نعمانى ، الغيبة ، ص 55.
9- شيخ صدوق ، كمال الدين و تمام النعمه ، ص 353.
10- شيخ صدوق ، كمال الدين و تمام النعمه ، ص 361.
11- شيخ صدوق ، كمال الدين و تمام النعمه ، ص 371؛ نعمانى ؛ الغيبه ، ص 120.
12- شيخ صدوق ، كمال الدين و تمام النعمه ، ص 408.
13- جواد قيومى اصفهانى ، صحيفه المهدى (عليه السلام )، ص 340.
14- حضرت امام خمينى اعلى الله مقامه .
15-

گر از دوست چشمت به احسان اوست   تو در بند خويشى نه در بند دوست
16-
تو بندگى چو گدايان به شرط مزد مكن   كه خواجه خود صفت بنده پرورى داند
17-
چو نور مهر تو تابيد بر دلهاى مشتاقان   ز خود آهنگ حق كردند و بربستند
18-
بگذر از خويش اگر عاشق دلباخته اى   كه ميان تو و او جز تو كسى حايل نيست
19- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 37، ص 2، باب 49.
20- حديد (57)، 25.
21- حضرت امام (رحمه الله عليه ) در جايى ديگر مى فرمايد: عمده بعثت رسل و انزال كتب براى مقصد شريف معرفه الله بوده كه سعادات دنياويه و اخراويه در سايه آن حاصل آيد. (چهل حديث ، ص 660)
22- نور (24)، 55.
23- قسمتى از دعاى شريف ويژه ماه رجب كه مولاى ما حضرت ولى عصر (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) آن را طى نامه و توقيعى به شيخ كبير، ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعيد، دومين نايب خاص خويش در دوره غيبت صغرا، صادر فرموده است (رك : شيخ عباس قمى ، كليات مفاتيح الجنان ، دعاهاى هر روز ماه رجب ).
24-
تو گر سوداى گل دارى اگر ديوانه يارى   چرا پس در پى خارى چرا پس يار ديوانى
(غروى اصفهانى ، ديوان ، ص 273.)
25- توبه (9)، 23.
26- انعام (6)، 91.
27- قسمت هايى از زيارت جامعه كبيره كه پس از زيارت امين الله ، از بهترين و كامل ترين زيارت ها است ؛ زيارت شريفى كه از ناحيه مقدس امام هادى (عليه السلام ) صادر شده و فراوان مورد تاكيد مولانا صاحب الزمان (ارواح العالمين لتراب مقدمه الفداء) قرار گرفته است .
28- قال الصادق (عليه السلام ): لا يقدر الخلائق على كنه صفة الله عز و جل ، فكما لا يقدر على كنه صفة الله عز و جل فكذلك لا يقدر على كنه صفه رسول الله ، و كما لا يقدر على كنه صفه الرسول فكذلك لا يقدر على كنه صفه الامام ... مردم ، از پى بردن به كنه صفت خداوند ناتوانند و همانگونه كه از پى بردن به گوهر صفت خدا عاجزند، توان فهم حقيقت صفت رسول الله را نيز ندارند و همان سان كه از دريافت كنه صفت رسول عاجزند، از درك ژرفاى صفت امام نيز دور و بى بهره اند و... (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 67، ص 65)
29- اسراء (17)، 85.
30- يكى از عارفان درباره مقام والايى كه مؤ منان واقعى مى توانند بدان دست يابند، مى گويد: اگر آسمانها، زمين ، عرش الاهى و هر آن چه در آنها است ، هزار هزار مرتبه در گوشه اى از زواياى قلب مؤ من عارف جاى گيرد، قلب او هيچ احساس تنگى و سنگينى از آن نخواهند كرد. (رك : قيصرى ، شرح فصوص الحكم ، ص 195)
31- كهف (18)، 104.
32- عصر (103)، 2 و 3.
33- ... تفتح فيها اءبواب السماء فيفتح فيها اءبواب الرحمه و باب الرضوان و باب المغفره و باب الفضل و باب التوبه و باب النعمه و باب الجود و باب الاحسان ... (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 98، ص 413، باب 30، ح 1.
34- رك : سيد ناصر هاشم العميدى ، در انتظار ققنوس (كاوشى در قلمرو موعودشناسى و مهدى باورى )، ص 76 (تصريح دانشمندان به تواتر احاديث المهدى ).
35- توبه (9)، 30.
36- قال رسول الله 9: و لولا مخافه اءن تقول فيك طوائف من اءمتى ما قالت النصارى فى عيسى بن مريم لقلت فيك اليوم مقالا لا تمر بملاء من الناس الا اءخذوا من تحت قدميك التراب يبتغون به البركه ... (علامه مجلسى ، بحار الانوار، ج 35، ص 315، باب 10، ح 4)
37- روم (30)، 10.
38- كلينى ، فروع كافى ، ج 4، ص 162.
39- حجرات (49)، 2.
40- نور (24)، 40.
41- روايات فراوانى بر اين مضمون دلالت دارند؛ از باب نمونه در اين دو روايت به دقت بنگريد:
اء. امام كاظم (عليه السلام ) مى فرمايد: و من لم يقدر على صلتنا فليصل على صالحى موالينا يكتب له ثواب صلتنا؛ هر كس نمى تواند ما را صله و احسان كند، دوستان صالح ما را صله و احسان كند تا ثواب صله ما براى او نوشته شود. (ابن قولويه ، كامل الزيارات ، ص 319، ح 1.)
ب . امام صادق (عليه السلام ) مى فرمايد: درهم يوصل به الامام اءفضل من اءلفى اءلف درهم فيما سواه من وجوه البر؛ درهمى كه به وسيله آن امام (عليه السلام ) صله و احسان شود، از دو ميليون درهم كه در كارهاى خير ديگر صرف شود، بهتر است . (كلينى ، كافى ، ج 1، ص 538، باب صلة الامام ، ح 6)
42- آل عمران (3)، 31.
43- امام سجاد (عليه السلام ) در اين باره مى فرمايد: اءلا و ان اءبغض الناس الى الله من يقتدى بسنه الامام و لا يقتدى باءعماله ؛ آگاه باشيد كه مبغوض ترين مردم نزد خداوند، كسى است كه در ظاهر به راه و روش امام (عليه السلام ) اقتدا مى كند؛ اما به اعمال او اقتدا نمى كند. (كلينى ، كافى ، ج 8، ص 234، باب 8، ح 312.)
44- نحل (16)، 44.
45- قندوزى حنفى ، ينابيع الموده ، ص 33؛ محمد بن عيسى ترمذى ، صحيح ترمذى ، ج 5، ص 199.
46- مائده (5)، 55 و 56.
47- نساء (4)، 59.
48- علامه طباطبايى ، تفسير الميزان ، ج 4، ص 653، ذيل آيه 59 از سوره نساء: اءطيعوا الله و اءطيعوا الرسول و...
49- نساء (4)، 65.
50- علامه مجلسي ، بحارالانوار، ج8 ،ص1 ، ح 1 ،‌باب 18،‌ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج2، باب 3، ص264
*- بحارالانوار ، ج14، ص476، ج37، باب 31، ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج13، ص197، باب 238.
**- آل عمران (3) ، 164
51- انعام (6)، 90.
52- مريم (19)، 43.
53- يونس (10)، 35.
54- نحل (16)، 43.
55- حشر (59)، 7.
56- نساء (4)، 59.
57- بقره (2)، 151.
58- احزاب (33)، 21.
59- ابراهيم (14)، 28.
60- بقره (2)، 165 - 167.
61- و الهكم اله واحد لا اله الا هو الرحمن الرحيم . بقره (2)، 163.
62- لقمان (31)، 13.
63- بقره (2)، 165.
64- در روز قيامت ، او پيشاپيش قومش خواهد بود و آنها را به همراه خود وارد آتش مى كند و چه ورودگاه بدى است آتشى كه بر آن وارد مى شوند. هود (11)، 98.
65- مولاى من ! با ياد تو قلبم زندگى و نشاط مى يابد. قسمتى از دعاى شريف ابوحمزه ثمالى از زبان مقدس امام الساجدين ، حضرت زين العابدين (عليه السلام ). (رك : شيخ عباس قمى ، مفاتيح الجنان ، مناجات ابوحمزه ثمالى ، اعمال سحرهاى ماه رمضان ، علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 98، ص 89، ح 2، باب 6).
66- هيچ پيامبرى را نفرستاديم ، مگر براى اين كه به فرمان خدا از وى اطاعت شود. نساء (4)، 94.
67- اى كسانى كه ايمان آورده ايد! خدا را اطاعت كنيد و از پيامبر خدا و اولوالامر (= اوصياى پيامبر) پيروى كنيد. نساء (4)، 59.
68- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 51، ص 156، ح 1، باب 9.
69- بقره (2)، 214.
70- يوسف (12)، 110.
71- توبه (9)، 31.
72- جاثيه (45)، 24.
73- عن ابى عبدالله (عليه السلام ) قال : ان العبد يصبح مؤ منا و يمسى كافرا و يمسى مومنا.... علامه مجلسى ، بحار الانوار، ج 69، ص 225، باب 34، ح 17.
74- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 68، ص 332، باب 27، ح 8.1
75- يونس (10)، 62.
76- بقره (2)، 257.
77- يونس (10)، 62.
78- احقاف (46)، 13.
79- هر كه ولايت شما را بپذيرد، همانا ولايت خدا را پذيرفته است ، و هر كه با شما دشمنى كند، با خدا دشمنى كرده است ، و هر كه شما را دوست بدارد، خدا را دوست داشته است ، و هر كه با شما خشم و كينه ورزد، با خدا خشم و كينه ورزيده است . (رك : شيخ عباس قمى ، كليات مفاتيح الجنان ، زيارت جامعه كبيره ).
80- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 69، ص 238، باب 36، ح 7.
81- قسمتى ديگر از زيارت جامعه كبيره .
82- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 52، ص 50، باب 18، ح 35.
83- ابن فهد حلى ، عدة الداعى ، ص 217.
84-
آن دل كه به ياد تو نباشد، دل نيست   قلبى كه به عشقت نتپد، جز گل نيست
(حضرت امام خمينى (رحمه الله عليه )، ديوان ، ص 99).
85-
پاره اى گوشت نام دل كردى آن چه دل نام كرده اى به مجاز آن بود دل كه وقت پيچاپيچ   دل تحقيق را بهل كرديد رو به پيش سگان كوى انداز جز خدا اندر او نيابى هيچ
(سنايى غزنوى ، گزيده حديقه الحقيقه ، ص 151.)
86- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 58، ص 39، باب 4، ح 61.
87- بحارالانوار، ج 1، ص 14، باب 101، ح 4.
88- انعام (6)، 162.
89- قسمتى از دعاى حضرت ابراهيم (عليه السلام ) هنگام ترك سرزمين مكه : پروردگارا! قلب مردم را به سوى ايشان مايل فرما! ابراهيم (14)، 27.
90- قال رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ): تذاكروا و تلاقوا و تحدثوا فان الحديث جلاء للقلوب . ان القلوب لترين كما يرين السيف جلاؤ ها الحديث يكديگر را ياد، و ملاقات كنيد و از احاديث ما بگوييد؛ چرا كه ذكر حديث جلابخش قلوب است . همانا قلبها، به سان شمشيرها، زنگار مى گيرد كه جلا و صيقل آن به ذكر حديث است . (كلينى ، الكافى ، ج 1، ص 41، ح 8).
91- و آنها در مخفى گاهشان (= غار كهف ) سيصد سال و نه سال هم بيشتر درنگ كردند. (كهف (18)، 25). يهوديان درباره اين آيه به امير مؤ منان على (عليه السلام ) اعتراض كردند كه نُه سال اضافه در اين آيه ، در تورات ما وارد نشده است . حضرت در پاسخ فرمود: اين نه سال براى اين است كه سال ما شمسى و سال ما قمرى است .
92- يا همانند آن كه به دهكده اى گذر كرد كه خراب و ويران شده بود. گفت : (در حيرتم ) كه خدا چگونه اين مردگان را دوباره زنده خواهد كرد. پس خداوند او را صد سال ميراند؛ سپس زنده اش ساخت و (بدو) فرمود:... در استخوان ها بنگر كه چگونه در هم مى پيونديم و بر آن گوشت مى پوشانيم . چون اين كار بر او روشن شد، گفت : (هم اكنون به يقين ) دانستم كه خداوند بر همه چيز توانا است . بقره (2)، 259.
93- ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج 2، ص 264.
94- آيا مردم اعصار، يكديگر را (بر تكذيب رسولان ) سفارش كرده اند يا آن كه طبعا مردمى سركش و نافرمانند. ذاريات (51)، 53.
95- فيملاء الارض قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و جورا؛ حضرت ، زمين را از عدل و داد لبريز مى كند؛ همان گونه كه از ظلم و بيداد لبريز شده است . (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 3، ص 268، ح 3.)
96- تا آن كه پس از فرستادن رسولان ، مردم را بر خدا حجتى نباشد. نساء (4)، 165.
97- نمل (27)، 40.
98- رعد (13)، 43.
99- قال المهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف ): فانا نحيط علما باءنبائكم و لا يعزب عنا شى ء من اءخباركم . (علامه مجلسى ، بحار الانوار، ج 56، ص 174؛ طبرسى ؛ الاحتجاج ، ج 2، ص 495. كلمه الامام المهدى (عليه السلام )، ص ‍ 152.)
100- قال مولانا المهدى عليه الصلوه و السلام : انا غير مهملين لمراعاتكم و لا ناسين لذكركم و لولا ذلك انزل بكم الداء و اضطلمكم الاعداء فاتقوا الله جل جلاله و ظاهرونا. (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 53، ص 175.)
101- بحارالانوار، ج 75، ص 468، باب 95، ح 20.
102- قسمت هايى از دعاى ندبه .
103- قسمت هايى از دعاى ندبه .
104- وجه الله كه بر بعضى از مقام هاى انبيا و امامان (عليهم السلام ) اطلاق مى شود، پس از آن است كه آنان به درجه قرب رسيده و فانى فى الله ، و متصف به صفات الله شده اند. در چنين وقتى ، اطلاق وجه الله ، جنب الله ، اسم الله و باب الله بر آنان جايز مى شود (رك : ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى ، رساله لقاء الله ، ص 10.)
105- قال المهدى (عليه السلام ): قد آذانا جهلاء شيعه و حمقائهم و من دينه جناح بعوضه اءرجح منه . (طبرسى ، احتجاج ، ص 473)
106- امام زمان (عليه السلام ) در توقيعى مى فرمايد: و اما الحوادث الواقعه فارجعوا الى رواة حديثنا فانهم حجتى عليكم و انا حجه الله عليهم . (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 53، ص 181، باب 31، ح 10)
107- قسمتى از دعاى عهد كه هر كس چهل روز پياپى آن را بخواند، از ياوران امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشريف )) خواهد بود و حتى اگر تا زمان ظهور مولا از دنيا رفته باشد، خداوند قادر متعالى ، او را براى ياورى قائم آل محمد به دنيا باز خواهد گرداند. (رك : شيخ عباس قمى ، كليات مفاتيح الجنان ، دعاى عهد حضرت امام عصر (عليه السلام )).
108- بقره (2)، 152.
109- سعدى (رحمه الله عليه ) درباره عشق مقدس و گرانسنگ چنين مى سرايد:
 
سعدى اگر عاشقى كنى و جوانى   عشق محمد (صلى الله عليه و آله و سلم ) بس است و آل محمد (عليهم السلام )
110- شعر از آيت الله نوغانى (رحمه الله عليه )، اختران ادب ، ج 1، ص 120.
111- امام صادق (عليه السلام ) درباره شرافت و عظمت دعاى عهد مى فرمايد: هر كس تا چهل صبح اين دعا را بخواند، از ياوران قائم (عليه السلام ) خواهد شد و اگر پيش از ظهور حضرت بميرد، خداوند متعالى او را زنده مى كند تا در خدمت حضرت جهاد كند. خداوند به شماره هر كلمه از اين دعا، هزار حسنه برايش بنويسد و هزار سيئه را از وى محو گرداند. (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 86، ص 61؛ شيخ عباس قمى ، كليات مفاتيح الجنان ، دعاى عهد.)
112- رك : سيد ثامر، هاشم العميدى ، در انتظار ققنوس (كاوشى در قلمرو موعودشناسى و مهدى باورى ) ص 76 (تصريح دانشمندان به تواتر احاديث المهدى .)
113- ر.ك : بخش مقام هاى امام زمان .
114- در دعاى ندبه چنين نجوا مى كنيم : اءين السبب المتصل بين الاءرض و السماء؛ كجا است آن وسيله حق كه آسمان و زمين را به هم پيوسته است .
115- قال ابومحمد حسن بن على (عليه السلام ): قلوبنا اءوعيه لمشيه الله فاذا شاء شئنا و الله يقول : و ما تشاؤ ون الا اءن يشاء الله . (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 25، ص 336، باب 10، ح 16)
116- توبه (9)، 60.
117- يقولون نحن شيعه على .
118- فقال (عليه السلام ): اءنا مسعول فاصرفهم .
119- و يحكم انما شيعته الحسن و الحسين (عليهما السلام )، و سلمان و المقداد و عمار و محمد بن ابى بكر الذين لم يخالفوا شيئا من اءوامره .
120- فلو قلتم انكم موالوه و محبوه و الموالون لاءوليائه و المعادون لاءعدائه لم اءنكره من قولكم و...
121- بقره (2)، 109.
122- آل عمران (3)، 146 و 147.
123- حتى ياوران شيدايى امام حسين (عليه السلام ) را نيز نمى توان مصداق ربيون كثير دانست ؛ چرا كه تعدادشان 72 نفر بيش نبوده است .
124- آل عمران (3)، 146.
125- آل عمران (3)، 146.
126- آل عمران (3)، 147.
127- آل عمران (3)، 147.
128- آل عمران (3)، 147.
129- آل عمران (3)، 147.
130- مائده (5)، 54.
131- مائده (5)، 54.
132- آل عمران (3)، 147.
133- محمد (47)، 7.
134- آل عمران (3)، 9.
135- مريم (19)، 59.
136- فرقان (25)، 43.
137- رعد (13)، 13.
138- انعام (6)، 68.
139- نساء (4)، 140.
140- نساء (4)، 140.
141- زمر (39)، 18.
142- اعراف (7)، 199.
143- نساء (4)، 63.
144- علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 69، ص 225، باب 34، ح 17.
145- آل عمران (3)، 200. امام محمد باقر (عليه السلام ) در تفسير اين آيه شريف فرموده است : اصبروا على اءداء الفرائض و صابروا عدوكم و رابطو امامكم المنتظر؛ در انجام واجبات ، صبر و ثبات داشته باشيد و در برابر دشمنانتان استقامت و پايدارى ، و از امام منتظر خويش ، مراقبت و پاسدارى كنيد. (نعمانى ، الغيبه ، ص 199، ح 13.)
146- انبياء (21)، 26 و 27.
147- نحل (16)، 44.
148- ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج 1، باب 3، ص 202؛ علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 32، ص 32، باب 1، ح 23.
149- امام هادى (عليه السلام ) درباره جايگاه والاى عالمان متعهد در عصر غيبت امام زمان (ارواح العالمين لتراب مقدمه الفداء) مى فرمايد: اگر نبودند عالمانى كه پس از غيبت قائم شما، مردم را به سوى حضرت ، دعوت و راهنمايى ، و با برهان هاى الاهى از دين او دفاع كنند و بندگان ضعيف خدا را از دام ابليس و سركشان و نواصب برهانند، هيچ كس باقى نمى ماند، مگر آن كه از دين خدا خارج مى شد، ولى اين عالمان ، همان گونه كه ناخداى كشتى ، سكان كشتى را به دست مى گيرد، زمام دل هاى شيعيان ضعيف ما را به دست مى گيرند: اولئك هم الاءفضلون عند الله عزوجل ؛ همانا ايشان برترين افراد نزد خداوند عزوجل هستند. (علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 2، ص 6، باب 8، ح 12.)
150- قصص (28)، 5.
151- فرقان (25)، 74.
152- العاملى النباطى البياظى ، الصراط المستقيم ، ج 2، ص 55، طبرسى ، الاحتجاج ، ص 17؛ تفسير امام حسن عسكرى (عليه السلام )، ص 243؛ علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 2، ص 5.
153- انعام (6): 90.
154- نساء (4)، 140.
155- ممتحنه (60)، 1.
156- ممتحنه (60)، 4.
157- ممتحنه (60)، 4.
158- احزاب (33)، 23.
159- آل عمران (3)، 123.
160- قيامت (75)، 5.
161- نساء (4)، 140.
162- نساء (4)، 145.
163- ص (38)، 82.
164- پيام امام خطاب به دست اندر كاران راديو جمهورى اسلامى ايران ، تاريخ 9/11/67: ... در صورتى كه ثابت شود قصد توهين در كار بوده است ، بلاشك فرد توهين كننده ، محكوم به اعدام است . (امام خمينى ، صحيفه نور، ج 21، ص 76)
165- توبه (9)، 31.
166- نعمانى ، الغيبه ، ص 96؛ حر عاملى ، اثبات الهداه ، ج 3، ص 544، سيد هاشم بحرانى ، حليه الابرار، ج 2، ص 630؛ علامه مجلسى ، بحارالانوار، ج 52، ص 362، ح 131 - 133.
167- نساء (4)، 59.
168- مائده (5): 38.
169- نور (24)، 2.