سلمان و بلال

جواد محدثى

- پى‏نوشت‏ها -

1- سلمان منا اهل البيت (پيامبر اسلام )
2- در بعضى روايات ، از اهل شيراز بيان شده است بحارالانوار.
3- مرحوم علامه طباطبائى ، مجوس را يكى از اديان چهار گانه آسمانى دانسته است (شيعه در اسلام ).
4- مكاتبه نوعى قرارداد است ميان برده و مالك او، كه به تدريج در مقابل پرداخت قيمت خودش ‍ به مالك ، آزاد مى شود.
5- بحارالانوار ج 22 ص 355 و 362. شرح ابن ابى الحديد ج 18 ص 37 و ترجمه سيره ابن هشام ص 189 و طبقات ج 4 ص 75. لازم به تذكر است كه جزئيات سرگذشت سلمان در اسناد ياد شده ، در بعضى موارد با هم تفاوت هائى دارد و همه يك جور نقل نكرده اند.
6- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 18 ص 36.
7- اسدالغابه ، ج 1 ص 331.
8- شرح ابن ابى الحديد، ج 18 ص 36.
9- رجال كشى ، ص 20.
10- تنقيح المقال ، ص 47.
11- شرح ابن ابى الحديد، ج 18 ص 36.
12- گر چه متن سخنان سلمان ، عربى است ولى اين جمله را به زبان فارسى بيان كرده است .
13- ترجمه احتجاج طبرسى ، جزء 1 ص 208.
14- رجال كشى ، ص 20.
15- بحارالانوار، ج 22 ص 341.
16- بحارالانوار، ج 22 ص 341.
17- شرح ابن ابى الحديد، ج 18، ص 36.
18- شرح ابن ابى الحديد، ج 3 ص 155
19- حياة الصحابه ، ج 2 ص 166.
20- بحارالانوار، ج 22 ص 317.
21- رجال كشى ص 19، بحارالانوار، ج 22 ص 386.
22- ترجمه كامل ، ج 5 ص 142
23- بحارالانوار، ج 22 ص 372.
24- قاموس الرجال ، ج 6 ص 427
25- شرح ابن ابى الحديد، ج 18 ص 35.
26- اختصاص ، ص 3.
27- بحار، ج 22 ص 368.
28- بحارالانوار، ج 22 ص 347.
29- استيعاب ، ج 2 ص 59.
30- بحار، ج 22 ص 324.
31- نهج البلا غه فيض الاسلام ، نامه 68.
32- رجال كشى ص 15، بحارالانوار ج 22 ص 374.
33- بحار، ج 22 ص ، 33.
34- بحار، ج 22 ص 372.
35- تاريخ كوفه ص 89 به نقل : فتاوى صحابى كبير.
36- حليه الاوليا ص 203 به نقل : فتاوى صحابى كبير.
37- ترجمه كامل ، ج 1 ص 318.
38- شرح ابن ابى الحديد ج 18 ص 35، ترجمه كامل ج 1 ص 202.
39- مغازى ، ج 2 ص 465.
40-سوره حجرات ، آيه 12.

41-هر كه نان از عمل خويش خورد

منت از حاتم طائى نبرد

42-سوره قصص ، آيه 83.
43-بحارالانوار، ج 22 ص 360.
44-تاريخ ابن عساكر، ج 6 ص 5.
45-طبقات ج 4 ص 88.
46-محجه البيضاء ج 4 ص 447
47- بحار الانوار، ج 22 ص 374.
48-طبقات ابن سعد، ج 4 ص 91.
49-بحارالانوار، ج 22 ص 373.
50-توحيد صدوق ، به نقل سلمان فارسى ص 116.
51-طبقات ابن سعد، ج 4 ص 90.
52-طبقات ابن سعد، ج 4 ص 93.
53-صفوه الصفوه ، ج 1 ص 224 به نقل سلمان فارسى ، ص 225.
54-يا ايها الناس انا خلقناكم من ذكر وانثى و جعلناكم شعوبا و قبائل لتعارفو ان اكرمكم عندالله اتقيكم ، ان الله عليم خبير (حجرات ، آيه 13).
55-عام الفيل سالى بود كه يكى از كارگزاران پادشاه حبشه ، بنام ابرهه با لشكريان فراوان و فيل هاى جنگى براى تخريب و انحدام كعبه ، به شهر مكه لشكر كشى كرد، مردم ، شهر را تخليه كرده و به كوههاى اطراف رفته و از دور منتظر حوادث بودند.
ناگهان آسمان پر از پرندگانى شد كه با سنگريزه هائى كه بر چنگ و منقارها داشتند به فيل سواران ابرهه حمله كرده و آنان را هلاك كردند.
اين حادثه مهم و سرنوشت ساز كه به قدرت خداوند انجام گرفت ، به دليل اهميتش مبداء تاريخ مردم پيش ‍ از اسلام شد. پيامبر اسلام هم در همان سال بدنيا آمد. سوره فيل در قرآن كريم ، اشاره به اين حادثه كرده است . ولادت بلال در سال دهم پس از عام الفيل بوده است .
56-اعيان الشيعه ج 14 ص 106.
57-سيره ابن هشام ج 1 ص 381 والاصابه ج 1 ص 165.
58-اعيان الشيعه ج 14 ص 106 - 105
59-اسدالغابه ج 1 ص 209.
60-طبقات ج 3 ص 233.
61-اسدالغابه ج 1 ص 207.
62-مثنوى ، دفتر ششم ، سطر 788 (ص 1086 چاپ امير كبير) شعر بسيار مفصل است كه به عنوان اختصار، فقط بعضى از ابيات آورده شد.
63-الصحيح ج 2 ص 34.
64-اعيان الشيعه ج 14 ص 101.
65-طبقات ، جلد 3.
66-وسائل ج 4 باب اذان ، ص 612.
67-طبقات ج 3 ص 234، تاريخ يعقوبى ج 2 ص 42.
68-بحارالانوار، ج 22 ص 264.
69-اعيان الشيعه ، ج 14 ص 104.
70-مثنوى مولوى ، دفتر اول .
71-اعيان الشيعه ج 14 ص 101 و 102، طبقات ج 3 ص 237.
72-طبقات ، ج 3 ص 239.
73-اعيان الشيعه ، ج 14 ص 108.
74-طبقات ج 2 ص 49.
75-طبقات ج 2 ص 74.
76-السيره النبويه ، ج 2 ص 366.
77-اسدالغابه ج 1 ص 206. الاصابه ج 1 ص 165.
78-الوفا باحوال المصطفى ج 2 ص 477.
79-حياه الصحابه ، ج 2 ص 133.
80-بحارالانوار ج 43 ص 76.
81-طبقات ، ج 2 ص 136.
82-طبقات ، ج 3 ص 232 و شرح ابن ابى الحديد ج 17 ص 283.
83-امرى كه از اوائل بعثت پيامبر در قصه يوم الانذار و نزول آيه : و انذر عشيرتك الاقربين گوشزد شده بود به مرحله جدى رسيده و به همه مسلمانان ابلاغ گردد. در آنروز پيامبر فرمود: اولين فردى از شما (افراد عشيره من ) اگر به من ايمان آورد خليفه و وصى من خواهد بود (تاريخ طبرى ج 2 ص ‍ 193) مراجعه شود.
84-در اينجا فقط اشاره اى گذرا به حديث غدير و تعيين جانشينى شد. براى اطلاع بيشتر بايد به كتابهاى مفصلتر و ارزشمندى رجوع كرد كه به زبان عربى و فارسى ، پيرامون غدير خم و خلافت على (ع ) نوشته شده است . همچون : الغدير، حماسه غدير. حساس ترين فراز تاريخ ، امامت و ولايت و...
85-مسئله نماز خواندن ابوبكر، جاى بحث بسيار است . برادران اهل سنت روايت كرده اند كه پيامبر (ص ) به مسجد آمده و به ابوبكر اقتدا كرد و اين را دليل صحت و مشروعيت خلافت ابوبكر دانسته اند ولى علماى بسيارى ، از جمله عبدالرحمن بن الجوزى الحنبلى كه از بزرگان اهل حديث است (متوفاى 597) اين قصه را در كتابى كه در خصوص اين موضوع بنام آفه اصحاب الحديث تاءليف كرده ، بررسى نموده و با ادله و شواهد محكم و متين ، رد و تكذيب كرده است .
86-سفينه البحار ج 1 ص 104.
87-بحارالانوار ج 43 ص 157.
88-اعيان الشيعه ج 14 ص 103.
89-اسدالغابه ج 1 ص 208.
90-بحارالانوار ج 84 ص 123 (در چاپ بيروت ، جلد 81).
91-اعيان الشيعه ج 14 ص 100.