ضمائم
1 . شيخ صدوق ((ابن
بابويه ))؛
محمد ابن على ابن موسى ابن بابويه معروف به شيخ صدوق در حدود
سال 306 ق در شهر قم متولد مى گردد.
در سنين كودكى فراگيرى دانش دينى را نزد پدر آغاز مى كند كم كم مراحل
پيشرفت و ترقى را طى نمود تا اينكه به در خواست ركن الدوله ديلمى از قم
هجرت و به رى اقامت مى گزيند. رفته رفته به مباركى دعاى حضرت وليعصر
(عج ) بركت و جود شيخ فراگير و شهرتش عالم گير مى شود. از آن جناب
نزديك به 300 عنوان كتاب بجا مانده است و معروفترين آنها كتاب شريف
من لا يحضره الفقيه مى باشد. سرانجام پس
از عمرى تلاش در اشاعه فرهنگ اهل بيت ، عليهم السلام در سال 381 ق در
سن 75 سالگى دعوت حق را لبيك گفت . عاشقان مكتب اهل بيت پس از تشيح در
نزديكى مرقد حضرت عبدالعظيم حسنى در شهر رى به خاك سپردند.
2 - حضرت آيت الله محمد
شاه آبادى رحمة الله عليه ؛
در سال 1292 ق در حسين آباد اصفهان در بيت علم و فقاهت ، فرزندى
پا به عرصه وجود نهاد كه محمد على ناميده شد. پدرش حضرت آيت الله ميرزا
محمد جواد بيد آبادى فقيهى وارسته بود محمد على ابتدا در نزد پدر و پس
از آن در محضر درس برادر بزرگتر، شيخ احمد مجتهد حاضر مى گردد در سال
1304 ق به همراه پدر به تهران مى آيد در تهران در محضر بزرگانى چون ،
حضرت آيت الله ميرزا حسن آشتيانى و حكيم بزرگ ميرزا ابوالحسن جلوه شركت
مى كند، پس از 11 سال اقامت در تهران به اصفهان مى رود. در آن جا دو
سال توقف مى كند بعد هم به نجف اشرف رفته و مشغول تدريس مى گردد. اما
به درخواست مادر، كرسى تدريس را رها و راهى ايران مى شود، مردم تهران
بعد از اطلاع ورود آقاى شاه آبادى به ايران ، از ايشان خواستند كه به
تهران بيايد، ايشان هم مى پذيرد، بعد از ورود در خيابان شاه آباد
جمهورى اسلامى فعلى ساكن مى شود، بعد 17
سال اقامت در تهران راهى قم مى گردد مجددا بعد از 7 سال اقامت در قم به
تهران مراجعت مى كند. سرانجام پس هفتاد و هفت سال در سال 1328 روح او
به ملكوت اعلى پرواز كرد.
جنازه پاك او با تشيع هزاران نفر از مردم مؤ من به حضرت عبدالعظيم در
شهر رى منتقل و در مقبره شيخ ابوالفتح رازى دفن مى گردد.
3 - حضرت آيت الله سيد
ابوالقاسم كاشانى ،((رحمة الله عليه
))
در سال 1246 هجرى شمسى در تهران متولد مى شود، پدرش آيت الله
سيد مصطفى كاشانى از علماء و مراجع بزرگ شيعه در عصر خويش بود.
سيد ابوالقاسم در 16 سالگى به همراه پدر عازم نجف اشرف گرديد، در آنجا
از محضر درس پدر و ديگر اساتيد همچون آيت الله ميرزا محمد تقى شيرازى و
آخوند خراسانى استفاده مى نمايد تا اينكه بواسطه هوش و ذكاوت در سن 25
سالگى به درجه اجتهاد مى رسد. از خصوصيات بارز آن مرحوم روح آزادى
خواهانه و ظلم ستيزى را مى توان نام برد. از مبارزات آن مرحوم ، مقابله
با استعمارگران انگليسى در جنگ اول جهانى ، حضور فعال در انقلاب 1920
عراق ، تلاش و رهبرى مردم براى ملى شدن صنعت نفت ، آگاه كردن مردم از
خطر بوجود آمدن دولت غاصب اسرائيل و برپايى تظاهرات باشكوه بر ضد
اسرائيل در سالهاى 1326 و 1327
خطر اين عالم مجتهد براى رژيم ستم شاهى باعث شد كه در سال 1334 هجرى
شمسى شاه براى اينكه در پيوستن به پيمان ((سنتو))
مشكلى از جانب اين عالم بزرگوار ايجاد نشود، ترتيبى داد تا در دى ماه
او را به بهانه شركت در ترور رزم آرا دستگير و روانه زندان كنند، سپس
بعد از شكنجه هاى فراوان در دادگاهى فرمايشى محكوم به اعدام شده اما به
موجب اعتراض يك پارچه روحانيت به ويژه آيت الله بروجردى به ناچار از
اعدامش صرف نظر و پس از مدتى آزاد مى شود.
سرانجام پس از عمرى مجاهدت در راه اعتلاى اسلام در23 اسفند 1340 هجرى
شمسى دار فانى را وداع گفت ، پيكرش در ميان انبوه عاشقان تا حرم
عبدالعظيم تشيع مى گردد و بين مزار آن حضرت و امامزاده همزه به خاك
سپرده مى شود.
4 - حضرت آيت الله
ميرزاعبدالعلى تهرانى ((رحمة الله عليه
))؛
از علماى بزرگ و مدرسين اخلاق تهران و از شاگردان مكتب آيت الله
حائرى مسيح مسجد جامعى تهرانى ، چشم به جهان مى گشايد. دروس حوزوى را
در تهران شروع مى نمايد و پس از طى مقدمات و سطح راهى قم مى شود در
آنجا در محضر درس بزرگانى همچون آيت الله حائرى (ره ) حاضر مى گردد پس
از رسيدن به مدارج عالى به تهران مراجعت و مشغول تربيت و تهذيب نفوس
مستعده مى گردد، در بازار تهران مسجد ميرزا موسى اقامه جماعت مى كرد،
پس از آن مرحوم دو فرزند ايشان حضرت آيت الله حاج آقا مرتضى تهرانى و
حضرت آيت الله مجتبى تهرانى راه پدر را ادامه مى دهند.
5 - حضرت آيت الله ميرزا
عبدالكريم حق شناس حفظه الله ؛
ايشان در سال 1338 هجرى قمرى در تهران ديده به جهان مى گشايد در
تهران دروس حوزوى را نزد بزرگانى چون : حضرت آيت الله سيد على حائرى
معروف به مفسر، حضرت آيت الله ميرزا طاهر تنكابنى ، شيخ محمد حسين
زاهد، حضرت آيت الله شاه آبادى ، حاج شيخ محمد رضا تنكابنى فرا مى
گيرد، پس از اتمام دروس سطح در سال 1358 هجرى قمرى راهى قم مى شود در :
جا در محضر درس حضرات آيات حجت ، سيد محمد تقى خوانسارى و بروجردى رحمة
الله عليه حاضر مى گردد و از وجود آن بزرگان بهره مند مى شود بعد از
فوت شيخ محمد حسين زاهد 1372 هجرى قمرى ، مومنين مسجد امين الدوله
بنابر وصيت آن مرحوم دسته جمعى خدمت حضرت آيت الله بروجردى در قم مى
رسند و از ايشان تقاضا مى نمايد كه حاج ميرزا عبدالكريم حق شناس را به
امامت مسجد امين الدوله انتصاب و اعزام فرمايند.
حسب الامر آقاى بروجردى ، ايشان به تهران مراجعه و در مسجد امين الدوله
راه استاد را ادامه مى دهد ايشان همچون استاد، در تربيت و تهذيب جوانان
، بسيار ساعى و كوشا مى باشند حتى در حال حاضر كه بيمار مى باشند از
اين امر مهم غافل نشده اند.
6 - حضرت آيت الله سيد
على حائرى (ره ) معروف به مفسر؛
از علماء و دانشمندان و ساخت كرسى درس تفسير طراز اول در مسجد
جامع بازار تهران بود، و در زهد و ورع ابوذر دوران و داراى مقامات
معنوى و صفاى باطن بسيارى بود. بسيارى از طلاب و مردم متدين و تجار از
درس تفسير ايشان بهره مند مى شدند.
از آثار آن مرحوم مى توان تفسير شريف مقتنيات الدر نام برد ايشان پس از
عمرى تلاش در گسترش فرهنگ قرآنى و تربيت نفوس در سال 1362 قمرى دار
فانى را وداع مى گويد، ايشان را پس از تشييع در مقبره اى واقع در
امامزاده عبدالله شهر رى مدفون مى نمايند.
7 - فرخ خان امين الدوله
؛
ابوطالب غفارى كاشانى معروف به فرخ خان امين الدوله يكى از رجال
دوره قاجاريه مى باشد كه در اوايل جوانى به عنوان پيش خدمت فتحعليشاه
در دربار مشغول به كار شد در اثر بروز لياقت كم كم به مقام سفارت و
وزارت رسيد.
او از طايفه غفاريها كه اولاد اباذر غفارى مى باشد، بود. در فرخ آباد
كاشان متولد مى گردد. از خصوصيات او مى توان علاقه مندى وى به اشاعه
فرهنگ و نشر آثار تمدن مغرب زمين در ايران نام برد.
از فرخ خان امين الدوله آثار متعددى در كاشان و تهران باقى مانده است ،
از آن جمله مسجد و مدرسه امين الدوله واقع در محله چال ميدان
چهار راه سيروس فعلى نام برد، اما در
سالى كه خيابان سيروس را احداث مى كردند مسجد و مدرسه را خراب مى
نمايند. اما مسجد امين الدوله بوده ، در ابتدا مسجد كوچكى بوده كه بعد
از فوت امين الدوله اهالى محل ، مسجد را بزرگتر مى نمايند، اما بر اثر
رطوبت زياد و قديمى بودن تصميم به خراب كردن و توسعه آن گرفته مى شود،
لذا براى كسب تكليف خدمت حضرت آيت الله العظمى بروجردى مى رسند، پس از
گزارش وضعيت مسجد به حضرت آيت الله ، ايشان مى پرسند، مسجد تا چند سال
ديگر دوام دارد، جواب داده مى شود حداكثر 10 الى 15 سال ديگر، آقاى
بروجردى مى فرمايند پانزده سال خيلى كم است مسجدى بسازيد كه هزار سال
عمر كند. حسب الامر مسجد قديمى خراب و مسجد فعلى بنا مى گردد.
مسجد جامع بازار تهران
به شهادت كتيبه هاى موجود در زيارتگاهاى داخل شهر تهران قديم قسمت اصلى
و قديم پايتخت از قرن 9 هجرى رو به آبادى و رونق گذاشته است بدين لحاظ
ترديدى نمى تواند داشت كه مسجد جامع بازار تهران هم لااقل در قرن 9
هجرى موجود و داير بوده است لكن آنچه در حال حاضر ديده مى شود اثرى
قديمى تر از قرن 13 هجرى قمرى در مسجد مزبور به نظر نمى رسد و امرى
طبيعى است كه پس از برگزيده شدن تهران به عنوان پايتخت بناى مسجد جامع
تجديد و توسعه يافته باشد.
مسجد فعلى مشتمل بر صحن بزرگى است ، دو ايوان عظيم از عهد قاجاريه قرن
13 هجرى قمرى و شبستانهايى از همان زمان در ضلع جنوبى وجود دارد در
قسمت شمالى يك شبستان در زير زمين و يكى در بالاى آن احداث شده است و
درب اصلى مسجد در ضلع غربى واقع شده و بالاتر از چار سوق بزرگ قرار
گرفته و در هر يك از گوشه هاى شمال شرقى و جنوب شرقى در فرعى قرار
دارد.
در ضلع شرقى مسجد هم ، مسجد و شبستان چهل ستون قرار دارد و بالاى آن
كتابخانه مسجد چهل ستون قرار گرفته است .
