 |
|
منازل الآخرة خاتم المحدثين حاج شيخ عباس قمى (ره) - ۵ - 5- از حضرت اميرالمؤ منين منقول است كه فرمود: براى اهل معصيت نَقبها(30) در ميان آتش زده اند، و پاهاى ايشان را در زنجير كرده اند، و دستهاى ايشان را در گردن غل كرده اند، و بر بدنهاى ايشان پيراهنهائى از مس گداخته پوشانيده اند و جبه ها از آتش براى ايشان بريده اند، در ميان عذابى گرفتارند كه گرميش به نهايت رسيده و درهاى جهنم را بر روى ايشان بسته اند، پس هرگز آن درها را نمى گشايند و هرگز نسيمى بر ايشان داخل نمى شود و هرگز غمى از ايشان برطرف نمى شود، عذاب ايشان پيوسته شديد است و عقاب ايشان هميشه تازه است ، نه خانه ايشان و نه عمر ايشان به سر مى آيد؛ به مالك استغاثه مى كنند كه از پروردگار خود بخواه كه ما را بميراند. در جواب مى گويد كه هميشه در اين عذاب خواهيد بود. 6- به سند معتبر از حضرت صادق (ع) منقول است كه در جهنم چاهى است كه اهل جهنم از آن استعاذه مى نمايند و آن جاى هر متكبر جبار و معاند است و هر شيطان متمرد و هر متكبرى كه ايمان به روز قيامت نداشته باشد و هر كه عداوت آل محمد صلى الله عليه و آله داشته باشد. و فرمود: كسى كه در جهنم عذابش از ديگران سبك تر باشد كسى است كه در درياى آتش باشد و دو نعل از آتش در پاى او و بند نعلينش از آتش باشد كه از شدت حرارت مغز دماغش مانند ديگ در جوش باشد و گمان كند كه از جميع اهل جهنم عذابش بدتر است و حال آنكه عذاب او از همه آسانتر باشد.
در ذكر قصص خائفان 2- شيخ صدوق روايت كرده كه روزى ((معاذ بن جبل )) گريان به خدمت پيغمبر آمد و سلام كرد. حضرت جواب فرمود و گفت : يا معاذ سبب گريه تو چيست ؟ گفت : يا رسول الله بر در سراى ، جوان پاكيزه خوش صورتى ايستاده و بر جوانى خود گريه مى كند مانند زنيكه فرزندش مرده باشد و مى خواهد به خدمت تو بيايد. حضرت فرمود كه بياورش . پس معاذ رفت و آن جوان را آورد. جوان سلام كرد. حضرت جواب فرمود، پرسيد كه اى جوان چرا گريه مى كنى ؟ گفت : چگونه نگريم و حال آنكه بسيار گناه كرده ام كه اگر حق تعالى به بعضى از آنها مرا مؤ اخذه نمايد مرا به جهنم خواهد برد و گمان من اين است كه مرا مؤ اخذه خواهد كرد و نخواهد آمرزيد. حضرت فرمود: مگر به خدا شرك آورده اى ؟ گفت پناه مى برم به خدا از اينكه به او مشرك شده باشم . گفت : مگر كسى را به ناحق كشته اى ؟ گفت : نه . حضرت فرمود كه خدا گناهانت را مى آمرزد اگر در عظمت مانند كوه ها باشد. گفت : گناهان من از كوهها عظيم تر است . فرمود كه خدا گناهانت را مى آمرزد اگر چه مثل زمينهاى هفتگانه و درياها و درختان و آنچه كه در زمين است از مخلوقات خدا بوده باشد. گفت : از آنها نيز بزرگتر است . فرمود: خدا گناهانت را مى آمرزد اگر چه مثل آسمانها و ستارگان و مثل عرش و كرسى باشد. گفت : از آنها نيز بزرگتر است . حضرت غضبناك به سوى او نظر فرمود و گفت : اى جوان گناهان تو عظيم تر است يا پروردگار من هيچ چيز از پروردگار من عظيم تر نيست و او از همه چيز بزرگوارتر است . حضرت فرمود كه مگر كسى گناهان عظيم را به غير از پروردگار عظيم مى آمرزد؟ جوان گفت كه نه والله يا رسول الله و ساكت شد. حضرت فرمود كه اى جوان ، يكى از گناهان خود را نمى گويى ؟ گفت : هفت سال بود كه قبرها را مى شكافتم و كفن مرده ها را مى دزديدم ، پس دخترى از انصار مرد، او را دفن كردند. چون شب در آمد رفتم و قبر او را شكافتم و او را بيرون آوردم و كفنش را برداشتم و او را عريان در كنار قبر گذاشتم و برگشتم ؛ در اين حال شيطان مرا وسوسه كرد و او را در نظر من زينت داد و گفت : آيا سفيدى بدنش را نديدى ؟ و فربهى رانش را نديدى ؟ و مرا چنين وسوسه مى كرد، تا برگشتم و با او همخوابگى و وطى كردم ، و او را به آن حال گذاشتم و برگشتم . ناگاه صدايى از پشت سر خود شنيدم كه مى گفت : اى جوان ، واى بر تو از حاكم روز قيامت روزى كه من و تو به مخاصمه نزد او بايستيم كه مرا چنين عريان در ميان مردگان گذاشتى و از قبر بدر آوردى و كفنم را دزديدى و مرا گذاشتى كه با جنابت محشور شوم ؛ پس واى بر جوانى تو از آتش جهنم . پس جوان گفت كه من با اين اعمال هرگز بوى بهشت را نمى شنوم حضرت فرمود كه دور شو اى فاسق كه مى ترسم كه به آتش تو بسوزم ، حضرت مكرر اين را مى فرمود تا آن جوان بيرون رفت . پس به بازار مدينه آمد و خريد كرد و به يكى از كوههاى مدينه رفت و پلاسى پوشيد و مشغول عبادت شد و دستهايش را در گردن غل كرد و فرياد مى كرد: يا رب هذا عبدك بهلول ، بين يديك مغلول ، مى گفت : اى پروردگار من ، اينك بنده تست بهلول كه در خدمت تو ايستاده و دستش را در گردن خود غل كرده است . پروردگارا تو مرا مى شناسى و گناه مرا مى دانى . خداوندا، پروردگارا، پشيمان شدم و به نزد پيغمبرت رفتم و اظهار توبه كردم مرا دور كرد و خوف مرا زياد كرد پس سئوال مى كنم از تو به حق نامهاى بزرگوارت و به جلال و عظمت پادشاهيت كه مرا نااميد نگردانى ، و دعاى مرا باطل نسازى و مرا از رحمت خود ماءيوس نكنى . تا چهل شبانه روز اين را مى گفت و مى گريست و درندگان و حيوانات بر او مى گريستند.
چون چهل روز تمام شد دست به آسمان بلند كرد و گفت : خداوندا حاجت را چه
كردى ؟ اگر دعاى مرا مستجاب گردانيده اى و گناه مرا آمرزيده اى به
پيغمبرت وحى فرما كه من بدانم و اگر دعاى من مستجاب نشده و آمرزيده
نشده ام و مى خواهى مرا عقاب كنى ، پس آتشى بفرست كه مرا بسوزاند يا به
عقوبتى مرا در دنيا مبتلا كن و از فضيحت روز قيامت مرا خلاص كن . پس
خداوند عالميان اين آيه را براى قبول توبه او فرستاد
و
الذين اذا فعلوا فاحشة او ظلموا انفسهم ذكروا الله فاستغفروا لذنوبهم و
من يغفر الذنوب الا الله - الى قوله تعالى - و نعم اجر العالمين
چون اين آيه نازل شد حضرت بيرون آمدند و مى خواندند و تبسم مى فرمودند
و احوال بهلول را مى پرسيدند معاذ گفت : يا رسول الله شنيديم كه در
فلان موضع است .
و اگر حق الناس باشد اگر حق مالى است واجب است كه به صاحب مال يا وارث
او برساند و اگر حق غير مالى است مثل كسى را كه گمراه كرده است مى بايد
او را ارشاد كند... و اگر حدى باشد مثل آنكه فحش گفته است پس اگر آن
شخص عالم باشد به اينكه اهانت به او وارد شده است مى بايد تمكين كند از
براى حد و اگر نداند، خلاف است ميان علما و بيشتر اعتقاد بر اين است كه
گفتن به او باعث آزار و اهانت اوست و لازم نيست و همچنين اگر غيبت كسى
كرده باشد. 4- از حضرت امام محمد باقر (ع) منقول است كه زن زناكارى در ميان بنى اسرائيل بود كه بسيارى از جوانان بنى اسرائيل را مفتون خود ساخته بود. روزى بعضى از جوانان گفتند كه اگر فلان عابد مشهور، اين ببيند فريفته خواهد شد. آن زن چون اين سخن را شنيد گفت : والله به خانه نروم تا او را مفتون خود كنم ؛ پس در همان شب قصد منزل آن عابد نمود و در را كوبيد و گفت : اى عابد، مرا امشب پناه ده كه در منزل تو شب را به روز آورم . عابد امتناع كرد. آن زن گفت كه بعضى از جوانان بنى اسرائيل با من قصد زنا دارند و از ايشان گريخته ام و اگر در نمى گشايى ايشان مى رسند و به من تجاوز مى كنند، عابد چون اين سخن را شنيد در را گشود. چون زن به منزل عابد در آمد جامه هاى خود را افكند. چون عابد حسن و جمال او را مشاهده كرد از شوق بى اختيار شد و دست به او رسانيد و در همان حال متذكر شد و دست از او برداشت ، و ديگى بر آتش داشت كه زير آن مى سوخت ، عابد رفت و دست خود را در زير ديگ گذاشت . زن گفت كه چه كار مى كنى . گفت : دست خود را مى سوزانم به جزاى آن خطايى كه از من صادر شد. پس زن بيرون شتافت و بنى اسرائيل را خبر كرد كه عابد دست خود را مى سوزاند. چون بيامدند دستش تمام سوخته بود. 5 - ابن بابويه از عروة بن زبير روايت كرده است كه گفت روزى در مسجد رسول صلى الله عليه و آله با جمعى از صحابه نشسته بوديم پس اعمال و عبادات اهل بدر و اهل بيعت رضوان را ياد كرديم ابوالدرداء گفت : كه اى قوم ، مى خواهيد شما را خبر دهم به كسى كه مالش از همه صحابه كمتر و عملش بيشتر و سعيش در عبادت زيادتر است گفتند: كيست آن شخص ؟ گفت : على بن ابى طالب (ع). چون اين را گفت ، همگى رو از آن برگردانيدند، پس شخصى از انصار به او گفت كه سخنى گفتى كه هيچ كس با تو موافقت نكرد. او گفت : من شبى در نخلستان بنى النجار به خدمت آن حضرت رسيدم كه از دوستان كناره گرفته و در پشت درختان خرما پنهان گرديده بود و به آواز حزين و نغمه دردناك مى گفت : ((الهى چه بسيار گناهان هلاك كننده اى كه از من سر زد و تو بردبارى كردى از آنكه در مقابل آنها مرا عقوبت كنى و چه بسيار بديهائى كه از من صادر شد و كرم كردى و مرا رسول نكردى الهى ، اگر عمر من در معصيت تو بسيار گذشت و گناهان من در نامه اعمال عظيم شد، پس من غير از آمرزش تو اميدى ندارم و به غير خشنودى تو آرزو ندارم . پس از پى صدا رفتم ، دانستم كه حضرت اميرالمؤ منين است ، پس در پشت درختان پنهان شدم و آن حضرت ركعات بسيار نماز گزاردند، چون فارغ شدند مشغول دعا و گريه و مناجات شدند؛ و از جمله آنچه مى خواند اين بود: الهى ، چون در عفو و بخشش تو فكر مى كنم گناه بر من آسان مى شود و چون عذاب عظيم تو را به ياد بياورم بليه خطاها بر من عظيم مى شود، آه اگر بخوانم در نامه هاى عمل خود گناهى چند را فراموش كرده ام و تو آنها را شماره كرده اى ، پس به ملائكه بگو او را بگيريد، پس واى بر چنين گرفته شده اى و اسيرى كه عشيره او، او را نجات نمى توانند بخشيد و قبيله او به فريادش نمى توانند رسيد و جميع اهل محشر بر او رحم مى كنند؛ پس فرمود: آه از آتشى كه جگرها و گرده ها را بريان مى كند، آه از آتشى كه پوستهاى سر را مى كند، آه از فرو گيرنده از زبانه هاى جهنم ؛ پس بسيار گريست تا آنكه ديگر صدايى از آن حضرت نشنيدم ؛ با خود گفتم : به خاطر بيدارى زياد بر آن حضرت خواب چيره گشته ؛ نزديك رفتم كه براى نماز صبح او را بيدار كنم ، چندان كه آن جناب را حركت دادم حركت نفرمود و به مثابه چوب خشك جسد مباركش بى حس افتاده بود. گفتم : انا لله و انا اليه راجعون به جانب خانه آن حضرت دويدم و به حضرت فاطمه صلوات الله عليها اطلاع دادم فرمود كه قصه او چون بود؟ من آنچه ديده بودم عرض كردم فرمود كه اى ابودرداء، اين غشى است كه در غالب اوقات او از ترس خداوند دارد، پس فرمود آبى آوردند و بر روى آن حضرت پاشيدند، به هوش باز آمد و نظر به سوى من فرمود و گفت : اى ابودرداء چرا گريه مى كنى ؟ گفتم : از آنچه مى بينم كه تو با خود مى كنى . فرمود كه اگر ببينى مرا كه به سوى حساب بخوانند، هنگامى كه گنهكاران يقين به عذاب خود داشته باشند و ملائكه غلاظ و زبانيه تندخو، مرا احاطه كرده باشند، و نزد خداوند جبار مرا بگيرند و جميع دوستان در آنحال مرا واگذارند و اهل دنيا همه بر من رحم كنند، هر آينه در آنروز بر من رحم خواهى كرد كه نزد خداوندى ايستاده باشم كه هيچ امرى بر او پوشيده نيست . پس ابودرداء گفت : والله كه چنين عبادتى از اصحاب پيغمبر نديدم .(31) مؤ لف گويد كه من شايسته ديدم كه اين مناجات از آن حضرت به همان الفاظ كه خود آن جناب مى خواند نقل كنم تا هر كس خواسته باشد در دل شب در وقت تهجد خود بخواند چنانكه شيخنا البهائى (رحمه الله ) در كتاب مفتاح الفلاح چنين كرده و آن مناجات شريف اين است :
الهى
كم من موبقة حلمت عن مقابلتها بنقمتك و كم من جريرة تكرمت عن كشفها
بكرمك ، الهى ان طال فى عصيانك عمرى و عظم فى الصحف ذنبى فما انا مؤ مل
غير غفرانك ، و لا انا براج غير رضوانك . الهى اءفكر فى عفوك فتهون على
خطيئتى ، ثم اذكر العظيم من اخذك فتعظم على بليتى . آه ان قراءت فى
الصحف سيئة انا ناسيها و انت محصيها فتقول : خذوه ؛ فياله من ماءخوذ لا
تنجيه عشيرته و لا تنفعه قبيلته . آه من نار تنضج الاكباد و الكلى . آه
من نار نزاعة للشوى آه من غمزة من لهبات لظى .(32)
در ذكر چند مثلى كه موجب تنبه مؤ منان است
مؤ لف گويد كه از براى غفلت آدمى از مرگ و اهوال بعد از آن و اشتغالش
به لذات فانيه دنيا، مثلى بهتر از اين در انطباق آن با ممثل آن ذكر
نشده پس شايسته است كه خوب تاءمل در آن شود تا شايد سبب تنبه از خواب
غفلت شود.
قال
رسول الله صلى الله عليه و آله : ابناء الاربعين زرع قد دنى حصاده ،
ابناء الخمسين ماذا قدمتم و ماذا اخرتم ، ابناء الستين هلموا الى
الحساب ، ابناء السبعين عدوا انفسكم فى الموتى .
و شيخ جامى گفته است :
2- بلوهر گفت شهرى بود كه عادت مردم آن بود كه مرد غريبى را كه از احوال ايشان اطلاع نداشت پيدا مى كردند، و بر خود يكسال پادشاه و فرمانفرما مى كردند، و آن مرد چون بر احوال ايشان مطلع نبود گمان مى برد كه هميشه پادشاه ايشان خواهد بود، چون يكسال مى گذشت او را از شهر خود عريان و دست خالى و بى چيز بيرون مى كردند و به بلا و مشقتى مبتلا مى شد كه هرگز به خاطرش خطور نكرده بود و پادشاهى در آن مدت موجب وبال و اندوه و مصيبت او بود و مصداق اين شعر مى گشت :
پس در يك سال اهل آن شهر مرد غريبى را بر خود امير و پادشاه كردند. آن مرد به فراستى كه داشت ، ديد كه در ميان ايشان بيگانه و غريب است ؛ به اين سبب با ايشان انس نگرفت و مردى را طلب كرد كه از مردم شهر خودش بود و از احول آن شهر باخبر بود در باب معامله خود با اهل آن شهر با او مصلحت كرد. آن مرد گفت كه بعد از يكسال اين جماعت تو را از اين شهر بيرون خواهند كرد و به فلان مكان خواهند فرستاد صلاح تو در آن است كه آنچه مى توانى و استطاعت دارى از اسباب و اموال خود در اين عرض سال به آن مكان فرستى كه تو را بعد از سال به آنجا خواهند فرستاد كه چون به آنجا روى اسباب عيش و رفاهيت تو مهيا باشد و هميشه در راحت و نعمت باشى پس پادشاه به گفته آن شخص عمل نمود و چون سال گذشت و او را از شهر بيرون كردند از اموال خود منتفع گرديد و به عيش و نعمت ، روزگار مى گذرانيد. مولف گويد كه حق تعالى در قرآن مجيد فرمود:
و من
عمل صالحا فلانفسهم يمهدون
(36) يعنى كسانى كه عمل صالح به جا مى آورند
براى آسايش و راحت نفسهاى خود مى گسترانند.
3- نقل است كه پادشاهى بود در نهايت عقل و فطانت ، با رعيت خود مهربان بود، و پيوسته در اصلاح ايشان مى كوشيد و به كارهايشان مى رسيد. و آن پادشاه وزيرى داشت موصوف به راستى و صلاح و در اصلاح امور رعيت به او كمك مى نمود و محل اعتماد و مشورت او بود، و پادشاه هيچ امرى را از او مخفى نمى داشت و وزير نيز با پادشاه بر اين منوال بود، و ليكن وزير به خدمت علماء و صلحا و نيكان بسيار رسيده بود و سخنان حق از ايشان فرا گرفته بود، و محبت ايشان را به جان و دل قبول كرده بود، و به ترك دنيا راغب بود، و از جهت تقيه از پادشاه و حفظ نفس خود از ضرر او، هر گاه به خدمت او مى آمد، به ظاهر سجده بتان مى كرد و تعظيم آنها مى نمود و به خاطر مهرى كه به آن پادشاه داشت پيوسته از گمراهى و ضلالت او دلگير و غمگين بود و منتظر فرصتى بود كه در محل مناسبى او را نصيحت كند و او را هدايت نمايد. تا آنكه شبى از شبها بعد از آنكه مردم همگى به خواب رفته بودند پادشاه به وزير گفت كه بيا سوار شويم و در اين شهر بگرديم و ببينيم كه احوال مردم چون است و مشاهده نمائيم آثار بارانهائى را كه در اين ايام برايشان باريده است . وزير گفت : بلى ، بسيار نيك است و هر دو وارد شدند و در نواحى شهر مى گشتند و در اثناى سير، به مزبله اى رسيدند، نظر پادشاه به روشنائى افتاد كه از طرف مزبله مى تافت . به وزير گفت كه از پى اين روشنايى بايد رفت كه خبر آن را معلوم كنيم ؛ پس از مركب فرود آمدند و روان شدند تا رسيدند به نقبى كه از آن جا روشنايى مى تافت چون نظر كردند مرد درويش و بدقيافه اى را ديدند كه جامه هاى بسيار كهنه پوشيده ، از جامه هايى كه در مزبله ها مى اندازند، پوشيده و متكايى از فضله و سرگين براى خود ساخته و بر آن تكيه زده است و در پيش روى او ابريقى سفالين پر از شراب گذاشته و طنبورى در دست گرفته و مى نوازد و زنى به زشتى خلقت و بدى هيئت و كهنگى لباس شبيه به خودش در برابرش ايستاده و هر گاه كه شراب مى طلبد آن زن ساقى او مى شود، و هر گاه كه طنبور مى نوازد آن زن برايش رقص مى كند و چون شراب مى نوشد، زن او را تحيت مى كند و ثنا مى گويد به نوعى كه پادشاهان را ستايش مى كنند و آن مرد نيز زن خود را تعريف مى كند و سيدة النساء مى خواند و او را بر جميع زنان برترش مى شمارد و آن هر دو يكديگر را به حسن و جمال مى ستايند و در نهايت سرور و فرح و خنده و طرب عيش مى كنند. پادشاه و وزير مدتى برپا ايستاده و در حال ايشان نظر مى كردند و از لذت و شادى ايشان از آنحال كثيف تعجب مى كردند، بعد از آن برگشتند. پادشاه به وزير گفت گمان ندارم كه براى من و تو در تمام عمر اين قدر لذت و خوشحالى دست داده باشد كه اين مرد و زن در امشب با هم دارند، و گمان دارم كه هر شب كارشان همين باشد. پس وزير چون اين سخنان را از پادشاه شنيد فرصت را غنيمت شمرده و گفت :
اى پادشاه ، مى ترسم كه اين دنياى ما و پادشاهى تو و اين بهجت و سرورى
كه به اين لذتهاى دنيا داريم در نظر آن جماعتى كه پادشاهى را دائمى مى
دانند مثل اين مزبله و اين دو شخص نمايد و خانه هاى ما كه سعى در بناء
و استحكامش مى كنيم در نظر آن جماعتى كه مساكن سعادت و منازل باقيه
آخرت را در نظر دارند چنان نمايد كه اين غار در نظر ما مى نمايد و
بدنهاى ما نزد كسانى كه پاكيزگى و نظافت و حسن و جمال معنوى را فهميده
اند چنان نمايد كه اين دو بدقيافه زشت در نظر ما مى نمايند، و تعجب آن
سعادتمندان از لذت و شادى ما به عيشهاى دنيا مانند تعجب ما باشد از لذت
اين دو شخص كه به حال ناخوش دارند. پادشاه گفت : كه چرا تو پيش از اين مرا به چنين خانه راه نمى نمودى و
اوصاف آن را براى من بيان نمى كردى ؟ وزير گفت : كه از جلالت و هيبت
پادشاهى تو حذر مى كردم . پادشاه گفت كه اگر اين امرى كه تو وصف كردى
تحقق يابد سزاوار نيست كه ما او را ضايع كنيم و سعى در تحصيل آن
ننمائيم بلكه بايد جهد كنيم تا خبر آن را مشخص نمائيم و به آن ظفر
يابيم . وزير گفت كه رخصت مى فرمائى كه مكرر وصف آخرت براى شما بيان
كنم تا يقين شما زياده گردد پادشاه گفت كه بلكه تو را امر مى كنم كه شب
و روز در اين كار باشى و نگذارى كه من به امر ديگرى مشغول گردم ، و دست
از اين سخن بر ندارى به درستى كه اين امر، عجيب و غريب است كه آن را
سهل نمى توان شمرد و از چنين امر عظيمى غافل نمى توان شد و بعد از اين
سخنان ، وزير و پادشاه راه نجات پيش گرفته به سعادت ابدى فائز گرديدند. قال : احذروا هذه الدنيا الخداعة الغدارة التى قد تزينت بحليها، و فتنت بغرورها، و غرت بآمالها، و تشوقت لخطابها فاصبحت كالعروس المجلوة و العيون اليها ناظرة و النفوس بها مشغوفة و القلوب اليها تائقة ، و هى لازواجها كلهم قاتلة ، فلا الباقى بالماضى معتبر و لا الآخر بسوء اثرها الاول مزدجر.
|
