مقدمه
حمد وسپاس خداوند ِمالك روز قيامت را ودرود وصلوات بر محمّد وآلش‌باد.
اعتقاد به معاد جداي از اعتقاد به توحيد نيست وهركه توحيد راقبول كرده
است ناچار بايد معاد را هم قبول داشته باشد وآن كه قيامت راانكار كند،در
حقيقت توحيد را انكار كرده است.همة پيامبران‌وامامان(ع) وهمة كتابهاي
آسماني - در قرآن نزديك به هزار آيه در بارة‌معاد است -اعلام كرده‌اند كه
پس از اين جهان مادي وخاكي،وبعد ازمردن انسانها،جهاني ديگر است كه بنام
برزخ وپس از آن جهاني ديگربنام آخرت وصحنه قيامت وبرانگيختن انسانها وجود
دارد .البته«يقين»به قيامت در اين دنيا براي افراد كمي وجود دارد همانطور
كه يقين‌به وجود خداوند نيز در افراد كمي وجود دارد.امّا در عالم برزخ وپس
ازآن درقيامت همة انسانها حتّي كفّار ومنافقين به يقين مي‌رسند وهمه باچشم
خود عظمت دستگاه الهي را مشاهده مي‌نمايند. لذا يكي ازاسامي قيامت«يوم
اليقين»است.وبه مرگ هم ،يقين گفته شده است.
در اين كتاب سعي شده كه با تكيه بر آيات وروايات،به مراحل‌رحلت
انسان تا زماني كه به سعادت ويا شقاوت برسد،اشاره گردد.
حوزه علميه شهرستان صحنه - رمضان 82
فصل اول : ابتداي ورود به برزخ
علي(ع)چگونگي حالت احتضارراشرح ميدهد
ناگاه سكرات مرگ وحسرت از دست دادن آنچه داشتند،بر آنهاهجوم
آورددراين حالت، اعضاء بدنشان سست گرديد ودربرابرآن ،رنگ خود را باختند.سپس
كم كم مرگ در آنها نفوذ كرده وبين آنها وزبانشان،جدائي افكند!
اوهمچنان در ميان خانواده خود باچشم،نگاه مي كند وباگوشش،مي شنود!در
حاليكه عقلش،سالم است وفكرش باقي است!مي انديشد كه عمر را در چه راهي
فاني كرده وروزگارش را در چه‌راهي،سپري نموده است!به ياد ثروتهائي كه
جمع كرده است،مي افتد !همان ثروتي كه در جمع آوري آن،چشمها را بهم
گذارده بود واز حرام‌وحلال ومشكوك گرفته، گناه جمع آوري آنها به گردن
اوست!حال هنگام‌جدائي از آن اموال،فرارسيده،در حاليكه اين ثروت براي
وراث مي ماندواز آن استفاده كرده وبهره مي برند!راحتي آن براي ديگران
وسنگيني‌گناهش،بر دوش اوست واودر گرو اين اموال است!دست خودرا ازپشيماني
به دندان مي گزد واين به خاطر صحنه هائي است كه‌در هنگام‌مرگ،برايش مشخص
مي گردد.دراين حالت،به آنچه در زندگي به آن‌علاقه داشت بي اعتناست!وآرزو
مي كند،اي كاش آن شخصي كه درگذشته بر ثروت او ،غبطه مي خوردم وبر او حسد
مي بردم،اين اموال راجمع كرده بود!
مرگ همچنان بر اعضايش،چيره مي شود!تا آنجا كه گوشش همچون‌زبانش،از كار
مي افتد!بطوريكه در ميان خانواده اش ،نمي تواند با زبانش‌سخن بگويد!وبا
گوشش بشنود،پيوسته به صورت آنان مي نگردوحركات زبانشان را مي بيند،اما
صداي آنان را نمي شنود!سپس چنگال‌مرگ،همه وجودش را فرا مي گيرد!چشم او نيز
همچون گوشش ، از كارمي افتد وروح از بدنش،خارج مي گردد!وهمچون مرداري،بين
خانواده‌اش مي افتد!آنچنانكه از نشستن نزدش ،وحشت مي كنند وازاو دور
مي‌شوند!او نه سوگواران خود را ياري مي كند ونه به آن شخصي كه اوراصدا مي
زند،پاسخ مي گويد!سپس اورا به منزلگاهش در درون‌زمين،حمل مي كند وبه دست
اعمالش مي سپارند واز ديدارش،براي‌هميشه،چشم مي پوشند!
دعا براي راحتي مرگ!
از حضرت رسول(ص)منقولست كه هركه‌اين دعارا بخواند،چنان‌راحت قبض روح
مي شود كه نفهمد،جان داده ويا خوابيده است:
اَلّل'هُم‌َّ ي'ا م'الِك‌َ الْمَوت‌ِ!طِبْني لِلْمَوت‌ِ وَ
اَسْلِمْني‌قَبْلاّلْمَوت‌ِ وَارْحَمْني عِنْدَ الْمَوْت‌ِ وَهَوِّن‌ْ عَلَي‌َّ
سَكَر'ت‌ِ الْمَوْت‌ِوَ لاّتُعَذِّبْني بَعْدَالْمَوْت‌ِ وَ اَرْضِني اِل'ي
مَلَك‌ِ الْمَوْت‌ِ!ي'ا ف'اطِرَالْسَمَو'ات‌ِ وَالاّرْض‌ِ !اَنْت‌َ وَلِي‌ّ فِي
الدُنْي'ا وَالاّخِرَة!تَوَّفَني مُسْلِماًوَاَلْحِقْني بِالْصالِحين‌َ.
ثواب روزة بيست و چهار روز رجب!
رسول اكرم(ص)فرمود:كسيكه بيست وچهارروز از ماه رجب را روزه‌بگيرد،در
هنگام مرگ،عزرائيل به صورت جواني كه لباس حرير سبزپوشيده وسوار بر اسب
بهشتي است ودريك دستش حرير سبزي‌آغشته به مشك اذفر ودر دست ديگرش،ظرفي از
طلا كه پر از شراب‌بهشتي است،نزد او حاضر مي شود واز آن شراب به او مي
نوشاند،تاهنگام خروج روح از تنش ،دچار سختي مرگ نشود!سپس روح اورا در آن
حرير مي پوشاند.از آن حرير بوئي به مشام مي رسد كه اهل‌آسمانهاي
هفتگانه،بوي آنرا استشمام مي كنند.او در قبرش سيراب‌است تادر قيامت،از حوض
كوثر بنوشد!
حاضرشدن ائمه معصومين (ع)بر بالين محتضر
ابابصير مي گويد:از امام صادق(ع)سؤال كردم:آيا مؤمن از مرگ ناراحت‌مي
شود؟امام‌فرمود:نه‌بخدا!گفتم:چراناراحت‌نمي شود؟فرمودهرگاه مرگ مؤمني فرا
برسد،رسول خدا(ص)واهل بيتش(ع)بر بالين او حاضر مي شوند!جبرئيل وميكائيل
واسرافيل وعزرائيل،نيز بيايند!علي(ع)مي فرمايد:يا رسول اللّه!اين شخص از
دوستان مااست!پس اورادوست بدار!همة‌فرشتگان نيز توصية‌اورا به عزرائيل،مي
كنند!ومي‌گويند:اين شخص از دوستان محمّد وآل محمّد است.با او مدارا
كن!عزرائيل گويد:قسم به خدائي كه شمارا برگزيد،ومحمّد را به نبوت‌انتخاب
كرد،من نسبت به او از پدر مهربانتر واز برادر رفيق ترم!سپس عزرائيل به آن
شخص مي گويد:اي بندة‌خدا!آيا از آتش،خودت رارهاندي؟آيا از گرو امانت
الهي،بيرون آمدي؟او جواب مي دهد:آري!عزرائيل مي پرسد:چگونه؟مي گويد:به
محبت محمّد وآلش وبه ولايت‌علي بن ابي طالب وفرزندانش!عزرائيل مي
گويد:خدا تورا از هرچه‌خوف داشتي،ايمن نمودوآنچه اميد داشتي،بتوداد!چشمانت را
باز كن‌ونگاه كن!او وقتي چشمش را باز مي كند،افرادي راكه در اطراف
اوهستند-پيامبر (ص)واهل بيتش وملائكه را-مي بيند.سپس چشمش به‌دري از باغي
از باغهاي بهشت،مي افتد.عزرائيل مي گويد:اين راخدابرايت مهيا ساخته واينها
هم رفقايت هستند!آيا دوست داري به اينهاملحق شوي ويا به دنيا برگردي؟او
دستش را بالاي چشمانش گذاشته ومي گويد:نمي خواهم به دنيا برگردم!
در اين هنگام از دل عرش،ندا مي‌شود:
ي'ااَيَّتُه'ا النَفْس‌ُ الْمُطْمَئِنَّة‌ُ اِل'ي مُحَمَّدٍ وَ وَصِيّيه وَ
الاَئِمَّة‌ُمِن ْ بَعْدِه !اِرْجِعي اِل'ي رَبِّك‌ِ ر'ا
ضِية‌ًبِالْولاّيَة‌ِ،مَرْضية ً بِالثَو'اب فَادْخُلي في عِب'ادي مَع‌َ
مُحَمَّدٍ وَاَهْل‌ِ بَيْتِه‌ِ وَ ادْخُلي جَنَّتي غَيْرَ مَشوبَة‌ٍ!
يعني:اي بنده اي كه در كنارمحمد(ص) ووصيش وامامان بعد ازاوآرامش
يافتي!به سوي‌خدايت، برگرد! در حالي كه به ولايت اهل‌بيت،راضي شونده‌وبه
ثواب راضي شده اي! پس با محمّد آلش،داخل‌بندگانم شوودرحاليكه دچاراضطرابي
نيستي ، به بهشتم وارد شو.
مرگ سخت تاجر!
يكي از طلاب قم بنام سيد مهدي كشفي مي‌گويد:يكشب براي نمازشب بلند
شدم وخواستم كه آفتابه را بردارم ناگاه ديدم خانه ما كه‌پنجاه،شصت متر
بيشتر نبود خيلي بزرگ است وبصورت كاروانسراي‌خيلي بزرگي است كه حجره‌هاي
فراواني دارد!ناگاه از يكي از حجره‌هاصداي دلخراشي شنيدم.وقتي بطرف آنجا
رفتم ديدم كه در حجره يك‌نفر را خوابانده وسنگي به بزرگي اتاقي روي
سينه‌اش گذاشته‌اندويكنفرهم بالاي سنگ خوابيده ويك ميله آهني در دست دارد
كه آن راتوي گلوي اين شخص فشار ميدهد.من هرچه كردم در را باز كنم تاكمك
او بروم نشد.آن شخص را مي‌شناختم از تجار تهران بود.مأيوس‌برگشتم وبعد از
چندساعت خدمت آية الله ميرزا جواد ملكي تبريزي‌رفت وماجرا را تعريف
كرد.ايشان گفت آن كسي كه ديدي در حال جان‌كندن بوده وآن سنگ هم تعلّق
به دنيايش است وآني هم كه روي سنگ‌ميله در دست داشته ملك الموت بوده
است.بعد از چند روز خبر فوت‌آن تاجر رسيد كه مطابق بود با تاريخي كه من آن
صحنه را در خانه‌ديدم.
پوسيدن مردگان!
از امام صادق(ع)سؤال شد آيا جسد مرده از بين مي‌رود؟فرمود:آري!بطوريكه
گوشت واستخواني باقي نمي‌ماند بجز طينت او كه‌او از آن خلق شد كه اصلا از
بين رود ودر قبر اسا تا خدا دوباره او را از آن‌طينت زنده نمايد.
پوسيدن جسد!
«وقتي متوكل دستور داد امام هادي(ع) را به مجلس شراب او بياورندوبه امام
ابتدا اصرار برخوردن شراب نمود وچون امتناع امام را ديدتكليف بر شعر گفتن
نمود،امام اشعاري را خواندند كه وضع مجلس راعو.ض كرد واشك به چشمان نحس
متوكل آمد ودستور داد امام را بااحترام برگردانند.ابيات امام بشرح زير است:
باتوا علي قلل الاجبال تحرسهم‌غلب الرجال فلم تنفعهم
القلل
واستنزلوا بعد عزٍ من معاقلهم‌واسكنوا حُفراً يا بئس ما
نُزلوا
ناداهم صارخ‌ٌ من بعد دفنهم‌اين الاساور والتيجان والحُلل
اين الوجوه اللتي كانت منعّمة‌من دونها تضرب الاستار
والكُلل
فافصح القبر عنهم حين سائلهم‌تلك الوجوه عليها الدود
تنتقل
قدطال مااكلوا دهداً و قدشربواواصبحوا اليوم من بعد الاكل
قد اُكلوا
«ستمگران در قله هاي برفراز كوه با نگهباناني نيرومند بسر مي‌بردند.ولي با
آمدن مرك اين كوه ها سودي براي آنان نداشت.
بعد از عزتي كه داشتند باغ مردنشان،به سوراخهايي افتادند چه بدفرودآمدني
بود؟
وقتي آنها را داخل قبر گذاشتند،صدائي آمد كه :كجاست آن تخت هاوتاج ها
ولباسها؟
كجا هستند آن صورتهايي كه غرق در نعمت بودند.وهميشه زير پرده هاوپشه بندها
قرار داشتند؟
ناگاه قبر با زبان فصيح از طرف اين مرده ها جواب داد:كرمها بر اين‌صورتها
مي غلطند!
يك عمر طولاني خوردند وآشاميدند.حالا خودشان توسط كرمهاخورده مي شوند.»
فصل دوم : عالم برزخ!
فاصلة‌بين مردن تا روز قيامت را برزخ گويند.در اين حال ،روح در جسم
مثالي،كه لطيف تر از جسم دنيوي است،داخل‌شده وبه حيات خود،درعالمي
ديگر،ادامه مي دهد!دراين‌مدت،اگر از خوبان باشد،به نعمتها،مشغول واگر از
بدان باشد ،به عذابهاي سخت،معذب است!
چند آيه در بارة برزخ!
خداوند،در آية 100سورة‌مؤمنون، مي فرمايد:
وَمِن‌ْ وَر'ائِهِم‌ْ بَرْزَخ‌ٌ اِل'ي يَوْم‌ِ يُبْعَثُون‌َ.
يعني:بعدازمردنشان،در برزخ هستند،تاروزيكه مبعوث شوند.
ودر آية169 سورة‌آل عمران،مي فرمايد:
وَلا' تَحْسَبَّن‌َ الَّذين‌َ قُتِلُوا في سَبيل‌ِ الّ'له اَمْو'اتاً،بَل‌ْ
اَحْي'اءٌ عِنْدَ رَبِّهِم‌ْ يُرْزَقُون‌َ.فَرِحيَن بِم'ا آت'يهُم‌ُ
اللّ'ه‌مِن‌ْفَضْلِه‌ِ وَيَسْتَبْشِرُون‌َبِالَّذين‌َ لَم‌ْ يَلْحَقُوا بِهِم‌ْ
مِن‌ْ خَلْفِهِم‌ْ،اَلا'ّخَوْف‌ٌ عَلَيْهِم‌ْ وَلا' هُم‌ْيَحْزَنُون‌َ.
يعني:نپنداريد كه كشته شدگان درراه‌خدا،مردگانند!بلكه زندگانندودرنزدخداروزي
مي خورند وبه نعمتهايي كه خدا به آنها داده است،خوشحالند وبشارت‌مي
دهندبه‌كساني كه-از جهادكنندگان-هنوز به آنان ملحق‌نشده اند،كه ترس
واندوهي برآنان-شهداء-نيست!
ودر آية 46سورة‌غافر،مي فرمايد:
اَلّ'نارُ يُعْرَضُوَن عَلَيْه'ا غُدوّاًوَعَشِي'ا وَيَوْم‌َ تَقُوُم
الس'ّاعَة‌ُ.
يعني،صبح وشب،آتش بر او-برفرعون‌در عالم برزخ-عرضه مي‌شود،تا قيامت فرا
برسد.
ارواح مؤمنين در راحتي!
امام صادق(ع)فرمود:ارواح مؤمنين،در اطاقهايي از بهشت ،زندگي‌مي
كنند.از غذاهاي بهشتي وآشاميدنيهاي آن،مي خورند ومي آشامند وبه ديدار يكديگر
مي روند ومي گويند:خدايا! روز قيامت را برسان ! تاوعده هاي تو را ببينيم.
وارواح كفار،در آتش جهنم هستند كه آتش بر آنها عرضه مي شودومي
گويند:خدايا! قيامت را نرسان ووعده هاي خود را وفا نكن!وبين‌اولين ما وآخرين
ماراملاقات نيانداز!
ودر روايتي ديگر،فرمود:بخدا من برشما-شيعيان-نمي ترسم مگر ازبرزخ!
عالم برزخ از زبان امير مؤمنان!
امير مؤمنان فرمود:فرزند آدم وقتيكه به آخرين روز دنيا واولين روزآخرت
مي رسد،مال وفرزندان واعمالش در نظراو مجسم مي شود!
نخست متوجه اموال خود مي شود وبه او مي گويد:بخدا سوگند! من‌براي‌جمع
آوري وحفظ تو،بسيار حريص بودم وزياد بخل ورزيدم! حال‌چه كمكي مي تواني
به من بكني؟ثروتش به او مي گويد:فقط مي تواني‌كفن خودر ا از من برداري!
او متوجه فرزندان خود مي شود وبه آنها مي گويد:بخدا سوگند من شمارا
خيلي دوست داشتم وهمواره از شما حمايت مي كردم!چه‌خدمتي مي توانيد-دراين
روز بيچارگيم-بمن بكنيد؟مي گويند:هيچ!-غيراز اينكه-تورا در قبرت دفن كنيم!
سپس متوجه عمل -عمل صالح-خود مي شود ومي گويد:بخداسوگند!من در بارة
تو بي رغبت بودم وتو برمن گران بودي!تو امروز چه كمكي به من مي كني؟مي
گويد:من در قبر وقيامت،مونس توام!تا آنكه من وتورا برپروردگارت عرضه
بدارند!
آنگاه امام فرمود:اگر آدمي در دنيا ولي خدا باشد،عملش بصورت خوشبوترين
وزيباترين وخوش لباسترين مرد،نزدش مي آيد وبه‌او مي گويد:تورا به روحي از
خدا وريحاني وبهشت پر نعمتي بشارت‌مي دهم كه چه خوش آمدني كردي!او مي
پرسد:توكيستي؟جواب ميدهد:من عمل صالح توام كه از دنيا به آخرت ،كوچ‌كرده
ام!
آدمي در آنروز ،غسال‌خودرا مي شناسد وبا كسانيكه جنازه‌اش رابر مي
دارند،سخن مي گويد وسوگندشان مي دهد كه عجله‌كنند !همينكه داخل قبر
شد،دوفرشته نزدش مي آيند كه همان دو فتان‌قبرند!موي بدنشان آنقدر بلند است
كه برروي زمين كشيده مي شود وبانيشهاي خود،زمين را مي شكافند!صدايي چون
رعد وقاصف دارند .چشماني چون برق خاطف وبرقي كه چشم را مي زند!آنها از او
مي‌پرسند:خدايت كيست؟پيرو كدام پيامبري؟چه ديني داري؟
او جواب مي دهد:خدايم،اللّه است!پيامبرم،محمّد ودينم اسلام‌است!آنها
مي گويند:چون در سخن حق،پايدار مانده اي،خدايت برآنچه‌دوست مي داري
وخوشنودي،ثابت بدارد!...در اين موقع،قبراورا تا آنجاكه چشمش كار مي
كند،گشاده مي كنند ودري از بهشت بررويش مي‌گشايند وبه وي مي گويند:با
ديدة‌روشن وبا خرسندي خاطر بخواب ،آنطور كه جوان نورس وآسوده خاطر مي
خوابد!...
ولي اگر دشمن پروردگارش‌باشد،فرشته اش بصورت زشت ترين صورت ولباس
وبدترين‌چيز،نزدش مي آيد وبه وي مي گويد:بشارت بادتورابه ضيافتي از حميم
دوزخ!وجايگاهي از آتش!
اونيز غسّال خود را مي شناسد وتشييع كنندگان را قسم مي‌دهدكه:مرا بطرف
قبر مبر!وچون اورا داخل قبرش كنند،دوفرشته سؤال كننده‌نزد او مي آيند وكفن
اورا از بدنش‌كنار زده،مي پرسند:خداوپيامبرت‌كيست؟چه ديني داري؟
او مي گويد:نمي دانم!مي گويند:هرگز نداني وهدايت نشوي!سپس‌اورا با
گرز،آنچنان مي زنند كه تمام جنبنده هائيكه خداآفريده،به غير ازانس وجن،از
آن ضربت تكان مي خورند!آنگاه دري از جهنم برويش بازنموده،به او مي
گويند:با بدترين حال،بخواب!آنگاه قبرش،آنقدر تنگ مي شود كه بر اندامش مي
چسبد،آنطور كه نوك نيزه به غلافش مي‌چسبد،بطوريكه مغز سرش از بين ناخن
وگوشتش،بيرون مي آيد!خداوندمار وعقرب زمين وحشرات را بر او مسلط مي كند تا
نيشش‌بزنندواو بدين حال خواهد بودتا خداوند اورا از قبرش محشوركند!
همسايه مرده ها!
رسول خدا(ص)فرمود:مرده هارادر وسط مردم صالح دفن كنيد !زيرامرده از
همسايه بد در اذيت است!همانطور كه آدم زنده‌از همسايه بددر اذيت است!
وفرمود:بدرستيكه مؤمن،هرگاه بميرد،قبرها براي مرگ اوخود رازينت مي كنند
وهيچ قطعه اي نيست مگر اينكه آرزو مي كند كه اودر آن‌دفن شود!وبدرستيكه
كافر،هرگاه بميرد،قبرها براي مرگ او خود راتاريك مي نمايند وهيچ قطعه اي
نيست مگر اينكه به خدا پناه‌مي برد از اينكه او در آن دفن شود!
وفرمود:بدرستيكه ازجمله چيزهائيكه از اعمال وحسنات مؤمن‌بعد از مرگش،به
او ملحق مي شود،علمي است كه تعليم ونشر داده ويافرزند صالحي است كه
بجاگذاشته ويا مسجدي است كه ساخته وياخانه‌اي است براي در راه
ماندگان،ساخته ويا نهري است كه براي مردم‌روان‌نموده‌ويا صدقه‌اي‌است كه در
زمان سلامتي،خودآنراداده است!
شش صورت درقبر مؤمن!
امام صادق(ع)فرمود:هرگاه بندة‌مؤمني مي ميرد،شش صورت به همراه
اووارد قبرش مي شودكه داراي نورانيت وبوي خوش وپاكيزكي‌هستند!صورتي درسمت
راست مرده وديگري در سمت چپ وسومي‌درمقابل وچهارمي درپشت سر وپنجمي دركنار
پايش وآنكه از همه‌زيباتر است دربالاي سر اومي ايستند!
آنكه از همه زيباتر است،از ديگران،مي پرسد:شماكيستيد؟صورت‌سمت
راستي،مي گويد:من نمازم!سمت چپي مي گويد:من زكاتم !روبرويي مي گويد:من
روزه ام!پشت سري مي گويد:من حج وعمره ام !آنكه نزد پايش ايستاده
است،مي گويد:من كارهاي خير توام!
سپس آنها از او كه داراي زيباترين صورت است،مي پرسند:تو كيستي كه از همه
زيباتري؟
او جواب مي دهد:من ولايت آل محمّد(ص) هستم.
اموالتان تقسيم شد!
همچنين روايت شده است كه در بازگشت از جنگ صفّين،وقتي‌امير مؤمنان
به قبرستاني رسيد،فرمود:سلام بر شما،اي ساكنان غريب!سلام بر شما، اي
ساكنان تنها!سلام بر شما،اي اهل وحشت!ما براي‌شما،اين خبرهارا داريم:اموال
شما،تقسيم شد!زنان شما،ازدواج كردند!
خانه هاي شمارا،افراد ديگري ساكن شدند!شما چه خبري براي ماداريد؟
سپس فرمود:اگر به آنها اجازه داده مي شد كه سخن
بگويند،مي‌گفتند:بهترين توشه براي سفر آخرت،تقوااست
سخن امام سجاد(ع)
امام سجاد(ع)فرمود:شب اول قبر،مأمورين الهي
ازتوحيد،نبوت،قرآن،امام،عمر ومال وثروت ميّت سؤال مي كنند!
روح و ريحان يا حميم!
امام كاظم(ع)از پدرش،نقل مي‌كند كه هرمؤمني رحلت كند،هفتادهزار فرشته
،اورا تاقبر،تشييع مي كنند.وقتي اورا وارد قبرمي كنند،نكيرومنكر نزد او مي
آيند واورا مي نشانند وبه او مي گويند:خدايت كيست؟
چه ديني داري؟پيامبرت كيست؟اوجواب ميدهد:اللّه پروردگارم ومحمّد،پيامبرم
واسلام،دينم است.
دراين هنگام،قبر اورا تاآنجا كه چشم،كار مي كند،وسيع مي كنندوبراي او
غذاي بهشتي مي آورند وبر اوروح وريحان،وارد مي كنند.همانطور كه خدا فرموده
است‌يعني:اگر از مقربين‌باشد،روح وريحان-درقبر-وبهشت پر از نعمت-درآخرت-است.
ولي وقتي كافر مي ميرد،هفتاد هزار،مأمورجهنم اوراتاقبر همراهي‌مي
كنند!اوبافريادي كه همة‌موجودات،غير از انس وجن‌ّ،مي شنوند،مي‌گويد:مرا
برگردانيد!شايد از مؤمنين گردم وعمل صالح،انجام دهم!آنان پاسخ مي
دهند:هرگز!تو فقط حرف مي زني!ومأموري مي گويد:اگر اورا برگردانيد،باز هم به
اعمال بدش ادامه مي دهد! وقتي اورا وارد قبر مي كنند وتشييع كنندگان
ومردم،بر مي گردند،نكير ومنكر،با بدترين شكل به سراغش مي آيند واورا مي
نشانند ومي‌گويند:پروردگارت كيست؟چه ديني داري؟پيامبرت
كيست؟اونمي‌تواندجواب دهد وزبانش،به لكنت مي افتد!دراين
موقع،مأمورين،ضربه اي بر او مي زنند كه همة موجودات بغير از انس وجن‌ّ،از
آن به لرزش مي افتند.باز از او سؤال مي كنند:خدايت كيست؟چه ديني
داري؟پيامبرت‌كيست؟جواب مي دهد:نمي دانم!آنان مي گويند:ندانستي
وهدايت‌نيافتي ورستگار نشدي!سپس دري از درهاي عذاب رابر او باز مي كنندواز
حميم جهنم،بر او مي ريزند،همانطور كه خدامي فرمايد:
وَ اَمّا اِن‌ْ كان‌َ مِن‌َ الْمُكَذِبين‌َ الْضالّين‌َ فَنُزُل‌ٌ مِن‌ْ
حَميم‌ٍ
يعني:اگر از تكذيب كنندگان وگمراهان بود،پس حميم بر او مي باشد.
مردگان در قبرستان بقيع!
امام صادق(ع)فرمود:هرگاه خداوند اراده كند كه مردگانرامحشوركند،دستور
مي دهد كه باران چهل روز بر زمين ببارد!آنوقت استخوانهابهم متصل مي شوند
وگوشت بدنها مي رويد!سپس فرمود:
روزي جبرئيل نزد پيامبر(ص)آمد واورا بطرف قبرستان بقيع ،برسرقبري
برد.جبرئيل صدازد:باذن خدازنده شو!ناگاه‌از قبر،مردي با موهاومحاسن
سفيد،درحاليكه خاك از سر وصورتش مي ريخت،بيرون آمد!
وگفت:الحمدلِلّه واللّه اكبر!جبرئيل به او فرمود:باذن خدا بجاي
خودبرگرد!سپس بر سر قبر ديگري رفتند وجبرئيل گفت:باذن خدا زنده شو!
ناگاه مردي باصورت سياه از قبر خارج شد،در حاليكه مي گفت: واي!حسرت
برمن!هلاكت بر من!جبرئيل به او فرمو:باذن خدا بجاي خودبرگرد!سپس جبرئيل
به پيامبر(ص)گفت:اي محمد!درروز قيامت،مؤمنين ومشركين،اينگونه از قبر محشور
مي شوند.
ناگاه گردنبندش پاره شد!
«در روايت آمده كه حضرت عيسي(ع)مردي را كه سالهاي سال
مرده‌بود،زنده كرد .حواريون ديدند پيرمرد با نشاطي است.به او گفتندچندسال
است مرده‌اي؟گفت الان مرا در قبر گذاشتند ودري از بهشت‌باز شد و به بهشت
رفتم.حور العيني به استقبالم آمد ومرا در آغوش‌گرفت.ناگاه گردنبندش پاره
شد.با هم نشستيم وداشتيم مهره‌هاي‌گردنبند را جمع مي‌كرديم كه تو مرا صدا
كردي‌ومزاحمم!شدي.حضرت‌عيسي(ع)گفت برگرد وگردنبند را جمع كن!
سپس حضرت عيسي(ع)سر قبر شخص ديگري كه هنوز روي قبرش‌تربود،رفت واورا
صدازد.آن مرد در هنگام مردن جوان بود وتازه مرده‌بود.ولي پيري زودرس پيدا
كرده بود.حضرت عيسي(ع)گفت چند وقت‌است مرده‌اي؟گفت وقت ندارد شايد بيش از
يك ميليون سال‌باشد!حضرت عيسي(ع)گفت عاقبت چه شد؟گفت نتوانستم
جواب‌سؤالهارا بدهم لذا دري از جهنم باز شد وفرشته‌اي تازيانه‌اي بر من زد
كه‌قبرم از آتش پرشد.سوختم تا اينكه تو مرا صدا كردي!»
رجعت چيست؟
رجعت به معناي اينستكه بعد از ظهور امام زمان(عج)،امام‌حسين(ع)زنده
مي شود!اصحابش در كربلا زنده مي‌شوند! ويزيد ويارانش،نيز زنده مي شوند!وامام
حسين (ع)از آنها انتقام مي گيرد!سپس رسول خدا(ص) وامير مؤمنان(ع)واصحاب
وياران آنان زنده مي شوند!همچنين عده اي ازدشمنان زنده مي شوند!واهل
بيت(ع)از آنان انتقام مي‌گيرند!وسالها حكومت وپادشاهي در كرة زمين،به
عهدة آل‌محمد(ص)مي باشد.
اكثرعلماء اماميه اجماع بر حقانيت رجعت دارند.
دلايل رجعت از آيات‌قرآن
دلايل رجعت از آيات‌قرآن از كتاب «حق اليقين »علامه‌مجلسي،بشرح زير است:
1- نمل 82 :
يعني:چون عذاب خدا برآنان واقع شود،دابة زمين را بيرون آوريم كه بامردم
سخن گويد!
بدرستيكه‌آن مردم به آيات مايقين ندارند.
كه طبق روايات، مراد از دابه،علي(ع)است كه نزديك قيامت،به
دنيارجعت،خواهدكرد.
دابّة الارض
اصبغ بن نباته مي گويد:معاويه بمن گفت:شما شيعيان گمان مي كنيد،
دابة الارض،علي است؟گفتم:تنها ما نمي گوييم،بلكه يهود نيز چنين‌عقيده اي
دارند!معاويه بدنبال اعلم علماء يهود فرستاد.وقتيكه آمد،پرسيد:شما مسئلة دابة
الارض را در كتب خودديده‌ايد؟گفت:آري!معاويه‌پرسيد:آن چيست؟گفت:مردي
است!پرسيد:نامش چيست؟گفت:اليا!پرسيد:اليا به چه اسمي نزديك است؟گفت:علي!
2- نمل 83 :
امام صادق(ع)فرمود:اين آيه در رجعت است كه خداوند از هر امتي،فوجي
را زنده مي كند.
3- قصص 85 :
اِن‌َّ الَّذي فَرَض‌َ عَلَيْك‌َ الْقُرْآن لَر'ادُّك‌َ اِلَي الْمَعادِ
يعني:آنكه قرآن را بر تو واجب كرد،تورا بر محل بر گشتن،بر مي گرداند.
در احاديث زيادي وارد شده است،مراد رجعت حضرت رسول اكرم به‌دنيا است.
4- آل عمران 158 :
يعني:اگر در راه خدا،كشته شويد ويا بميريد،هر آينه بسوي خدا محشورمي شويد.
كه روايت هاي زيادي نقل شده كه اين آيه در رجعت است.ومراد از
راه‌خدا،راه ولايت علي(ع)وذرية اوست.وهر كه به اين آيه ايمان
داشته‌باشداگربميرد،در رجعت بر مي گرددتا در راه اهل بيت كشته گردد واگردر
دنيا كشته شود،در رجعت بر مي گردد تابميرد!
5- آل عمران 185 :
كُل‌ُّ نَفْس‌ٍ ذ'ائِقَة‌ُ الْمَوت‌ِ.
يعني:هر شخصي،چشتدة‌مرگ است.
در تفسير اين آيه آمده است كه هر كه كشته نشود،مرگ را نچشيده‌است!پس در
رجعت،به دنيا بر مي گردد تا مرگ را بچشد.
6- آل عمران 81 :
وَاِذْ اَخَذَ الّله ميثاق‌َ النَبيّين لَماآتَيْتُكُم‌ُمِن‌ْكِتاب‌ٍ
يعني:آنگاه كه خدا از پيامبران پيمان گرفت كه چونشمارا كتاب
وحكمت‌دادم،سپس پيامبري نزد شما آمد،كه آنچه را با شماست،باور داشت‌وراست
انگاشت،بايد به او بگرويد وياريش كنيد.-آنگاه ـ گفت:آيا اقرارمي كنيد وبر
اين،پيمان مرا مي پذيريد؟گفتند:اقرار داريم.فرمود:پس‌گواه باشيد ومنهم با شما
از گواهانم.
در روايات است كه مراد از آية‌فوق ،رجعت است.وامام
صادق(ع)فرمود:يعني:پيامبران به رسول خدا(ص)ايمان خواهند آورد
وحضرت‌علي(ع) را در رجعت،ياري مي كنند.سپس فرمود:بخدا سوگند!هرپيامبري را
كه خدا مبعوث گردانيده است،از آدم وهركه بعد از اوست، همة آنها به دنيا بر
مي گردند ودر كنار حضرت امير(ع)جهاد مي كنند.
7- سجده 21 :
وَلَنُذيقَنَّهُم‌ْ مِن‌َ الْعَذاب‌ِ الاَدْني'دون‌َ الْعَذاب‌ِ
الاَكْبَرِلَعلَّهُم‌ْ يَرْجِعون‌َ
يعني:البته آنان را عذاب نزديكتر قبل از عذاب بزرگتر مي چشانيم،شايدبر
گردند.
امام صادق(ع)فرمود:عذاب نزديكتر،عذاب رجعت است كه با شمشير،آنهارا عذاب
خواهند كردوعذاب بزرگتر،قيامت است.ومراد از برگشتن‌وزنده شدن در رجعت است.
8- غافر 11 :
رَبَّنا اَمَتَّنَاثْنَتَيْن‌ِ وَ اَحْيَيتَنَاثْنَتَيْن‌ِ.
يعني:خدايا!مارا دوبار ميراندي ودوبار زنده كردي!
در احاديث واردشده‌است كه يكبار زنده شدن دررجعت است وديگري‌در
قيامت!ويكبار مردن در دنيا وديگري در رجعت است.
9- مائده 20 :
اِذْجَعَلَكُم‌ْ اَنْبيائً وَجَعَلَكُم‌ْ مُلوكاً.
يعني:زمانيكه شمارا پيامبر وپادشاه گردانيد!
امام صادق(ع)فرمود:پيامبران،حضرت رسول(ص) وابراهيم(ع)
واسماعيل(ع)وذرية‌اويند.وپادشاهان،ائمه اند!راوي گفت:خدا چه‌پادشاهي بشما
داده است؟فرمود:پادشاهي بهشت وپادشاهي رجعت‌اميرمؤمنان علي بن ابي طالب!
10- نساء 159 :
وَاِن‌ْ مِن‌ْ اَهْل‌ِ الْكِتاب‌ِاِلاّ لَيُؤمِنَن‌َّ بِه قَبْل‌َ مَوتِه.
يعني:هيچ فردي از اهل كتاب(يهود ونصاري)نيست مگر اينكه قبل ازمرگش به
عيسي(ع)ايمان خواهد آورد!
شهربن خوشب،گفت:حجاج به من گفت:من تفسير آية‌مذكوررانفهميده ام!زيرا
گاهي شده است كه حكم اعدام فردي يهودي يانصراني را صادركرده ام ولي
موقع مردنشان،نديدم كه سخني‌بگويند-وبه عيسي(ع)، ايمان بياورند-من جواب
دادم:اي امير!اين‌مراد نيست كه شما فهميده ايد!گفت:پس چه
معنايي‌دارد؟گفتم:حضرت عيسي(ع)،قبل از قيامت،از آسمان به زمين مي
آيدوهمة‌يهود ونصاري،به او ايمان مي آورند!واوپشت سر حضرت‌مهدي(عج)نماز مي
خواند.حجاج گفت:اين مطلب را از كجا نقل مي‌كني؟گفتم:از امام
پنجم(ع)شنيده ام.گفت:بخدا سوگند!از چشمة صافي‌برداشته اي!
11- انبياء 95 :
وَحَرام‌ٌ عَلي قَرْيَة‌ٍ اَهْلَكْناهُم‌ْ اِنَّهُم‌ْ لايَرْجِعون‌َ.
يعني:حرام است بر گشت قومي كه ما آنهارا عذاب نموديم امام‌باقر(ع)وامام
صادق(ع)فرمودند:هرقومي كه حقتعالي ،آنهارا به‌عذاب،هلاك نموده است،در
رجعت،بر نخواهند گشت.
12- يونس 39 :
بَل‌ْكَذَّبوا بِما لَم‌ْ يُحيطوا بِعِلْمِه وَلَمّا يَأْتيهِم‌ْ
تَأْويلُه‌ُ.
يعني:بلكه تكذيب مي كنند،آنچه را كه علم وتأويلش را نمي دانند.
امام پنجم(ع)فرمود:اين آيه در باب رجعت است كه هنوزوقت آن نيامده‌است
وآنها آنرا تكذيب كرده ومي گويند:رجعت،نخواهد آمد!
13- طه 124 :
اِن‌َّ لَه‌ُ مَعيشَة‌ً ضَنْكاً.
يعني:بدرستيكه براي او زندگي سختي خواهد بود.
روايت شده كه اين آيه در زمان رجعت است خوراك ودشمنان اهل بيت‌در آن
زمان،عذرة‌انسان خواهد بود.
14- غافر 51 :
اِنّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَالَّذين‌َ آمَنوآ في الْحَيو'ة‌ِ الدُنيا
وَيَوم‌َ يَقوم‌ُالاَشْهادُ. يعني:بدرستيكه ما رسولان خودومؤمنين را در
زندگاني دنيا ودرروزيكه‌براي شهادت مي ايستند،ياري مي كنيم.
امام صادق(ع)فرمود:ياري خدا،در زمان رجعت است.زيرا بسياري از پيامبران،در
دنيا ياري نشدندتا زمانيكه از دنيا رفتند.
15- اعراف 96 :
وَلَو اَن‌َّ اَهْل‌َ الْقُري آمَنوا وَاتَّقوا لَفَتَحْنا عَلَيْهِم ْ
بَرَكات‌ٍمِن‌َ السَماءِ وَ الاّرْض‌ِ. يعني:اگر اهل سرزمينها،ايمان مي آوردند
وتقوا پيشه مي كردند،ازآسمان وزمين،بركات،بر آنها نازل مي كزديم.
امام حسين(ع)فرمود:اين آيه در زمان رجعت است كه خداوند تعالي ،بركات را
از آسمان به زمين مي فرستد،بطوريكه شاخه هاي درختان ميوه دار،از بسياري
ميوه بشكند وميوة تابستان در زمستان وميوة‌زمستان‌در تابستان،بعمل آيد.
16- اسراء 6 :
ثُم‌َّ رَدَدْناكُم‌ْ الْكَرّة‌َ عَلَيْهِم‌ْ وَاَمْدَدْناكُم‌ْ بِاَمْوال‌ٍ
وَبَنين‌ٍ
وَجَعَلْناكُم‌ْ اَكْثَرَ نَفيراً.
يعني:بار ديگر پيروزي را بر عليه آنان،براي شما قرار داديم.وشمارا
باثروتهاوپسران ياري كرده ولشكرشمارا زيادتر قرار داديم.
امام صادق(ع)در تفسير اين آيه فرمود:اولين كسيكه به دنيا بر مي‌گردد،امام
حسين(ع)واصحابش ويزيد وياران -پليد- او مي باشند.سپس امام ،همة‌دشمنان را
بكشد،همانطوريكه آنهااورا كشتند.
17- النازعات 7 :
يَوم‌َ تَرْجُف‌ُ الراجِفَة‌ُ تَتْبَعُهاالرادِفَة‌ُ.
يعني:روزيكه مي لرزاند،لرزاننده .درحاليكه لرزانندة ديگري در پي آن‌در آيد.
امام صادق(ع)در تأويل اين آيه فرمود:راجفه،حسين بن‌علي(ع)است
ورادفه،علي بن ابي طالب(ع)است.اولين شخصي كه ازقبر بيرون مي آيد،حسين
بن علي(ع)با هفتاد وپنج نفر مي باشند.
18- نبأ 3 :
كَلاّ سَوف‌َ تَعْلَمون‌َ ثُم‌َّ كَلاّسَوف‌َتَعْلَمون‌َ.
يعني:هرگز! بزودي خواهند دانست.سپس بزودي مي فهمند.
امام صادق(ع)فرمود:مراد از دانستن اول،در رجعت است ومراد ازدانستن
دوم،در قيامت است.
19- بقره 193 :
وَقاتِلوهُم‌ْ حَتّي لا تَكون‌َ فِتْنَة‌ٌوَ يَكون‌ُ الدّين‌ُ كُلُّه‌ُ
لِل'ّه.
يعني:بكشيد آنان راتازمانيكه ديگر فتنه نباشد وهمة‌دين‌براي خدا باشد.
امام صادق(ع)فرمود:مصداق اين آيه،در زمان حضرت مهدي(عج) ورجعت حضرت
رسول(ص)خواهد بود.
20- هود 49 :
والْعاقِبَة‌ُ لِلْمُتَّقين‌َ
يعني:عاقبت،با اهل تقوا خواهد بود.
روايت شده است كه:اين آيه در رجعت است كه حكومت آل
محمّد(ص)،تأسيس مي شود.عمر حكومتها از زمان آدم(ع)تا ايام رجعت،بيست هزار
سال است ومدت حكومت آل محمّد(ص)هشتاد هزار سال طول مي كشد!
رجعت در روايات
روايات زير از كتب «حق اليقين» و«بحارالانوار» علامه مجلسي‌وكتاب «مجمع
المعارف ومخزن العوارف »محمد شفيع بن‌محمد صالح،نقل شده است:
1- امام صادق(ع)فرمود:خلفاي جور،خودرا امير المؤمنين مي خواندند،در حاليكه
اين نام مخصوص علي(ع) است.وهنوز معنا و تأويل اين نام‌براي مردم ،ظاهر
نشده است!راوي گفت:تأويل آن كي خواهد بود؟فرمود:آنوقتي كه
خداوند،پيامبران ومؤمنان را جمع مي كند تا علي(ع)راياري كنند.در آنروز
،پيامبر اسلام،علم را بدست علي(ع)مي دهد واوامير مؤمنان،خواهد بود وهمة
مردم در زير علم آن حضرت،خواهند بودواو امير وپادشاه همه خواهد بود.
2- امام صادق(ع:روح مؤمن پس از رحلت،آل محمد(ص) را در بهشت‌هاي
رضوان،زيارت مي كند وبا آنها طعام وآشاميدني مي خورد ومي‌آشامد ودر جلسات با
آنها سخن مي گويدتا اينكه امام عصر(عج)ظهوركند.
پس از ظهور،خداوند مؤمنين را زنده مي كند وارواح زنده شده،فوج‌فوج،تلبيه
گفته وبه محضر آن حضرت،مشرّف مي شوند.
3- امام صادق(ع):من از خدا خواستم كه فرزندم اسماعيل را بعد از من باقي
گذارد ولي خدا ابا كرد ولكن خدا در بارة او منزلت ديگري بمن عطاكرد كه در
رجعت،او با ده نفر از اصحاب خود،زنده مي شود وعلمدارش‌عبداللّه بن شريك
عامري است.
4- امام پنجم(ع)فرمود:گويا عبداللّه بن شريك را مي بينم كه عمامه‌سياهي
بر سر دارد وعلامتي در كتفش قرار داشته وپيش روي قائم ما، با چهار هزار نفر
كه در رجعت ،زنده شده اند،صدا به تكبير بلند كرده وازدامن كوه بالا مي
روند.
5- داود رقّي مي گويد:به امام صادق(ع)عرضكردم:من پير شده ام
واستخوانهايم باريك شده است .دوست دارم آخرين عملم اين باشد كه‌در راه
شما كشته شوم!امام فرمود:چاره‌اي نيست كه اگر در اين موقع‌نشود،در رجعت
خواهد شد.
6-راوي مي گويد:از امام صادق(ع)پرسيدم:آيا رجعت حق
است؟فرمود:آري!پرسيدم:اولين شخصي كه رجعت كند،كي خواهد بود؟
فرمود:امام حسين(ع) كه بعد -ظهور-از حضرت مهدي(عج)،بااصحابش كه -در كربلا-
با او شهيد شدند،زنده مي گردند.همانطور كه با حضرت موسي(ع)هفتاد پيامبر
بودند،با امام حسين(ع)نيز هفتادپيامبر،خواهند بود!حضرت مهدي(عج)-در هنگام
رحلت- انگشتر خود را به امام حسين(ع) مي دهد واز دنيا خواهد رفت.امام
حسين(ع) اورا غسل وكفن وحنوط خواهد كرد و-بعد از نماز بر او-اورا در
قبر،مدفون مي سازد.
7- امير مؤمنان(ع):گويا مردگان را مي بينم كه‌داخل كوچه هاي كوفه‌شده
وشمشيرهاي برهنه بر دوش نهاده وبر دشمنان خدا،از اولين وآخرين مي زنند!
8- در روايت است كه خديجه3 در ايام رجعت زنده شده و به دنيابرمي‌گردد.
نتيجة مطالب رجعت
علماء شيعه معتقدند كه بعد از ظهور امام عصر(عج)،پيامبرگرامي
اسلام(ص)وائمة معصومين«ع»،زنده مي شوند وبه دنيابر مي گردند وپس از
انتقام ازدشمنان ،حكومت اهل بيت(ع)راتأسيس مي كنند.مدت اين حكومت
رابعضي روايات،هشتادهزار سال،ذكر كرده اند.
از مردم،كساني زنده مي شوند كه مؤمن خالص ويا كافر خالص‌بوده اندوغيرازاين
دودسته،بقيه افرادرجعت ندارند.همچنين‌اقوامي كه به عذاب الهي ،هلاك شده
اند،در رجعت زنده نمي‌شوند.
