1- ص 95.
2- آل عمران (3) آيه 144.
3- راغب مى گويد: با زكا و طهارت نفس , انسان به گونه اى مى شود كه در دنيا مستحق اوصاف پسنديده و در آخرت , سزاوار مزد و پاداش مى شودمفردات راغب , ذيل واژه زكى .
4- شعرا (26) آيه 18.
5- همان , آيه 19.
6- همان , آيه 20.
7- همان , آيه 21.
8- همان , آيه 22.
9- اسرا (17) آيه 24.
10- مفاتيح الجنان , دعاى ابوحمزه ثمالى .
11- بقره (2) آيه 151.
12- بقره (2) آيه 129.
13- آل عمران (3) آيه 164.
14- جمعه (62) آيه 2.
15- مفردات , ذيل واژه زكى .
16- توبه (9) آيه 103.
17- ليل (92) آيه 17 و 18.
18- نور (24) آيه 30.
19- همان , آيه 28.
20- بقره (2) آيه 232.
21- نور (24) آيه 21.
22- نسا (4) آيه 113.
23- شمس (91) آيه 9.
24- اعلى (87) آيه 14.
25- مفردات راغب اصفهانى , ذيل واژه فلح .
26- آيات مربوط به هر يك را در بحث اهداف تزكيه مطرح مى كنيم .
27- گفته شد كه در بحث اهداف تزكيه , اين آيات مطرح مى شوند.
28- شمس (91) آيه 9.
29- توبه (9) آيه 103.
30- نسا (4) آيه 49.
31- نور (24) آيه 21.
32- آل عمران (3) آيه 77.
33- بقره (2) آيه 174.
34- بقره (آيات 129 و 151) و آل عمران (آيه 164) و جمعه (آيه 3). 35- زمر (39) آيه 42, نيز اين آيه : هو الذى يتوفيهكم باليل ويعلم ماجرحتم بالنهار انعام (6) آيه 60.
36- سجده (32) آيه 11.
37- نحل (16) آيه 28.
38- همان , آيه 32.
39- رعد (13) آيه 16, آيات 104 سوره انعام و 96 سوره صافات نيز بر همين مطلب دلالت دارد.
40- در سـوره جمعه (آيه 2) و سوره بقره (آيه 151) و سوره آل عمران (آيه 164) تزكيه مقدم شده است و در بقره (آيه 129) تعليم تقدم يافته است .
41- ترجمه تفسير الميزان , ج28 , ص 179.
42- الميزان , ج19 , ص 306.
43- شمس (91) آيه 9.
44- اعلى (87) آيه 14.
45- توبه (9) آيه 72.
46- يوسف (12) آيه 23, و نيز انعام (6) آيه 135.
47- يونس (10) آيه 17.
48- همان , آيه 77.
49- طه (20) آيه 69.
50- مومنون (23) آيه 117.
51- همان , آيه 1.
52- بقره (2) آيه 5.
53- اعراف (7) آيه 8.
54- همان , آيه 157.
55- توبه (9) آيه 88.
56- نور (24) آيه 51.
57- روم (30) آيه 38.
58- مجادله (58) آيه 22.
59- حشر (59) آيه 9.
60- قصص (28) آيه 67.
61- بقره (2) آيه 189.
62- آل عمران (3) آيه 200.
63- مفردات راغب اصفهانى , ذيل واژه صبر.
64- ترجمه الميزان , ج4 , ص 156.
65- همان جا.
66- مائده (5) آيه 35.
67- مائده (5) آيه 90.
68- اعراف (7) آيه 69.
69- انفال (8) آيه 45.
70- حج (22) آيه 77.
71- نور (24) آيه 31.
72- جمعه (62) آيه 10.
73- راه ورسم زندگى , ص 58.
74- نور (24)آيه 19.
75- راه ورسم زندگى ,ص 154.
76- ناصر خسرو.
ر.
ك : مهدى حميدى , بهشت سخن , موسسه مطبوعاتى پيروز, تهران : 1337, چاپ دوم , صفحه 199.
77- آل عمران (3)آيه 159.
78- شـهيد مطهرى , داستان راستان ,ج1 ,ص 24ك27 به نقل از كحل البصر, ص 70زحخژژرت كب ك.
79- پرورش ذهن , ترجمه احمد آرام , ص 4.
80- همان ,ص 9.
81- همان ,ص 10و11ش حدژچ س چت ك.
82- همان , ص 11.
83- همان ,ص 13حخخ ‌ردرزحژح چزچح ك.
84- روان شناسى عمومى , نشريه موسسه ملى روان شناسى ,جزوه شماره3 .
85- فـتـح اللّه امير هوشمند, فلسفه آموزش و پرورش , انتشارات سازمان تربيت معلم و تحقيقات تربيتى , تهران1343 , ص 55.
مـتـن انگليسى عبارت فوق چنين است حخژ ح ر زحخژس چ حخژ ح ر حذچخ حخژ ذرزح ژحذرح ژخ ژچ حررخ : ژخ خ ‌ذخخژ ش زحسب .
86- منظور از اميل , همان كودك ايدآلى است كه بايد به روش روسو تربيت شود.
87- فلسفه آموزش و پرورش , ص 55.
88- بـقـره (2)آيـه 44 ژژخـح خـژرحـح ثـ ژژخـژچـذخ ‌چزت ك ژژخپ چس اك ژژخدچححپ ك ژژخدچزس ژچتك ك.
89- ركك : آلكسيس كارل , راه و رسم زندگى , ص 165و166.
90- يك روان شناس روسى طبق محاسبه اى , تعداد اين عوامل را در هر لحظه تا 36000مى رساند, ژزرردآ, ش حسحا ذخرپ .
91- جـان ديـوئى , مـقـدمـه اى بـر فلسفه آموزش و پرورش , ترجمه 1ك ح ك آريان پور, انتشارات كتابفروشى تهران , تهران1341 , ص 59.
92- ص 423.
93- بحار الانوار, ج23 ,ص 114.
94- همان جا.
95- همان ,ص 113.
96- صـاحب قابوسنامه ككيكاوس ابن اسكندر, ملقب به عنصر المعالى كاز خاندان زياراست كه در گرگان و طبرستان سلطنت داشتند.
97- نقل از تاريخ فرهنگ ايران .
98- همان جا.
99- همان جا.
100- همين كتاب , ص 70.
101- راه ورسم زندگى ,ص 164.
102- بحار الانوار, ج104 ,ص 95,سفين;127;رذچ&البحار,ج2 ,ص 684.
103- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , نامه28 , ص 901.
104- سفين;127;رذچ&البحار, ج2 ,ص 528.
105- همان , ج2 ,ص 528.
106- مـهـدى جـلالـى , روان شـنـاسـى كودك , انتشارات دانشگاه تهران ,چاپ سوم , تهران1342 , ص 426ش ژخزس ح حژ ك.
107- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , نامه 53, ص 998.
108- سفين;127;رذچ&البحار,ج2 ,ص 528.
109- همان , ج1 ,ص 709.
110- مـسـعـود رضوى , روان شناسى رشد و پرورش كودك , سازمان انتشارات و خدمات فرهنگى , تهران بى تا, كتاب دوم , ص 46.
111- روان شناسى عمومى , نشريه موسسه ملى روان شناسى , جزوه شماره 8.
112- جـان ديـوئى , مـقـدمـه اى بـر فـلـسـفه آموزش و پرورش , ترجمه اكح كآريانپور, انتشارات كتابفروشى تهران , تهران1341 , ص 13.
113- روان شناسى عمومى , نشريه موسسه ملى روان شناسى , جزوه شماره 8.
114- جان ديوئى , مقدمه اى بر فلسفه آموزش و پرورشص 52.
115- همان , ص 51.
116- همان , ص 74.
117- عيسى صديق , تاريخ فرهنگ اروپا چاپ پنجم , تهران 1351, ص 6.
118- روم (30) آيه 12.
119- سوره فاطر (35) آيه 28.
120- عيسى صديق , تاريخ فرهنگ اروپا, ص 115ذرژزحذب ك.
121- امير هوشمند, مقدمه اى بر فلسفه آموزش و پرورشص 55.
122- هـمـان ,ص 55ك بـراى اين كه معلوم شود اسلام تا چه اندازه كودك را محترم شمرده و براى شـخـصيت او ارزش قائل شده است , ركك :مكتب اسلام , سال ششم , شماره چهارم , بحث در تفسير قرآن ژژخذخرژس درسب ذچ ح ر ژذرژس زس ح س ب حدژخح ذخرخ ‌ك ك.
123- بـرخى از روان شناسان بر همين اساس مى گويند:چون طول دوران كودكى مردان بيش از زنان است , معلوم مى شود كه جنس مرد كامل تر ازجنس زن است .
در مـورد حـيوانات هم اين نظريه كاملا صادق است , زيرا دوران كودكى حيوانات نسبت به انسان , بسيار كوتاه است و به همين دليل , كمال انسان به مراتب بيش از حيوانات است .
124- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , حكمت 70, ص 1117.
125- ساموئيل كينگ (خ ‌خذحد دحس ذچث), جامعه شناسى , ص 528.
126- براى تفصيل اين بحث ر.
ك : دكتر صاحب الزمانى , جوانى پررنج .
127- روان شناسى كودك , ص 296.
128- روزنامه كيهان , شماره 6892.
129- روزنامه كيهان , شماره 6892.
130- روزنامه كيهان , شماره 6892.
131- روان شناسى عمومى , نشريه موسسه ملى روان شناسى , شماره 3.
132- ابن هشام , السير;127;رذچ& النبوي;127;رذچ&, مطبع;127;رذچ& مصطفى البانى الحلبى واولاده بمصر, 1355ق , ج1 , ص 263.
133- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , خطبه 234, ص 811.
134- همان , ص 1010.
135- همان , ص 977.
136- مستدرك الوسائل ,ج1 ,ص 148.
137- يوسف (12)آيه 87.
138- روان شـنـاسـى عـمـومـى ,نـشـريـه مـوسسه ملى روان شناسى , جزوه شماره1 حژرچذش ژ ژحژخزحذححك حذرس آك ك.
139- براى تفصيل بيشتر ر.
ك : روان شناسى كودك , فصل چهارم , ص 115 ك 151.
140- روان شناسى كودك , ص 150 و 151.
141- روان شناسى رشد و پرورش كودك , كتاب اول , ص 86 و 87حذژخسخژخژرر ك.
142- دوقلوها بر دو قسمند: 1ك همانند.
2ك هـمـزاد, هـنـگامى كه اسپرم مرد و اوول زن با يكديگر مى آميزند و اولين سلول نطفه اى را به وجـود مـى آورنـد, گـاهـى اتفاق مى افتد كه اين سلول ازوسط نصف مى شود, آن گاه هريك به صـورت يـك انـسـان كامل درمى آيند, در اين صورت دوقلوها كه به طور كامل به يكديگر شباهت دارند, همانندناميده مى شوند.
گـاهـى زن بـه جـاى يك اوول ك كه اغلب چنين است ك دو اوول رها مى كند, اين دو اوول با دو اسپرم مرد مى آميزند و هر كدام به صورت يك انسان درمى آيند, در اين صورت , دوقلوها را كه لازم نـيـست با يكديگر شبيه باشند, همزاد مى گويند, اين نوع دوقلوها گاهى از لحاظ جنس هم باهم اختلاف پيدا مى كنند, اما نوع دوقلوهاى همانند, حتى از لحاظ جنس هم با يكديگر تفاوت ندارند, يا هردو پسرند يا هردو دختر.
143- روان شناسى عمومى ,نشريه موسسه ملى روان شناسان , جزوه شماره2 .
144- آلفرد وبر زحچ حج ,ب ححزح دآ (1795ك 1878) استاد تشريح دانشگاه لايپزيك , براى اولين بـار پـى بـرد كـه درك تـفاوت و تغيير امرى است نسبى و به شئ متغير بستگى دارد, مثلا اگر به كـالايـى كـه بـيـسـت كـيلو وزن دارد, يك كيلو اضافه كنيم , تفاوت وزن كاملا محسوس خواهد بـود,حـال آن كـه بـه كالاى پنجاه كيلويى , بايد تقريبا دو كيلو اضافه نمود تا تفاوت حس شود, به هـمين ترتيب او كسرهايى درست كرد كه براى هريك ازحواس ثابت است , مثلا براى ادراك بصرى روشـنـايـى , كـسـر وبـر, تـقريبا است , يعنى نورى كه به قدرت صد شمع است , بايد به اندازه يك شمع افزايش يابد تا تغيير روشنايى درك شود, اين نسبت براى ذايقه و براى مقايسه بصرى خطوط و بـراى حس عضلانى (مثلا بلند كردن وزنه ها) از تا است , اين اصل كلى نسبت در ادراكها را ككه وبـر كشف كرده بودك فخنر زحذخح حب كث ب (1801 ك 1887) استاد فيزيك دانشگاه لايپزيك , به صورت قانونى عمومى درآورد و به قانون وبر ك فخنر, معروف شد و فرمول آن زخ ‌ردپ ـث است كه ث احساس و پنسبت ثابت و ث محرك است .
145- روان شناسى كودك , ص 256 (پاورقى ). 146- روان شناسى عمومى , بحث انفعالات و عواطف .
147- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , حكمت 89, ص 1127.
148- ويـل دورانـت ,لـذات فـلـسـفـه , تـرجمه عباس زرياب خويى , شركت سهامى نشر انديشه , تهران1344 , ص 206.
149- وسائل , ج5 , ص 126.
150- مستدرك الوسائل , ج1 ,ص 148.
151- ومـن آياته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا اليهها وجعل بينكم مود;127;رذچ& و رحم ;127;رذچ& روم (30) آيه 21.
152- عيون اخبارالرضا, ج2 , باب 30, حديث 105.
153- همين كتاب , ص 136.
154- نگاهى به تاريخ جهان , ص 787.
155- مجله خواندنيها,سال 27, شماره 76.
156- لذات فلسفه , ص 197.
157- همان , ص 199, حخ ‌ذچد حژذچپ.
158- شـيـخ مـصـلح الدين سعدى شيرازى , كليات سعدى ,تصحيح محمد على فروغى , ققنوس , تهران1376 , ص 24.
159- همان .
160- نگاهى به تاريخ جهان , ص 926.
161- كارلايل , زندگانى حضرت محمدر, پاورقى هاى مرحوم چرندابى .
162- مجادله (58) آيه 11.
163- الشافى ,ص 137.
164- عـلـى اكبر سياسى , روان شناسى پرورشى , موسسه مطبوعاتى اميركبير, تهران1334 , چاپ دهم , ص 206.
165- روان شناسى كودك , ص 288 ك 290.
166- روان شناسى پرورشى , ص 210.
167- يونس (10) آيه 62.
168- فصلت (41) آيه 30.
169- نازعات (79) آيه 40و41.
170- تاريخ فرهنگ ايران , فصل 3و7.
171- مقدمه اى بر فلسفه آموزش و پرورش , ص 94.
172- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , حكمت 391, ص 1274.
173- راه ورسم زندگى , ص 171.
174- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام ,حكمت 441, ص 1293.
175- حجرات (49) آيه 11.
176- لاتديموا النظر الى اهل البلا والمجذومين , فانه يحزنهم (سفين;127;رذچ& البحار, ج1 , ص 148, جذم ). 177- روان شناسى عمومى , جزوه شماره 7.
178- نهج البلاغه , ترجمه و شرح فيض الاسلام , حكمت 414, ص 1284.
179- همان , حكمت 398, ص 1277.
180- روان شناسى كودك , ص 292.
181- لذات فلسفه , ص 228, ددحت .
182- همان جا.
183- ساموئيل كينگ , جامعه شناسى , ص 268ك274.
184- انفال (8) آيه 22.
185- سفين;127;رذچ&البحار, 197.
186- ص 13و14.
187- راه ورسم زندگى , ص 166.
188- همان , ص 49و160.
189- همان جا.
190- همان جا, ژحدزحب .
191- بقره (2) آيه 257.
192- تحريم (66)آيه 6.
193- الـمـيرزا محمد المشهدى , كنزالدقائق چاپ موسس;127;رذچ& النشر الاسلامى , ج10 , ص 513 به نقل از كافى , ج5 , ص 62.
194- همان , به نقل از تفسير على بن ابراهيم , ج2 , ص 377.
195- ايـن كـتاب در سال هاى پيش از انقلاب در دبيرستان ها تدريس مى شد و مطالبى كه در اين مورد گفته شده , مربوط به آن سال هاست .
196- فارسى سال اول دبيرستان , ص 49و50و51 (از كتب درسى قبل از پيروزى انقلاب ). 197- روزنامه كيهان ,شماره 7529.
198- راه ورسم زندگى , ص 99و100.
199- همان جا.
200- نهج البلاغه , شرح و ترجمه فيض الاسلام ,نامه 31, ص 912.
وانـما قلبالحدث كالارض الخالى ;127;رذچ&, ما القى فيها من شئ قبلته فبادرتك بالادب قبل ان يقسوقلبك ويشتغل لبك .
201- راه و رسم زندگى , ص 112.
202- روزنامه اطلاعات , مورخ 27.
8.
47.
203- روزنامه كيهان ,مورخ 28.
9.
47.
ژخژش خرررش ب .
204- روان شـنـاسـى كـودك , ص 252, ژس ذچـدچـخـژررش ب , ژحـخرزش خث , ژس ذش خث , دچحذخت .
205- راه ورسم زندگى , ص 99.
206- سفين;127;رذچ& البحار, ج1 ,ص 411.
207- لغتنامه دهخدا, ج3 , ص 681, مدخل ابو على مسكويه .
208- نهج البلاغه , شرح و ترجمه فيض الاسلام , حكمت 37, ص 1104.
209- پرورش ذهن , ص 235.
210- حجرات (49) آيه 13.
211- سفين;127;رذچ&البحار, ج1 ,ص 432, ش ژخسخژچدحث.
212- روزنامه اطلاعات (چهارشنبه 17.
2.
1348), زيـرعـنـوان زنـان آمـريـكايى بى وفا شده اند مى نويسد:يك جامعه شناس امريكايى در يك گـزارش تحقيقى نشان داده است كه خيانت زنان امريكانسبت به شوهران خويش كبه خصوص در ميان زنان جوان كروزافزون شده است .
دليل عمده اين افزايش بى وفايى زنان , به نظر جامعه شناس مزبور, استقلال مالى زنان است .
اما يك دليل ديگر, تغيير در گرايش زنان به مساله جنسى است كه آن را بيشتر تفريح مى شمارند تا جزو وظايف زناشويى .
تـحـقـيـق مـزبـور نـشـان داده است كه روحانيان و اخلاقيون نيز بيش از پيش از بى وفايى زنان چـشـم پـوشـى مـى كـنـنـد و ديگر در دادگاه ها, خيانت دليل عمده تقاضاى طلاق نيست , بلكه بدرفتارى علت آن است .
گزارش مزبور در انجمن روان پزشكان امريكا قرائت شده است .
2- 1348)مى نويسد:مونته پولچانو كپليس ايتاليا در اين شهر سـه هـنرپيشه زن و سه نفر هنر پيشه مرد ايتاليايى را يك جا توقيف كرد و به زندان فرستاد, زيرا آنها درنمايش خود در تئاتر بوليابو جلو چشم تماشاگران , تقليد همخوابگى را در مى آوردند.
پليس آنها را به اعمال منافى عفت در انظار عام متهم كرده است .
پـلـيـس عـقـيـده دارد كـه هنرپيشگان , صحنه هاى عمل جنسى را بسيار نزديك به واقعيت اجرا كرده اند.
214- زنـى بـه نـام سـيـده هـمسر فخرالدوله ,كه چون شوهرش وفات يافت و پسرش مجدالدوله كـوچـك بـود,خـود بـه نام پسرش زمامدارى كرد وهنگامى كه سلطان محمود غزنوى براى توسعه قـلمرو خود, او را دعوت به جنگ يا تسليم شدن كرد, در جواب نوشت :من با تو جنگ مى كنم , اگر مـراشـكـست دهى كارى نكرده اى , مى گويند زنى را شكست داده است و اگر تو را شكست دهم درهمه جا شهرت مى يابم كه پادشاه مقتدرى چون تو راشكست داده ام -ر.
ك : تاريخ گزيده , ص 390 ك 393 و426 ك 427.
215- اسرا (17)آيه 23:(وقضى ربك ااياه وبالوالدين احسانا اما يبلغن عندكالكبر احدهما او كلاهما فلا تقل لهما اف ولا تنهرهماوقل لهماقولاكريما). 216- سـفـيـنـ;127;رذچ&الـبـحـار,ج2 ,ص 686:(جـا رجـل الى رسولاللّه فقال يا رسولاللّه : من ابر؟ قال : امك قال :ثممن ؟ قال : امك , قال : ثم من ؟قال امك ,قالثم من ؟ قال : اباك .
217- الـشـافـى , ج2 ,ص 149:جا رجل الى النبير فقال : يا رسولالل ه , ما حق ابنى هذا؟ قال : تحسن اسـمـه وادبـه ووضعه موضعا حسنا, وعنه ريلزم الوالدين م ن العقوق لولدهما ما يلزم الولد لهما من عقوقهما.
218- هرمان هارل هورن , فلسفه تربيت , ترجمه احمد آرام , تهران1347 , ص 136.
219- شماره 67.
220- ابن هشام , السير;127;رذچ& النبوي;127;رذچ&, ج3 , ص 71, چاپ مصر, 1355 ق .
221- الشافى , ج2 ,ص 128:ما من لبن رضع به الصبياعظم برك;127;رذچ& عليه من لبن امه .
222- بقره (2) آيه 233.
223- الشافى , ج2 , ص 148: الرضاع واحد وعشرون شهرا, فما نقص فهو جور على الصبى .
224- سفين;127;رذچ& البحار, ج1 , ص 523: (تخيروا للرضاع كما تتخيرون للنكاح , فان الرضاع يغيرالطباع ). 225- آلـكـسـيـس كـارل , انـسـان موجود ناشناخته ,ترجمه دكتر پرويز دبيرى ,كتابفروشى تاييد, اصفهان1346 , چاپ چهارم , ص 334.
226- همان ,ص 269.
227- سـفـيـنـ;127;رذچ&الـبحار,ج2 ,ص 684:من سعاد;127;رذچ& المر الزوج ;127;رذچ&الصالح ;127;رذچ& والمسكن الواسع والمركب الهنبئ والولدالصالح .
228- انسان موجود ناشناخته , ص 282و283.
229- لذات فلسفه , ص 188ك189.
230- سفين;127;رذچ&البحار, ج2 ,ص 586: خير نسائكم الولود الودود العفيف ;127;رذچ& العزيز;127;رذچ& فى اهلها, الذليل;127;رذچ& مع بعلها, المتبرج;127;رذچ&مع بعلها, الحصان عن غيره , التى تسمع قوله وتطيع امره , واذا خلابها بذلت له ما اراد منها.
231- واذاكـان امـراوكم شراركم واغنيائكم بخلاوكم واموركم الى نسائكم فبطن الارض خير لكم من ظهرهها (تحف العقول عن آل الرسول , چاپ نجف اشرف , ص 26). 232- همان , ج2 ,ص 324: يستحب عرام;127;رذچ&الغلام فى صغره ليكون حليما فى كبره .
233- همان , ج2 ,ص 684.
234- همان , ج2 , ص 864: من قبل ولده كان له حسن;127;رذچ&.
235- هـمـان , ج2 ,ص 685: من دخلالسوق فاشترى تحف;127;رذچ& فحملها الى عياله كان كحامل صدق ;127;رذچ& الى قوم محاويج وليبد بالاناث قبل الذكور فانه من فرح انثى ف كانما اع تق رقب ;127;رذچ& منولد اسماعيل .
236- همان , ج2 ,ص 684:اعدلوا بين اولادكم كما تحبون ان يعدلوا بينكم فى البر واللطف .