جوان از نظر عقل و احساسات

مرحوم محمد تقى فلسفى

- ۳۸ -

قمار و هيجان روحى  
قمار نيز علاوه بر زيان هاى مشتركى كه با شراب دارد و بدان اشاره رفت ، خود داراى زيان اختصاصى است . قمار باز بر اثر شكست در قمار، وضع غير عادى به خود مى گيرد و دچار هيجان شديد روحى مى شود و براى آن كه شكست خويش را جبران نمايد، از خواب و استراحت چشم مى پوشد، كار روزانه خود را ترك مى گويد و همچنان به بازى ادامه مى دهد تا مگر بر حريف خود غلبه كند و ضمير ناراحت و طوفانى خويش را آرام نمايد و اگر باز هم شكست مواجه گردد و در نتيجه تمام هستى خود را ببازد، دست بر نمى دارد و به اميد پيروزى ممكن است سرمايه هاى شرافت خود را در ميان بگذارد و ديوانه وار آنها را در معرض بازى قمار قرار دهد.
در عصر جاهليت ، قمار بازى به صورت هاى مختلف در بين مردم رايج بود. بازيكنان ، در آغاز با اموال خود برد و باخت مى كردند و موقعى كه يكى از طرفين بازى ، تمام اموال نقدى و جنسى خود را مى باخت ، زن خود را در معرض قمار مى گذارد و اگر او را نيز مى باخت ، زن موظف بود خانه شوهر را ترك گويد و خود را در اختيار برنده قمار قرار دهد.
( ابى عبدالله عليه السلام قال : كانت قريش تقامر الرجل باهله و ماله فنهاهم الله عزوجل عن ذلك .) ⁽¹²⁰⁹⁾
امام صادق عليه السلام فرمود: قريش مال خود و زن خود را در معرض برد و بخت قرار مى داد و قمار مى زد. خداوند اين عمل ناروا را تحريم نمود و آنان را از اين كار بر حذر داشت .
بدبختانه ، اين نادانى به عرب قبل از اسلام اختصاص ندارد. چه بسا مردمى كه بر اثر شكست در قمار به هيجان آمده اند و براى جبران شكست ، زن خود يا شرافت خويش را در معرض بازى قرار داده و سرانجام آنها را نيز باخته اند.
قمار بر سر زن و آزادى  
(مكزيكو، خبر گزارى فرانسه ، 25 نوامبر. ريكاردولموس ، يكى از اعضاى اركستر جاز تلويزيون مكزيك ، كه علاقه زيادى به بازى پوكر داشت ، ديشب در منزل خود يك مجلس قمار تشكيل داد و پس از آن كه تمام موجودى خود را به رفقا باخت ، تصميم گرفت بر سر تنها چيزى كه برايش باقى مانده بود، بازى را ادامه دهد و آن هم زنش بود.
متاءسفانه در آخر بازى زنش را نيز باخت و چون همسرش در مقابل اصرار وى حاضر نشد خود را به برنده بازى تسليم كند، آن قدر او را زد تا از حال رفت . اكنون زن بدبخت در بيمارستان بسترى است و اميدى به بهبود او نيست .)⁽¹²¹⁰⁾
(تاسيت ، مؤ لف رومى ، از عشق آلمان ها به قمار نقل مى كند كه آنان حتى آزادى خود را قمار مى كردند و اگر مى باختند در اسارت برنده در مى آمدند.)⁽¹²¹¹⁾
به صريح قرآن شريف و روايات اسلامى ، آيين مقدس اسلام در چهارده قرن قبل ، تمام اقسام قمار را بر مسلمين تحريم كرده است . به علاوه ، در آمدى كه از راه برد و باخت به دست مى آيد غير قانونى شناخته و پيروان خود را از تصرف در آن اموال بر حذر داشته است .
( الرضا عليه السلام قال : ان الله تبارك و تعالى نهى عن جميع القمار و امر العباد بالاجتناب منها و سماها رجسا فقال رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه .) ⁽¹²¹²⁾
حضرت رضا عليه السلام فرمود: خداوند تمام اقسام قمار را تحريم كرده و به مردم فرمان داده است از آن اجتناب نمايند. خداوند قمار را پليدى خوانده و آن را عمل شيطانى دانسته و مردم را از آن برحذر داشته است .⁽¹²¹³⁾
حرمت قمار  
(قال ابو عبدالله عليه السلام فى قول الله عزوجل : و لا تاكلوا اموالكم بينكم بالباطل قال ذلك القمار.) ⁽¹²¹⁴⁾
در قرآن شريف آمده است كه اموال يكديگر را به باطل و به طور غير مشروع تصرف نكنيد. امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرموده است : مقصود مالى است كه از مجراى قمار به دست مى آيد.
فريد وجدى مى گويد:
(در قرن 16، قمار، در سراسر اروپا بين عموم مردم شايع بود و قمار خانه هاى بزرگى وجود داشت . تنها در پاريس 37 قمار خانه مهم در دسترس ‍ قمار بازان بود. اين وضع تا مدتى پس از انقلاب كبير فرانسه همچنان ادامه داشت . سپس مؤ سسات قماربازى به 9 قمارخانه تقليل داده شد و مقرر گرديد كه اجازه تاءسيس قمارخانه جديد تنها به كسانى داده شود كه ماليات بسيار سنگينى به پليس مخفى فرانسه پرداخت نمايند.
در سال 1837 حكومت فرانسه صدور اجازه تاءسيس قمار خانه را با پرداخت ماليات مقرر نيز ممنوع كرد و در اين موقع 7 قمار خانه عمومى در پاريس و چهار قمارخانه خصوصى در كاخ حكومت وجود داشت كه يكى از آن چهار قمارخانه مختص بانوان بود.
در انگلستان ، در سال 1853، قمار ممنوع شد، ولى پس از منع قانونى ، 18 قمار خانه براى قماربازى اعيان داير بود. آمريكا در سال 1855 و پروس در سال 1854 و آلمان در سال 1882 قمار را تحريم كردند. آيين اسلام ، قرن ها پيش از تمام اين كشورهاى متمدن قمار را تحريم نموده است .)⁽¹²¹⁵⁾
قمار بازى در دنياى امروز  
بدبختانه در دنياى امروز بازى قمار به عنوان يكى از تفريحات مطبوع و دلپذير به حساب آمده و مردم بسيارى از ساعات فراغت خود را با سرگرمى برد و باخت مى گذرانند. بعضى به اين كار ناپسند چنان معتاد شده اند كه قسمت مهمى از عمرشان در قمار بازى طى مى شود و همواره از زيان هاى روحى و عصبى و اخلاقى و مالى آن رنج مى برند.
جوانان عاقل و باهوش هرگز پيرامون قمار بازى نمى گردند و ساعات فراغت خود را در اين سرگرمى مضر و زيان بخش مصروف نمى دارند و افكار و اعصاب خود را فرسوده نمى كنند و موجبات تيره روزى و بدبختى خويش را فراهم نمى سازند.
جوانان با ايمان و مال انديش ، به پيروى از تعاليم آسمانى اسلام ، نه تنها قمار نمى زنند و خود را به اين گناه بزرگ آلوده نمى كنند، بلكه در مجلس ‍ قمار نيز شركت نمى نمايند و بى جهت باعث بدنامى و احيانا انحراف خود نمى شوند.

خيال باخت جوان را كند به صورت پير

كه چون در آينه بيند شود ز خويش برى

قمار برد ندارد چنان كه از اول

قمار بازى گفتند نى قمار برى

قمار باز چو دندان كشيده اى ماند

كه درد مى كشد و مى كند مديحه گرى

خلاصه سرمد اگر باخت بينوا گردد

و گر كه برد شود كاسبى اش مفتخورى

نسل جوان و مواد مخدر  
يكى ديگر از تفريحات مضر و زيان بخش ، كه بدبختانه در بسيارى از ممالك جهان مخصوصا كشورهاى پيشرفته غرب نفوذ كرده و نسل جوان را آلوده نموده و پيوسته با سرعت رو به افزايش مى رود، استفاده از مواد مخدر و نشاطانگيز است .
بشر به طور طبيعى مايل به جلب لذايذ و مشتهيات نفسانى است . كوشش ‍ مى كند تا هر چه بيشتر موجبات كامرانى و خشنودى خويش را فراهم آورد و در زندگى از لذايذ زيادترى برخوردار گردد. مواد مخدر كه خود يكى از نيرومندترين وسايل كاميابى و لذت است و مى تواند جوابگوى اين تمايل طبيعى باشد، قهرا مورد علاقه لذت طلبان قرار گيرد و با آغوش باز از آن استقبال مى كنند، غافل از آن كه اين مواد لذت بخش و نشاطآور، عوارض ‍ بسيار خطرناكى در پى دارد و زيان هاى غير قابل جبرانى به بار مى آورد. انسان عاقل هرگز براى نيل به يك لذت كوتاه مدت و زور گذر، خويشتن را گرفتار مصيبت بزرگ و درد پايدار نمى نمايد.
(قال على عليه السلام : لايقوم خلاوة اللذة بمرارة الافات ، ⁽¹²¹⁶⁾ )
على عليه السلام فرموده است : شيرينى لذت زبان بخش به تلخى آفات و عوارض دردناك آن نمى ارزد.
پيشرفت علوم و بسط صنايع ماشينى در تمام شئون زندگى مردم اثر گذارد و اوضاع جوامع انسانى را به كلى دگرگون ساخت .
ارمغان تمدن جديد  
بشر در پرتو علم ، به اسرار نهفته خلقت پى برد و از خاصيت بسايط طبيعى و تركيبات شيميايى آگاه شد و هزارها پديده صنعتى و مواد مصنوعى در اختيار بشر گذارد و موجبات بهزيستى و رفاه مردم را فراهم آورد. ولى به موازات عرضه پديده هاى مفيد و سودبخش ، پديده هاى مضر و زيان بارى را نيز به جوامع بشرى عرضه كرد و مفاسد گوناگون به بار آورد. هروئين و مارى جوانا و ال . اس دى و ديگر مواد مخدر، ارمغان تمدن جديد و از پديده هاى مضر اين تمدن است .
چه بسيار جوانانى كه بر اثر اعتياد به مواد مخدر، شخصيت انسانى و فضايل اخلاقى خود را از دست دادند. زبون و فرومايه شدند. به دزدى و جنابت آلود گشتند و سرانجام با سيه روزى و بدبختى جان سپردند.
چه بسيار جوانانى كه بر اثر مواد مخدر، جوانانى و حياتشان تباه گرديد. از سلامت جسم و عقل محروم شدند. به عوارض بدنى و بيمارى روانى دچار گشتند. كارشان به بيمارستان كشيد و در نتيجه شرافت انسانى و عمر عزيزشان يك جا بر باد رفت .
براى آن كه جوانان ما از خطر وحشتزاى مواد مخدر آگاه گردند و بيش از پيش به زيان هاى غير قابل جبران اين سموم خانمانسوز پى ببرند، اوضاع اسف بار دختران و پسران معتاد چند كشور غربى را به اختصار از جرايد نقل مى كنيم .
(افكار عمومى مردم فرانسه به هيجان آمده و هر روز فاجعه اى ذر اين كشور رخ مى دهد. مارتين 17 ساله ، در باندول ، پاتريشياى 16 ساله ، دركان و ژان كلود 21 ساله ، در مارسى ، بر اثر استعمال داروى مخدر مرده اند.
دكتر روماژون مى گويد: تنها مسئله كشيدن و دود كردن نيست . من در اين دو سه سال اخير به پسر بچه ها و دختر بچه ها چهارده و پانزده ساله برخورد كرده ام كه بازويشان پوشيده از جاى آمپول بود و آنها با تزريق مواد مخدر، خود را در معرض نيستى و هلاكت قرار مى دهند.
هفته گذشته ، مامورين پليس ، زن جوانى را كه لباس مندرس او عبارت بود از يك مانتوى پشمى و يك پيراهن نخى و يك جفت كفش صندل و در پياده رو خوابيده بود از خواب بيدار كرده و او را مستقيما به دادسراى ناحيه بردند. يكى از پاسبانان وقتى ديد كه او به شدت مى لرزد پتويى روى دوشش انداخت . زن در بازپرسى چنين گفت : اسمم فرانسوازو هفده سال دارم . دو روز است كه هيچ ماده مخدرى مصرف نكرده ام . بازپرس به او دستور داد آستين هايش را بالا بزند. او هم اطاعت كرد. بازويش سراسر پوشيده از جاى آمپول بود. او شخصا هروئين به خود تزريق مى كرد و گفت چون رگ دستش را پيدا نمى كند، ناچار به قوزك پايش تزريق مى نمايد و بعد چنين توضيح داد: پريروز هنگام تزريق ديدم كه خون در سرنگ داخل شد.
فهميدم كه بايد سرنگ را بكشم و اين خون براى من به منزله چراغ قرمز است . هر وقت خون در سرنگ ظاهر مى شود، مى فهمم كه بايد تزريق را متوقف كنم و تا دو روز صبر كنم سپس دوباره شروع كنم .)⁽¹²¹⁷⁾
(داروى مخدر سهم عمده اى در جنايات و حوادث نيويورك دارد.
تعداد معتادان نيويورك دويست و پنجاه هزار نفر تخمين زده مى شود كه صد هزار نفرشان در محله هارلم سكونت دارند.)⁽¹²¹⁸⁾
(بيشتر زندانيان آمريكايى معتاد به مواد مخدر، به خصوص مارى جوانا مى باشند، لكن در اين مورد اشكالى وجود دارد و آن تعداد معتادان است . زيرا بنا به قول مقامات رسمى ، در حدود دو سوم زندانيان مرد و نود و پنج درصد زنان زندانى واشنگتن معتاد مى باشند با توجه با اين ارقام مشاهده مى شود كه در پايتخت ايالات متحده آمريكا، حداقل پنجهزار نفر معتاد وجود دارد كه براى ارضاى احتياجات خود، سالانه پانصد هزار دلار صرف مى كنند و به منظور تهيه اين مبلغ ، حداقل يكصد و پنجاه هزار دلار كالا از نقاط مختلف سرقت مى نمايند.)⁽¹²¹⁹⁾
دزدى بر اثر اعتياد  
(ارت لينگ لنز، معروف ترين چهره تلويزيونى هاليوود، كه چند روز پيش ‍ دختر بيست ساله اش تحت تاءثير ال .اس .دى خود را از پنجره آپارتمانش به خيابان انداخت و مرد، ديروز گفت : پدرها و مادرها بايد به واقعيت گسترش ‍ مواد مخدر و الكل در ميان جوان ها نزديك شوند و از طريقى عاقلانه فرزندان خود را از بلاى مواد مخدر و اعتياد به الكل نجات دهند. وى پس از انجام مراسم تدفين دختر بيست ساله اش (دايان ) گفت : ال .اس .دى مثل ببرى گرسنه در رگ هاى دخترم جارى شد و چنان ديوانه اش كرد كه به سفرى بى بازگشت رفت . او را كسانى كه ال .اس .دى مى سازند به قتل رساندند و به خاطر سودجويى ، دايان را به خاك سپردند.)⁽¹²²⁰⁾
(سخنگوى وزارت بهدارى انگلستان اعلام داشت تعداد مبتلايان به مواد مخدر در اين كشور شش برابر شده است . وى پيشنهاد كرد در روش هاى فعلى مبارزه با مواد مخدر تجديد نظر شود. آمار نشان مى دهد كه معتادين بيشتر از طبقه جوان هستند.)⁽¹²²¹⁾
لذت موقت و رسوايى پايدار  
اگر جوانان بخواهند از اسارت اعتيادات مضر مصون بمانند و به دام مواد مخدر گرفتار نشوند، بايد از رفت و آمد با مردم آلوده بپرهيزند و از رفاقت و مجالستشان بر حذر باشند. جوانان بايد داشته باشند كه اين كامكارى موقت ، بدبختى و رسوايى پايدارى به بار مى آورد و چنين لذت كوتاه مدتى به تيره روزى و رسوايى دايمى اش نمى ارزد.
(قال على عليه السلام : عار الفضيحة يكدر حلاوة اللدة .) ⁽¹²²²⁾
على عليه السلام فرموده است : ننگ رسوايى ، شيرينى لذت را تيره و تار مى سازد.
خلاصه بحث آن كه شرابخوارى و قماربازى و استعمال مواد مخدر از تفريحات و سرگرمى هاى مضر و زيان بخش است .
جوانى كه در اوقات فراغت پيرامون آنها مى گردد و خويشتن را آلوده مى كند، بايد بداند با اين عمل راه هلاك و تباهى را در پيش گرفته و با دست خود بناى سعادت خويش را ويران مى سازد.