فصل هفتم :عوامل و مراكز تربيتى

عوامل و مراكز مهم تربيتى ،بى شمارند كه در اينجا به ذكر برخى از آنها مى پردازيم .

قابل ذكر است كه عطف توجه ،به اين عوامل و مراكز بر اساسى اهميتى است كه امام راحل (س ) در ديدگاه تربيتى خود براى آنها، قايل بوده اند كه عبارتند از:

1- وحى و مكتب انبيا

- قرآن (آشنايى و عمل به قرآن )

- حوزه هاى علميه (علوم حوزوى و آشنايى با علوم اسلامى )

2- عبادت

- مسجد و نماز (نماز شب و نماز جمعه )

- حج

3- معلم

4- مراكز فرهنگى

الف - كودكستان ،دبستان ، راهنمايى و دبيرستان و...

ب - دانشگاه .

5- زن

- (همسر و مادر)

6- رسانه هاى جمعى .

7- مجلس شوراى اسلامى .

8- جلسات عزادارى

- (محافل ذكر)

9- زندان

- (مركز باز پرورى و باز سازى انسانها و ندامتگاهها)

10- انتظار فرج

توضيح و تبيين

1- وحى و كتب انبيا

انسان سازى و تربيت وظيفه نهايى انبيا و اولياى خداست ⁽³⁴⁵⁾،زيرا موضوع علم انبيا تربيت انسان مى باشد ⁽³⁴⁶⁾. و در اين باره توجه به اين نكته ضرورى است كه :تربيت انسان توسط انبيا پيرو تربيت تكوينى پروردگار متعال است كه با دست طبيعت انجام مى پذيرد، زيرا ربوبيت به دو گونه است :

م - ربوبيت عام

- ربوبيت خاص

اولى كه همه موجودات را شامل مى شود به امر خدا با دست طبيعت در عالم طبيعت صورت مى گيرد و همه موجودات همواره از نقص به كمال و از قوه به فعل متحول مى شوند و انسان نيز تا سر حد حيوان از اين قانون برخوردار است ، ولى از آن به بعد به ربوبيت تشريعى و مكاتب انبيا نيازمند است . تا راه سعادت را برگزيند و به شقاوت نگراند ⁽³⁴⁷⁾ و ترديدى نيست كه بعثت ،پديد آورنده تحول علمى ، عرفانى در زندگى انسانهاست ⁽³⁴⁸⁾

قرآن :

اسلام مترقى ترين مكتب تربيتى است و قرآن آن كتاب انسان سازى است ⁽³⁴⁹⁾قرآن كتاب تربيت انسانهاست ⁽³⁵⁰⁾. و در واقع از طريق قران كه حبل الهى است رابطه معنوى ميان انسان و مربى او پيدا مى شود ⁽³⁵¹⁾. آرمان اصلى وحى الهى از جمله قرآن ، اين است كه براى بشر معرفت و عرفان لازم نيست به خدا ايجاد مى كند،و اين حقيقت در راءس همه امور قرار دارد ⁽³⁵²⁾. و در قرآن كريم ،مركز و منبع همه عرفان است و نيز منشاء همه (معرفت ) هاست . گرچه فهم آن مشكل است . ⁽³⁵³⁾

و بهره بردارى از آن پس از رفع حجابها است ⁽³⁵⁴⁾ (چنانكه در فصل ديدگاه اخلاقى عرفانى امام - سلام الله عليه - توضيح داديم ).

قرآن جهت استحلاض آدمى از زندان طبيعت و نجات انسان از مرتبه حيوانيت و ارتقاى او به اوج كمال ،قوت و انسانيت نازل گشته است بر اين اساس همواره انسان را به تهذيب نفس و تطهير باطن دعوت مى كنند و در جهت تحصيل سعادت ، راه مى نمايد. ⁽³⁵⁵⁾و منظور اصلى (و من يخرج من بيته مهاجر الى الله ) همين نكته است ⁽³⁵⁶⁾

- حوزه هاى علميه (روحانيت )

يكى از مراكز مهم تربيت انسانها حوزه هاى علوم دينى مى باشند ؛زيرا:

1- مراكز دينى :عالمان صالح تربيت مى كند زيرا كوشش انبيا و ايده بعثت در تمام قرنها تربيت انسان است . ⁽³⁵⁷⁾

2- عالمان انسانهاى صالح و جامع را تربيت مى كنند زيرا تحصيل همراه تهذيب - مى تواند ما را به حيات انسانى برساند و مى تواند كشور ما را از وابستگى ها نجات بدهد. ⁽³⁵⁸⁾ ما روحانيون با دانشگاهيها يك مسير داريم . ⁽³⁵⁹⁾

3- )عالمان صالح در برابر تهاجم فرهنگى بيگانگان و در جهت تربيت نسل بشر در تلاش اند لذا) اسلام بدون روحانيت مثل كشور بدون طبيب است . ⁽³⁶⁰⁾

4- فرهنگ صحيح و دستور العملهاى تربيتى صحيح را نيز بايد در حوزه هاى دينى جويا شد؛ زيرا اينان وارثان مكتب انبيايند. ⁽³⁶¹⁾

5- مساءله مهم و اصلى حوزه ها اشتغال به تحصيل علوم رايج اسلامى خصوصا فقه و مبادى آن است و خصوصا فقه به طريقه سلف صالح و بزرگان مشايخ همچون (شيخ الطائفه ،صاحب جواهر و شيخ انصارى - رضوان الله تعالى عليهم - )فقه به طريقه مورث از فقها اسلام را حفظ مى كند. ⁽³⁶²⁾

6- اسلام با فقه مانده است . ⁽³⁶³⁾ و ترديدى نيست كه اسلام نيز مترقى ترين مكتبها تربيت است . ⁽³⁶⁴⁾

7- حوزه و روحانيت بايد نبض تفكر و نياز آينده جامعه را هميشه در دست داشته باشند و همواره چند قدم جلوتر از حوادث ، مهياى عكس العمل مناسب باشند. ⁽³⁶⁵⁾ مجتهد بايد به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد،براى مردم و جوانان حتى عوام هم قابل قبول نيست كه مرجع و مجتهدش بگويد من در مسائل سياسى اظهار نظر نمى كنم . ⁽³⁶⁶⁾

8- موفقيتهاى روحانيت و نفوذ آنان در جوامع اسلامى در ارزش عملى و زهد آنان است امروز هم اين ارزشها نه تنها نبايد به فراموشى سپرده شود كه بايد بيشتر از گذشته به آن پرداخت و هيچ چيزى به زشتى دنياگرايى روحانيت نيست و هيچ وسيله اى هم نمى تواند بدتر از دنياگرايى ،روحانيت را آلوده كند چه بسا دوستان نادان يا دشمنان دانا و بخواهند با دلسوزيهاى بى مورد، مسير زهد گرايى آنان را منصرف سازد ⁽³⁶⁷⁾ به هر حال ، خصوصيات بزرگى چون قناعت و شجاعت و صبر و زهد و طلب علم و عدم وابستگى به قدرت ها و مهمتر از همه احساس مسووليت در برابر توده ها،روحانيت را زنده ،و پايدار و محبوب ساخته است . منشور روحانيت ) ⁽³⁶⁸⁾

9- اگر فقهاى عزيز نبودند معلوم نبود،امروز چه علومى به عنوان علوم قران اسلام و اهل بيت (عليه السلام ) به خورد توده ها داده بودند. ⁽³⁶⁹⁾

2- عبادت

مسجد و نماز

ديگر از مراكز مهم تربيتى (مسجد )است مسجد مظهر نماز، ذكر و ياد خدا مى باشد بالاترين فريضه و كارخانه انسان سازى (تربيت انسان ) نماز است نماز براى اصلاح و تربيت نفس ، تاثير بسزايى دارد ⁽³⁷⁰⁾. حتى (وضو )آدمى را از شر نفس و دام شيطان حفظ مى كند ⁽³⁷¹⁾(در احاديث تاكيد شده كه هميشه با وضو باشيد.

امام - سلام الله عليه - علاوه بر سفارش اكيد به نماز،پيرامون ، مداومت رفتن به مسجد نيز همواره رهنمودها داده اند از جمله :

1- مساجد، سنگرهاى اسلام و محراب ، محل حرب است ⁽³⁷²⁾

2- در صدر اسلام ،مسجد مراكز تبليغ احكام سياسى اسلام بود ⁽³⁷³⁾

3- با خطبه هاى نماز جمعه لشكر (تهيج ) مى شد و سپاهان از مسجد به ميدان جنگ مى رفتند و كسى كه از مسجد به ميدان جنگ مى رود فقط از خدا مى ترسد از كشته شدن ، فقر و آوارگى ،باكى ندارد و چنين سپاهى ،فاتح و پيروز است . ⁽³⁷⁴⁾

حج

(حج نيز يكى از مراكز تربيتى و يكى از عوامل مهم تربيت انسان است از آنجا كه در اين مناسك عجيب از اول احرام و تلبيه تا آخر مناسك ،اشاراتى عرفانى و روحانى است .... لبيكهاى مكرر از كسانى حقيقت دارد كه نداى حق را به گوش جان شنيده و به دعوت الله تعالى ،پاسخ مثبت مى دهند،و مساءله ،مساءله حضور در محضر است و مشاهده جمال محبوب گويى گوينده از خود در اين محضر بيخود شده و جواب دعوت را تكرار مى كند و دنباله آن سلب شريك به طور مطلق مى نمايد. ⁽³⁷⁵⁾

البته مراتب معنوى و تاثيرات تربيتى حج كه سرمايه حيات جاودانه است و انسان را به افق توحيد و تنريه نزديك مى نمايد،حاصل نخواهد شد مگر آنكه دستورات عبادى حج به طور مطلق و شايسته ،مو به مو عمل شود ⁽³⁷⁶⁾

( حج ) به عنوان يك نيروى بزرگ و قدرت جهانى ،خودنمايى كردن و شوراندن مسلمانان عليه قدرت وابسته است حج كانون معارف الهى است كه از آن محتواى سياست اسلام را در تمام زواياى زندگى بايد جستجو نمود.

(حج )پيام آور و ايجاد و بناى جامعه اى به دور از رذايل مادى و معنوى است (حج )تجلى و تكرار همه صحنه هاى عشق آفرين مناسك زندگى و از آنجا كه جامعه امت اسلامى از هر نژاد و مليتى بايد ابراهيمى شود تا به خيل امت محمد (صلى الله عليه و آله ) پيوند خورد و يكى گردد و يد واحد شود،حج تنظيم تمرين و تشكل اين زندگى توحيدى است . ⁽³⁷⁷⁾

3- معلم

امام - سلام الله عليه - درباره معلم و نقش سازنده وى در تربيت انسان ،اين چنين رهنمود مى داد.

1- اصلاح و افساد جامعه ، در گرو نحو تربيت معلمين است . ⁽³⁷⁸⁾

2- نونهالان امانتهايى هستند در دست معلمان . ⁽³⁷⁹⁾

3- معلم امانتدارى است كه انسان ،امانت اوست . ⁽³⁸⁰⁾

4- معلمان بايد به تعاليم الهى بچه ها را تربيت كنند و نه ، با تعاليم و تربيت شيطانى . ⁽³⁸¹⁾

5- تربيت هنگامى سودمند است كه (اسم رب )باشد ⁽³⁸²⁾ و آگاه باشيد كه تربيتهاى غربى ،آدمى را از انسانيت خلع مى كند ⁽³⁸³⁾ گرچه استعمارگران ،بر اساس اهداف شوم خود فرهنگ بيگانه را در ميان مسلمانان رواج داده اند و مردم را غربزده كرده اند ⁽³⁸⁴⁾ ولى ما مكلف هستيم كه اسلام را حفظ كنيم ،اين مساءله را از نماز و روزه واجب تر است . ⁽³⁸⁵⁾

6- منشاء تمام بدبختيها ،اساتيد غير متعهد و وابسته اند. ⁽³⁸⁶⁾

7- نقش معلم در جامعه نقش انبياست ولى از معلمان غربزده بايد حذر كرد ⁽³⁸⁷⁾

8- تمام انبيا معلم اند و تمام بشر دانشجو ⁽³⁸⁸⁾ و همه جهان مدرسه است و معلمين راستين آن انبيا اوليا هستند. ⁽³⁸⁹⁾

9- شغل معلم اخراج انسانها از ظلمت به نور است . ⁽³⁹⁰⁾

4- مراكز فرهنگى

الف - (كودكستان ،دبستان ،راهنمايى ،دبيرستان و...)

مدرسه بايد مركز تربيت صحيح باشد. ⁽³⁹¹⁾ زيرا اصلاح دانشگاه زمانى آسان است كه فرزندانمان را از دوران دانش آموزى زير نظر بگيريم تا خوب تربيت شوند. ⁽³⁹²⁾

دانش مفيد نيست بايد با تعهد همراه باشد و در آن صورت است كه دانشجو مى تواند به جايى برسد و پيش خدا آبرومند باشد. ⁽³⁹³⁾ و آموزش و پرورش هنگامى سودمند است كه داراى ايمان به خدا و معنويت باشد. ⁽³⁹⁴⁾

ب : دانشگاه

نقش حياتى دانشگاه و ابعاد و مسائل مربوط بدان را نبايد از نظر دور داشت و بايد:

1- دانشگاه بايد مركز تربيت صحيح باشد ⁽³⁹⁵⁾ زيرا دانشگاه مركز تعيين سعادت و شقاوت ملت است . ⁽³⁹⁶⁾ و اگر دانشگاه اصلاح شود،كشور اصلاح مى شود ⁽³⁹⁷⁾

2- براى اسلام كردن دانشگاه بايد تلاش و جديت كرد ⁽³⁹⁸⁾ و بايد در دانشگاه علوم معنوى و هم تدريس شود. ⁽³⁹⁹⁾. بايد دانست كه مسووليت دانشگاه سنگين تر و حساستر از ساير قسمتهاست . ⁽⁴⁰⁰⁾

3- ضرر عالم بدون تهذيب ،بيشتر از جاهل بدون دانش است ⁽⁴⁰¹⁾ و ترديدى نيست كه علم در دل انسان فاسد،زيباتر از نادانى است ⁽⁴⁰²⁾

آرى ،دانشگاه مركز همه چيز است حتى تشكيل دولت و بايد دانشگاه اسلامى شود تا براى كشور مفيد گردد. ⁽⁴⁰³⁾ و مى دانيم كه دانش تنها فايده اى

ندارد و بايد با تعهد همراه باشد در آن صورت مى توان مفيد واقع شود در پيش خدا آبرومند باشد.

4- دانشگاهها،نه تنها مراكزى براى تهذيب و تعليم جوانان مى باشد بلكه لازم است تا جوانان به گونه اى تربيت شوند كه از خارج بريده و مستقل در راه اسلام و كشورشان خدمت كنند ⁽⁴⁰⁴⁾ يعنى همه رشته هاى علمى و تخصصى و هم تهذيب اخلاق و هم عمل و پايبندى بدان را تقويت كنند. ⁽⁴⁰⁵⁾

5- دانشگاه بايد متحول شود⁽⁴⁰⁶⁾ و به خدا روى آورد به معنويت بپردازد و درسها را براى خدا بخواند ⁽⁴⁰⁷⁾ زيرا ملاك ارزش در لسان انبيا و اولياء علم و تقواست . ⁽⁴⁰⁸⁾

6- ترقى مملكت به دانشگاه است . ⁽⁴⁰⁹⁾

وحدت فيضيه و دانشگاه

امام - سلام الله عليه - همواره از وحدت حوزه و دانشگاه واتحاد ويكرنگى ميان دو قشر تحصيل كرده ياد مى كرد رهنمودها مى داد از توطئه ها مى گفت و از سرانجام هشدار مى داد،از جمله :

1- دشمنهاى كشورهاى اسلامى ،مدتهاى طولانى سعى كردند تا بين دو قشر روحانى و دانشجو اختلاف و شكاف ايجاد كنند و كسانى كه قبله شان شرق يا غرب است تلاش مى كنند تا دانشگاه و فيضيه با هم مرتبط نباشند.⁽⁴¹⁰⁾

2- استقلال كشور بستگى به نوع تربيت دانشگاه از طريق دانشگاه مى توان ملتى را اصلاح كرد يا به تباهى كشيد ⁽⁴¹¹⁾ و تضعيف روحانيت توطئه اى براى غارت و وابسته كردن ماست . ⁽⁴¹²⁾

3- دانشگاهها در سراسر دنيا ،در خدمت ابر قدرتها هستند و ما مى خواهيم كه اين چنين نباشد اين دو مركز بايد با هم باشند و علم و عمل را به منزله دو بال بدانند ⁽⁴¹³⁾ و مسائلشان را با يگديگر مبادله كنند ⁽⁴¹⁴⁾

دانشگاه را بايد رو به خدا و معنويت ببريد و همه درسها هم خوانده بشود. ⁽⁴¹⁵⁾

5- زن

يكى از عوامل مهم تربيت انسان (زن ) است زن در سيماى يك همسر، در سيماى يك مادر و در سيماى يك مسلمان متعهد و بيدار،نقش بنيادينى در تربيت افراد جامعه دارد براين اساس ،امام - سلام الله عليه - همواره از نقش زن ياد مى كردند،از جمله :

1- زن ،انسان ساز است . ⁽⁴¹⁶⁾

2- نقش زنان ، در عالم از ويژگيهاى خاصى برخوردار است صلاح و فساد يك جامعه از صلاح و فساد در آن جامعه سرچشمه مى گيرد. زن يكتا موجودى است كه مى تواند از دامن خود افرادى به جامعه تحويل دهد كه از بركاتشان يك جامعه بلكه ، جامعه ها به استقامت و ارزشهاى والاى انسانى كشيده شوند مى تواند به عكس آن باشد. ⁽⁴¹⁷⁾

3- ما بايد به زنان خويش افتخار كنيم ⁽⁴¹⁸⁾ زيرا كه بانوان مربى مردان اند. ⁽⁴¹⁹⁾

4- خانمها شرف مادرى و مسووليت فرزندان ، دارند. ⁽⁴²⁰⁾

5- خدمت مادر با جامعه از خدمت معلم بلكه از خدمت همه كس بالاتر است و انبيا مى خواستند بانوان جامعه را تربيت كنند ⁽⁴²¹⁾

امام - سلام الله عليه - همواره خاطرنشان مى كرد كه : حضور زن مردم در جامعه اسلامى ما ،اميد بخش است ⁽⁴²²⁾ بانوان ايران در اين نهضت و انقلاب ،سهم بيشترى از مردان دارند. ⁽⁴²³⁾

6- خانمها بايد روى آن علت عمومى ،كارهاى سياسى - اجتماعى را انجام دهند همراهى و شركت فعالانه زنان در نهضت ، پيروزى اسلام را بيمه كرد. ⁽⁴²⁴⁾

6- رسانه هاى جمعى

نقش تربيتى رسانه ها، مورد توجه دقيق حضرت امام - سلام الله عليه - بود بر اين اساس مى فرمود:

1- رسانه ها مربى يك جامعه هستند. ⁽⁴²⁵⁾

2- ما بايد نشرياتمان مفيد باشد و اخلاق جامعه را اصلاح كنيم . ⁽⁴²⁶⁾

3- اگر مى خواهيد كشور اسلامى باشد، بايد مطبوعاتش اسلامى باشد. ⁽⁴²⁷⁾

4- مطبوعات بايد در خدمت خواسته مردم يعنى اسلام باشد ⁽⁴²⁸⁾ رسالت خطير رسانه هاى گروهى ،حفظ آرامش كشور است . ⁽⁴²⁹⁾

5- رسانه هاى گروهى بايد حامل پيام ملت و اسلام باشند و اگر رسانه هاى گروهى اصلاح شوند، جامعه اصلاح مى شود. ⁽⁴³⁰⁾

6- تلويزيون بايد نگاه تعليمات اسلام و مربى جامعه باشد. ⁽⁴³¹⁾ زيرا صلاح و فساد امور به دست راديو و تلويزيون است ⁽⁴³²⁾ و راديو و تلويزيون بايد دانشگاهى عمومى براى هدايت و تربيت مردم باشد. ⁽⁴³³⁾ و البته امروز نقش راديو و تلويزيون از همه دستگاهها برتر است . ⁽⁴³⁴⁾

7- سينما يكى از مظاهر تمدن است كه بايد در خدمت جامعه در خدمت تربيت ملت باشد و ما با مراكز فحشا و فساد مخالفيم نه با تمدن و مظاهر آن . ⁽⁴³⁵⁾

7- مجلس شوارى اسلامى

صلاح و فساد كشور به دست مجلس است موقعيت مجلس و نقش آن همانند صنايع مادر و نقش آن در پيشرفت كشور است يعنى مجلس مصدر همه امور است و همه قوانين از طريق آن بايد بر اساس اسلام و قرآن تصويب و اجرا گردد بر اين اساس ،مجلس بايد معلم باشد. ⁽⁴³⁶⁾

8- جلسات عزادارى

به جلسات عزادارى بايد اهتمام ويژه اى داشت زيرا:

1- ما هر چه داريم از (محرم )است و بايد به عمق تاءثير آن در عالم توجه داشت ⁽⁴³⁷⁾ و ما با همين مجالس عزا و گريه ها،قدرت 2500 ساله را شكستيم . ⁽⁴³⁸⁾

2- مساله كربلا در راءس مسائل سياسى است بايد زنده بماند و بايد بعد سياسى كربلا در براى مردم بيان كرد و سيد الشهداء به حسب روايات ما و به حسب عقايد ما از آن وقتى كه از مدينه حركت كرد، مى دانست كه چه مى كند و مى دانست كه شهيد مى شود حتى قبل از تولد و از طريق جبرئيل اين مساءله به رسول خدا اطلاع داده بودند. ⁽⁴³⁹⁾

3- (محرم )فرياد مظلوم بر سر ظالم است اين پرخاش و فرياد بايد زنده بماند و بركاتش امروز در جنگ با يزيديان زمان ،واضح ملموس است .⁽⁴⁴⁰⁾

4- مجالس عزا و سوگوارى ،مجالس تبليغ اسلام است . ⁽⁴⁴¹⁾

5- حضرت زينب - سلام الله عليها - كه درباره مصيبت وارده بر او گفته شد تصغر عند المصائب ، بنى اميه را آنچنان تحقير كرد كه در عمر خود چنين تحقير نشده بود. ⁽⁴⁴²⁾

( سيد الشهداء - سلام الله عليه - با چند نفر از اصحاب ، چند نفر از ارحامشان ،از مخدراتشان قيام كردند؛ چون قيام (لله ) بود، اساس سلطنت آن خبيث را به هم شكستند... اساس سلطنت را شكستند،اساس سلطنتى كه مى خواست اسلام را به صورت سلطنت طاغوتى در آورد. ⁽⁴⁴³⁾

امام حسين - سلام الله عليه - هم در جنگ با يزيد شكست خورد و كشته شد...شكست ظاهرى و پيروزى واقعى بود. ⁽⁴⁴⁴⁾... كشته شد و زنده كرد يك عالمى را ⁽⁴⁴⁵⁾ و حتى انقلاب اسلامى ايران پرتوى از عاشورا و انقلاب عظيم الى آن است . ⁽⁴⁴⁶⁾

قتل سيد الشهداء بنى اميه را تا ابد شكست داد.⁽⁴⁴⁷⁾ ( و) با اين كشته شدن مكتب را زنده كرد ⁽⁴⁴⁸⁾ و اين كلمه ( يوم كل عاشورا و كل ارض كربلا ) يك كلمه بزرگى است ... يعنى : همه جا بايد اين طور باشد همه روز هم بايد اين طور باشد ). ⁽⁴⁴⁹⁾

امام امت (س ) همواره خاطرنشان كرده ، مى فرمود:

(هر چه داريم از (محرم ) است و البته بايد به عمق تاءثير آن در عالم - جهان ) توجه داشت . ⁽⁴⁵⁰⁾ و ما بايد با همين مجالس عزادارى و گريه ها،قدرت دو هزار و پانصد ساله را شكستم ⁽⁴⁵¹⁾ مساءله كربلا كه خودش در راءس مسائل سياسى هست ، بايد زنده بماند..)⁽⁴⁵²⁾

(پرفسور،هانيتر هالم )، متخصص در تاريخ اسلام و استاد دانشگاه دومنكين ،يكى از شركت كنندگان در گنگره شيخ مفيد در قم (1372) مى گفت : كتاب ولايت فقيه امام راحل (س ) يكى از متون دروس ‍ تمام رشته هاى اسلام شناسى بسيارى از كشورهاى اروپايى و آمريكايى است .

وى همچنين مى گفت :براى شناخت انقلاب اسلامى ايران ،مطالعات جدى ترى درباره واقعه كربلا شروه شده است . ⁽⁴⁵³⁾ و...⁽⁴⁵⁴⁾ تربيت شوند. ⁽⁴⁵⁵⁾

10- انتظار اسلامى

يكى از عوامل مهم تربيت جامعه (مساءله انتظار موعود اسلام ) است بايد مردم جهان را در حد توان تربيت كرد تا شايستگى همكارى و همراهى با امام معصوم (عليه السلام ) را پيدا كنند تا زمينه ظهور او فراهم شود،گرچه :

1- گروهى انتظار را در اين مى دانند كه مهيا باشند امر به معروف و نهى از منكر در حد محدود را انجام مى دهند و بيش از اين ،احساس تكليف نمى كنند.

2- گروهى دست به كارى نمى زنند تا جهان پر از ظلم شود تا امام ظهور كند.

3- گروهى مردم را به ارتكاب فسق و فجور ظلم دعوت كرده و خود نيز بدان مى پردازند تا گناه جهان را فراگيرد تا امام زمان ظهور كند!

4- گروهى نيز بر اين باورند كه هر حكومتى قبل از حكومت موعود اسلام تاسيس شود باطل است و هر علمى كه بر پا شود سرنگون خواهد شد.

5- نظر اسلامى (و صحيح ) انتظاراست كه ما بايد با همت تلاش ، تعبد تقوا پيشگى و اجراى كامل امر به معروف و نهى از منكر و دعوت جهان به پيراستگى و تاسيس حكومت حق و عدل در جامعه ،مردم را تربيت كنيم و زمينه ظهور آن منجى بزرگ را فراهم آوريم . ⁽⁴⁵⁶⁾